Alþýðublaðið - 28.05.1970, Blaðsíða 12

Í2 Fimmituda'gur 28. maí 1970
ferskar hugmyndir
(^AjFerskur andblœr
Úfvarpsræða HalEdérs Steinsen, læknis, 5. manns A-listans:
Aðkallandi
úrðausnarefni í
heilbrigðismálum
borgarinnar
— Þið haíið gert bæ að borg.
Borg, sem þið eruð sitoit a!f. í
■ hermi spegiast hugkvæmni og
framthkssemi og í henni eru
■ faldöir ótal virmustundir manna
og kvenna af öllum stéttum. En
borgin stendur ekki í stað. Húni
er stöðugt í sköpun og sköpun
hennar fylgja vandamál, sem
leysa verður jafnóðum. Annars
verða þau óleysanl'eg.
Aðrir munu ræða um vandg-
mál atvinnulífsinS. Ég ætlá^hér
á þeim mínútum, sem mér eru
ætíáðar, að drepa á þau mál,
sem mér eru kurmust heilbrigð-
ismálin. í stórum dráttum má
Skipta þeim í þrennt, heiisu-
gæzlu, læknimgu sjúkdóma og
hjúkrun. Þessir máiatflokkiar
■eru nátengdir og inn í þá tvinn-
aist einn málialfiolkkurinn enn,
T félagsmálin. Á öllum þessum
... sviðum hefur töluvert áunnizt
un'danfarin ár, en ennþá vant-
ar samt mikið á, að við séum
með tæmar þar sem nágranniar
okfcar eru með hælana.
Að hindra meugun telst til
“ almervnrar heilsugæzlu. Ört
i . " vaxandi þéttbýli, aukinn iðnað-
ur, gera þetta vandiamál meira
i. aðfcallandi da/g frá degi. Hvem-
ig er ástatt með vatnsból Reyk-
víkinga? Þola þau leysingar án
í þess að mengast? Hvað með
Strendur bæjarlandsinB og sjó-
baðstað okkar í Skerjafirði,
, eru þessir staðir láusir við
mengun? Því miður, nei. —
i Hvemig er loft sem við öndum
iað okkur? Ef litið er í áttin-a
að Gufunesi sést gulur strók-
ur stíga upp af áburðarvenk-
smiðjunni. Þetta er saltpéturs-
• sýra og hún er efcki holl. Bif-
neiðaifjöldi borgarinnar fer ört
vaxandi og útblástur þeirra ó-
hreinfcar loftið í sívaxandi
mæli. Er ekki kominn tímni till
að hefjást hartda oig á'kveða að
nýjar bifreiðar skuli útbúnar
útblástu rshreih sitækj um. Flest-
‘ ar bi'freiðaverksmiðjur fram-
léiða þannig búniar bifreiðir
,ij8feum. höndum fyrir Banda-
„'iríkjamarkað.
Suinum okfcar finnst þetta
kannski óþarfa áhyggjur. Við
erum fáir í stóru landi. Hér
blása sterkir vindar og haifið
er hreint alveg eins og íslenzka
valtnið, sem hlýtur að vera jafn
heilnæmt og það hefur alltaf
verið. Rannsóknir sýnia bara
iað hafið við strendurnar er
ekki hreint lengur og furðu-
mörg vatnsból geta mengast.
Ég sé heldur ekki ástæðu til
að bíða etftir því, að tíðni
lungnasjúkdóma fari vaxandi
til þess að við förum að gefa
mengun andrúmsloftsins gaum.
Það er happaisælila og töluvert
ódýrara að gera það áður.
Plestir munu sammála um,
að kerfi heimi'lislæknaþjónust-
unnar sé orðið úrelt. Það er
miðað við fámenni og stuttar
vegalengdir. Við núverandi
Skilyrði er það óþarflega ó-
þjált bæði fyrir lækna og þá
borgara, sem njóta þjónustu
þeirra. Alþýðuflokkurinn hetf-
ur barizt fyrir því á undan-
tförnum árum að færa þetta mál
tiil betri vegar. Að tillögu Páls
Silguirðssonar borgarfulltrúa
Alþýðuflokbsins, Samþyfckti
borgarstjórn Reykjavíkur 1063
að Skipa nefnd til endurskoð-
unar og endurskipuíagningar
þeirri læknisþjónustu.^sem fram
fer utan sjúkralhúsanna í borg-
inni. Þessi nefnd undir for-
mennsku borgarlæfcnis hefur
unnið mifcið og gott starf. —
Fyrsta tillöguuppkast hennar
var tilbúið 1966, en fullfrá-
gengnar voru tillögurnar í maí
1968. Þar segir: Stetfnt verði
og stuðláð að því að nokfcrir
læknar vinni saman í sam-
eiginlegu húsnæði og taki að
sér að anniast heimilislækná-
þjónustu á ákveðnu borgar-
svæði. Þetfca sé aðalstarf þeirra
hvers og eins og þeir taki etoki
að sér önnur störf ér ' geti háð
þeim við heimilislaekniastarfið.
