Alþýðublaðið - 27.04.1970, Blaðsíða 7

Mánudagur 27. apríl 1970 7
og pra-kt, sem vissulega á full-
an rétt á sér, en þó því áðejna
að sj álf sál verksins kafni ejcki)
í umbúðunum.
Sýningin á fimmtudagskvöid
var svo til andvama, sem fram-
aæ öðru statfaði af því ,að ijún,
var lei'kin í airangri tóntegund
frá upphafi til loka. Leiikenduir
töluðu flestir á sínum hœstu
nótum, og tilburðir þeirra výru
með einhverjum kyniegtim
hætti ýktir og tiifærðir, einiog
lallir væru að keppast við 'að
breiða yfiir andleysi túlkuniar-
innar. Nú skai að vísu jéthð',
að persónur Jóhanm Sigurjóps-
sonar eru af eðlilegum ástæðým
margmálli en persónur ,Njáfu‘,
en þær eru eiigi aið síður gagn-
oiðar og temja sér að segja
fremur færra en fleira, og
kemur það satt að segja ákaf-
lega ilia heim við háreystiina
og bægslaganginn sem ein-
kenndi sýningu Þjóðleikihúss-
iins. Inn-ri átök leiksins rnagn-
ast vitaskuld að sama skapi
sem þau eru „undia'leikin“, em
gufa upp þegar þa>u eru túikuð'
með cmdvana öski-um.
Þó sýningin hafi að líkindum
truflázt allvei'ulaga af missáiil-
innil rækt við forna hetjuróm-
antík, varð hún ekki heldur
viðhMtandi „myndasýningú ■ >úr
, ,.Njálu“ — hún var serhsé
hvorki trú vea-ki Jóbanns 'né
■ anda „Njálu“, heldur mjklu
fr.emur, í stíl við „Skugga-
Sve;n“ eða „Pilt og stúikvú
Það. er því óhaett að slá því
: föstUo'að .JVÍörður Vaigair'3ssori“
liggur enn óbættur hjá -.gjarði
í .lsndjnga; við höfum ekki .áéð
verkið tekið þaim tökum, lað
í ske^i..úr.sum leikhæfni þess,rvn
mér fiiMnst að með hnknrð-
aðri, ■ og ..■stíihreknni týlkíun
• mupdi það eiga erindi við ís-
l€«zka;..-.l?ikhúsgeati. , i :to
, Þó-eJLur raannafii Þj ó.ðlsik-
hússins væri kvaddur tii leiks,
i,. >'.e Frh-. á.'blsi\4t
Þjóðleikhúsið:
Hnfundur:
Jchann Sigulrjónsson
Þýðandi:
Sigurður Guðmundsson
Leikstjóri:
Benedikt Árnason
Leikmyndir:
Gunnar Bjarnason
Tónlist:
Leifur Þórárinsson
Þjóðleikhúsið héit hátiðl'egt
20 ára afmæli sitt á sumardag-
inn fyrsta með sýningu á l'eik-
riti Jóhanns Sigur j ónssonar,
„Merði Valgarðssyni“. í há-
tíðarræðu sínni fræddi þjóðleik
hússtjóri áheyréndur á þvi, að
„Mörður Valgarðsson“ vsetrii
eitt stórbrotnasta leiikrit sem.
samið lreíði verið á íslenzka
tungu, og hafði honum greini-
lega láðst . að glugga í leik-
sk'rána og afla sér vitnieskju
um, að leikritið er þýtt úr
dö.nsku aí Sigurði Guðmunds-
syni arkitekt, Það breytir þó
engu um þá staðreynd, að Jó-.
hann Sigurjónsson er lahg-
merkasta leikskáld íslendiinga,
og var því löngu kominn tími
ti!l að þetta verk hans kæmi
fyrir sjónir íslenzkra leikhús-
gesta meira en háifri öld eftir
að það birtist fyrst, þó það
jafnist ekki á við „Fjalla-Ey-
vind“ eða „Ga'ldra-Loft“.
