Alþýðublaðið - 18.01.1973, Blaðsíða 5

Alþýðublaðsútgáfan h.f. Ritstjóri Sig-
hvatur Björgvinsson (áb). Fréttastjóri
Bjarni Sigtryggsson. Aðsetur ritstjóm-
ar Hverfisgötu 8-10. — Sími 86666.
Blaðaprent h.f.
NYTING
JARÐVARMANS
Reynslan hefur yfirleitt staðfest að beizlun
jarðvarma til húsahitunar er til muna hag-
kvæmari en kynding með oliu eða rafmagni.
Reykjavikurborg hefur byggt upp mjög öflugt
hitaveitukerfi, sem sparar landinu gjaldeyri og
notendum fé. Samanburðartölur sýna, að húsa-
kynding á hitaveitusvæði Reykvikinga er til
muna ódýrari, en kynding með oliu eða raf-
magni utan þess svæðis.
Reynsla Reykvikinga og annarra af nýtingu
jarðvarmans hefur orðið til þess að sifellt fleiri
sveitarfélög leita nú fyrir sér um svipað hita-
veitukerfi. Rannsóknir hafa leitt i ljós, að viða i
nágrenni kaupstaða og kauptúna er hiti i jörðu
og virkjunarmöguleikar góðir. Þá er aðeins einn
erfiður hjalli i veginum, — fjármögnun fram-
kvæmdanna. Lánsfjárfyrirgreiðslu skortir oft
til slikra framkvæmda og enda þótt mörg
sveitarfélög á íslandi eigi þess kost að koma sér
upphitaveitu, vilji það fúslegá og athuganir hafi
leitt i ljós, að það sé fjárhagslega hagkvæmt
bæði fyrir ibúana, sveitarfélagið sjálft og jafn-
vel sjálfa þjóðarheildina, þá hamlar fjárskortur
iðulega framkvæmdunum.
Tveir þingmenn Alþýðuflokksins, þeir Stefán
Gunnlaugsson og Jón Ármann Héðinsson, hafa
lagt fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um
úrbætur i þessum efnum. Vilja þeir, að Alþingi
skori á rikisstjórnina að gera ráðstafanir til
þess að tryggja sveitarfélögum lánsfé til hita-
veituframkvæmda. 1 greinargerð með tillögunni
benda þingmennirnir á, að á íslandi sé nú engin
peningastofnun eða sjóður, sem beri að sinna
þvi verkefni og standi það rikisvaldinu næst að
ráða þar bót á.
Auðvitað er það rétt ályktað að rikisvaldinu
beri að hafa forystu i málum eins og þessum og
annast þá samræmingu, sem þarna er nauðsyn-
leg. Jarðvarminn er náttúruauðlind, sem er i
raun og veru sameign þjóðarinnar allrar. Þar
liggur bundin griðarmikil orka, sem hægt er að
nota til margvislegra hluta, en hefur lengi verið
látin að mestu afskiptalaus engum til gagns ef
undan eru skildar hinar miklu hitaveitufram-
kvæmdir Reykjavikurborgar, svipaðar fram-
kvæmdir annarra sveitarfélaga þó eðlilega i
miklu minna mæli og litililshá ttar nýting
einstaklinga og félaga. Mikill meginhluti ork-
unnar er lausbeizlaður enn og fyrirsjáanlegt er,
að frekari átök, sem máli skipta, verða ekki
gerð til nýtingar jarðvarma, hvort heldur til
húsahitunar eða annars, nema til komi öflugt fé-
lagslegt framtak undir forystu rikisvaldsins.
Bygging veitukerfa til húshitunar i bæjum og
kauptúnum mun undantekningarlitið eða
undantekningarlaust vera mjög arðsamt fyrir-
tæki. Eins og málum er háttað væri rétt, að
rikisvaldið i samráði við sveitarfélögin beiti sér
fyrir gerð langtimaáætlunar um jarðvarma-
veitur á íslandi til húsahitunar og sneri sér svo
að þvi að útvega fé til þess að fjármagn fram-
kvæmd slikrar áætlunar. Er mjög liklegt, að
hægt sé t.d. að ná góðum erlendum lánum til
slikra framkvæmda vegna arðsemi þeirra, —
ekki hvað sizt ef þar er unnið skipulega og sam-
hæft bæði að framkvæmdum og fjáröflun en
hver og einn ekki látinn puða i sinu horni.
