Alþýðublaðið - 02.01.1970, Blaðsíða 5

Alþýðu'blaðið 2. janúar 1970 5
Alþýðu
Haálð
Úígofandi: Nýja útgáfufélagiíf
Framkvæmdastjóri: Þórir Sæmunds?on
Kitstjórar: Kristján Bersi Ólafsson
Sighvctur Björgvinsson (áb.)
KHstjór .iarfulltrúi: Sigurjón Jóhannsson
Fréttastjóri: Vilhelm G. Kristinsson
Auglýsingastjóri: Sigurjón Ari Sigurjónsson
Prentsmiðja Alþýðublaðsins
|
J Oryggismálaráð-
I stefna Evrópu
Avarp forsetans
} Forseti íslands, dr. Kristjún El'dijám, flutti þjóð- I
, inni áramótaboðskap í útvarp og sjó’nvarp á nýjárs- ■
dag, eins og venja er til. í ávarpinu lagði forsetinn g
á það ríka áherzlu, hver nauðsyin það er að búa vel 1
að landinu og vernda það fyrir hvers konar spjöll- "
um. Hann vék í upphafi að þeirri fornu trú, að sum I
fjöll væru aðseturstaðir landvætta, sem vefctu það- I
an yfir byggðarlögunum. Síðan sagði hann:
| „Hin nýju hlutföll í skiptingu byggðarinnar hafa |
haft gífurleg á'hrif á allt þjóðlífið. Víst voru hinar .
fornu félagsheildir smáar og veikar, en þær fundu 1
j eigi að síður til sín sem mikílvægra eininga með ■
sinn tilgang og verksvið í því gamla jafnvægi, s’em g
aldalöng reynsla bændaþjóðfélagsins hafði skapað. I
Brottstreymi fólksins hefur svipt mörg byggðarlög *
meira en litlu af sínum fyrra metnaði. En samtímis I
höfum vér byggt stóra höfuðborg. Hennar metnað- I
ur er að sama skapi mikild og það með réttu, því að «
íhún er fjölbreytileg miðstöð þjóðlífsins alls. En i
j margir hafa óttazt þessa þróun, sagt, að vér værum i
j að verða borgríki eða líkt þjóðfélaginu við mann- |
veru með of stórt höfuð en að því skapi veika og I
, valta fætur. Ýmsum hefur fundizt sem þjóðin ■
smækkaði með samdrætti byggðannaiþrátt fyi-ir sí-1
hækkandi heildartölu land’smanna, og þjóðfélagið j|
verða tilbrigðasnauðara og svipminna en áður. Þess *
ber þó vel að minnast, að önnur fjöibreytni, sem i
nauðsynleg er í nútíma þjóðfélagi, hefur fcomið í g
I staðinn. En oss nægir ekki í þessu eími annaðlhvort- .
