Alþýðublaðið - 05.02.1971, Qupperneq 7

OSKíHE)
Útff.: Alþýðuflokkurinn
Ritstióri:
Sighv. Björg'vinsson (áb.)
Viðræðum lokið
Vinstri viðræðunum er lokið — að sinni.
Alþýðubandalagið tók af skarið og sleit
samtölum þessum, og hefur hver flokk-
urinn um sig gefið úr fréttatilkynningu
um málið. Nokkur áherzlumunur er á
frásögnunum, en mesta athygli hlýtur
það að vekja, að viðræðunum lýkur í
vinsemd og gera allir aðilar ráð fyrir,
að taka megi þær upp aftur síðar.
Alþýðuflokkurinn lýsti þegar í upp-
hafi þeirri skoðun sinni, að ekki mætti
búast við skyndiárangri af þessum við-
ræðum fyrir kosningar. Væri óhjákvæmi
legt, að það tæki nokkurn tíma að vega
og meta þann ágreining, sem hefur skilið
vinstri flokkana um langt árabil, svo og
að kanna hverjir eigi raunverulega sam-
an og um hvað.
Samtök frjálslyndra og vinstri manna
gerðu það tilboð að sameinast Alþýðu-
flokknum þegar fyrir kosningar. Er sú
hugmynd var rædd á sérstökum fund-
um, kom í ljós að Björn Jónsson og
Hannibal Valdimarsson höfnuðu alger-
lega kosningabandalagi milli flokkanna,
hvort sem væri í öllum kjördæmum eða
aðeins nokkrum. Þeir vildu ræða algera
sameiningu flokkanna — eða ekki neitt.
Þegar athuguð var hugmyndin um
sameiningu, kom í ljós að frjálslyndir
höfðu enga grein gert sér fyrir því,
hvernig ætti að haga sameiningunni
skipulagslega né hvernig stjórn hins
nýja flokks skyldi vera. Þó er þetta ær-
ið flókið mál, þar sem Alþýðuflokkur-
inn að minnsta kosti hefur flokksdeildir
um land allt, ítarleg flokkslög og lýð-
ræðislega uppbyggingu. Það þarf meira
til að leggja slíkan flokk niður en eina
skýndisamþykkt eða upphrópun. Þessu
til viðbótar gerðu Björn og Hannibal svo
óhóflegar kröfur í sambandi við framboð
til kosninga að engu tali tók.
f sambandi við þessar viðræður um
hugsanlega sameiningu, sem voru í alla
staði hinar vinsamlegustu, má minna á,
að sameining vinstri flokkanna í Noregi
tók á sínum tíma um 4 ár frá því viðræð-
ur hófust unz stofnþing núverandi Verka
mannaflokks var haldið. Má af því
marka, hversu óraunhæft er að halda,
að slík sameining geti gerzt á fjórum
mánuðum, og liggur nærri að álykta, að
sameiningartilboð frjálslyndra hljóti að
hafa verið herbragð. Björn og Hannibal
vissu fyrirfram, að það var ekki raun-
Kæf hugmynd.
Alþýðubandalagsmenn sýndu engan á
huga á neins konar sameiningu, en lögðu
fram tillögur, sem stefndu að klofningi
rlkisstjórnarinnar. Þegar það ekki tókst,
slitú þeir viðræðunum. Alþýðuflokkur-
inn er nýbúinn að neita um þingrof og
þar með lofa að stjórna út kjörtímabilið.
Flokkurinn hleypur ekki frá því heiti,
það væri ábyrgðarleysi og ævintýra-
mennska, sem jafnaðarmenn hafa ekki á
stundað og ætla ekki að taka upp nú.
□ Síðustu árin hefur nolc'kurr
ar ókyrrðar orðið vart í Tyrk-
landi, einkum í háskólunum og á
rneðal verkamanna. Er þar fyrst
og fremst um að kienna ófestri i
efna!hagsmálum landsins, verð-
bölgu og Verðhækfkunum. Þar
við bætist svo skuldasöfnun er-
lendis og ha'ili á fjárlögunum,
þar sem ný met eru sett ártega.
