Alþýðublaðið - 24.04.1968, Qupperneq 2

□JKSttD
Rltstjórar: Kristján Bersi Ólafsson (áb.) og BenediKt Gröndal. Símar: 14900 —
14903. - Auglýsingasími: 14906. _ Aðsetur: Alþýðuhúsið við Hverfisgötu,
Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Askriftargjald kr.
120,00. - 1 lausasölu kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið bí.
Æskunni rétt
Hin erfiðu efnahagsmál settu
svo mjög svip sinn á 88. löggjafa-
Jþing þjóðarinnar, sem lauk fyrir
síðustú helgi, að lítið er tekið eft
ir ýmiss konar merkri umbótalög
gjöf, sem þar var afgreidd. Er þó
sízt ástæða til að láta dægurmál-
in skyggja á það, sem lengi á að
átanda.
S.ennilega mun í framtíðinni
verða talið, að merkasta nýjung,
sem þetta þing afgreiddi, hafi
verið endanleg samþykkt á 20 ára
kosningarétti. Svo að segja þegj-
andi og hljóðalaust hefur Alþingi
rétt æsku landsins örvandi hönd
með þessari réttarbót og því
trausti, sem í henni felst. Þús-
undir nýrra kjósenda bætast við,
og unga fólkið fær ári fyrr þá á-
byrgð og þann rétt að taka þátt
í stjórn landsins.
Mál þetta er frá Alþýðuflokkn
örvandi hönd
um runnið. Fyrir nokkrum árum
var stefnuskrá flokksins endur-
skoðuð, og þá sett í hana ákvæði
um 18 ára kosningarétt. Fylgdi
flokkurinn þeirri ákvörðun eftir
með því að flytja hugmyndina á
Alþingi. Var sett nefnd í málið,
en í henni varð ekki samkomulag
um meiri lækkun en í 20 ár.
Alþýðuflokkurinn fagnaði þess
um áfanga, þótt tillögur hans og
stefna gangi lengra. Flokkurinn
telur ekki óeðlilegt, <að stigið sé
þrep fyrir þrep í svo veigamiklu
framfaramáli, ékki sízt ef þjóðin
sættir sig betur við breytingarn-
ar á þann hátt.
Allmikil andstaða er í Iandinu
gegn 18 ára kosningaaldri, og er
hollt að gefa þjóðinni tóm til að
íhuga og ræða það mál. Kann og
að vera að einhver vísbending fá
ist við reynslu af 20 ára kosn-
ingaaldri, sem nú kemur til fram
kvæmda.
Mikið veður hefur verið gert
úr því, að menntaskólanemend-
ur hafi gert samþykkt gegn 18
ára kosningaaldri. Alþýðublaðið
telur ekki ástæðu til að taka það
mjög hátíðlegá, héldur sé um að
ræða emhvers konar sérvizku-
legt tízkufyrirbæri, sem varla
muni standa lengi. Unga fólkið
gerir kröfur til hvers konar rétt
inda. Það vill, að farið sé með
það eins og þroskaða einstaklinga
en ekki börn. Það vill fá (og fær
án efa) vínveitingar á opinberum
stöðum. Það vill fá að segja til
um þróun skólakerfisins, fá að
stofna heimili og eignast börn.
Dettur nokkrum í hug í alvöru,
að þetta sama, þróttmikla æsku-
fólk muni neita þeirri ábyrgð,
sem felst í kosningarétti?
Unga fólkið fylgist ágætlega
með og veit meira um landsmál
en margir hinna eldri. Stjórn-
málakynning er orðin algeng í
skólum, og hún hefur leitt í ljós,
að skólafólkið ber skyn á stjórn
mál og spyr skynsamlega um
þau. Það er óhætt að veita þvi
kosningarétt 18 ára þess vegna.
SKILGETIN B ÖRN
SKILGETIN BÖRN eru skv.