eða, heldur verðum vér að hafa hivort tveg'gja. Vér 1
verðum að hafa efni á að eiga n'okkuð stóra höfuð- 8
borg, sem er miðstöð menningar og alls þjóðlífs og ■
þjónar þar með landsmönnum öllum. En jafnframt I
verðum vér vissulega að byggja landið. Ekki af ó- ■
raunhæfri rómantík eða sögulegri tilfinningasemi, B
þó að slíkar kenndir séu skiljanlegar, héldur til þess i
að nytja lífsskilyrðin skynsamlega, efla möguleika _
til Mfs og bú'setu og auka fjölbreytni í athöfn og B
j mannlífi.“
j Forsetinn sagði, að vonir stæðu til, að undanhald ■
byggðanna hafi runnið skeið sitt á enda, en í stað- I
inn sé hafið jákvætt viðnám. Um það efni mælti *
hann á þessa leið: „Vonleysi og uppgjöf er mönnum I
fjarri, heldur er einmitt verið að búast fyrir af bjart- I
sýni og áhuga, menn setja metnað sinn í, að byggðin
haldi velli og geti boðið upp á nútímalífskjör, enda I
mun fól'kið þá hvergi fara, heldur búa sér framtíð |
í heimahögum. Þróun byggðanna í landinu er sa'nn- ■
arlega eitt af sjálfstæðismálum þjóðarinnar, og það 1
er vel, að þetta mál er nú mjög til umræðu og rann- ®
sóknar og skilningur á mikilvægi þess. Vér skulum I
trúa því, að Spákonan, Óttar og Eilífur og aðrar I
vættir lands muni enn halda . verndarhendi yfir u
byggðum sínum og að fólkinu í landinu verði að trú 1
j einni á það, sem þær tákna í huga þess.“
Fundur æðstu manna Var-
sjárbandalagsríkjanna í síð-
asta mánuði staðfesti að Sovét-
ríkjunum er mjög i mun að
koma á ráðstefnu um öryggis-
mál Evrópu. Frá því að Var-
sjárbandalagsrikin fyrst báru
þessa tillögu fram á fundinum
í marz hefur sífellt komið bet-
ur í ljós að Sovétríkin vilja
halda slíka ráðstefnu sem fyrst
— helzt nú í vor. í viðleitni
sinni til að koma fundinum á
hafa Rússar virkjað öll banda-
lagsríki sín og óopinber samtök
og stuðningsmannahópa á
Vesturlöndum. Finnar hafa
einnig mælt sterklega með slikri
ráðstefnu og iþeir hafa boðið að
‘hún yrði haldin d Ilelsinki.
‘En það -ríkir ænginn ‘álíkur
einhugur um það til hvers eigi
að halda ráðstéfnuna. Margt
benðir til þess að Sovétríkin
annars vegar og hlutlaus lönd
eins og Finriland og Júgóslav-
ía hins vegar hafi mjög and-
Stæðar skoðanir um það efni,
og einnig innan Varsjárbanda-
lagsins eru skoðanirnar mjög ó-
líkar — eirikum skoðanir
Rússa og Rúmena.
Mlir sem vinna að því að
kama á ráðstefnu um öryggi3-
mál Evrópu segja að hún eigi
að verða til þess .að tryggj a
frið og öryggi a álfunni. Hún
<á að draga úr spennunni milli
austurs og vesturs. Þetta mark-
mið er svo sjálfsagt að fáir
geta verið á méiti því. Ekki
einu sinni gamlir „kaldastríðs-
TOenn“ á Vesturlöndum hafa
þess vegna dirfzt að taka op-
inbera afstöðu gegn ráðstefnu
um öryggi Evrópu. En þeir
spennunni milli austurs og
vesturs, en það á að gerast með
samkomulagi milli valdablokk-
anna, en ekki sem hreyfing að
frumkvæði smáríkja og meðal-
ríkja. Þessa ósk um að viðhalda
gömlu áhrifasvæðunum í Evr-
ópu eiga Rússar sameiginlega
með Bandaríkjamönnum. Þess
vegna gátu Bandaríkin hæg-
lega fallizt á tillögu Rússa um
öryggismálaráðstefnu. Það
stefndi aðstöðu þeix-ra ekki í
neina hættu.
i
En eins trúlegt og það er að
Sovétríkin vilja nota ráðstefn-
una til að tryggja óbreytt á-
stand i Evrópu, eins víst er það
að lönd eins og Rúmenía, og
auðvitað Júgóslavía líka, vilja
allt annað með ráðstefnunni.
Þegar ég var nýlega í Búkar-
est kom það greinilega fram í
samtölum við háttsetta stjórn-
málamenn og enibættismenn,
að Rúmenía hafði áhuga á ör-
yggismálaráðsteffnu Evrópu af
tveimur ástæðum.
