Alþýðublaðið - 24.09.1972, Blaðsíða 3

VEBURHORFUR NXSIA SOLARHRIHG: HORÐAM
ROK Ot BARSMfDAft f HJÚNAHERBEftGINU...
Næst þegar þér finnst þú
vera venju fremur eirðar-
laus, firrtinn, ónógur
sjálfum þér, tauga-
spenntur, geðstirður,
gleyminn eða kærulaus —
þá skaltu gæta til veðurs.
Allir eru að meira eða
minna leyti næmir fyrir
veðrabreytingum, ekki
hvað sizt þegar þær hafa
hvassviðri i för með sér.
Það fyrirfinnast meira
að segja manneskjur, sem
haldnar eru óskiljanlegum
ótta við storm —
anemophobia kallast það á
máli lærðra manna, og er
talið sjúklegt fyrirbæri.
Aftur á móti er það fjöldinn
allur sem finnst öll slik
hreyfing i lofti harla óþægi-
leg — hvort heldur um er að
ræða hæga vorgolu eða
hvassviðri að hausti.
Veðurfræðingar, sem
starfa við Veðurvisinda-
stofnunina i Genf, hafa um
ára bil athugað gaumgæfi-
lega jöfnum höndum reikn-
ingslegar niðurstöður, vis-
indalegar skyrslur og alls-
konar alþýðleg munnmæli
um áhrif veðurfarsins og
veðrabreytinga á liðan og
athafnir manneskjunnar,
og að hve miklu leyti þær
væru háðir þvi sem gerist i
gufuhvolfinu.
Og niðurstöðurnar af
þessum rannsóknum
þeirra eru i stuttu máli þær
að sérhver maður sé háður
áhrifum veðursins að vissu
marki. ,,Þegar veðráttan
var óheppileg frá liffræði-
legu sjónarmiði, hvassviðri
sem undanfari kulda eða
þrumuveðra, kom i ljós að
lifsviðbrögð fjölmargra,
sem við rannsökuðum,
voru óeðlilega hægfara, og
að þar vottaði einnig fyrir
nokkurri innri spennu.”
Þrumuveður.
Brezkur sálfræðingur
komstsvo að orði: — Meðal
okkar. sem búum við til-
tölulega kyrrt veðurfar,
geta skyndileg veðrabrigði
ýmist orið til þess að örva
geðræn viðbrögð eða seinka
þeim. Þrumuveður veldur
sumu fólki til dæmis annar-
legri vanliðan, og ég veit til
þess að hvassviðri hefur
svipuð áhrif.
Dr. Clarence Mills i
Cincinatti skrifaði bók sem
hann nefndi, „Lif manna og
veðráttan”. Þar benti hann
meðal annars á hvað
taugasjúkdómar og geð-
veiki eru mun algengari
þar sem mikið er um
hvassviðri og hörð veður
valda almenningi stöðugri
streitu.
Hann gat meira að segja
bent á það samkvæmt
gerðum skýrslum, að flest
sjálfsmorð eða tilraunir til
sjálfsmorða áttu sér stað
skömmu áður en skyndi-
legt fárviðri skellur á.
Vesturþýzka læknasam-
bandið hefur nú einnig
hafið athuganir á áhrifum
veðurfars og veörabrigða á
almennt heilsufar manna.
Vesturþýzkum læknum
hefur þannig verið á það
bent að athuga loft-
þyngdarmælirinn ekki
siður en slagæðina, þegar
fólk kemur til þeirra og
kvartar um óeðliiega van-
liðan.
Dr. Eberhard Rose,
læknir og starfandi doktor
við vesturþýzku rann-
sóknarstofnunina i veður-
liffræði, lætur svo um
mælt: ,,Við höfum fengið
staðfestar þær niðurstöður
að afbrigði i hegðun manna
og jafnvel sjálfsmorð-
hneigð eykst að mun þegar
hlýir vorvindar blása af
suöri, yfir Alpafjöllin.”
,,Við tökum þessi heilsu-
farlegu áhrif alvarlega, og
vesturþýzkar veðurfræði-
stofnanir sjá sjúkrahús-
unum nú fyrir sérstökum
veðurspám með tilliti til
þess að skurðlæknar geti
valið sem hentugastan
tima til aðgerða, sem lik-
legt er að veðrið geti haft
einhver áhrif á”.
Brezka læknasambandið
fylgist af áhuga með
þessum rannsóknum og til-
raunum.
Mestur vávaldur allra
vinda er þó að öllum lik-
indum hinn heiti og snarpi
fönvindur, sem blæs um
tveggja mánaða skeið á ári
hverju yfir snævi þakta
tinda austurrisku Alpanna
og um austurriska Týról.
