Alþýðublaðið - 25.02.1971, Blaðsíða 7

/£0£Eý3IO
©KíDIJtD
Útg.: Alþýðnflokkurinn
Ritstjóri:
Sigrhv. Björgvinsson (áb.)
PÉTUR JÓNSSON, FLUGVALLARSTJÓRI:
Keflavíkurflugvöliur og
öryggismálm
I vetur efndi Ríkisútvarpið til hlustenda
könnunar í fyrsta sinn. Var stuðst við
yísindalega unnið úrtak og kannað
hversu margir fylgdust með efni hljóð-
varps og sjónvarps á ákveðnum tímum
dags.
Hlustendakönnun Ríkisútvarpsins er í
alla staði merkilegt brautryðjendastarf.
jHún gaf til kynna ýmsar athyglisverðar
niðurstöður, sem ekki lágu áður ljósar
fyrir. Segja þær niðurstöður margt til,
bæði um útvarpið og útvarpsefni, ásamt
því sem þær varpa ljósi á ýmis atriði 1
fari sjálfrar þjóðarinnar.
Það er mjög athyglisvert, hversu marg
ir íslendingar hlýða að staðaldri á út-
sendingar hljóðvarps og horfa - á sjón-
.varp. Sem dæmi má nefna, að á vinsæl-
ustu útsendingar sjónvarps svo sem
fréttir og ýmsa fasta dagskrárliði horfa
mun fleiri íslendingar en sjónvarpstæki
eru til í landinu. Staðfesta þær niður-
etöður hversu stórkostlega möguleika
Sjónvarps- og útvarpstæknin gefur tiý
fjölmiðlunar.
Pá er það einnig mjög athyglisvert
hvaða dagskrárliðir vekja flestra áhuga.
Niðurstöður hlustendakönnunarinnar
staðfesta það, sem raunar taldist áður
vitað, að vinsælustu dagskrárefnið, utan
frétta, er af innlendum toga. En þótt
hlustendakönnunin sannaði þar það, sem
áður var talið víst, afsannaði hún einn-
ig ýmislegt annað. Því hefur t. d. lengi
verið haldið fram, að fslendingar væru
orðnir næsta sinnulitlir um stjórnmál
og sýndu þeim lítinn áhuga. Þessi full-
yrðing reyndist ekki á rökum reist, —
þvert á móti. Því lang-vinsælasta efni
sjónvarpsins þann tíma, sem könnunin
spannaði, reyndist vera þáttur, þar sem
einn af stjórnmálaforingjum þjóðarinnar
sat fyrir svörum. Á þann þátt horfðu
nær sex tugir þúsunda íslendinga.
Á síðustu árum hefur orðið mjög
ör uppbygging í útvarpsmálum á ís-
landi. Ný tækni hefur þar komið til sög-
unnar og raunar orðið þar alger bylting.
Jafnhliða tæknilegum og efnislegum
framförum er það almennt viðurkennt,
að Ríkisútvarpið hefur eflzt mjög að
sjálfstæði sem stofnun. Er það án efa
þróun í rétta átt.
Það skiptir alla landsmenn mjög
miklu máli, að stofnun, eins og Ríkis-
útvarpinu, séu sköpuð sem bezt starfs-
skilyrði og til hennar sé vel vandað. Ein
mitt nú liggur fyrir Alþingi frumvarp
til nýrra útvarpslaga sem felur í sér
margar mikilsverðar umbætur á mál-
efnum stofnunarinnar. Þótt nokkuð hafi
dhregizt afgreiðsla þess máls er vonandi,
að þingmenn geri sér ljósa nauðsyn þess,
að þau lög nái fram að ganga og þeir
afgreiði þau á þessu þingi svo áfram $6
unnt að halda nauðsynlegri uppbygg-
ingu Ríkisútvarpsins.
□ Að undanförnu hafa flugör-
yggismál landsins verið til um-
ræðu ú opinberum vtettvangi og
sætt harðri gagnrýni.
'í iálefni af því að gagnrýninni
hefur m. a. verið beint að Kefla
vfkurflugvelli, tel ég mér bæði
rétt og skylt að leggj'a orð í belg.
Ég mun þó ekiki gera öryggis-
'Vandamál annarra íslenzki-a flug
valla að umtalsefni í þessum
þönkum.
