Alþýðublaðið - 04.03.1971, Blaðsíða 7

■■
£WHSOI
ÐIO
Útg.: Alþýðuflokkurinn
Ritstjóri:
Si&hv. Björgvinsson (áb.)
Þjóðarskömm
Ýmislegt í dóms- og réttarfarsmálum á
Islandi er orðið mjög langt á eftir tím-
anum og samræmist varla almennum lýð
ræðisreglum. Þar má nefna þá fordæm-
anlegu tilhögun, að dómsvald og fram-
kvæmdavald skuli enn vera í höndum
eins og sama aðila, þar sem sýslumenn
eru. Slíkt miðaldaskipulag mun vart
þekkjast í nokkru öðru vestrænu landi
en Islandi.
Þá er ástandið í refsi- og afplánunar-
málum fyrir neðan allar hellur. Við ís-
lendingar, sem eitt sinn áttum eina full
komnustu og frjálslyndustu refsilöggjöf
í heimi, erum orðnir hreint viðundur á
þessum sviðum. Fólk er dæmt og dæmt
og dæmt, einatt sama fólkið, en ekkert
hægt að gera til að láta það afplána dóma
sína. Mörg ákvæði refsilaga er gersam-
lega ómögulegt að framkvæma. Þau eru
ekki einu sinni pappírsins virði, sem þau
eru prentuð á!
Þessu ástandi í íslenzkum dóms- og
refsimálum lýstu Alþýðuflokksmenn á
Norðurlandi með orðinu þjóðarskömm,
og er það réttnefni. Og jafnvel Vísir, ann
að höfuðmálgagn Sjálfstæðisflokksins,
getur ekki orða bundizt og lýsir ástand-
jnu þannig, að fyrst sé dæmt, svo sé
vægt, og síðast náðað! Blaðið veit sem
er, að það er ekkert annað hægt að gera!
Lögum er ekki hægt að framfylgja!
En þótt ástandið í þessum efnum sé
ekki glæsilegt er það þó hrein hátíð hjá
því, sem ríkir í afbrotamálum unglinga.
Þar ríkir ekki aðeins neyð, — heldur upp
gjöf.
Alþýðublaðið hefur s. 1. tvo daga sagt
lítinn hluta þeirrar sögu.. Þjófnaðir og
skemmdarverk unglinga heyra orðið til
daglegra viðburða. Sömu unglingarnir
eru þar einatt að verki og hafa oft
skemmt, eyðilagt og stolið fyrir tugi þús
unda. En þjóðfélagið stendur gersam-
lega máttvana. Það gerir hvorki neitt
fyrir unglingana sjálfa til að leiða þá á
rétta braut né heldur til að vernda eigur
borgaranna. Á öllu íslandi eru aðeins til
pláss fyrir þrjá unglinga, einungis pilta,
sem lent hafa á glapstigum! Þar geta
þeir aðeins verið um skamma hríð og
njóta alls ekki þeirrar félagslegu hjálp-
ar, sem þeir þurfa. Þess vegna lenda
sömu ungmennin aftur og aftur í sömu
afbrotunum í skjóli þess, að ekkert er
hvorki fyrir þá né við þá hægt að gera.
Lögreglan hefur raunverulega gefizt
upp. „Við getum ekkert gert“, sagði einn
rannsóknarlögreglumannanna í viðtali
við Alþýðublaðið í gær. Og velviljað fólk
stendur einnig ráðþrota. „Þetta er óskap
legt. Við getum enga hjálp veitt“, sagði
forstöðukona vistheimilisins í Kópavogi.
Svona er ástandið. Þetta er einhver
inesta skuggahlið íslenzks þjóðfélags í
dag. Og aðgerðarleysið verður ekki leng-
ur þolað. Þeir, sem sofa og sofið hafa
lengi, verða að vakna!
r; Þreyttar
húsmæður
FLESTIR gsra sér ekki ljóst
hve mikið líkamlegt og and-
legt álag húsmæðra er yfir-
leitt, t. d. tveggja eða þriggja
barna mæðra. Þær líða líka
oft af þrevtu og taugaspennu,
ssgir hinn norski dr. Káre
Rodahl, s'em hefur nokikur orð
að segja um líkamlega
hreysti kvenna:
— Húsmóðirin vinnur oft-
a;t fyllilega jafnerfitt starf og
karlmaður í skrifstofu eða í
iðnaðarstarfi. Ef við hugum að
því, að líkamleg hreysti og
úthald er minna hjá konu en
karlmanni ef íarið er meðal-
veg í þeim efnum, kona hefur
t.d. minna hjarta og vieikari
vöðvabyggingu. Þá er það
augljóst mál að líkamlegt ála'g
hvers dags er yfirleitt meii’a
en hjá karlmanni.