Og emnfremur: StuÖiað verði
að því að skipta borginni í
lækniasvæði með 6—14 þús. í-
búum hverju, þannig, að 1500
2400 íbúar komi á hvern heim,-
ilislækni og skuli börn taliki
með sem fullgildir eihstaiMilrvg-
ar. Síðar segir, að unnið verði
að því, að íbúar hvers læfcnia-
svæðis kjósi sér eiinn af þesa-
um læknum sem heimilisiæikni.
Hins vegar gefist svæðisbúum
fcöstur á að velj'a sér heimil-
islækni utain svæðisilns, en þá
þarf samþykki þess læfcníls að
fcoma til; Tillögurnar eru miMu
lengri, fjalla m. a. um stanfs-
Hallðór Steinsen.
hætti og gæði þeirrar þjónuSfcu
sem veita á, vitjanaiskyldu o.fl.
en atlar eru tillögumar mjöig
til bóta frá því ástandi sem nú
ríkir.
Gert er ráð fyrir því að í
eða við sömu byggingu séu eft-
ir " atvikum sértfróðir lækrtíar,
hverfisheilsuverndarstöð, tann-
liæknir og lyfjabúð. í megin-
dráttum eru þessi atriði, sem
ég hef drepið á stefnumál AI-
þýðuflokksins, sem okfcur ber
að fagna að satostaða hefur
náðst um. Mér finnst hins veg-
ar ekki að það eigi að vera
undir atvikum komið, hvort
verðandi raaður og ungböm
víðs vegar úr bænum þurtfa aið
leita inm á Barónsstíg tl lækn-
iseftirlits eða hvort þau getia1
fen'gið þá þjóniustu í miðstöðv-
um nálægt heimilum sínum.
Sama er ai5 segja um tann-
læknisþjórmsfcu og þjónustu
hverfishjúkrunarfólks,
Stefna Alþýðuflokksins er
sú að strax verði hatfizt handa
um að skipta borginni niður í
læknishvertfi. Reykjavík reibi
síðan læknastöðvar, eina í
hverju hveríi, sem bezt væri
að hafa sams konair. — Sama
teikning.
Þarna á að vera starfsað-
staða fyrir heimilislækna,
heilsuvernd, hveríishjúkrunar-
konur, tannílæknar og lyfjábúð-
ir, og jafnvel sérfróðir læknax
á sumum sviðum^ Þessar stöðv-
ar þurtfa að vera í sem nán-
ustum tengslum við nærliggj-
'andi’ sjúkrahús til þess að nýta
sem bezt þann tæfcjakost sem
til er þar og forðalst óþarfa
fjáríestin'gu. Það mætti einniig
hugsa sér, að samstarf um
læ'knaþjónustu á 'sumum sér-
sviðum tækist á milli heimilis-
lækna ákveðinna hverfa og
nærliggjandi sjúkrahúsa. Það
mundi tengja heimilislsékna og
sj úkrahúslækna betur saman,
báðum til reynsluauka og
ga'gns, og sjúklmgumum kæmi
það til góða í bættri og sam-
felldri eftirmeðferð.
En snúum okkur þá að sjúkra
húsmáltmum og athugum hvern
ig ástatt er með þau. Árl'ega
leggst 10. hver Reykvíkingur á
sjúkrahús og á sjúkrahúsum
hér. í borginni eru árlega vist-
aðir 12-13 þús. manns. Þetta
er há tala, sem fer ört vaxandi.
Hún kretfst þess af okkur að
við séum vakaTtdi. Að halda í
horfinu er á þessu sviði sama
og atfturför.
Þær deildir munu ekki
margár, sem ekki hafa biðlista.
í fljótu bragði gæti sýnzt svo
sem skortur væri á sjúkriahús-
rúmum á flestum sviðum. Sem
betur fer er þó ekki svo. At-
’huganir borgarlæknis hafa sýnt
að þegar þeim byggingáfram-
kvæmdum lýkur, S'em nú eru
í gangi við sjúkrahús borgar-
innar þá ætti núverandi þörf
borgarinmar fyrir þess háttar
sjúkrarúm að vera fullnægt.
