Alþýðublaðið - 12.11.1972, Blaðsíða 4

Skrifstofustarf
Óskum að ráða stúlku til starfa við símavörzlu og
afgreiðslu frá og með n.k. mánaðamótum að telja eða fyrr
eftir samkomulagi.
Starfsreynsla æskileg.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og fyrri störf
sendist Vegamálaskrifstofunni, Borgartúni 1. Reykjavlk ,
fyrir 17. þ.m.
Vegagerð rikisins
Herbergi óskast
Erlendur visindamaður , sem mun starfa
við Háskóla Islands, óskar eftir herbergi
með húsgögnum frá 1. jan til 30. júni 1973.
Tilboð sendist Raunvisindastofnun
Háskólans, Dunhaga 3, fyrir 20. nóv. n.k.
RAUNVÍSINDASTOFNUN HÁSKÓLANS.
HÚSNÆÐISMÁLASTOFNUN
ríkisins mmm
2JA OG 3JA HERBERGJA ÍBÚÐIR
TIL SÚLU
90 SÖLUÍBÚÐIR
Auglýstar eru til sölu 90 Ibúðir, sem verið er að byggja á vegum
Framkvæmdanefndar byggingaáætlunar i fjölbýlishúsum viö
Gyðufell, 12-16 og Iðufell 2-12 i Reykjavik. Eru ibúðir þessar
tveggja og þriggja herbergja. Þær verða seldar fullgeröar (sjá
nánar i skýringum með umsóknunum) og afhentar þannig á
timabilinu júni - september 1973. Kost á kaupum á ibúðumþessum
eiga þeir, sem eru fullgildir félagsmenn i verkalýðsfélögum
(innan A.S.Í.) svo og kvæntir/giftir iðnnemar.
Brúttóflatarmál 3ja herbergja ibúðanna (með hlut i stigahúsi og
einkageymslu) er 80,7 fermetrar og áætlað verð þeirra er kr.
1.640.000,-. Brúttóflatarmál 2ja herbergja ibúðanna (með hlut i
stigahúsi og einkageymslu) er 65,5 fermetrar og áætlað verð
þeirra er kr. 1.320,-.
3ja herbergja ibúðirnar eru 54 talsins og 2ja herbergja ibúðirnar
eru 36 talsins. Þeim er hyggjast sækja um kaup á 4rá herbergja
ibúðum skal bent á, að þær verða auglýstar til sölu fyrri hluta
næsta árs.
GREIÐSLUSKILMALAR:
Greiðsluskilmálarerulaöalatriðum þeir,aðkaupandi skal, innan
3ja vikna frá þvi að honum er gefinn kostur á ibúðarkaupum,
greiða 5% af áætluðu ibúðarverði. Er íbúðin verður afhent hon-
um skal hann öðru sinni greiða 5% af áætluðu ibúðarverði.
Þriðju 5% greiðsluna skal kaupandi inna af hendi einu ári eftir
að hann hefur tekið við ibúðinni og fjórðu greiðsluna skal hann
greiða tveim árum eftir að hann hefur tekið við íbúðinni. Hverri
ibúð fylgir ibúðarlán stofnunarinnar til 33ja ára, er svarar til
80% af kostnaðarverði.
Nánari upplýsingar um allt, er lýtur verði, frágangi og söluskil-
málum eraðfinna i skýringum þeim, sem afhentar eru með um-
sóknareyðublöðunum. Umsóknir um ibúðarkaup eru afhentar i
Húsnæðismálastofnuninni. Umsóknir verða að berast fyrir kl. 17
hinn 8. desember n.k.
Reykjavik, 8. nóvember 1972,
Húsnæðismálastofnun rikisins.
HÚSNÆÐISMÁLASTOFNUN RÍKISINS
LAUGAVEGI77, SÍIVII22453
VANDAMÁL vorra tima
Spenna er furðulegt fyrir-
bæri. Hvað snertir fórnar-
lamb þrotlausrar tannpinu,
getur spenna sagt til sin i
geðvonzku, þjáist viðkom-
andi af peningaskorti, get-
ur hún komið fram i svefn-
leysi nótt eftir nótt, en sé
um að ræða spennu af völd-
um hjónaskilnaðar, getur
hún breytt persónuleikan-
um gersamlega.