Það setur þó kórónuna á alla
órteiðuna, að stjórn landsins er
veik og völt í sessi. Stjórnar-
leiðtoginn, Suleyman Demirtel,
á í stöðugri togstrieitu við þjóð-
þingið, sem ver mestum tima
Hreyfing er
fyrir öllu
□ Til marks um það hve
áreynslu- og hreyfingarleysi er
hættulegt, má nefna að 40%
af líkamanum eru vöðvar. Það
er ákaflega býðingrarmikið að
lialda þeim við. Þeir, se,m hafa
legið nokkuð lengi rúmfastír,
finna hvað vöðvakrafturinn er
fljótur að minnka. Manneskja
sem verður að ligrgja hreyf-
ingarlaus í viku getur rýrt
lærvöðvana um 20—30%. Þá
er ekki síður nauðsynlegt að
halda lungunum í æfingu. —
Venjulega öndum við að okk-
ur 5—6 lítrum lofts á mínútu,
en á erfiðum stundum getum
við þurft að anda að okkur 150
—260 lítrum lofts. Það hljóta
allir a® sjá hve rík ástæða er
að halda öndunarfærunum í
æfingu. Þegar maður er í góðri
líkamsþjálfun hefur hann
miklu meiri mótstöðukraft í
veikindum, og þá sérstaklega
ef um æffa- og hjartasjúk-
dóma er aff ræða.
Létt leikfimi gerir meira en
að þjálfa líkamann — þeir
sem daglega stunda æfingar
eru yfirleitt mun friskari til
verka og finna ekki fyrir þeirri
seigdrepandi þreytu, sem plag
ar fólk er lítið hreyfir sig.
Þetta er megininntak úr sam
tali við norskan lækni í Ar-
beiderbladet. En hann er al-
veg á móti imorgunleikfimi,
það er að segja að fólk hoppi
bcint fram úr rúminu til að
gera aefingar. Læknirinn telur
að viðkomandi þurfi að vera
búinn að Kita og liðka lík-
amann áður en byrjað er á
leikfimi. —
sínum í endalausar deilur um
það, hvor.t lýst skuli vantrausti á
stjórn Demirels. Sv'o vanmátt-
ugt og lamað er þingræðið þar
í landi, að þjóðþingið hefur ekki
náð samkomulagi um að kjósa
sér forset'Si. Það er því sízt að
undra þótt stöðugt fjölgi þeim
málum öðrum, sem eklci hljóta
afgreiðslu.
Andstæðingar Demirels. beita
bókstafl'ega öllum brögðum og
ráðum til að stie.ypa honum af
stóli. Ekki er langt síðan að
hann var sakeiður um alvarltegt
m.isferli í meðíterð á opinberum
fjármunum og eignum. Átti hann
að hafa lánað bræðrum sínum
háar upphæðir úr ríkissjóði, og
S'íðan sslt þeim jarðeignir, sem
voru í eigu rfkisins, fyrir að-
eins tíunda hluta af raunvleru-
legu verði. Hins vógsir h'efur
Demirel alltaf fengið orð fyrir
að vera hinn heiðarlegasti í pen
ingamálum, enda var hann sýkn
aður af þ:essum ákærum, en
þær hafa eigi að síður borið til
ætluð áhrif hvað þpð snertir að
gera hann tortryggilegan í aug-
úm almennings.
Þlegar svo var komið, gerð-
ist því það að æðsti maður fíun
hersins gekk á fund foi-seta
landsins, og setti honum úrslita
kosti í umboði 30 æðstu manna
hei-s og flota. Voru þeir úr-
slitakostir í því fólgnir að for-
s-etinn, Oev'det Sunay, yrði aö
gera einhverjar ráðstafanir tii
að binda endi á það niðurlægj-
andi öngþveiti, sem ríkti í stjórn
málum, félagsmálum og efna-
hagsmálum landsins, eli'a mundu
hershöfðingjarnir taka máb'n í
sínar hendur. Með öðrum orðum
að mynda herforingjastjórn i
landinu.
