Alþýðublaðið - 25.07.1972, Síða 5

alþýðu
£
aöiö
Alþýöublaösútgáfan h.f. Ritstjóri Sig-
hvatur Björgvinsson (áb). Aðsetur rit-
stjórnar Hverfisgötu 8—10. — Sími 86666.
Blaðaprent h.f.
Arás á eldra
fólkið
Án efa alvarlegustu tiðindin i sambandi við
skattamálaráðstafanir rikisstjórnarinnar, sem
nú eru komnar fram i dagsljósið, eru þau,
hvernig þar er farið með aldraða fólkið. Byrðarn-
ar, sem rikisstjórnin hefur látið leggja á bök
hinna öldruðu i þjóðfélaginu með skattkerfis-
breytingunni, eru i mjög mörgum tilvikum með
þeim fádæmum, að menn setur hljóða. Það er
með öllu útilokað, að sumt þetta gamla fólk geti
risið undir gjöldunum. Framkoma við það er
meira en ámælisverð, — hún er reginhneyksli.
Fyrir atbeina Alþýðuflokksins lét fyrrverandi
rikisstjórn setja ný lög um almannatryggingar,
sem m.a. fólu i sér verulegar hækkanir á elli-
lifeyri og þá nýbreytni, að eldra fólki væru
tryggðar ákveðnar lágmarkstekjur. Þessi tekju-
tryggingaákvæði, sem Alþýðuflokkurinn lét lög-
leiða, hefur núverandi tryggingaráðherra,
Magnús Kjartansson, réttilega nefnt eitthvert
mesta framfaraspor sem stigið hafi verið i
tryggingamálum á Islandi um langa hrið.
En hvernig er rikisstjórnin nú að fara með
þessar stórvægilegu kjarabætur aldraða fólksins
svo og þær ellilifeyrishækkanir, sem hún sjálf
hefur látið framkvæma á valdatima sinum?
Hvað eru álögurnar á gamla fólkið annað, en
afnám alls þessa? Er rikisstjórnin ekki þar að
taka með annari hendinni allt, sem hún hefur
gefið með hinni, — og mun meir i sumum til-
vikum?
Eldra fólkið á íslandi hefur unnið hörðum
höndum um áratuga skeið. Með vinnu sinni hóf
það þjóðina úr fátækt til bjargálna. Það skóp okk-
ur, sem yngri erum, þjóðfélag velferðarinnar,
þar sem fátækt og skorti hefur verið útrýmt.
Nú hefur þetta eldra fólk að mestu lokið sinni
starfsævi. Það orkar ekki að vinna meir og það á
skilið að geta notið ellidaganna i friði og ró, án
þess að þurfa að bera kviðboga fyrir efnalegri af-
komu sinni. Þetta höfum við verið að reyna að
tryggja þvi með umbótum á tryggingakerfinu, en
þá kemur rikisstjórnin með hroðvirknislega
unnar skattalagabreytingar, sem brjóta þetta
allt niður aftur.
Þær aðgerðir gagnrýnir Alþýðuflokkurinn
harðlega. Á fundi þingflokks hans, sem haldinn
var i gær, var gerð svofelld ályktun um málið:
„Þingflokkur Alþýðuflokksins mótmælir harð-
lega hinum miklu hækkunum opinberragjalda á
gamla fólkið, sem i ljós hafa komið við birtingu á
skattskrám undanfarna daga.
Með þvi að iþyngja gamla fólkinu eru byrðar
lagðar á þá, sem sizt skyldi og erfiðast eiga með
að standa undir þeim. í fjölmörgum tilvikum
hafa undanfarnar hækkanir á ellilaunum verið
algerlega teknar aftur og tiðum meira til.
Þingflokkur Alþýðuflokksins krefst þess, að
rikisstjórnin geri þegar ráðstafanir til leið-
réttingar á þessu misrétti.
Þessi þróun mála sannar betur, en nokkuð
annað, hversu vanhugsuð og illa undirbúin þau
skattalög voru, sem rikisstjórnin knúði fram á
Alþingi siðast liðinn vetur.”
Þetta sagði þingflokkur Alþýðuflokksins. Undir
þau orð geta allir þeir tekið, sem kynnt hafa sé
álögurnar á gamla fólkið samkvæmt hinum nýju
skattalögum stjórnarinnar.
SKATTALAGABREYTINGARNAR OG ÁHRIF ÞEIRRA
NIÐURSTAÐA FENGIN
Þá er skattskráin komin fram i
dagsljósiö i flestum stærri bæjar-
félögum á islandi. Nokkurn vegin
samtimis barst fréttatilkynning
frá Kauplagsnefnd um niðurstöð-
ur á útreikningum hennar á áhrif-
um skattalagabreytingarinnar á
framfærslukostnað i landinu og
ákvörðun hennar um, hvernig
þeim breytingum skuli svarað i
visitöluútreikningum og visitölu-
bótum á kaup. Þetta voru siðustu
tónarnir i þcim kafla skattalaga-
tónverksins, sem rikisstjórnin hóf
að syngja á siðasta Alþingi. Ef til
vill tekur hún til við næsta kafla
þegar á þingi komanda.