Spennan getur átt sér
óteljandi orsakir. Spennan
getur komið fram i ótelj-
andi viððbrögðum, þegar
hún lætur til sin taka — við-
þolslausum höfuðverk,
skeifugarnarsári, umferð-
arslysum af völdum kæru-
leysis, og að lokum þrot-
lausu þunglyndi, tauga-
áfalli, eða þessum sjálfs-
morðstilraunum sem unnið
er að með hálfum huga, en
geta eigi að siður haft
dauðann i för með sér.
Ilverjuni er hætt
og livenær.
Vissar orsakir spennu geta
verið okkur sameiginlegar
á öllum aldri. Sjúkdómur
getur brotið niður þrek
manna og opnað leiðina
fyrir spennu eða þunglyndi.
Andlát einhvers i fjölskyid-
unni getur haft sams konar
áhrif á alla innan hennar,
hvað ungir sem þeir eru. Ef
til vill er einmanaleikinn
hin algengasta, einstaka
orsök kviða og þunglyndis,
og þó einkum i fjölmennari
borgum. En auk þessara
algengu orsaka hefur sér-
hvert aldursskeið sin sér-
stöku vandamál við að
striða.
Börnin.
Atök á milli foeldranna.
Þegar um slik átök er að
ræða, verða börnin þeirra
vör i mun rikara mæli, en
foreldrarnir gera sér yfir-
leitt grein fyrir. Barnið
getur þá orðið dálitið hlé-
drægt, ef til vill lystarlaust,
en hið innra með sér er það
hrætt. Og ræðist foreldr-
arnir ekki við — eða sýni
hvort öðru iskalda
hæversku vegna návistar
barnanna, getur það haft
djúplægari og neikvæðari
áhrif á barnið heldur en
hávært rifrildi.
Barnasjúkdómar. Það er
nógu margt sem stööugt
minnir barnið á að það sé
minni máttar, þó að sjúk-
leiki um lengri eða
skemmri tima auki þar
ekki á minnimáttarkennd
þess. Ef barn verður að
liggja i sjúkrahúsi um
skeið, kemur það oft þaðan
þjáð öryggisskorti —
myrkfælið, hættir við
martröð og svo framvegis.
Ef til vill finnst þvi lika að
það hafi slitnað úr tengsl-
um við leikfélaga sina, þvi
að minni barnsins nær
skammt. Þvi verður að
beita öllum ráðum i þvi
skyni að fá það til að leika
sér aftur og njóta lifsins.
Próf. Yfirleitt gera börn
sér ekki grein fyrir þvi fyrr
en þau hafa náð ellefu ára
aldri, að próf hafa mikla
þýðingu, og þá fer það
mjög eftir afstöðu foreldr-
anna hve alvarlegri spennu
það kann að valda hjá
barninu. Loforð, gefin i
bezta skyni — nýtt úr eða
hliðstæð gjöf i verðlaun, ef
barnið stenzt prófið, ruglar
það i riminu, það kviðir þvi
að foreldrarnir muni taka
sér það ákaflega nærri, ef
það vinnur ekki til verð-
launanna, og einmitt þetta
getur skapað þá spennu, að
það eigi erfitt með að ein-
beita sér og standist þvi
ekki prófið.
Gclgjuskeiðið.
Timabil breytinganna,
sennilega timabil mesta
umróts á ævi mannsins.
Alls konar liffræðilegar og
iifefnafræðilegar breyting-
ar, sem stöðugt raska
likamlegu jafnvægi og það
segir til sin i framkomu
allri. Mæður sem hafa ger-
samlega gleymt þvi hvað
gerðist á þeim árum i lifi
þeirra sjálfra, standa sem
höggdofa gagnvart æstri
hrifningu aðra stundina og
grátköstum þá næstu.
Unglingurinn heyr þarna
hatrama baráttu i þvi skyni
að verða sjálfstæð mann-
gerö, og öllum afskiptum
foreldranna er tekið með
tortryggni. Með sjálfum
sér veit unglingurinn það
eigi að siður, að hann
skortir algerlega reynslu
og dómgreind til að leysa
jafnvel hversdagslegustu
vandamál, þó aö stolt hans
og sá ásetningur að standa
á eigin fótum, komi i veg
fyrir að hann vilji viður-
kenna að hann þarfnist að-
stoðar.
Unga fólkið.
1 kringum tvitugsaldur-
inn eru flestir i stöðugri leit
að einhverju. Vilja full-
vissa sig um eitthvað.
