Alþýðublaðið - 12.09.1972, Blaðsíða 5

Alþýðublaðsútgáfan h.f. Ritstjóri Sig-
hvatur Björgvinsson (áb). Fréttastjóri
Bjarni Sigtryggsson. Aðsetur ritstjórn-
ar Hverfisgötu 8-10. — Simi 86666.
Blaðaprent h.f.
ÞING BÚKAVARÐA
Þessa dagana hefur staðið yfir hér i Reykja-
vik þing bókavarða. Þingið hefur vakið athygli á
málefnum bókasafna i landinu, en þó umfram
allt á framtiðarverkefnum safnanna og fram-
tiðaruppbyggingu þeirra. Slikar umræður eru
vissulega timabærar nú, þvi mikil gróska er i
málefnum bókasafna um þessar mundir og er
m.a. i undirbúningi hér i Reykjavik bygging
tveggja nýrra safnahúsa, — fyrir Borgarbóka-
safnið og Landsbókasafnið.
Á siðari árum hefur orðið mikil framför i
bókasafnamálum hér á íslandi. Söfnin hafa
stækkað og styrkzt og gegna sifellt þýðingar-
meira hlutverki i menningarlifi i landinu. Sifellt
fleiri nota sér þjónustu þá, sem söfnin veita og
starfsskýrslur safnanna afsanna algerlega þá
fullyrðingu sumra, að bókin sé á undanhaldi.
Þvert á móti hafa bækur sennilega aldrei verið
jafn mikið lesnar á íslandi og nú. Hitt er svo
annað mál, hvort það séu allt góðar bókmenntir,
sem lesnar eru. En þar er ekki við söfnin að
sakast. Það skortir ekkert á það af þeirra hálfu,
að þau hafi bókmenntirnar á boðstólum. Og það
er staðreynd, að með starfsemi sinni hafa bóka-
söfnin stuðlað að auknum bókmenntaþroska
þótt um það megi auðvitað deila, hvort sá þroski
sé nægilega góður með þjóðinni.
Bókasöfnin hafa auðvitað ekki styrkt stöðu
sina og aukið mikilvægi sitt nema með þvi að
taka upp ýmsa nýbreytni i starfi, sem hefur
verið vel þegin af almenningi. I sambandi við
þessi mál hafa bókafulltrúar rikisins, fyrst Guð-
mundur G. Hagalin og siðar Stefán Júliusson,
unnið merkt og gott starf. Þeirra þáttur i safna-
málunum er mikill og það er gott fyrir bókasöfn
og almenning að hafa getað og geta átt að i
starfi bókafulltrúa rikisins rithöfunda og bóka-
menn eins og þessa tvo.
Árið 1963 var siðast sett heildarlöggjöf um
störf bókasafna. Sú löggjöf hefur komið miklu
þörfu til leiðar. En áfram verður að halda.
Lagasetningin frá 1963 fullnægir ekki lengur
fyllstu kröfum. Þvi verður að setja ný og full-
komnari lög sem gera okkur fært að stiga næsta
skref i safnamálum.
Á bókavarðaþinginu var sérstök áherzla lögð
á, að það skref yrði stigið á þá lund, að bóka-
söfnin yrðu gerð að virkari menningarmiðstöðv-
um en nú er, þar sem viðtæk og yfirgripsmikil
starfsemi að fræðslu- og menningarmálum gæti
átt sér stað.
Undir þessar hugmyndir vill Alþýðublaðið
taka. Hlutverk bókasafnanna verður að vera
vaxandi hér eftir sem hingað til og það tækifæri,
sem okkur gefst til þess að byggja söfnin upp
sem alhliða menningarmiðstöðvar, eigum við
að taka.
íslendingar hafa hreykt sér af þvi að vera
bókaþjóð. Þess vegna hafa þeir lagt mikla
áherzlu á að byggja upp almenningsbókasöfn og
það starf hefur vissulega skilað miklum
árangri. Nú eigum við ágæt almenningssöfn og
það, sem meira er, ágætt starfslið til þess að
veita þeim forstöðu.
Þessa aðstöðu og þetta sérhæfða fólk eigum
við að nota til fremri framfarasóknar i málefn-
um almenningssafnanna um leið og við byggj-
um upp hin sérhæfðu bókasöfn, sem eiga öðru og
ekki siður þýðingarmiklu hlutverki að gegna.
UNDBÚNADUR
Ingi Tryggvason, blaðafulltrúi,
skrifaði grein i Alþýðublaðið nú i
vikunni, þar sem hann gerði ýms-
ar athugasemdir við forystugrein
i Alþýöublaðinu um landbúnaðar-.
mál. Voru þessi skrif Inga enn
einn þátturinn i deilu þeirri, sem
hann hóf við Björn Matthiasson,
hagfræðing, um vinnuaflsafköst i
landbúnaði.