í þessum umræðum hefur
mjög skort á það, að nægilegur
greinarmunur hafi verið gerð-
ur á almennu flugöryggi annars
vegar, þ e. a. s. því sem varðar
líf og heilsu manna og hins veg-
ar rekstraröryggi flugvéianna.
Tdl að tryggjai það fyrmtefnda,
hafa verið settar margsfconar al
þjóðlegar örvggisi-eglur og fyrir-
mæli, sem m. a. er farið efiir
•hér á landi.
í þessum alþjóðareglum er að
finna, forskriftir og sfcilyrði, sem
uppfylla þarf á bókstaflega öll-
um sviðum flugsamgangna, s. s.
varðandi meðferð flugvéla og
um gerð og flokkun flugvalla,
svo eitthvað sé nefnt. Er Kefla-
víkurflugvöllur til jað mynda
ílokkaður eftir þessum reglum
í 1. fl. sem alþjóðaflugvöllur í
Handbók flugmanna (Aeronuti-
cal Information Publication) út-
gefinni af embætti flug^nála-
stjóra íslands, enda er öll gerð
og búniaður flugvallarins í sam-
ræmi við fyrrgreindar reglur,
og gegnir sama máli með allan
tækjabúnað. Þegar byggð er t. d.
flugbraut, þarf við gerð henn-
ar að uppfylla á annþn tug sér-
reglna um gerð þess konar
mannvirkja. Svipaða sögu er að
segja um flugblað og akbrfc»jt-
ir. Ákveði flugvallareigandi að
koma fyrir ljósabúnaði á flug-
velli sínum, svo hægt sé að nota
hann í myrkri og blindlendingar
tækjum til flugs þegbr lágskýj-
að er og slæmt skyggni, verður
þessi viðbótarbúnaður að full-
nægja sérkröfum, sem gilda um
slífcan búnað.
Plugvallaredganda er vitaskuld
i sjálfsvald sett hversu miklum
fjármunum hámn ver til flugvall
ar síns. Sjái hann sér t. d. ekfci
fært að búa flugvöll sinn ljósum
og blindlendinjgartækjum, verða
umráðamenn flugvéla að sætta
sig við það, að geta ekfci notað
umræddan flugvöll í myrikri eða
í blindilugsskilyrðum, hvort sem
þeim likar það betur eða vérr.
Slíkan flugvöll er hægt að nota
mteð fullu öryggi í dagsbirtu og
sjónflugsskilyrðum. j
Þar sem gerð og búnaður flug
váíila fer eftir efnunj og ástæð-
um á hverjum stað, eru þeir jafn
misjafnir og þeir eru margir,
eins og gefur að skilja. Það er
þess vegna fyrsta boðorð í regl
um um meðferð flugvéla, að
flugmaður skuli ekki leggja upp
í flugferð, nema hann ha£i áður
gengið úr sikugga um að þau
flugvallarmannviiiki, sem hann
hyggst nota, séu þannig úr garði
gerð, að flugvélinni sé ekki
hætta búin við notikun þeirra.
tyíf að auki skal fllugmaður held
ur ekki leggja upp frá flugvelli,
eða lenda á flugvelli þegar Veð-
urskiilyrði eru fyrir neðan þau
lágmörk, sem sett hafa verið
fyrir flugvöllinn. Þessi lágmörk
eru afar mismunandi og fara
m. a. eftir því hvað tækjfa(búnað
ur er fullkominn á flugvöllum.
Þessi frumregla þýðir í raun
og veru ekki annað en það, að
flugi skal hagað miðað við allar
aðstæður, alvteg á samsx hátt og
a'kstri vélknúinna ökutækja.
Þessi grundvaillar 'flugöryggis-
regla á við hvort heldur er í
New York eða í Neskaupstað.
Til þess að auðvelda flug-
mönnum að breyta eftir þessu
boðorði, starfrækir hið ODÍnbera
sérstaka upplýsingaþjónustu og
veðurstofu, sem sjá um að alltaf
liggi fyrir nýjustu upplýsingai
um ástand flugvalla og veðurfar.