Undirbúa þeir lifsferil sinn
á réttan hátt? Standa þeir
jafnöldrum sinum þar á
sporði — lesa „réttar”
bækur ,horfa á „réttar”
kvikmyndir, kynnast
„réttu” fólki? Kröfurnar
sem gerðar eru til ungra
manna og kvenna fyrstu
starfsárin verða stöðugt
harðari, og þetta kapp-
hlaup tekur sinn toll varð-
andi spennu, kviða og
þunglyndi. Ekki er það
hvað minnsta vandamálið
að velja sér lifsförunaut,
þvi að enn litur ungt fólk á
hjónabandið sem heppileg-
ustu lausnina. Það er erfitt
— með tilliti til þess, að
annars vegar enda allt of
mörg hjónabönd fyrir
skilnaðarrétti, eða þá að
viðkomandi eiga það á
hættu að lifa manndómsár
sin i hlekkjum tómlætis og
skorts á gagnkvæmum
skilningi. Hver getur þvi
fullyrt hvort eini rétti mak-
inn sé fundinn, og hvað
sker úr um það?
A miðjum aldri.
Hvenær hefst það aldur-
skeið og hvenær lýkur þvi?
Enginn virðist hafa hug-
mynd um það, og ef til vill
er það eins vel farið að
sjálfsblekkingunni skuli
veitt þar nokkurt svigrúm.
Eitt er vist — fyrr eða siðar
náum við þeim aldri, að
gliman við vandamálin
vekur með okkur þá tilfinn-
ingu að við séum óaftur-
kallanlega komnir yfir
„mörkin”.
Á þvi timabili getur öll
kaupsýsla og viðskipti
valdið kviða og spennu.
Ungir og harðduglegir
menn eru að klifa brattann
þegar tekur að halla undan
fæti fyrir himum. Þá eru
þáð launin sem hafa þann
óþægilega eiginleika að
hækka ekki i hlutfalli við
það sem greiða skal, og það
er liklegt til að valda
spennu og kviða heima
fyrir. Miðaldra móðir
kemst að raun um að enda
þótt börnunum þyki vænt
um hana, ^þarfnast þau
hennar ekki eins og áður.
Þetta veldur eyðu og tómi,
og geri hún sér vonir um
samúð og skilning eigin-
mannsins, þá hefur hann
við sin vandamál að glima,
er hann telur raunhæfari.
Tiðahvörfin peta valdið
ákafri spennu, l -m mörg-
um eiginmanninum hættir
við að lita ekki alvarlegum
augum. Það er um þetta
leyti ævinnar sem hjónin
geta fjarlægst hvort annað,
fyrir sin óliku vandamál
svo að hjúskapnum stafar
hætta af.
Eldra fólkið.
Framtið þess er háð óvissu
og skorti á öryggi. Þegar
þeim aldri er náð að við-
komandi verður, nauðugur
viljugur, að draga sig i hlé
frá störfum, er það
sj.aldnast sársaukalaust,
eða eins einfalt og ætla
mætti.
Það þýðir fyrst og fremst
algera endurskipulagn-
ingu. Hinu vandabundna
starfi er lokið — nú á við-
komandi að njóta hvildar
og áslökunar. Þetta getur
valdið hræðilegum tóm-
leika og eirðarleysi, þang-
að til viðkomandi finnur
sér, eða skapar sér ný
áhugamál. Auk þess er það
kviðinn i sambandi við það
að fólk er næmara fyrir öll-
um sjúkleika, þegar þess-
um aldri er náð. Engum
fellur það að finna ellina
nálgast, vita kunningja og
gamla samstarfsmenn
falla i valinn fyrir hjarta-
bilun og blóðtappa, horfa á
eftir lifsförunaut sinum
yfir landamærin. . .
Lyflækningar.
Spennan á rætur sinar að
rekja til einhverra vanda-
mála. Segja má þvi að eina
örugga ráðið til að draga úr
spennunni sé að losna við
það vandamál, sem henni
veldur. En sé sú lausn ekki
tiltæk, þá má draga að mun
úr spennunni með notkun
viðeigandi lyfja.
Þau lyf sem þar koma til
greina eru i þeim flokki,
sem kallast róandi eða
sefjandi, eða þau eru kölluð
taugalyf eða geðlyf sem
heild. En að sjálfsögðu er
þarna um margvisleg lyf
að ræða, sem hvert um sig
eiga sitt sérheiti á lækna-
latinu, en þau verða ekki
rakin hér. Visindin hafa
náð ótrúlegri fullkomnun
hvað viðvikur framleiðslu
á slikum lyfjum, sem orðin
er snar þáttur almennrar
heilsugæzlu i öllum vest-
rænum löndum. Þær fjár-
upphæðir, sem almenning-
ur greiðir fyrir þau árlega,
eru stjarnfræðilegar. Það
eitt er vist.