Kjarninn i athugasemdum Inga
við upplýsingar þær um vinnu-
aflsafköst i landbúnaði, sem
komið hafa fram bæði hjá Birni
Matthiassyni og i Alþýðublaðinu
er sá, að fjöldi vinnustunda. sem
landbúnaðurinn notar, sé þar allt
of hátt metinn og þá um leiö
vinnuaflsafköstin miklum mun
minni, en rétt er.
Þvi er til að svara, að i fyrsta
lagi er hér um tölur að ræða, sem
Efnahagsstofnunin, nú Hag-
rannsóknardeild Framkvæmda-
stofnunar rikisins, hefur látið
birta eftir sér i OECD-skýrslum.
Þaðan voru þær upplýsingar
teknar, sem Ingi Tryggvason vill
ekki við kannast. Varla hefði
þessi veigamesta tölfræðistofnun
okkar tslendinga látið fara að
birta svona niðurstöður eftir sér i
samþjóðlegu upplýsingariti ef
stjórnendur stofnunarinnar, sem
eru i fremstu röð islenzkra hag-
fræðinga, hefðu ekki talið þær
a.m.k. nokkuð nærri lagi.
vinnuaflsþátturinn i framleiðslu
landbúnaðarafurða lækkað úr
tæpum 16% af heildarvinnuaflinu
i landinu i tæp 13%. Þessa lag-
færingu á tölum Hagstofunnar
gleymir Ingi Tryggvason af ein-
hverjum ástæðum að nefna i
grein sinni, þótt hann viti mæta-
vel um hana.
Vinnuaflsviðmiðunin i út-
reikningunum á vinnuaflsafköst-
um og framleiðni i landbúnaði er
þvi ekki eins hrikalega röng og
Ingi Tryggvason vill auðsjáan-
lega gjarna að hún sé. Slysa-
tryggðu vinnuvikurnar i land-
búnaðinum eru ekki notaðar
gagnrýnilaust, eins og hann vill
vera láta. Þvert á móti hafa
Gagnslaus
viðbára
Ein af viðmiðununum, sem
Efnahagsstofnunin notaði i sam-
bandi við þessa útreikninga sina
var fjöldi slysatryggðra vinnu-
vika i landbúnaði. Þá viðmiðun
segir Ingi Tryggvason ranga
vegna þess, að hún gefi upp allt of
margar vinnustundir i land-
búnaðinum. Fjölmargt fólk, sem
sé tryggt við landbúnaðarstörf 52
vikur á ári, stundi ekki land-
búnað, nema mjög litinn hluta
þess tima. Fólkið vinni ýmist við
önnur störf mikinn hluta ársins
eða sé að mestu óvinnufært, —
t.d. gamalt fólk.
Vissulega er nokkuð til i þessu
hjá Inga Tryggvasyni. „Hráar”
niðurstöður Hagstofunnar um
fjölda slysatryggðra vinnuvikna i
landbúnaði gefa e.t.v. ekki alveg
rétta mynd af raunverulegum
vinnustundafjölda i þágu at-
vinnugreinarinnar, — m.a. vegna
þeirra atriða, sem Ingi Tryggva-
son nefndi.
En Efnahagsstofnunin notaði
heldur ekki þessar tölur um f jölda
slysatryggðra vinnuvikna ómat-
reiddar sem viðmiðun i út-
reikningum sinum. Hún lagfærði
þær með tilliti til þess, að
einungis helmingur af vinnu
eiginkvenna bænda reiknaðist til
starfa við búskap, en ekki öll
þeirra vinna, eins og fram kom i
Hagstofutölunni um fjölda slysa-
tryggðra vinnuvikna. Þegar þessi
leiðrétting hafði verið gerð hafði
wÁ -
Sighvatur Björgvinsson skrifar:
starfsmenn Efnahagsstofnunar-
innar gert á þeim tölum þær leið-
réttingar, -sem þeir hafa talið
nauðsynlegar, og að slikum leið-
réttingum gerðum hafa þeir talið
niðurstöður sinar það réttar, að
þær eigi erindi i skýrslu samþjóð-
legrar stofnunar um afkomu
islenzkra atvinnuvega.
Furðulegir
reikningar
Útreikningar Inga Tryggvason-
ar á fjölda vinnuvikna i land-
búnaði eru hins vegar furðulegir,
hvernig sem á þá er litið. Hann
styðst við umsaminn vinnutima á
meðalbúinu i verðlagsgrund-
vellinum og margfaldar svo þann
meðalvinnutima með fjölda býla
á tslandi! Þetta er hreint
kennslubókardæmi um, hvernig
ekki á að fara með tölur. Þar að
auki hafa bændasamtökin sjálf
þráfaldlega mótmælt vinnutima-
matinu i verðlagsgrundvellinum
sem allt of lágu. Nú er það
skyndilega orðin sú eina rétta
undirstaða allra útreikninga i
augum Inga Tryggvasonar og
Timamanna! Ekki er nú sam-
ræminu fyrir að fara.