Áætlaður
fjöldi
Flugfélög lendinga
Pan Amerieajn 104
Loftleiðir 799
Með því að lengja þverbraut
á lengstu brautina, er að mestu
hægt ?(5 koma í veg fyrir i'rá-
hvörf af þessu tagi, og stuðla
þar með að auknu rekstrarör-
yggii.
Um notagildi tækjabúnaðar
Keflavíkurflugvallar til lend-
inga í slæmum veðrum, er það
að segja, að blindlendingalág-
mörk flugvallarins eru 60—150
metra sfcýjahæð og 800—1600
metra skyggni.
Á árinu 1970 þurftu flugvél-
ar í áætlunarflugi til Islands að
hverfa frá því að lenda, vegna
þess að veðurskilyrði voru fyr-
ir neðan biindlendingarlágmörk,
sem hér segir:
Áætlaður
fjöldi
Flugfélcg lendinga
Pan American 104
Flugfélag íslands* 423
Loftleiðir 1527
* Frá 1968
F frábvarfa
vegna. of mikils Ilundraðstala
híiðarvinds fráhvarfa
0 0.00%
31 3.88%
Með því að endurnýja og
bæta við núverandi blindiend-
ingarkerfi og að byggja eitt til
viðbótar er hægt. að lækka
blmdll'endingarlágmörkin, þ. e.
skvi'ihæðarmörk úr 60—150 m.
í 30 m. og e. t. v. neð'ar og
ski'ggniismörlk úr 800—1600 fn.
í 400 m. og e. t. v. neðar. Með
biesr.um aðgerðum er hægt að.
fækka fráhvörfum þessum að
mes-tu eða öllu leyti, og stuðla
-■■eð því að auknu rekstrarör-
y§gi-
’r-v-ráðamenn Kellavíkurflug-
vY’ar er ljóst, að nauðsynlegt
er að nýtingarmöguleikar flug-
vallarins verði auknir með því
F’ö’dt ''ráhvarfa
vegna
veðurskilyrða
1
8
27
Hundraðstala
fráhvarfa
0.95%
1.92%
1.78%
að lengja þverbraut og afla
tækjabúnaðar til lækkunar
blindlendingSírlá'gmarlís, m. a.
vegna eftirtalinna atriða:
1. Nútímaþotur eru mjög dýr
samgöngutæki og allar tafir því
mjög kostnaðarsamar.
2. Fjöldi farþeg^ í hverri ferð
eylcst ár frá ári og þoturnar
stækka að sama skapi, sbr. þot-
ur Loftleiða sem bera 250
manns.
3. Áfprm um að gera ísland
að ráðstefnulandi og stóraukn-
ing á komu erllendra ferða-
manna hingað.
4. Ekki hefur enn tekizt að
i>yggja fullnægjandi varafiug-
völl fyrir millilandaflugið, en sá
flugvöllur þarf íjð vera utan
veðurfarssvæðis Kefavfkurflug-
vallar. Um 700—800 sjómílur
eru því til næsta varaflugvaliar.
Sú staðreynd knýr á það, að á
Keflavíkurílugvelli þarf ?i5 ve.ra
hægt að lenda í nær hvaða veðri
sem er.
Nú er eðlilegt að spurt sé,
hvei-s vegna þetta hafi ek'ki ver
ið gert fyrir löngu. Því er fyrst
til að svara að hér er um að
ræða framkvæmdir sem kosta
hundruð milljón króna og það
fjármagn hefur ekki legið á
lausu. í öðru lagi hafa fram-
kvæmdir þessar ekki verið tíma
bærar fyrr en tiltölulega nýlega,
eins og nú skal sýnt fram á.
Þá er komið að síðarnefnda
örygg.isatriðinu, þ. e. rekstrarör-
ygginu.
Á s. 1. ári fóru ,nær 350.000
farþegar um Keflav'íkurflugvöll
með flugvélum í reglubundnu á
ætlunarflugi um ísland. Af þess
ari tölu má sjá, aðiþað erþýðing
armikið fyrir fekstraröryggi við-
komandi flugfélaga og annarra,
sem atvinnu og tekjur hafa af
þjónustu við ferðamenn, að sem
allra minnst röskun verði á á-
ætlunum flugvélanna. Hér kem
ur vel búinn flugvöllur a»ð miklu
gagni. Það er einkum tvennt,
sem takmarkar notagildi flug-
valla í þessu tilliti, en það eru
annars vegar flugbrautarlengdir
og hins vegteir veðurfar.