II ver eru
heildaráhrifin?
Og hverjar eru svo niðurstöð-
urnar af öllum aðgerðunum? Um
fátt hefur verið meira rætt i vet-
ur, en ráðstafanir rikisstjórnar-
innar i skattamálum. Þær um-
ræður höfðu staðið svo lengi og
voru orðnar svo flóknar og um-
fangsmiklar, að margir voru
hættir að geta fylgst með og áttað
sig á þvi, hver voru aðalatriðin og
hver aukaatriðin i deilunni. Menn
þóttust þó vita, að talsverðar
breytingar væru i vændum og
horfðu fram til þess tima, að
skattskráin kæmi út með tals-
verðum kviða. Nú er sá timi kom-
inn. Og hver er niðurstaðan?
Hver og einn veit nú nákvæm-
lega, hvaðhin nýju skattalög hafa
haft i för með sér fyrir viökom-
andi sjálfan. En hver eru heildar-
áhrifin? Um þau eru margir engu
nær. Sumir, sem menn hitta að
máli, eru tiltölulega ánægðir með
sinn hlut, aðrir óánægðir og enn
aðrir hvorki ánægðir né óánægð-
ir. Og hver er þá heildarmyndin?
Það er hætt við þvi, að hinn al-
menni borgari fari litlu nær um
það nú, en áður en skattskráin
kom út.
Það yrði allt of langt mál, að
fara enn einu sinni að tiunda allar
þær breytingar, sem skattalaga-
breytingar rikisstjórnarinnar
hafa haft i för með sér. Slik útlist-
un yrði lika allt of flókin. Eji
heildarmynd dregna grófum
dráttum má þó gefa. Frá svo
grófri flokkun eru vitaskuld ýmis
frávik og undantekningar en með
þeirri athugun, sem hinn almenni
borgari gjarnan gerir á skatta-
málum vina og kunningja, mun
hann komast að raun um, að sú
grófa mynd, sem gefin er af
áhrifum skattalagabreytinganna
hér á eftir, er i meginatriðum
rétt.
Aukin skattheimta.
Áður en að þeirri niðurstöðu er
vikið er rétt að slá nokkrum stað-
reyndum föstum. Þær eru þess-
ar: Ilcildarskattheimtan hcfur
verulega verið aukin. Alögurnar i
heild eru nú miklu hærri, en þær
liafa nokkru sinni áður verið.
Kasteignagjöld hafa verið marg-
l'ölduð og kemur það mjög illa við
ýinsa ibúðareigcndur, sem
snauðir eru af fé, — t.d. eldra
fólk. Þá hefur sú kerfisbrcyting,
að fella alveg niður frádráttarliði
til útsvars, komið mjög illa við
ýmsa, — t.d. giftar konur, scm
vinna utan heimilis, sjómenn og
námsfólk, sem vinnur i frium.
Eins og að framan er sagt, þá
hefur heildarskattheimtan verið
aukin. Það hlýtur að leiða til þess,
að einhverjir þegnar þjóðfélags-
ins þurfa nú að borga hætti skatta
en áður. Þar er ekki átt við hærri
skatta i krónutölu, heldur hærra
skatthlutfall af tekjum. Og hverj-
ir eru það? Það er spurningin,
sem almenningur veltir fyrir sér
og nú er ætlunin að svara i stórum
dráttum.
Launafólkið
Skattkerfisbreytingin (og er þá
ekki reiknað meö margföldun á
fasteignaskatti) leiðir til þess, að
skattheimtan lækkar nú nokkuð á
allra tekjulægsta fólkinu i þjóðfé-
laginu að gamla fólkinu þó
undanteknu. Þar er um að ræða
almennt afgreiðslufólk i verzlun-
um og verkafólk i almennri
verkamannavinnu. Þetta fólk
borgar nú lægri hundraðshluta
tekna sinna i opinber gjöld, en
það gerði i fyrra.
ÞETTA EH RÉTT OG ÞAÐ
BER AÐ VIÐURKENNAST.
ÞESSARI LAGFÆRINGU A
SKATTLEGRISTOÐU ÞEIRRA
ALLRA LÆGST LAUNUÐU
FAGNAR ALÞÝÐUFLOKKUR-
INN.
En fjölmargir almennir launa-
menn eru þarna enn ótaldir, —
sjómenn, iðnaðarmenn og verka-
menn i fagvinnu, opinberir
starfsmenn. Hvað um þessar
starfsstéttir?
Nær undantekningarlaust þurfa
EFTIR HELGINA
Sighvatur Björgvinsson skrifar:
þær nú að borga hærri hundraðs-
hluta af tekjum sinum i opinber
gjöld, en áður, — sumar verulega
hærri. Þannig er það með nær
alla þá, sem hafa meðaltekjur og
riflegar meðaltekjur. Skattaálög-
urnar á þeim hafa verið þyngdar.
Einmitt þarna er að finna fjöl-
mennustu launastéttirnar i þjóð-
félaginu.