Hinir furðulegu útreikningar
Inga Tryggvasonar gefa enda
furðulega útkomu. Sú er sem sé
niðurstaða hans, að fjöldi vinnu-
vikna i landbúnaði eigi að vera
260 þús. færri á ári en Hagstofan
segir. Hér er um að ræða mis-
mun, sem nemur u.þ.b. 2/5 af
þeirri viðmiðun, sem Efnahags-
stofnunin notar. Minna má nú
gagn gera! Og Ingi Tryggvason
hefur til þessa ekki séð neina
ástæðu til þess að reyna að skýra
þennan mismun upp á 260 þúsund
vinnuvikur. Það væri gaman að
sjá þær skýringar hans — ef ein-
hverjar eru. Honum er það
væntanlega ljóst, að þau dæmi,
sem hann hefur nefnt, geta ekki
brúað nema ofurlitinn hluta af
þessu gapi.
Aöalatriði
málsins
Það er með þessar deilur, eins
og svo margar aðrar. Eftir þvi,
sem lengur er deilt, þvi meir fjar-
lægjast menn aðalatriðin. Við
skulum þvi vikja aftur að sjálfu
aðalatriðinu i lokin.
Deilan um landbúnaðarmálin
að þessu sinni, sem hófst með
erindi Björns Matthiassonar um
daginn og veginn i útvarpinu um
miðjan ágústmánuð, stendur um
framleiðni og vinnuaflsafköst i
landbúnaði. Samkvæmt tölum
opinberra aðila, sem m.a. hafa
birzt i skýrslu OECD um tsland,
eru vinnuaflsafköst i land-
búnaðinum u.þ.b. helmingurinn
af vinnuaflsafköstum i sjávarútv.
svo samanburður sé gerður.
Þessi niðurstaða hefur verið
notuö til þess aö benda á
ófremdarástandið i málefnum
landbúnaðarins.
Þessari niðurstöðu hafa Ingi
Tryggvason og aðrir málsvarar
landbúnaðarstefnunnar mót-
mælt. Að fráskildum stórfurðu-
legum útreikningum, sem þeir
eru allt of greindir menn til þess
að trúa á sjálfir, hafa mótmæli
þeirra aðallega byggst á full-
yrðingum. Hins vegar hafa þeir
aldrei nefnt einu orði hver séu að
að þeirra áliti vinnuaflsafköst og
framleiðni islenzks landbúnaðar
og hvaða eðlilegar leiðir þeir geti
samþykkt til að fá slikar niður-
stöður.
Næst. þegar þeir skrifa um
þetta mál. ættu þeir þvi að koma
beint að efninu. Þeir segja að
opinberar tölur um afköst vinnu-
afls og fjármagns i landbúnaði
séu gróflega rangar. Gott og vel.
Hver er þá hin rétta niðurstaða?
H V E R E R U
VINNUAFLSAFKÖSTIN I
LANDBÚNADl SAMKVÆMT
ÞEIHRA ALITI? HVER ER
FRAMLEIÐNI ATVINNU-
GREINARINNAR ÖNNUR EN
SÚ, SEM OPINBERAR
SKÝRSLUR HERMA?
Þessum spurningum hafa for-
mælendur landbúnaðarstefnunn-
ar aldrei fengizt til þess að svara
skýrt og skorinort. Af þeirra hálfu
hafa deilurnar ávallt snúist um
öll atriði málsins, nema aðal-
atriðið. A enn svo að verða?
m FYRSH) AD UMN
Það var ekki heiglum hent að
ná myndum af atburöunum á
miðunum fyrstu dagana cftir 12
milna útfærsluna árið 1958.
Klaðamcnn fengu ekki þá frekar
en nú að vcra um borð i varðskip-
um og blöðin höfðu ekki efni á þvi
að leigja sér flugvélar og skip.
Brezku blöðin voru hins vcgar
ekki i neinum vandræðum með
fréttir og myndir frá islandsmið-
um. Fjölmennt lið erlendra
blaðamanna var umhm-ð, bæði i
brezku togurunum (ijLJirTWku her-
skipunuB**Vg Ué^^lam óðum.
Þessar (svo allar
scndar %1 Rretlan(p^jj;aj' sem þær
En islcnzkir lesendnr vddtt lika
fá sitt. Alþýði^^jj^jkgy^lfltilliess
ráðs, að «fáfitfeftamyiyliir frá
brczku blaVamönnunum og birt-
ust þær fyrsWflPirra á forsiðu og
baksiðu Alþýðublaðsins fyrir
réttum fjórtán árum — þann 12.
september árið 1958.
Myndir þessár voru teknar um
Framhald á bls. 4
Þriðjudagur 12. september 1972
5