Varla þó á handlæknisdejldum.
Áhrifa þessaxa framkvæmda
kemur hins vegar ék'ki til að
gæta sem skyldi, vegna þess
hve deildaskiptingunni er á-
fátt og sökum þess að margar
sérdeildir vantar enn, eða þá
þær eru of smáar. Þetta or-
saikar það, að pláss almennu
deildamna eru skipuð sjúkling-
um, sem vistast mundu á öðr-
um deildum, væru þær tl. Það
er á þessu sviðr deildarskipt-
ingar og uppbygginga nýrrai
deilda, sem stærstu verkefnini
bíða úriausnar, enda þótt vissu-
lega þurfi jöfnum höndum að
öjá fyrir hætfilegri aukningu
almemnra sjúkrarúma eftir því
. sem- fólkinu fjölgar. Tvær nýj-
iar sérdeildir hiaifa tekið til
starfa. Háls-, nief- og eyrna-
deild á Borgarspíitálaimim og
augndeild á Landakotsspítate,
hvor um sig með 10 i-úmurn.
Þessar tvær deildir eru þær
einu á landinu siinniar tegundar
og eru báðár of litlar til þess
að fullnægja þeirri þörf sem er
fyrir hendi. Aðkallandi verk-
efni er því að þær nái serm
fyrst hæfilegri stærð og verði
styrktar að tækjakosti. Stofnun
taugaskurðlækningadeildar má
ekki dragast lenigi úr þessu.
Danir áætla að 7 rúm þurfi fyr-
ir hverja 100 þús. íbúa en 5
rúm á brjóstholsaðgerðadeild.
Hér er rekin 23 rúma brjóst-
holsaðgexðadeild með ágætum
og mundi enginn vilja missa
atf þeirri þjónustu. Sama sag-
an yrði með taugalskurðdeil'd,
sem Danir áætla stærri en
brjóstholsaðgerðadeiildiriniar, en
Svíar telj'a að þurfi heldur
færri rúm. Enginn gæti eftir
á imyndað sér hvernig við áð-
ur komumst af án slíkrar að-
stöðu. Gigt'sjúkdómar eru ekk-
ert fágæti á íslandi og fáir sjúk
dómar orsaka sennilega meira
tap vinnudaga en þeir. Þetta
tap er því miður stærra en það
þyrfti að vera því enn höfum
við ekki aðstöðu tH að með-
höndla alla gi'gtsjúklinga eins
og við vitum bezt.
Mest aðkallandi er þó stofn-
un endurhæfingar og hjúkrun-
ardeilda. Þessar deildir eru ó-
dýrari í uppbyggiragu og
rekstri, en almennu deildirnar
og undirdeildir þeirra en það
er samt hér sem sikórinn krepp-
ir. — Væru þessar deildir
fyrir hendi, trúi ég ekki öðru
en að saxast mundi á biðlista
almennu deildanraa, auk þess
sem endurhæfinigardeiMirnar
mundu veralega stytta sjúk-
dómstegu margra einstaklinga.
Ekki eru vandamál geðsjúkra
óveruleig. Þörfin er talin vera
330 rúm fyrir reykvíska sjúkl-
iiríga eina, Til eru 167 rúm.
Vantar 173 rúm, og gleymum
ekki að etftir er að flytja
Kleppsspítalann vegna Sunda-
hafnarinnar. Andlega van-
þroska’ sjúklingar þarfnást 70
rúma tiil viðbótar og allir vitaí
að vandamál dryklcjusj úklin'ga.
er mikið og fer ekki' minn'k-
andi. Ég hef hér stifclað á stóru,
enda ekki tími til annars. —
Margt er þó ónefnt ög það helzt
að vonlaust er að ræða atf
nokkru viti um sjúkraihúsmál
nema tryggt sé að náin sam-
vinna takist milii sjúkra'hús'ai
borgarinnár. Ríki og borg verða
að hætta að láta sem þau viti
ekki hvort af öðru, og báðum
til leiðbeiningar má benda á,
að það er ekki bara gras á
Liandakofcshæðiinni. Þar hefur
staðið sjúkrahús síðan 1902.
Það er ekki nóg að fá að vita
'að svo og svo margar milljónir
hafi farið til sjúkrahúsa á á-
kveðnu tímabili. Við viljUm
líka fá að vita hvað fékkst
fyrir þær og hvað hefði gétað
fengizt fyrir þær.
Heilbrigðismál skipta okkur
öll mi'Mu. Ég hetf aðeina minest
á þá þætti þeirra hér, sem
Framh. á bls. 15