Þeir riku sleppa betur
Þriðj i hópurinn er svo enn ótal-
inn. Hann er að visu fámennast-
ur. Það eru þeir riku.
Eftir skattakerfisbreytinguna
sleppa nú margir þeirra betur, en
áður frá sköttum. Þetta virðist öf-
ugmælakennt, en samt er þetta
svo. Það var raunar löngu orðið
ljóst. Þjóðviljini) gerði þetta m.a.
að umræðuefni i vetur og vor og
sagði þá, að þetta atriði yrði sér-
staklega að taka til athugunar við
framhaldsendurskoðun
skattakerfisins.
Hver er ástæðan fyrir þessu?
Þær eru ýmsar. Meðal annars
þær, að i fyrsta lagi hafa aðstöðu-
gjöld verið lækkuð um helming.
Þar er um að ræða skatt, sem
lagður hefur verið á ársveltu fyr-
irtækja án tillits til reikningslegr-
ar. afkomu þeirra. Þannig hefur
verið hægt að skattleggja at-
vinnurekstur eða þjónustufyrir-
tæki, sem ekki hefur verið hægt
að leggja á útsvar vegna þess, að
þau hafa skilað tapi á pappirnum.
Þessi möguleiki, aðstöðugjalds-
álagningin, hefur sem sagt verið
rýrður um helming. Hækkun fast-
eignagjaldanna vinnur þar ekki
nema að litlu leyti upp á móti
vegna þess, að fjölmörg þessi
þjónustu- og jafnvel atvinnufyrir-
tæki eiga nær engar fasteignir,
þótt þau velti miklum peningum.
t öðru lagi hefur það haft sitt að
segja, að með kerfisbreytingunni
var fallið frá ört stighækkandi
álögum á mjög háar tekjur. Mjög
tekjuhár maður greiðir þvi svip-
aðan hundraðshluta af tekjum
sinum til skatts og maður með
riflegar meðaltekjur, en áður
greiddi hann mun hærri
hundraðshluta af háu tekjunum.
Þessi breyting er auðsjáanlega til
bóta fyrir hinn rika.
Þetta gerðist
Þetta er myndin af þvi, sem
gerzt hefur, dregin mjög grófum
dráttum. Skattaálögur hafa al-
mennt verið hækkaðar. örfáar
allra tekjulægstu stéttirnar hafa
boriðúrbýtum hlutfallslega lægri
skatta við kerfisbreytinguna.
Sömu leiðis þeir, sem allra mest-
ar hafa tekjurnar bæði leynt og
ljóst. En álögurnar hafa verið
hækkaðar á hinum, — vitaskuld
misjafnlega mikið.
Það þarf vitaskuld ekki að taka
þaö fram, að þar sem hér er rætt
um hærri og lægri skatta er auð-
vitað ekki átt við hækkaða skatta
i krónutölu ef tekjur hafa hækkað.
Krónutalan ein er enginn mæli-
kvarði. Þegar rætt er hér að
framan um skattahækkun þá er
aö sjálfsögðu átt við það, að við-
komandi þurfi að borga hærra
hlutfall tekna sinna i skatta, en
áður. Það er eini raunhæfi mæli-
kvarðinn.
Ilneykslisverð
framkoma
við gamla fólkið.
Auðvitað mætti fará miklu ná-
kvæmlegar út i áhrif-skattalaga-
breytingarinnar á einst'&kac at-
vinnu- eða þjóðfélagsstéttir, en
hér hefur verið gert. Það mætti
t.d. ræða sérstaklega um sjó-
menn, námsfólk, giftar konur o.fl.
Það verður þó ekki gert að sinni.
Það er aðeins einn hópur fólks,
sem ég vil sérstaklega nefna með
nokkrum orðum, — gamla fólkið.
Hræddur er ég um, að mörgum
gömlum manninum eða gamalli
konunni, sem eitthvað hefur verið
að amla við vinnu, hafi brugðið
illilega i brún við útkomu skatt-
skrárinnar. Svo ekki sé þá minnst
á það fullorðna fólk, sem er svo
lánsamt, að eiga þak yfir höfuðið.
Það er engum blöðum um það
að fletta, að margt eldra fólk er
mjög illa leikið af hinum nýju
skattalögum. Það var löngu vitað
og var rikisstjórnin vöruð við þvi
æ ofan i æ af talsmönnum Alþýðu-
flokksins á siðasta Alþingi. Þá
taldi rikisstjórnin enga ástæðu til
þess að bæta úr hjá gamla fólk-
inu. Nú hlýtur hún að hafa komið
auga á nauðsyn þess, að slfkar
umbætur verði gerðar á skatta-
lögunum eins fljótt og framast er
auðið. Framkoman gagnvart
gamla fólkinu, eins og hún birtist
i hinum nýju skattalögum, er
reginhneyskli.
•Við veljum runia!
það borgar sig
*
nunfal . ofnar h/f.
<1 Síðumúla 27 . Reykjavík
Símar 3-55-55 og 342-00
OKKAR ER 8-66-60
Þriðjudagur. 25. júli 1972
5