1. Rúmenar vilja rjúfa gamla
kerfið, þar sem álfunni er skipt
í tvö áhrifasvæði. Rúmenar
vilja ekki að úr spennunni sé
dregið eingöngu með samkomu
lagi milli valdablokkanna, held-
ur vilja þeir þróa tvíhliða sam-
skipti einstakra landa. Rúmenar
styðja itillöguna um öryggis-
málaráðstefnu í þeim tilgangi
að afnema sjálft blokkakerfið
í Evrópu og veita einstökum
riikjum meira svigrúm.
2. Önnur ástæða þess að Rú-
menar eru meðmæltir öryggis-
málaráðstefnu er sú, að þeir
reikna með að meðan verið sé
að undirbúa ráðstefmjina og
meðan hún standi yfir eða i
hléi milli tveggja eða 'fleiri
ráðstefna, verði það -mjög erf-
itt fyrir Rússa að gerá hern-
aðarinnrás í Rúmeníu. Sovézk
innrás í Rúmeníu væri í enn
ríkari mæli en hernám Tékkó-
slóvakíu ósamrýmanleg því
friðarviljaandrúmslofti sem er
nauðsynlegt til þess að af ráð-
stefnunni verði. Þannig hugsa
Rúmenar. ,
Það er varla mjög rangt pS
geta sér þess til að sjónarmið
Rúmena njóti þöguls stuðninga
í öðrum Varsjárbandalagsríkj-
um, jafnvel þótt þar $é ekki
talið henta að láta slíkt í Ijós.
Þau lönd eru mjög fá í Austur-
Evrópu þar sem leiðtogar ala
ekki með sér leyndar vonir um
aukið sjálfstæði gagnvatt Sov-
étríkjunum. Ekki einu sinni
Au.-Þýzkaiand, sem oft er kall-
að hreint sovézkt leppriki, get-
ur haft áhuga á að viðhalda
kerfi, sem til frambúðar trygg-
ir sovézk yfirráð í A.-Evrópu
og bandarísk í Vestur-Evrópu.
Það eru þannig margvíslegar
hvatir að baki óskunum um ör-
yggismálaráðstefnu Evrópu. Sá
ótti sem ýmsir á Vesturlöndum
ala með sér, að ráðstefnan yrði
einhliða í hag Sovétríkjunum,
virðist þannig vera talsvert yf-
irdrifinn.
(Arbeiderbladet/
Jahn Otto Johansen.
gera sér vonir um að undir-
búningurinn taki svo langan
tíma, að ráðstefnan eigi cnn
langt í land sjálf.
En hvers lags öryggi á ráð-
■stefnan að tryggja? Eða með
öðrum orðum; Við hvernig’
Evrópu er miðað?
Það er hérna sem sk'órinn
klemmir. Jafnvel þótt Rússar
segi það ekki beint, er greini-
legt að þeir vilja halda öryggis-
málaráðstefnu til þess að
styrkja stöðu sína í EVrópu.
Rússar hafa greiniiega engan
áhuga á því að bilið minnki
miili Varsjárbandalagsins og
Atlantshafsbandalagsins. Þeir
vilja viðhalda því gamla kerfi
að Evrópa skiptist í tvö áhrifa-
svæði stórveldanna og fáein
hlutlaus ríki, sem séu hluti af
jadajafnvæginu. — Rússarnir
gerðu innrásinia í Tékkóslóvak-
íu til þess að viðhalda þessu
jafnvægi, og það er harla ó-
trúlegt að Þeir muni svo
skömmu síðar fallast á neitt
sem gæti sett þetta kerfi í
hættu.
Sovétríkin vilja draga úr
BÍLASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32.
HJOLASTILLINGAR
MÚTORSTILLINGAR LJÖSASTILLINGAR
Látið stilla í tíma. •=•
Fljót og örugg þjónusta.
13-10 0
Rýmingarsala:
Seljum í dag og næstu daga ný og notuð
húsgögn og húsmuni með mjög lágu verði
komið og reynið viðskiptin.
Gardínubraut'r
Laugavegi 133 — Sími 20745
i