,,Eins og ógæfan sjálf...”
Lofthitinn hækkar að
mun, snjór bráðnar i fjöll-
um lækir verða að ám og ár
að straumhörðum fljótum,
þrúgurnar fyllast sætleik
og kornið á ökrunum nær
fullum þroska.
En vindarnir hafa hins-
vegar neikvæð áhrif á fólk-
ið sem þarna býr i borgum
og bæjum. Þeir glettast
óþægilega við taugar þess.
Einn af læknum þar i
héraði kemst svo að orði
um áhrif fönvindanna: „Það
er eins og ógæfan sjálf
laumist hvarvetna inn um
dyragættir á heimilum
manna, kaffihúsum, verzl-
unum, gistihúsum, um borð
i járnbrautarlestir og
bila...
„Allir verða slegnir van-
liðan og miður sin. Undan-
tekningarlaust fjölgar
sjálfsmorðum skyndilega,
drykkjuskapur eykst, um-
ferðarslysum fjölgar en
hversdagsgæfustu eigin-
menn glata skyndilega allri
stjórn á skapsmunum sin-
um og berja eiginkonur
sinar...”
f hverju er þessi bölmátt-
ur fönvindanna fólginn?
Elnginn veit það með vissu,
en tilraun hefur verið gerð
til að skýra hann á þann
hátt að hann valdi ofnæmi
eða ofspennu i hnoðtauga-
kerfinu.
Ve*ðurfræðingarnir segja
að heita loftið lendi i
átökum við kalda loftið,
sem lendi i sjálfheldu i
dölunum, og þannig skapist
þrýstingur sem ef til vill
geti haft geðræn áhrif.
Þá bregður og undarlega
við þegar sirocco-vindarnir
blása um Grikkland og
ttaliu, meðal annars er þá
hættara við að konur fæði
fyrir timann.
Stormsveipir.
Skepnur verða einnig
fyrir sýnilegum áhrifum af
hvössum stormsveipum.
Dýralæknir i Bucking-
hamshire kemst svo að
orði: „Hestar kunna
hvössum stormsveipum
mjög illa. Einkum kunna
þeir illa við að gusti i eyru
þeim. Þeir verða hvumpnir
og eirðarlausir — sennilega
vegna þess að það truflar
heyrnina, og heyrnin er
hestunum mjög mikilvæg,
þar eð þeir treysta á hana
sem vörn gegn öllu, sem
þeim er fjandsamlegt...
„Þá er til gamalt mál-
tæki: „Vindurinn ýfir
kattarrófuna”. Mörgum
köttum er meinilla við
hvassviðri. Þeir eru við-
kvæmar skepnur. Ég hef
séð þá stökkva hátt i loft og
terra út klærnar, þegar
skyndilegur gustur ýfir feld
þeirra”.
i nýlegu sterklqga gagnrýndu
viðtali við „Sænska kvenna-
blaðið” segir sænski krónprins-
inn, að hann hafi mjög gamal-
dags skoöanir á stöðu konunnar,
hann áliti að hún eigi að vera á
heimilinu, nánar tiltekið i eld-
húsinu.
Þessi yfirlýsing prinsins hefur
orðið til þess, að kvennasam-
tökin í landinu hafa gagnrýnt
ogmótmælt skoðunum hans full
um hálsi. Segja þau yfirlýsingu
prinsins sýna það, að hann hafi
ekki skilið grundvallarlögmál
jafnréttisins, er fjalli um það,
að piltar og stúlkur eigi að hafa
sömu möguleika til að fá þá
vinnu, er þau óska.
„Ja, ég hef gamaldags skoðun
á þessu”, segir prinsinn i viðtal-
inu. „Min skoðun er sú, að kon-
an eigi að vera á heimilinu, i
eldhúsinu.
Auðvitað á hún að geta fengið
starf utan heimilisins, ef hún
óskar eftir þvi, en það er mikil-
vægt að þær, sem þess óska, geti
verið heima við og annast mann
og börn. Þær konur eru þó lika
til, sem álita aö einmitt það sé
skemmtilegt og mér finnst það
viðhorf ýkt, að sérhver kona eigi
aö vinna utan heimilisins”.
Krónprinsinn segir einnig i
viðtalinu, að hann sé þeirrar
skoðunar, að karlmaður muni
annast störf þjóðhöfðingjans
mun betur en kona gæti gert,
jafnvel þótt hann væri yngri en
hún. Hann segist þvi aðeins geta
hugsað sér konu sem rikiserf-
ingja, að enginn karlmaður eigi
rétt til rikiserfða.