1. gr. 1. 57/ 1921 „þau börn, sem
fæðast í hjónabandi eða eftir
hjónabandsslit á þeim tíma, að
þau geta verið getin í hjónaband-
inu, enda sé ekki véfengt á þann
hátt, er síðar segir (í lögunum),
að þau séu skilgetin.” Um fram-
færslu skilgetinna barna segir
ennfremur svo í 10. gr. sömu
laga (1. um afstöðu foreldra til
skilgetinna barna): „Skylt er
foreldrum, báðum saman og
hvoru um sig, að framfæra börn
sín þangað til þau eru 16 ára
gömul.” í 11. gr. segir ennfrem-
ur: „Skylt er foreldrum, báðum
saman og hvoru um sig, að upp-
ala börn sín þangað til þau eru
16 ára gömul. — Sérstaklega
ber foreldrum að afla börnum
sínum lögmæltrar fræðslu og að
innræta þeim iðjusemi og sið-
gæði.” Þá er og rétt að geta
þess, að lengur en til 16 ára ald-
urs er foreldrum og stundum
skylt að framfæra börn sín, ef
þörf er á og aðstæður leyfa.
Geti foreldrar eigi innt af
hendi uppeldis- og framfærslu-
skyldu sína, en bömin eiga eign-
ir, má' verja eignum barnanna
þeim til framfærslu og uppeld-
is í sérstökum tilvikum, meðan
fjárbrestur bagar foreldrana.
Fáist lögráðamaður ekki til að
láta af hendi eignirnar í þessu
skyni, verður valdsmaður að
kveða upp úrskurð um skyldu
hans í þeim efnum.
Hafi hjón slitið samvistir án
skilnaðarleyfis og annað þeirra
fullnægir ekki lögmætri fram-
færslu- og uppeldisskyldu sinni,
getur hitt hjónanna og lögráða-
maður barnanna krafizt úrskurð-
ar yfirvalds um meðlag með
þeim börnum, sem á þess veg-
um eru. Sé það foreldri, sem
krafið er meðlags, heimilisfast
eða statt hér á Iandi, skal leitað
til yfirvalds þess, en ella yfir-
valds þess hjóna eða lögráða-
manns, sem meðlagskröfuna
gerir. Mleðiagsupphæðin skal
fara eftir högum beggja foreldra.
Breyta má meðlagsúrskurði, ef
hagur eða aðstæður foreldris
eða barns breytast að mun. Skirr-
ist foreldrið við að greiða lög-
skylt meðlag, getur meðlagsþegi
eða lögráðamaður hans gengið
eftir meðlaginu með sama hætti
og heimta má meðlag með óskil-
getnum börnum. Verði frám-
færslusveit foreldris að greiða
meðlagið, telst það fátækra-
styrkur því til handa. Sé ókunn-
ugt um verustað þess, sem skyld-
aður hefur verið til að greiða
meðlag, getur meðlagsþegi eða
lögráðamaður hans krafizt að-
stoðar lögreglu til að leita hann
uppi.
Við skilnað að borði og sæng
er hjúskap í raun og veru alls
ekki slitið. Þess vegna er hjón-
unum t. d. óheimilt að gifta sig
— á meðan á honum stendur.
Skilnaður að borði og sæng er
undanfari og eins konar undir-
búningur lögskilnaðar. Eftir
skilnað að borði og sæng fer um
framfærslu annars hjóna á hinu
og börnunum eftir skilnaðar-
bréfinu. í 57. gr. 1. 39/1921, lög-
iiniim um stofnun og slit
hjúskapar, segir svo í 57.
grein um skilnað að borði
og sæng: „Kveða skal á
RÉTTUR
um það í skilnaðarleyfinu,
hversu skipta skuli framfærslu
barna með foreldrunum. Þó má
geyma úrskurð um það síðari
ákvörðun yfirvalda. — Skiptin
skal gera eftir öllum kjörum
foreldra. Nú fuilnægir annað
foreldrið ekki framfærsluskyldu
sinni með framfærslu þess eða
þeirra barna, sem því fylgir, og
má þá gera því að greiða hinu
foreldrinu það, sem vanta þyk-
ir á rétt meðlag af þess hendi
með öllum börnunum.“ í 58. gr.