Ekki má líta á Tyrkland sem
lýðræðisríki í vestrænni merk-
ingu. Síðan hið núverandi tyr'kn
eska rfki sá drigsins ljós árið
1923, h'efur það átt fimm for-
seta, sem allir hafa verið fyrr-
verandi hersihöfðingjar, að ein-
um undanteknum. Sá fyrsti var
faðir þessa nútíma Tyrklands,
KemrJ Atatyrk hers'höfðingi',
stjórnaði því siem einræðisherra
frá 1923 til 1938. Eftirmaður
hans var Ismet Inönú herishöfð-
ingi, en Bayar, sem tók við for-
setaembætti af honum, var ekki
bermaður. Fjórði íorsetinn,
Gemal Gúrser, var aftur á móti
hers'höfðingi að tign, og s <na er
að Segja um ertármann hans,
Oevdéí S jnay. núverandi fo f-sta
landsins. Nú hefur Sunav tek'-ð
rögg ó sig í því skyni að b'nda
endi á óeirðirnar og óreiffuna.
Takist honuim ek'ki, og það heM
ur fyrr en s 'ðar, að koma á skipu
lagi og k'yrrð í landinu. má ge;-a
ráð fyrir að herforingjastjórn
taki þar öll vold í sí.nar hendur.
Cevdet Sunay er fæddur þann
10. i'ebrú aldamótaárið 1900.
Faðir hans var múihameðskur
herprestur, og drengurinn ólst
upp í hernaðarlegu andrúms-
loi'li, og urðu þau áhrif enn sl'e.k
ari eftir að fjölskyldan fluttist
ti'l hinnar fornu virkisiborgar,
Erzurum. Cíevd'et slundaði nám
við .háskóla hers.ins og síð'nn
hernaðar-akadem.íuna í Istan-
bul, en þaðan útskriíaðist hann
17 ára að aldri með liðsforingja
nrjfnbót.
Þetta var skömmu aður en
fyrri heiimsstyrjöldin brauzt út
og Oevdet var þegar sendur til
Palestu'nu ti'l að berjast gegn
herjum Breta og Araba. Hann
hlaut heiðursmerki fyrir hug-
rekki sitt í bardagnnum um
J'erúsal'em og var hæ'kkaður í
yfirforingjati'gn þar á vtfgveld-
inum. Seinna særðist hann öðru
6 FÖSTUDAGUR 5. FEBRÚAR 1971
mmmmmrnmBBBaaam,
M Þó að ókyrrt sé víða i
hinum tyrknesku borgum
eru þó sveitirnar enn kyrr-
ar, a. m. k. á hinum víðáttumiklu
geita- og sauðfjárræktarhéruðum.
Hér á myndinni er geitahópur við
hús og smalinn meðal þeirra. Þetra
eru angorugeitur sem angóra-uil er
kennd við.
sinni og í það skiptið tóku Bret
ar hann til fanga og fluttu í her
fstngabúðir í Egyptalandi, þar
sem hann var í haldi til 1918.
Tyrkir biðu ósigur í styrjöld
inni við Br.eta og Araba, hið
ottomanska ríki liðaðist sund-
ur en Tyrkir sjálfir börðust enn
við Frakka og Grikfci, þrátt fyr-
ir ósigurinn, og Sunay tók þútt
í bardögunum og hilaut hvert
h'eiðurs.mérkið á eftir öðru fyrir
hreysti og hugrekki. Að þessum
bardögum loknum hélt hann á-
fram námi sínu í hernaðarfræð
um í Istanbul og að aíloknu loka
prófi árið 1930, hlaut hann höf-
uðsmannsnaínbót og sæti í her-
ráðrmu.
Eftir það hækkaði hann stöð-
ugt S;ð nafnbótum og virðingu.
1942 varð hahn kennari í stríðs
tækni við hernaðar-akaöemíuna
í Istanbul, yfirtforingi stórskota-
herfýlkis 1947, og yfirforingi
fyi-sta tyrkniestea skriðdrebaWer
fýl'kiisins 1948. Þá varð heym
sveitaiihershöfðingi arið 19491,
og gegndi stöðugt mikilvægari
embættum innan hersins, unz
hann hlaut fulla hershöfðingja-
tign 1959.
