Alþýðublaðið - 28.11.1969, Qupperneq 8

8 Aljþýðublaðið 28. nóvember 1989
Rosemary’s Baby — með Mia Farrow og John Cassavetes.
Aiuik þess að leika í leikihúsi
hóf Folapski jafnfraimlt að
leilka í kiviJkmiyndiuim og nokkr
um leilkstýrðuim' af Waj'dia,
þar á meðal A Generation
(1954) og Innocent Sorcerers
(1960).
— Þ'etta voru fyrstu 'kynni
mín af alvarlegu eða eigum
við að se'gija áikiöfu kvik-
myindastarfi Þetta var hópur
ungs fólks; cll áhcfmin var
að mestu leyti skipuð ungu
fólíki úr kv ikimyn'd'a'skólan-
um. Þfiu héldiu cúl og ég lífka,
að eklker t væri æðra því, sem
við voxum að gera þá. A Gen
eration (Kynslóð) var stór-
merk mynd, sérstalklega þeg-
ar maður ber hama saman
við aðrar pciiúkar myndir
gerðar á þsssuím táma og áð
ur. Hú-n var risaekref fram á
við.
Efnj Kynslóðar var and-
spyrna æS-ku gegn yfirnáðum
nasista í Póllandi og mieðal
lejkenda var Zb'igniew Cy-
bufeki:
— Ég kynnti-st Cyhulski
löngu áðuir. Hanu kom frá
Krakcw eins og ég. Við lék-
um saman í atriði í A Gén-
eration, þar sem við börð-
umst, en því miður var það
'Mippt úr. PólTsiki sensúr'nn
var mjög strangur umi þetta
leyti.
Þekkingín, sem hann afl-
aði sér með íhygli ög reynslu,
jclkst, þnrar hann ei«s og
aðrir, sem vildiu verða feik-
stjórar, n-am við Þjóðkvilk-
mvndJaiskicllann í Lcdz, þar
seim hormm fann-st ag'nn al-ls
ekki vera stramgur.
— Það er mjög óvenjlull’eg
stofnun í Póílandl Þeir
hvétjá hvern byrjanda ákaf
lega og í rauninni voru marg
ir sérstakljngar í þessum
skóla: gagnstætt leilMistar-
skcilanum, sem var mjög
st.rang'ur, og ég Ihleld, að
margt hæfiíl'eik'ar'íkt Æóflk,
sem fór í leMistariS'kólann,
hafi orðið algjö-rfleiga að fá-
nýtum stirðlbusum. í kivik-
myndaiskólanum, þar sem upp
gefin áherzla var lögð á
sóis alrealisma, kcimiuist kenn
arar og neme'ndiur að þegj-
and'i samfcomiuilagi, að það
sem ýjð Stefndum að væri
m;j cg fjaf'fj ‘'áo-'iá'lrtealisma.
Og við 'sáftim kVki’rþndir,
sem engjnn annar í Póllandi
gat fengið að sj'á á þeim
tímum, og við dáffumst að
þeim í laumi. T. d. C»tizen
Kane. Auðvjtað m'átti maður
lofa rúss’neskar kvilkmynd.r
opintoeifleg'a c#g þeir gerðu
vissulcgla góðar kvikmynidir,
sem við hrifuimst að, en hið
nýja, sam var innan tak-
marka viðúrlkenndrar listar,
var ítalski neoreal'sminn: De
Sica, 'RosseHini, ha'ndrit
Ziavattinis o. s. frv. Þessir
voru mjög vinsæJlir í skólan
um, sérstakilega meðal þeírra,
ha-nn í gegnum lítinn he'.nr
griimimdar og eiginihagsmuna,
þar seirn þeir fi'nna ekiki neitt
mannlegt samhand, svo þeir
fara með hann í sjóinn aftur.
— Hún var álitin djörf, en
hún. koim: n'álkiviæmlega á rétt-
um t'íma, þegar nýja stef'n-
an var að hefjast í Póllandi
og fleira og f'leira fóflik sagði
það, sem það langaði til að
scigjia í blöð'um, bókum og
einbúi til að forðast þjó’ðfé-
lagið. H'agsmunir. ei'nstakllings
ins eru a'l’l'taf andistæðir þjóð
félagi'niu og hagsmunir þjóð-
félags'ns eru álltaf andistæðir
einstalklingnum. Við verðum
einfáldlega að bjarga oklkur
á eigin spýtur. Við lifuim í
þjóðféllagi og við verðum að
viðurkenna lögin, ef við ætl-
um að njóta góðs af því.
S?mt sem áður hlýtur til-
óþægilegust allra kennda
Viðtal við Roman
Polanski,
seinni hluti
sem á undan mér voru, Þeg-
ar ég kom í skóflann var Stal
ínjsminn á enda: hami dó og
afllt breýttJst og þar kom
tækifæri til algjörs frelsis.
Nú var hægt að aðhyllast,
hvað sem var. Ég held, að ég
hafi alfltaf halflazit að kvik-
myndum frá vestri. Við sá-
um alfla enska framfleiðlslu þá
cg við sóum margar amer-
ískar kvikmyndir: það þrosk
aði smelkik m'nn fyrir kvik-
mynduim úr Westrinu.