Þegar Þjóðlei!khús;ð sér nú
loks sóma sinn í að kynna fs-
lendilngum þetta forvitniiega
vea-k, tjaldar það öffiu sem það
á til, einsog veiria ber. f sýn-
ingunni kemur fram allt leik-
araiið hússins, þannig að hún>
gefur í vissum skilningi heild-
armvnd af listrænni getu þess
eftir 20 ára starf, þó hún gefi
li'tla hugmynd um getu eða
iiæfni einsta'kra leifcendá eips-
og allt er í' pottimn búið. Um
það þarf því miður ekki að
fara mörgum orðum, að sú
mynd- oili sárum vonbrigðum:
sýningin var hvorki samboðdn
verki Jóhanns SiguTjónssohiar
né metnaði helztu leikliistar-
stbfniunarr þj óðariniraar. •
• ,;Mörður_ yá]garðssóri‘i: er á-
kaflega yándriieðfsfið'verk, því
'það geldul’ fyfirrriynddi sinnar,
„Njálu“,. sem skyggir á. leik-
ritið og hefur tilhneigingu til
að rugla dómgreind áhorfenda,
og eíns má segja að höfundur-
inin hafi í sumum greinum ver-
ið helzti háður fyrirmyndinni,
einkanlega að því er varðar
rómantíska hetjuhugsjón forn-
aldar. En mergurinn málsin.s er
viitamlega sá, að ieikritið er
arstolts og hefndarskyldu og
hin'n áleitni grunur um mann-
legan vanmátt gagnvart örlög-
umim, sem er í ætt við andæ
forngrísku h'armleikanna. Lyga-
vefui’inn sem Mörður spinnur
leiðir okkur fyrir sjónir hina
eilífu þvorsögn góðs og ills í
mahnlífi'iru: það góða í rnann-
sjálfstælt lÍBtaverk, sem dæim
ber á eiigin forsendum án skír-
Skotunar til „Njálssögu". B'Jns
og nafnið ber með sér, fjallar
það fyrst og fremst um lygar-
aran Mörð, maraninn með mörgu
grímurniar sem heldur öl'lum
þráðum atbu'rðarásarinnar í
sínum höndum og er hinn eig-
inlegi örlagavaildur persón-
laruna. í rauninni má segja að
Mörður „semji“ leikinn um leið
og hann gerist, að sínu leyti
eins og Iago „semur" harm-
lerk Óþellós. Og líkingin nær
raunair lengra, því Óþelló og
Skairphéðiran eru um margt ein-
kennilega áþekkar perscnur,
báðir kappair gæddir óvenju-
■ l'egu likamsartgervi, en ekki að
sama skapi glöggskyggnir,
þanin'ig að trúgirni þeicra og
. veikleiki fyrir fagurgala gsriir
þé ■ að , leiksoppum lygarcmnia.
Bæði verkim fjalla um völund-
arhiis Ivginnar og þaran msnm-
lega brest sem fólgmm er. í
. - hóf liausri trúgjrni. iÞát-tur: Nj áls •
eykur. hinsvegar nýrri vídd
. við verkiiJóhr ara.s: míirmvi't og
. hófrcrniolíúi'a líka.i Jægfa haldi
fíyfjr ílærS' iiniuPg þsiíri ástríð-
..jijn semí'hi' ra, vekuif.. {yatnap við
þesai imeginstef, flétt'ast svo að
. sjálísögðu rikjapdi;,Ifefðig- ætt-
inum, hreinlyndi, traust, góð-
vild, getur gert han'n blindain
á nisiikvæð öfl mannlífsins og
v'airn'arlausan gagnvart þeim,
með þeim afleiðiragum að hamn,
tortími'st.
„Mörður Va;lgarðsson“ er
ekki eins samfellt verk og
,Fjalla-Eyviindur‘ eða .Galdna-
Löftiir', en í því er eigi að síð-
ur mikil'l dramatískur þungi.
Það hnígur hægt frarni með of-
urþunga vatnsmlikils fljóts og
er leragi að ná sér á strik, en
msð auknum straumhraða
eftir því sem á leikinn líður
er sem ekkert fái stöðvað rás
atburðriinna. Tilfinning skálds-
ims fyrir landinu er næm eins-
og í öðrum .verkum hans, að
vísu rómantiík og upphafin,. en
miaður .skynjar sterkt fegurð
og tign umhyarfisins, scm mót-
að hefur , hinai' stóibrotnu
manneskjur. ■ ■ ...
Það- sem. hér hefur verið lýst
kom ekki nema að óverulegu
leytí' fram í. sýnifngti Þjóðleik-
hússins, og staian það fyrst ,og
fremst af því, að enginn einn
- grup d,y.alte.iæk iájjjngvtr,:; * -y.irtist
«áða. túlk.urtMKninÉg' 'fgkk.. ekki
betur séð en . megináherzla
■iYiej'i; íUig’ð iáóð'ti’rt; íburð, nptwcnp
örður Valgarðsson