Skal nú vikið að notagildi
Ke'flavíkurnugvallar í þessum
efnum.
Á vellinum eru þrjár flug-
brautir: 3052, 2100 og 2000
metra langar. Ein þessara flug-
brauta er nægilegíí löng fyrir
fjögurra hreyfla fanþegaþotur
af stærstu gerð. Þegar hliðar-
vindur er of mikill á þíi braut,
verða þotur af þessari gerð að
hverfa, frá því að lenda á flug-
vellinum.
Á árinu 1970 þurftu stórþot-
ur í áætlunái-flugi til Islands /ð
hverfa íi’á því að ienda, vegna
þessara orsaka, sem hér segir:
Hinn neimsfrægi leiKari Gregory Pack viS FerSaskrifstotu ríkisins á Keflavíkurflugvelli. Margur frægur maSur
fer hér um á hverju ári.
Fjárfesting í þverbbaiutarleng
ingu varð fyrst réttlætanleg þeg
ar Loftleiðir ákváðu að taka stór
þotur í notkun. Félagið, sem
stundar reglubundið áætlunar-
flug með farþega og varning til
landsins, eins og allár vita, reikn
aic með um 1500 þotulendingum
á Keflavíkurflugvelli í ár, og
má fastlega reikna með að þess
um lendingum fjölgi ár frá ári.
Eins og að framan er rakið, er
nauðsynlegt að lengja umrædda
þverbraut, til að koma í veg fyr
ir stórfellda röskun á áætlun
þota félagsins og þar með
tryggja reks/traröryggi þess.
Fram að þeim tíma að Loft-
leiðir hófu stói-þotuflug s. 1. sum
ar, var einungis um að ræða, til
tölulega fáar þotur, sem lögðu
leið sína um Keflavílkurflugvöll.
Er hér um að ræða flugvélar,
sem lenda á vellinum fyrst og
fremst til að taklsi viðbótaelds-
neyti, og faa'a aðeins um hann
við sérstök veðurskilyrði, eða
þegar hagkvæmara er að lenda
þar heldur en á öðrum milli-
lendingarstöðum. Notagildi aðal
flugbrautarinnar er 84%. Verð-
ur þsð að teljast nægilegt fyrir
þennan hóp flugvéla, sem hvort
eð er hafa hér ekki viðkomij
samkvæmt áætlun og engin
trygging er fyrir að noti flugr
völlinn að staðaldri, enda hafa
engar ósk.ir komið frá þessum
aðilum um þverbrautarlengingu.
Um blindlendingartækin er
það að segja, að það lieújr alls
efcki verið tímabært fyrir flug-
VöBBlnn að fjárfesta í dýrum
tækjabúnaði fyrr en tiltölulega
nýlega, því eins og kunnugt er,
Ihielfur orðið alígjör thylting í
ibl'indlendingartæfcni á síðústu
érum.
Það liefði því verið að tjalda
til einnar nætiár að festa kaup
á tækjum af gömlu gerðinni,
sem vitað var fyrirfram að
myndu verða úrelt innan
sfcamms, eins og raun hefur orð
ið á.
Hin nýju bkhditendingartæki,
sem leyfa langtum lægra blind-
lendinganliágimaik en þau gömlu,
voru á tilraunastigi í ein áttn ár,
eða þai- til sáðla árs; 1968 að
Ieyft var að not a þs,u, í almennu
farbegaFiugi. Þess vegna var
ral'.'lnlhæft að doka við, meðan
verið var að reyna og þrautpróf a
iþessa nýjn tækni. og þar til bú-
ið va.r að yfirstíga venjuíega
b y i ■ j un a r e r f i ðlci lca.
Þetta gerðu líka fleiri flug-
vellir en KeflavíknrflugvölIur,
eins og nú skal sýnt fram á.
Fyrir þremur misserum ritaði
eit.t af stærstu og þefcfctust>.a fkig
félögum heims- bréf til 26 aða!-
fíugvaila Evi-ópu. í bréfiniú' fer
fiugfélagið þess m. a. á leit, að
komið verði fyrir blindlending-
artækjum af hinni nýju gerð á
Keflavíkun-flugvelili.