Samfara líkamlegu þreyt-
unni eni margar húsmæður
andlega þreyttar, og útkoman
vierður síðan — ofþreyta.
Þessum konum finnst sem
líf þeini-a sé ekkert annað en
hringur af sömu stöirfunum,
barnarellum og áhyggjum. Það
er engin orka eftir þegar lokið
er daglegum störfum og kann-
ske endist þrekið ekki einu
sinni til að ljúka þeim.
Dr. Rodahl leggur áherzlu
á að sú kona, sem þaainig er
ástatt fyrir og þráir ekkert
annað heitara en að fá að
leggjast fyrir.og sofa — kann-
ske til . eilífðar, en vaknar
að sjálfsögðu aftur og er þá
jafnþreytt, hún verði að reyna
að endurskipuleggja starf sitt
innan veggja heimilisins. Það
er óþarfi, segir dr. Rodahl, að
afkasta öl'lu á sama diegi. Til
dæmis sé verið að þvo þvott
er ekki nauðsynllegt að þurrka
hann, strjúka og koma í
skápa sama dag. Skynsam-
legra er að taka eitt aðkall-
andi starf fyrir í einu og nota
síð'an tímann til að ger'a
styrkjandi likamsæfingar, sem
gefa á stuttum tíma andlega
og líkamlega vellíðan, ekki að
eins fyrir húsmóðurina held-
ur aila fjölskyldiuna, sem ekki
er of hrifin af að horfa upp á
síþreytta mömrau á hverju
kvöldi. Þær sem slæmar eru í
baki, ættu að muna æfingar
fyrir magavöðva — sem eiga
líka vel við bakið og einfald-
asta æfingin er sú, að liggja
á bakinu og lyfta fótunum
hátt upp til skiptis. Djúpar
hnébeygjur styi'kja lærvöðva
og þær má ger,a oft á dag og
þegar tími er til,
Það þarf enginn að taka orð
mín svo, segir dr. Rodaihó að
þessar æfingar eða það að kon-
an eigi að ta'ka sér tíma til að
hugsa svolítið um sjálía sig,
séu meint til að b.eina þeim
kveulegu verum inn á brautir
hégóma og sjálfsdýrkunar, —
því það er enginn hégómi að
hugsa um að vemda sína and-
lieigu og líkamlegu.heilsu, inn-
an skynsamlegra takmarka.
SAGA Frakklands er yfirfull
með uppneisnum bænda, stúd-
enta, verkamanna og hers gegn
fógetum, lögreglu eða iein-
faldast giegn næsta yfirvaldi.
Ekkex't land í Vestur-EV-rópu
hefur átt eins marga hugsjóna-
hópa til hægi-i og vinstri. —
Margir byltingarsinnar úr
okkar heimshluta bæði í for-
tíð og nútíð hafa sótt næringu
í ævintýri frá París úr þeim
eldhieita hugsjónastormi sfem
gengið hefur yfir ednstaka
hluta hins franska samfélags
á hverjum tímia.
Þrátt fyrir það er fransk'a
þjóðin mjög ihaldssöm. En eft-
ir því er sjaldan tekið. Oft er
sagt, að „Frakkland hiafi bylt-
ingu öðru hverju, en aldrei
umbætur.“ Það hvessir oft,
þegar menn hafa haldið aftur
af sér of lengi. En jafnvel þá
er árangurinn undarlega lítill.
Og þar sem einu sinni enn
þá eru baíi mótmæli, árekstr-
ar og pólitiskar fang'elsanir í
París, getui’ maður ekki kom-
izt hjá því að hugsa um síð-
ustu s'koðanakönnun sem fram
fór í landinu. En hún ledddi
í ljós, að 70% voru ánægðir
með stjórnarforystuna en 18%
voru óánægðir. En hvers vegnai
eru þá öll þessi ólæti? Nú eru
það „gauchistar,“ sem þýða
mætti með orðinu „vinstri
sinnar.“ Þetta eru hersk'arar
smáhópa s. s. maoistar, stjóm-
leysingjar, trotzkistar o. fl. —
Síðan í maí 1968 hafa þeir
verið eins og með hitasótt.