SVÍAPRINS: STAÐA
KONUNNAR ER A
HEIMILINU - í ELDHÚSINU
Carl Gustav og
vinkona hans,
Monica Peterson.
Dýrin hafa síður en svo sloppið við dómstólana...
KSS ERUIAFNVEL DÆMIAR KETT-
IR HAFI VERIR DÆMDIR OC HENGDIR
Fokreið heiðurskona hefur
höfðað mál á hendur 7 apa
á bifhjóli fyrir meinta
likamsárás.
Að hennar sögn átti þessi
árás sér stað i hringleika-
húsi i Caracas i Venezuela.
Apinn var að leika listir
sinar á bifhjóli með fjóra
aðra apa á herðum sér.
Þá gérðist þa'ð að hann
missti skyndilega jafn-
vægið og aparnir, sem
hann bar á herðum sér,
steyptust i keltu
áðurnefndrar heiðurskonu.
Og nú krefst hún skaðabóta
fyrir glataðan virðuleika.
Það er ekki i fyrsta skipti
sem skepnur valda mála-
ferlum.
í Graz i Austurriki var
það til dæmis kært að
næturgali raskaði næturró
manna og olli nágrönnum
óþægindum. EDigandi
næturgalans. Oscar
Hienzel, hafði næturgalann
i búri, sem hann setti út i
opinn glugga á hverri
nóttu.
Enginn haföi betur
Og nægurgalinn söng alla
nóttina. E'yrir það höfðaði
einn af nágrönnunum mál
gegn honum.
Það er skjalfest að mál
þetta var siðan rekið fyrir
þrem dómstólum en loka-
úrskurðurinn varð sá að
fuglinn var sýknaður.
Þegar sá úrskurður var
upp kveðinn, var nætur-
galinn dauður.
Á miðöldum átti það sér
stað að dýr voru leidd inn i
réttarsali sem sak-
borningar, og þá oft klædd
sem likast menneskjum.
E'yrsti dómurinn, skjal-
festur og kveðinn upp yfir
skepnu á Bretlandi, var
refsidómur yfir svini
nokkru, árið 1266. Siðastur
slikur dómur var kveðinn
upp árið 1692, en þá var
hryssa dæmd til dauða.
1 bók sinni „Visindi
heimskunnar” skýrir
höfundurinn, Faul Tabori,
meðal annars frá þvi er
allir ibúar i þorpi nokkru i
Sviss undirrituðu ákæru-
skjal á „hendur” einni
„hræðilegri skaðsemdar-
skepnu. sem gengur undir
nafninu hagamús” fyrir að
valda miklu tjóni á slægj-
um þorpsbúa.
Þetta gerðist árið 1519.
Dómur var skipaður i
málinu og músunum
fenginn verjandi, sem hélt
þvi fram að hagamýsnar
gerðu einnig talsvert gagn
— meðal annars eyddu þær
lirfum skaðlegra skordýra.
En allt kom fyrir ekki.
Hagamúsin var dæmd sek
og úrskurðað að hún skyldi
útlæg úr slægjulöndum
þorpsbúa. Ekki eru skjal-
festar heimildir varðandi
viðbrögð músanna.
Svínin sek fundin
Það átti sér stað á mið-
öldum, að svin voru færð
fyrir rétt klædd stutttreyj-
um og brókum.
Þess eru skjalföst dæmi,
að þau voru meðal annars
ákærð fyrir morð fundin
sek og tekin af lifi á torg-
um.
Eins var það alltitt að
mannýg naut og ólmir
hestar voru dregnir fyrir
dómstól ákærð um morð,
fundin sek og siðan tekin af
lifi. Aftur á móti var sjald-
gæft að asnar og múlasnar
lentu i sliku klandri.
Hrútur rekinn í út-
legð.
Köttur sem ráðist hafði á
kornabarn liggjandi i
vöggu var hengdur sam-
kvæmt dómsúrskurði á
Englandi árið 1462.
Rússneskur hrútur, sem
ekki gat neitað sér um þá
ánægju að stanga fólk var
dæmdur i útlegð og sendur
til Siberiu.
I septembermánuði 1379
réðust þrir grisir á ungan
son svinahirðis i Frakk-
landi og léku hann svo illa
að hann beið bana. En þar
sem grisirnir voru úr hjörð
lénsherrans þar i héraði,
var málinu skotið til hans,
og ákvað hann að allri
hjörðinni skyldi harðlega
refsað.
En þá kom hertoginn af
Búrgund til sögunnar,
Fillipus fifldjarfi, sem
kvað of hart dæmt, og
náðaði alla hjörð léns-
herrans að hinum seku
grisum þrem undanskild-
um.
Sunnudagur 24. september 1972
o