í sfcóla'num stjórnaði Pol-
anski nekkrum stuttræmuim,
þar á meðal prófmyndinni
Tveir menn og klæðaskápur.
Klæðaskápurinn er aðgrein-
jngartáikn: tvieir men-n koma
með hann úr sjónum, bera

kvikmyndum. Það voru vissu
lega enn þlá vandlkvæði á að
gera það, sem mann langaði
11 í lengri kvikimynd en elkki
í stuittræmum gerðum í skól-
anum.
Tveir menn og klæðaskápur
tdkur til meðferðar stafið um
áttavilflta einstak'linga í bar-
álttu við fjandsamflegt eða
að þv': er virðist fjiandsamlegt
þjóðfélag, stef, sem átti eft-
ir að kcma upp aftur í mtarg
víslegum tilbr'gðum í þeim
fimm kvikimyndiuim af fuliri
lengd, sem hann hefur gert
til þessa.
— Baráttan er við raun-
veruleikannvfremur-en þjóð-
félagið. Einstaklingurinn get
ur lifað í frums'kó'gi eða gerzt
vera laganna að skerða freflsi
ei'nstaklingisinis. Vandamálið
nær langt aftur. Það tillheyr-
ir eklki aðeins þjióðfélagi olkk
ar eða ok'kar cld. Það heyrði
til sérhvers þjóðfélags og
eklki aðeins menn heldur
skiepnur og skordýr eru lík-
flö'ga jafnóvarin þessu vanda-
mófli.
í fyrri stuittræmum .mlínum.
tabmarkaði ég mig við viða-
minni va'ndaimiál. Mamm.als'
var einfáldlega uim tvær
skrýtnar pei'sónur. ■eibsa og
persón.ur. BeokettS) og Iones-
cos á leið yfir snæivi þa'kið
land með lítinn sleða. Anu-
ar sjtur í sleðanum'.. en hinn
dregur. Þeir Skíptast á. Sá,
sem dregur; reynir stpðugt
að ná sætinu í sleðanulm með
því að gera sér upp mflsmun-
a'ndi sjúkdómia, afi vera dreg
inn og þurfa ekki að draga.
Að lokum slær'þeim saman
í brýnu og þeir gfla'ta Sleðaii-
um.
Ekki ein9 einföld og alls
eigi ómyrik var stuittræma,
sem hann gerði í Paras 1960,
Le gros et le maigre: hún
er um horaðan mann, sem
sliítur sér út í þjómistu hjá
f'eitum manni. Þetta er frjáfls
lega lejkin kómedlía með hrað
vaxandi atburðarás undir lok
in. Horaði m'áðurinn gerir
uppsteit en feiti maðurinn
friðar hann með geit að
gjöf. Samt er geitin bundin
við horaða manninn, sem ger
ir honúm erfiðar fyrir að
snúast að boði feita mauns-
ins; svo geit n er fleyst frá
honium og þá er léttir og
þakkllæti horaða mannsins
svo mifciil, að hann vinnur
bet-ur en áður.
Þ'essi yfirriáðabarátita var
fyrirrennari hinnar sálfræði-
legu baráttu ' Knife jn the
Water, sem háð e.r millli kon
formista ofursefldum stöðu-
tá'knum og ungs manns, sem
spottar siðaregflur og yfir-
vöfld. Þríþætt banátta þróast
um konu eldri mannsins, á
meðan hið þéttriðnia le fcisp.il
fer fram við kvskaudi heið-
rfkiju vatns og sólskins.
— Upphaflega var hugmynd
in að gera kvikmynd á hinu
fallega svæði í norðaustur Pól-
landi nálægt rússnesku landa-
mærunum. Sárafáir koma
þarna en ég fór þó nokkrum
sinnum með bát eða tjald. Og
einnig ég hafði mikinn áhuga
á að gera kvikmynd með að-
eins þremur persónum og eng
um öð'rum. Mér fellur að marka
mér ramma í hverri kvikmynd.
Ég þarfnast nokkurs konar ögr
unar.
Kvikmyndahandritið var gert
í samvinnu Polanski, Skoli-
mowski og Jafcub Goldberg.
Maður gæti gert ráð fyrir, að
af persónunum þremur mundi
Polanski að einhverju leyti sam
kenna sig við yngri manninn,
persónugerving freflsis. En hann
segir, að svo sé ekki.
— Sjónarmið 1 mitt er ein-
hvers staðar á milli mannanna
tveggja. Ég reyini að gagnrýna
báða; ekki aðeins eldri mann-
inn heldur jafnframt unga
manninn með sína barnalegu
lífsspeki að fljóta á gerðum ann
'arra.
Lokaþáttur Knife in the Wat
er er skrumskældur. Eldri mað
urinn trúir því, að hann sé
valdur að dauða yngri manns-
ins: samvizkan dæmir, að hann
verði að fara til lögreglunnar.
En kona hans hefur frætt hann
sannleikanum samkvæmt, að
yngri maðurinn hafi risið sprell
lifandi upp og neytt ástar með
sér. Hin auðmýkjandi hug-
mynd, á'ð kona hans geti yerið
honum ótrú er meira en kon,-
. . formistihn getur sætt sig við.
Hann kýs frebar að halda, að
hún sé að reyna að hugga
hann. Svö hann verður að á-
kveða, hvort hann á að aka