Þeirra lífsviðhorf hefur verið
mótað: andstaða gegn samfé-
laginu sem slíku. Himni, jörð
og loftinu sem menn anda að
sér skal kastað á glæ. Þetta,
eru allt ungir menn, flestir
stúdentar og þeir berjast jafn
hatramlaga innbyrðis um hina
réttu stefnu og aðferðir eins og
þeir bei-jast gegn samféliaginu.
En franska innani'íkisráðu-
neytið sem er jafn hart í sér
og gauchistarnir heldur því
fram að þessi hópur sé um 30
þús. manns. Ólætin koma í
bylgjum, ein skall yfir í sum-
ar og haust, með fjölda furðu-
legxia aðgerða, sem allar höfðu
það markmið að troða sandi í
vélina. Það kom til blóðugra
átaka við lögregluna sem nú
er tilbúin til bardaga grá fyrir
járnum. Hvsrsu rnargir sitja í
fangelsi er erfitt að segja til
um, en ríkisstjómin hefur sett
allharkaleg sérlög sem leyfa
all frjálsa mieðhöndlun á ó-
eii'ðaseggjunum. Frakkland er
mjög íhaldssamt land, sem
spornar við þegar fólk fær æð-
isköst. Og hinn almenni Frakki
er nú jafnillur út í gauchistana
og hann var út í OAS (friels-
ishreyfingu Alsír) — á sínum
tírna.
Fyrir stuttu fór 21 pólitísk-
ur fangi í hunigurverkfall. .—
Ek'ki til að mótmæla dómun-
um (við öðru búast þeir ekki
af hinu rotna þjóðfélagi), held-
ur fyrir að vera mieðhöndl-
aðir sem afbrotamienn í fang-
■elsinu. Þeir vildu nefnilega
láta meðhöndla sig sem póli-
tiska fanga. En hinn tiltölulega
fr j álsly ndi dómsmiálaráðherra,
René Pleven hefur vissa af-
sökun, því hann tilheyrir þeirri
kynslóð sem lítur ekki á þá
sem eyðileggja bíla, berjast
með járnstöngum og fremja
innbrot einungis sem pólitíska
andstæðinga. Þegar hungur-
vea'kfallið hafði staðið í nokk-
urn tíma beygði dómsmáliaráð-
herrann sig, því að í rauninni
■er hann almennilegasta mann-
eskja. Nefnd var skipuð til að
athuga hvort hægt væri að
breyta lögunum með tilliti til-
nýrra tíma.
En í sambandi við þessi mlál-
urðu kröftug mót-mæli. Ell'efu
ungmenni lögðust á Gare Mont-
parnasse í samúðarhungurve'rk-
fall og nokkrir í Sorbonne.
„Rauða hjálpin“ sem sérstak-
lega var stofnuð til að berjast
fyrir almennum réttindum fyrir
gauchistana í rniðaida fangels-
unum, ákvað mótmælagöngu í
Paris þann 9. febrúar. Gangan
var bönnuð og hið óhjá-
kvæmilegasta gerðist. Lögregl-
an grá fyrir jámum hundtelti
unglingana um allt Montmartre
hverfið. Þess konar eltingaleik-'
ur er síður en svo fögur sjón
í París, það ber miklu fremur
keim af stéttabaráttu þegai’
lögreglan ræðst að „börnum
bletri borgaranna,“ eins og hún
telur stúdienta og menntaskóla-
nema vera.
Mótmæladaginn var 19 ára
menntaskólanemi, Gilles Guiot,
handtekinn og dæmdur daginn
eftir í 6 mánaða fangelisi fyrir
að hafa slegið lögregluþjón. —
Pilturinn sagðist ver,a saklaus.
félagar hans og kennarar báru
það fyrir rétti að það væri ó-
mögulegt að hann hefði gert
það. Foreldi'afélagið mótmælti
en áfrýjunarréttiuirinn n'eitaði
að láta hann lausan fyrr en mál
ið hefði verið rarmsakað betur.