segir ennfremur: „Nú breytast
kjör foreldris eða þörf barna,
og má þá yfirvald breyía ákvörð
un um framfærslu af liendi
annars foreldris með liinu eða
með börnunum. Þó má, ef sér-
staklega stendur á, einskorða
meðlag annarra hjóna með hinu,
og verður því þá eigi breytt síð-
ar.”
Við lögskilnað fellur fram-
færsluskylda annars hjóna gagn-
vart hinu niður (það er þó ekki
ófrávíkjanlegt), en framfærslu-
skyldan gagnvart börnunum
helzt, þó að forræði barna verði
eftir lögskilnað óskipt hjá öðru
foreldrinu, eins og áður hefur
verið drepið á í þessum þáttum.
Um framfærslu barna eftir lög-
2 24. apríl 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
REYKIAVfK
ÉG hef það fyrir satt, að
Reykjavíkurborg eigi spari-
bauk, á hvern stendur skráð
gullnu letri: Ráðhússjóður. í
þennan forláta bauk hafa skatt
borgararnir lagt margan skiid
inginn undaníarin ár, ég segi
ekki af fúsum og frjálsum
vilja, en tiltölulega möglunar
lítiö. Mun nú hafa safnazt álit
leg uppnæo, sem nemur nokk
uð mórgum miiijonum króna
og á að ganga tii ráðtiúsbygg
ingar í Reykjavík, þegar þar
að kemur.
Það er út af fyrir sig ekki
óskynsamleg ráðstöfun að
safna fé í sparibauk, til að
leggja síðar í fjárfrekar fram-
kvæmdir, dreifa kostnaðinum
á ákveðið tímabil. Þannig verð
ur það léttara og vjðráðanlegra
en ella. Þetta er í sjálfu sér
náskylt afborganakerfinu, sem
margir þekkja af eigin reynslu
frá því, að þeir keyptu ísskáp
inn eða þvottavélina. Og ráð-
hús er vissulega þörf og nauð-
synleg stofnun, sem hundrað
iþúsund manna borg verður að
stefna að að eignast, ef hún
vill halda sjálfsvirðingu sinni.
fc
Hinsvegar eru ekki allir á
eitt sáttir um staðarvalið- Fyr
ir margt löngu gerðist sá at-
burður, að bæjarstjórn Reykja
víkur uppgötvaði, að enginn.
staður væri jafnákjósanlegur
fyrir ráðhúsbyggingu og
Reyk j a víkurt j örn og sam-
þykkti einróma að hola húsinu
niður í norðurenda Tjarnarinn
ar. Síðan gengu bæjarfulltrú-
arnir brosandi út í sólskiriið
og byrjuðu að hlakka til. Og
bráðlega kom svo sparibaukur
inn* til skjalanna, enda báru
útsvarsseðlar skattborgaranna
það með sér.
Ég get að vissu leyti skilið
afstöðu bæjarfulltrúanna. Þeg
ar ég var stráklingur, hafði ég
mikla tilhneigingu til að vaða
og sullast og elta uppi drullu
pollana. Þannig er það víst með
flesta. Sjálfsagt bæjarfulltrúa
líka. Hinsvegar verður að ætl
ast til, að þeir eins og aðrir
vaxi úpp úr barnaskapnum.
fc
Nú eru erfiðir tímar og hef
ur verið þröngt í búi í vetur
hjá fleirum en ,smáfuglunum.
Forustumenn þjóðfélagsins og
sveitarfélaganna finna til á-
byrgðar sinnar og tala mikið
um ráðdeild og sparsemi og
FramliaUl á bls. 10,