Yfirleitt er efnasamsetn-
ing þeirra lyfja slik, að ekki
má neyta áfengis undir
áhrifum þeirra, og sé það
gert, getur það valdið litt
fyrirs jáanlegum, ein-
staklingsbundnum við-
brögðum. En þó að lækn-
arnir spari sér'ekkert
ómak til að benda viðkom-
andi „sjúklingum” á þá
hættu, er aldrei að vita
hvort sjúklingurinn fer eft-
ir þeirri viðvörun. Þá vara
læknar fólk og við þvi að
setjast undir stýri undir
slikum áhrifum, þar eð öll
róandi lyf draga úr við-
bragðshraðanum, en eins
er hætt við þvi að sú viðvör-
un sé ekki heldur alltaf tek-
in alvarlega. Sum af þess-
um lyfjum geta og verið
hættuleg vanfærum kon-
um, en það hefur komið á
daginn að mörg konan hef-
ur neytt þeirra um hrið,
áður en hún vissi að hún
væri þunguð. Þó að þessi
lyf dragi, eða geti dregið úr
þeirri spennu sem skapast
fyrir hin ólikustu vandamál
i lifi og starfi nútíma-
mannsins getur neyzla
þeirra um leið skapað sin
vandamál. Þvi eru margir
læknar þvi mótfallnir að
gripa til slikra lyfja nema i
brýnni nauðsyn og þá ein-
ungis takmarkaðan tima
hverju sinni. Þá eru læknar
og þeirrar skoðunar nú, að
nauðsyn beri til að
sjúklingum sé gerð náin
grein fyrir þeim lyfjum,
sem þeim eru látin i té,
áhrifum þeirra — og ekki
hvað sizt hvaða hætta fylgi
misnotkun þeirra.
En fleira kemur til
greina en lyfin. Nokkrir eru
þeirrar skoðunar að mest
riði á að breyta afstöðu
spennusjúklingsins til
vandamálanna, að telja i
hann kjark, fá hann til að
beita rökum heilbrigðrar
skynsemi. 1 sumum tilvik-
um getur þetta lika gefið
góða raun, en þvi miður er
það oftast nær hægara ort
en gjört. Og lyfin gera liðan
sjúklingsins þægilegri, það
finnur hann sjálfur, en það
kostar hann alltaf nokkurt
erfiði að brynja sig kjarki.
Oft geta góðir sálfræðingar
dregið úr spennu sjúklinga
með sinum aðferðum, og til
eru þeir læknar — og þeir
sem njóta mikils álits — er
telja að það sé snar þáttur
lækningarinnar að hlusta á
sjúlkinginn, fá hann til að
ræða vandamál sin, skrifta
á nútima hátt, og láta hon-
um siðan i té einhver væg-
róandi lyf og styrkjandi
vitamin.
Drcgið úr sjálfs -
moröutn.
Og þá erum við komin að
mikilvægu atriði i sam-
bandi við spennuna.Skortir
nútima þjóðfélag ekki
nauðsynlega samúð og
skilning á vandamálum
þegna sinna? Er ekki fá-
lætið að reisa einangrunar-
múr i kring um hvern ein-
stakling, ekki einungis i
stórborgum, heldur hvar-
vetna i bæ og byggð? Gefur
fólk sér yfirleitt nokkurn
tima til að tala saman
almennt? Innan heimilisins
og fjölskyldunnar, til dæm-
is?
Á Bretlandi hefur verið
gerð stórmerkileg tilraun á
þessu sviði. Sérfróðir menn
þar i landi telja það þeirra
tilraun meðal annars að
þakka, að sjálfsmorðum
þar hefur fækkað um 34% á
árunum 1963—70.