Fer það fram á samskonar úr
bætur á 17 öðrum flugvöllum í
álfunni, þ. á. ,m. flugvöl'unum
í Amsterdam, Berlín, Bruxelles,
Kaupmannahöfn. Frankfurt,
Glasgow, Osló, Róm, Sþannon
og Stokkhólmi.
í bréfi fél'agsins er það sfcýrt
tekið fram, að efcki beri að túlka
óskir þess 'á þann veg, að efcki
sé hægt að nota umrædda flúg
velli með íulJu öryggi etftir sem
áðiuk, jafnvel þótt ekki verði úr
endurbótum.
Þar sem ókunnugir gætu
kainnske freistazt til að álíta, að
lástand öryggismála hér á landi
sé eitt'hvað sérísienzkt fyrirbæri,
sakar ekki að geta þeSs, hvern-
ig máljum þsssum er háttað hjá
nágrönnum okkar beggja vegna
AtJantShafsins.
í bréfi því, sem vitnað er í
hér að framan, og ritað var til
stjórnenda 26 aðalflugvalia
Evi-ópu, var á iþað minnzt, að
nýtízku blindlendingartæki vant
aði á samtals 18 flugvelli. Því
má bæta við að í neflndu bréfi
var ennfremur óskað eftir því
að fL'gbrautir yi-ðu ýmist lengd-
ar effa styrktar á 17 fliugivöllum.
í frásögn sem birtist í banda-
ríska flugmálaritinu AVATION
DAILY 24. des. s.'l. segir að á
árinu 1970 ihafi bandai'ísk flug-
mál'ayfiiVöld liaft tiJ meðferðar
samtals 445 beiðnir um endur-
bætur á fhigvöliium þar í landi
og tæknibúnaði þeirra. Kostnað
ur vegna iþessa var áætlaður
rúmar 30.000 milijónir ísi. kr.
Bandarísk flugmálayfirvöld gátu
hins vegar aðeins veitt úrlausn
í 37 tilfellum það ár, og hö'fðu
'handa á milli til tæpar 2.000
milljónir ísl. kr. Blaðið getur
þess ennfr'emur, að reiknað sé
með, að í lok júnimánaðar n.k.
rnuni tala fyrirliggjandi beiðna
um endurbætur verða 700 til
800 til viðvótar þeim, sem liggja
cafgreiddar.
Af framansögðu má sjá, að
engan þarf að undra þótt ýmis-
legt sé ógert hér á landi í þess-
um efnytm.
Flugvel'lir eru einhver dýrustu
samgöngumannvirki, sem um
getur. Til að auðvelda skilning
á þessu má benda á það, að
síðan 1943 er búið að verja ,ná-
lægt 5.000 mfllj. kr. í flugbraut-
ir, flughlöð, tengibrautir og flug
tæknibúnað Keílavifcurflugvall-
ar. Áætil. endurbyggingar eru
kostnaðuj- flugvallari'ns er 14.000
millj. fcr. (Til samanburðar má
geta þess, að talið er að stofn-
kostnaður B únf ells vi rk j un ar,
fulJbúinnar, verði 4.500 miljj.
kr.)
Til að varpa nokkru ljósi á
stærð þess fJJugvallarmannvirk-
is, sem millilLandafdug ísl'endingu
útheimtir i dag og á komandi
tíml-fm', eftir að 250 farþega-
þotur vom teknar í gagnið, skal
á það bent, að ekki verður kom-
izt af mieð ífærri en tvær 3ja
fcm. Jangar flugbrautir, aðra
með A-V lægri steifnu og hina
mieð N-S lægri. Þetta þýðir, að
með 1. floktos aðflugsljósahúnaði
myndi A-V brautin ná sem svar-
ar frá Norræna húsinu að EHiðg
Franth. á Ms. 8.

Þota Flugfélags íslands á Keflavíkurflugvelli.
HRAUST
BÖRN
BORÐA
SMJÖR

SIÍW60K I
Þau eiga heilsu sína og
hreysti undirþeim mat,
sem þaufá.GefiÓ þeim
ekta fæóu. Notió smjör.
5

fifiöfi 25. FEBRÚAR 1971
FIMMAUDAGUR 25. FEBRÚAR 1971 7 'MH