Árið 1960 gerðu nokki'ir af
æðstu mönnum hersins bylt.ingu
undir forustu Cemal Gúj-sels
hterslhöfðingja og steyptu stjórn
Menderes af stóli. Gúrsel tók
sjálfur við forsieta'embættinu en
Iriönu 'hers'höfðingi varð forsæt
isráðherra. Sunay, slem ekki
hafði tekið neinn þátt í bylt-
ingunni varð eigi að síður æðsti
maður landhei-sins, og í ágúst-
máriuði 1961 æðsti maður her-
ráðsins.
Næstu sex árin lét Sunay ekki
mikið á sér bera, en hafði mikil
og nútíimaleg áhrif á þær sam-
steypustjórnir, sem Inönú vinur
hans myndaði. Þegar vinstri-
sinnsjðir herforingjar gerðu til-
raun til að stteypa stjórn lands-
ins af stóii 1962 og 63, var
Sunay trúr þeim Gúrsel og In-
önú, en lét þó öðrum hterforingj-
um það eftir að typta uppreisn-
anseggina.
I teosriingunum í októbter
Framih. á bls. 8.
------r~ Tm~ iiii—iii. ■ ......................
mm,
tmaa
............................................................................................................................................................................................................"»»...............................,....................................................................................................................................................................

&4KH HO&rH
Mtof'm* ííWtM
íVeíPÍSN Mf íC,i
*UA«**c lasntiuti

• |1 |
í

sB'íS.wotZ'
•♦♦HHIHIIII
:

..............:..............

1
KoriiS sýnir auffugustu fiskimiðin, hver fiskur merkir milljón tonn. Hví iu fiskarnir eru vatnaíiskar.
Krabbaflær
matarbúr framtíöarinnar
□ SérfræSingar telja að höfin
geymi enn um sinn næga fæðu
fyrir okkur, en víða er farið að
gæta afleiðinga ofveiðinnar. Þeg-
ar anjósu- og smásíldarstofnarnir
duga ekki iengur fyrir mjölverk-
smiðjurnar er sennilegt að krabba
flær verði veiddar í stórum stíl,
en verið er að gera athuganir á
hentugustu veiðiaðferðunum. —
Krabbaflærnar, sem eru aðal-
fæða skíðishvala, eru ríkar af
próteini.
í byrjun þessa áratugs er
gert ráð fyrir að veiði fiska og
margskonar sjávar- og vatna-
dýra nemi u.m 60 milljónum
tonna á ári. Árið 1966, þegar
heimsaflinn var 56.8 milljó.i
tonn, ífóru 38,1 milljón tonn
beint ti'l manneldis, en fiski-
vsrtesmiðjur 'unruu úr 17,7 mill.j
ónum tonna. Fiskur ©i nú
frystur í stórauknum mæli og
um leið hefur dregið úr afla-
brögðum minni skfpa í þróuð
um löndium. Á árunum 1948 til
1967 reyndluist fiskveiðar í
meiri vexti en nokkur önnur
matvæilagrein, og þær jukust
hlutÆa'lfelega meir en man.i-
■fjölgun nam á tímabilinu. —
M'eista þörfin fyrlr fiskmeti,
• sem próteinríkrar fæðú, er í
Auisturiönduim, etri' löndin þar
eru mjög Langt frá því að geta
aflað nsegilegt fistometis.
í fyrra ræddiu sérfræðiagar
þtessi má'l í blaðinu CEBES.
seim ge.fið er út á vegl m SÞ, og
verður hér á eftir getið helztu
atriða í þessu samtali:
Glsrt er ráð fyrir að eftir 10
ár vsrði fiskaDirin rúmlega 80
milljón tonn á árí og eftír 20
ár um 125 milijón tonn. Fyrir
tuttugu áruim eða svo, var nær
óþetokt að veið'a fisk undir feti
á lengd, en á síðustu árum
hefur stóraukizt veiði á smá
fiski til mjölfi-amleiðsll'J'. Fiski-
mjölið er '.rú mikið keypt til
að ala hænsni og svín. 1968
var heildarfra'mfeiðsla fiski-
mjöls í heiminum um 4 millj-
ón tonn og af því niagni fram
leiddu Perúmenn 1,8—2 mlllj-
ónir tonna, ei þeir gera ekki
ráð fyrir að fiskimið þeirra
geffi öllu mieir af sér árlega.