Það var upphaflega ein-
ungis einn maður, prestur-
inn, séra Chad Varah, sem
hóf þessa tilraun. Allur
sólarhringurinn var honum
samfelld vaka að kalla við
simann sinn i St. Stephans
kirkju, þar sem hann svar-
aði upphringingum manna
og kvenna, sem spennan
var að buga, hlustaði ró-
lega á lýsingu þeirra á
vandamálunum, lagði
þeim ráð og ræddi við þá,
hét að biðja fyrir þeim. Og
þetta varð upphafið að við-
tækari hreyfingu, sem nú
nær um gervalt landið,
Samarita-hreyfingunni,
sem hefur 12,800 skráð
simanúmer i borgum og
bæjum á Bretlandi, þar
sem alltaf er einhver til að
svara og hlusta allan sólar-
hringinn. Þeirsem skiptast
á um þessa miklu og
sérkennilegu simavörzlu
eru ekki sérmenntaðir til
starfans, þetta er einungis
venjulegt fólk, sem leitast
við að draga úr spennu
venjulegra meðsystkina
sinna með þvi að hlusta á
þau, draga úr einmanaleik
þeirra ef með þarf með þvi
að fá einhvern innan hreyf-
ingarinnar til að undirbúa
nánari kynni — en auk þess
hefur hver deild innan
hreyfingarinnar sérfróðum
lækni og sérfræðingi á að
skipa. Það er ekki neinum
vafa bundið, að það er fyrst
og fremst þessari hreyf-
ingu að þakka, að dregið
hefur til muna úr sjálfs-
morðum á Bretlandi á
sama tima og sjálfsmorð-
um fer stöðugt fjölgandi
annars staðar á Vestur-
löndum.
Leysa ný lyf vanda spenn-
unnar?
Lyffræðilegum visindum
fleygir fram, ekki er þvi að
neita. „Spennan” er nú-
tima þjóðfélagi dýrt fyrir-
bæri, bæði fjárhagslega og
félagslega. Þaö er öllum
mikilvægt, að henni verði
haldið i skefjum, að
minnsta kosti. En með
hvaða móti? Og vísinda-
menn á sviði lyf jafræði eru
vongóðir um að þess verði
ef til vill ekki svo ýkjalangt
að biða, að takast megi að
framleiða lyf sem ráðið
geti bót á spennunni, án
þess að þau hafi nokkrar
hættulegar aukaverkanir i
för með sér, i likingu við
þau róandi lyf, sem nú eru
á boðstólum. Ef til vill
verður farið að gefa slik lyf
— að visu sennilega ein-
ungis i tilraunaskyni —
þegar 1975. Hinir sömu vis-
indamenn telja það ekki
heldur útilokað að tekizt
hafi að finna lyf, sem vinni
bug á glæpahneigð ýmis-
konar, þannig að farið
verði að nota þau i til-
raunaskyni um 1990.
En — um leið og það
verður, þá eru lyfjavisindin
komin á hættulegt stig,
þegar fundin hafa verið lyf
við glæpahneigð, til dæmis,
þá verður þar um að ræða
lyf, sem hefur áhrif á
hugarfar mannsins. Að
visu að takmörkuðu leyti,
en þá verður skammt i það
að unnt verði aö hafa við-
tækari áhrif á allan hugs-
anagang einstaklingsins
með lyfjagjöf. Og hvað þá?
Hvað verður, ef rikis-
stjórnir hinna ýmsu rikja
geta ráðið hugsananstarf-
semi þegna sinna með at-
beina lyfjavisinda og
lækna?
Okkur finnst naumast
þorandi að hugsa slika
hugsun á enda. A sama
tima og fjölmiðlarnir hafa
þegar náð þvi áhrifavaldi á
hugsanagangi almennings,
ekki einungis i einræðis-
rikjunum heldur og i hinum
svonefndu lýöræðisrikjum,
að sjálfstæð hugsun fyrir-
finnst naumast lengur i
eiginlegum skilningi. . .
En að taka skoðanir inn i
töflum, eða viðhorf sin til
lifsins i skeið, er þó dálitið
annað. Eða hvað?
í NÚTÍMA ÞJÓÐFÉLAGI SÆKIST FÓLK EFTIR AÐ OFGERA TAUGUM SINUM OG AFLEIÐINGARNAR ERU ALVARLEGAR
Eftir glæsilegan sigur I
fimlcikum á Ólympiuleikun-
um slaknaði á spennunni hjá
Olgu litlu Korbut og milljónir
sjónvarpsáhorfenda sáu
hvar hún féll I óstöðvandi
grát.
Öllu hættulegri aðferð við
að friða þandar taugar en sú,
að gefa tárunum lausan
tauminn. Neyzla eiturlyfja
er oft flótti frá lifinu og þeirri
spennu, sem því fylgir.
o
Sunnudagur 12. nóvember 1972
Sunnudagur 12. nóvember 1972
o