Drengurinn var svo sýknaður
fyrir rétti föstudaginn 19. febrú
ar, en áður höfðu mikil mót-
mæli átt sér stað og flestir
menntaskólar voru lokaðir. —
Hvort um meiri mótmæli verð-
ur að ræða á næstunni skal lát-
ið ósagt, en við hvlerja nýja
bylgju myndast djúp milli
hinn-a ungu, æstu hugsjóna-
manna sem reyndar eru í mikl-
Uiin minni hl'Jta og hins mikla
Framh. á blB. 8.
Ný fimm ára áætlun
□ í sovézíkum blöðum bafa ver
ið birt di’ög að nýrni 5 ára áætl-
un um efnahagsiþróun í Sovét-
rikjunum tímabilið 1971—1975.
Þessi nýja áætlun verður lögð
fyrir 24. iþing Kommúnista-
flokiks, Sovétríkjanna, sem hefst
í Moskvu 30. ,marz n. k., og verð
ur tekin þar til umræðu og sam
þyldxtar.
Sovézksi haglþróunin í nýju 5
árá áætlu.ninni byggist á iþeim
árangri, siem náðS-t ihefur d hinni
nýloknu 5 ára -áætlun, siem var
sú áttunda í röðinni. í áætlun-
inni er tekið fram, að allar
helztu fyrirætlanir og markmið,
sem sett .hafi verið á 23. í'lokks-
þinginu, á sviði efnahags og
þjóðmála, h'afi tekizt að fram-
kvæima með ágætum. Á tímá-
bilinu 1965 — 1970 julkust (þjóð-
artekjur um 41 af hundraði, iðn
aðarframleiðslan jólkst 1,5 sinn-
um. Árleg framleiðsla á neyzlu-
varningi þjóðarinnar óx s^ð m'eð
altali um 8,3 prósent, saman-
borðið við fyrri 5 ára áætlun —
6,3 prósent. Aðalframileiðslusjóð
ir ríki'sins í sJíðustu '5 ára áætlun
1,5-földuðust. Að meðaltali
jókst framleiðsla landbúnaðar-
afurða um 21 prósent á ári.
Framleiðni jókst um 33 af
hundraði, en gert var ráð fyrir
30 prósent aukningu.
Mjög mikil aukninig varð á
byggingu í'búðarihiúsnæðis í síð-
ustu 5 ára áætlun eða 518 millj
ón fenm. Einnig var um m,ikla,
aukningu að ræða á ýmsum Iþjón
ustufyrirtækjum í iþágu íbúanna
eða rúmlega 2 sinnum. Rieistir
voru skólar fyrir 8,1 milljón
neinenda, barnaheimili ifyrir
2,5 milljónir barna; Framleiðsla
á neyzluvarmingi '1,5-faldaðist.
Au'kning varð á s-viði almennr
ar menntunar. Frá ýmsum
menntastofnunum voru braut-
skráðar 2,6 milljónir slérfræð-
inga með æðri menntun og 4,5
milljónir máinna með miðskóla-
menntun. Starfsm'enntun hlutu
og 7 milljónir iðnv'erkamanna.
Aðalverkefni níundu 5 ára á-
ætlunarinnar, segir í uppkastiinu
að henni. er að skapa bætt lífs-
kjör almennings, en iþsnð reynist
unnt á grundvelli hinnar öru
sósií alí siku ef n a'h agsþ róun a r,
vegna aukningar framleiðni og
framfara á sviði tækni og vís-
inda. Eitt af aðalverksfnum 5
ára áætlunarinnar'er fyrirhuguð
37—40 prósent aukning á þjóð-
artekjum.
Mikil Aherzla ér lögð á aukn-
Fi’amh. á bls. 8.
BENEDIKT GRÖNDAL:
Atvinnulýðræði eða
atvinnu-lýðskrum
SUMAR hugsjónir stjórn-
málanna eru meira en tvö
þúsund ára gamlar. Kjarni
þeirra er óbrieyttur, en i fram-
kvæmd þróast þær með sí-
breytil'egum aðstæðum mann
legs lífs.
Lýðræðishugmyndin er æva-
forn, en hún hefur ekki haft-
mi'kil áhrif, fyrr en nokikra
síðústú mannsaldra, aðalle'ga
á 20. öldinni. Heful’ það al-
mennt verið talið lýðræði, ef
fulltíð'a borgairar ' eins ríkis
hafa með nokkuiTa áxa milli-
bili fengið að kjósa sér lög-
gjafarþin.g og sveitarstjórnir, í
sumum ríkjum forseta að auki.