Aftur á móti ©r álitið að mjög
mikið magn sé af krabbnflóm
í Suðurhöfum, sem á ensku
er nefnt ,,kriD“, og er aðal-
fæða skíðishvala. Sovétmenr,
hafa gert tilraunir mcð að
veiða þessi dýr i nokkur ár, en.
veiði í stórum stíl er ekki haf-
in enn. Þetta verður matarbúr
framtíðarinnar.
Sérfræðingunum kom saman
urn að ennþá vær.u til auffu'g
fiskimið, sem mætti nýta mun
betur nreð þeini aðferðum sem
við þekkju'm í dag. t. d i suð-
aU'Stur Asiu, í höfiin?m cn-
hverfis Indónesíu. í arabiska
hafinu og við vesturströnd
Afríku.
Vandinn er sá, að bað eru
ríku þjóðimar sem geta byggt
stór vertosmiðju'ki]) og. sótt á
fjarlægustu miðin, Fátæk.u
þjóðirn'ar hiafa.miesta þörfina,
en etoki efni á því að hef.ia
,dýra útgerð. Verksmiðjiískip
eiga ekki .enn stóran hlti;- í
heiidarifiskveiðin'-ii —- falsvert
undir 10%. Það er athyglis-
vert að jafn ríkt land og
Bandiaríkin fjárfestir lítið í fisk
yejðum og árið 1968 veiddu
Bandarik'jaimtenn aðeins minna
en fyrir 30 árum. Fiskueyzla
shleifur samt stóraukizt, en það
ei- taKð hagtovæmara að kaupa
fiíkinn frá þióunailöndunum.
Sarna er upp á teningyium í
Kanada og reyndar líka í Jap-
an.
Se'.inilega verður það hllut-
verk ríku þjóðanna að stundá
vsiðar á fjarlæguim miðum, en
farið er að bera allmikið á
'því að þær setji upp útibú eða
dótturfyrirtæki í fjaitæ'gum
löndum til að draga úr kostn
aðiniuim og þannig komast þró-
unarlöndin ini í spilið. At-
hyglisverðar eru skoðanir
tveggja sérfræðinganna i þessu
viðtaM á gagnsemi erlendrar
að.itoðar:
KASAHARA (starfsmaður
hjá SÞ): Ég vil sem einstakling
iur láta þá skoðun í ljós að
það sé þjóðsaga hve miki.m
hlut alþjóðleg hjálp eigi í þró-
un lamda. ATmlennt talað hefðu
Muitimir gerzt mieð eða án
sl'tterar aðteioðar. En það sem
geriist utan þess ramima -- fjár
mögmin gsgnum prívat við-
skipti þar sem er sairieiginleg'
áhætts, til koma nýrrar tætoai
og nýj'unga í retostri og stjórn-
un — hefur gert gífU'riegt gagn
í mör'gum löndjum.
BANCHERO-ROSSI (Perú':
Ég er reiðubúinn að afsala
mér erlendri aðstoð í staðinn
fyrir lægri tollmúra og stunda
raunveruileg frjáls viðskipti
án noktourrar aðstoðar. Tökum
sem dæmi: Efnahagsbandalag-
ið hefur verið að ræða um að
setja sérstakan toll á oldu til
að v|ernda iðnað á borð við
smjörolíu. Þeir eru reiðubún-
ir að gefa oktour hálfa milljón
dollara til að taka af okk.ur
aftur 10 milltjónir í formi
verndartolla. Þess vegn'a segi
óg: ekki krónu í hjátp heldur
frjáls viðskipti, það er lóg.
R'ífcu iþjóðirnar hafa allökon-
ar tolla og klásúliur — þær
hvetja okkur til að stunda
frjálsa verzlun, en iðka það
ekki sjálfar. —
FÖ9TUDAGUR 5. FEBRÚAR 1971 7