Þetta er mjög tafcmarkað
lýðræði. Þess viegna hafa kom-
ið fram nýjar hugmyndir, slern
gera ráð fyrir, að flestir eða
allir borgarar taki þátt í
etjóirn næsta umhverfis, sem
þeir lifa og starfa í. Þótt ekki
falli mikið í hlut hvex’s og
eins, stefnir þessi túlkun lýð-
ræðishugsjónarinnar að því
marki, að sem flest fólk verði
lifandi þátttakendur í mann-
legu samfélagi.
Þessi túlkun, sem raunar er.
■ekki alveg ný af nálinni, hef-
ur getið af sér tillögur um at-
vinnulýðræði, skólalýðræði,
hlutdeild listamanna, vísinda-
manna og annarra hópa í mál-
efnum stofnana og xnargt
fleina.
Skólalýðræði er þegar i
framkvæmd hér á landi. Há-
skólastúdentar taka þátt í
í-ektorskjöri og stjórn bæði
deilda og skóla, og aði'ir nem-
endur hafa fengið aðild að
skólaráðum eða. niefndum.
Mest hefur verið talað um
atvinnulýðræði, en furðulítið
hefur unnizt á því sviði. Er
þar aðaliega um tvær megin-
lieiðir að ræða, sem þó þarf
hvorug að útiloka hina í fram-
kvæmd. Er það bein þátttaka
starfsmanna i stjórn fyrir-
tækja, eða skipun samstarfs-
nefnda starfsliðs og fyrirtæk-
is. Hafa verið fluttar margar
tillögur um hvort tviaggja á
Alþingi og utan þess undan-
farin ár og má ætla, að áhugi
á málinu sé fyrir hendi í flest-
um eða öllum flokkum.
Helztu erfiðleikar á fram-
kvæmd atvinnulýði’æðis á ís-
landi hafa verið, hve smá fyr-
irtæki okkar eru yfirleitt, og
hve breytilegt starfslið, til
dæmis við fiskiðjuverin. Þó
ætti að vera hægt að hefja
alvarlegar tilraunir, og hafa
sjómann‘a®amtökin til dæmis
náð lofsverðum árangri fyrir
undirmenn á kaupskipum,
þótt lítil reynslaa hafi enn,
fengizt a'f þeiaTi skipan.
Ég hef undanfarið flutt til-
lögur um að lögfestar verði
samstai’fsnefndir við tvö stór-
rílrisfyrirtæki, Semlentsverk-
smiðju ríkisins og Áburðar-
verksmiðju ríkisins. Þarna,
enx hæg heimatökin fyrir Al-
þingi að sýna hug sinn í verki.
Slíkar nefndir enx sú leiðin,
sem rrieira hefir verið farin og
mieð betri árangri í nágranna-
löndum okkar, og virðist til-
valið að fara hana við áður-
nefndar verksmiðjar.
Samstarfsnefndir eru þann-
ig. að í þeim eiga t. d. sæti
þrír fulltrúar kjörnir af
stai’fsmannafélagi viðkomandi
verksmiðju og þrír kjörnir af
stjórn á móti. Nefndiirnar
koma saman 6 — 10 sinnum á
ári, og er þeim ætlað að fjalla
um hvars konar mál, er varða
öryggi og heilbrigði starfsliðs,
hagkvæman rekstur fyrii’tæk-
isins og deilumál, er upp
kunna að rísa, þó ekki á sviði
kjarasamninga. Þá eru nefnd-
imar mikilvægar til að veita
starfsliði upplýsingair um
stjórn og rekstur fyrirtækis-
ins og auka þannig skilning
eða eyða misskil.ningi. Enn-
fremur geta starfsmlenn í
nefndunum komið á framfæri
hugmyndum um hvaðeina
varðandi ít&ksturinn.
Tillaga um slíka Samstarfs-
nefnd við Áburðarverksmiðj-
una liggur þegar fyrir Al-
þingi, og líktegt er að málefni
Sementsverksmiðjunnar veirði
bráðlega lögð þar fram. Kem-
ur vonandi í ljós, hvort al-
þingismenn hafa raunveru-
ltegan áhuga á atvinnulýð-
ræði, eða hvort þeir einung-
is stunda atvinnu-lýðskrum
mieð fögru tali um þetta rétt-
indamál starfsfólksins.
íbúðablokkir í Moskvu
6 FIMMTUDA.GUR 4. MARZ 1971
FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1971 7