JÓN ÁRMANN UM GENGISFELLINGUNA:
ENN EIN KOLLSTEYPAN
Hér birtist þriðji og
siðasti hluti af ræðu Jóns
Ármanns Héðinssonar
um gengisfellinguna.
Itæðan var flutt i um-
ræðum i efri deild
Alþingis rétt fyrir jólin.
Ég get ekki stillt mig um, að
lesa hérna smáklausu með leyfi
forseta. Það eru aðeins nokkur
orð úr grein, er einn af hagspek-
ingum þessarar stjórnar skrifaði
i Þjóðviljamn 24. október 1972.
Bara til þess að sýna viðhorfið og
það sundurlyndi, sem hlýtur að
rikja i þessum efnum. Hann segir
með leyfi forseta varðandi land-
búnaðarstefnuna:
„Landbúnaðarstefnan er stolt
einkenni sóuninnar. Við hendum
fyrir hana árlega 2 milljörðum i
uppbætur og niðurgreiðslur. Stór
hluti þessara tveggja milljarða er
hrein sóun verðmæta og veldur
mikilli efnahagslegri röskun”.
Svo mörg voru þau orð. Það
hefur ekki komið fram, hvernig
vandamál landbúnaðarins verða
leyst eftir gengisfellinguna. Hvað
fær bóndinn? Hvað fær hann i af-
skriftir? Hvernig kemst hann i
gegnum aukinn rekstrarkostnað?
Sú var þó tiðin, að hér töluðu for-
svarsmenn bænda og hér er núna
formaður, er það ekki rétt hermt,
formaður Búnaðarfélags Islands,
i deildinni, og hafði jú um þetta á
sinum tima mörg orð, að það væri
farið illa með bændur. Ekkert
væri nú á móti þvi, að hann léti nú
nokkur orð falla, þó komið sé á
nýjan sólarhring i þessum um-
ræðum, um það, hvernig honum
litist á þessar efnahagsaðgerðir
fyrir búið. Það kemur kannski
siðar og biður sins tima, en
undarlegt má það vera, ef ekki
þarf neitt að gaumgæfa að þvi,
hvernig bóndinn kemur út úr
þessari gengisfellingu né hvað
honum er ætlað, til að mæta
auknum rekstrarkostnaði. Ef ég
man rétt, þá var innfluttur fóður-
bætir orðinn yfir 600 millj. kr.
Þetta er stór skammtur ef hann
hækkar núna um 70—80 millj. kr.
og bændur fái hann svona i jóla-
gjöf. Ég held, að þetta sé ekki
langt frá lagi, sem ég er að tala
um, þó er þetta stór póstur. Og
áburðarnotkun nálgast einn
milljarð. Áburður mun stórhækka
einnig. Hér eru þvi stórar tölur á
ferðinni. Það má búast við þ'vi, að
framlag rikissjóðs verði að
minnka i sambandi við land-
búnaðinn. Það sé óhjákvæmilegt
vegna þess, að það var gefið i
skyn áðan i fjárveitinganefnd á
siðasta fundi nefndarinnar, að
svo kynni að fara og það var orð-
uð heimild til þess að allt að 15%
minnkun á framlögum i sam-
bandi við fjárfestingar a.m.k.,
það hlýtur að koma yfir land-
búnaðinn, sennilega. Ég veit það
ekki. Ég kannski ætti að gera það
eins og i sumar að taka þau bara
af handahófi og sleppa þá vissum
sviðum alveg. En alit að 15%
minnkun kann að vera nauðsyn-
leg til þess að halda jafnvægi i
rikisbúskapnum. Vonandi, ég
segi vonandi. þarf ekki að gripa
Jón Ármann Héðinsson
til þessarar heimildar. En hún
mun fara i gegn eftir tvo daga hér
á Alþingi, til öryggis fyrir hæstv.
rikisstj.
Nei, þvi miður, þá er það stað-
reynd, eins og núverandi stjórn-
arflokkar sögðu á sinum tima,
gengisfellingin skapar æði mörg
vandamál. Hún hefur alltaf gert
það og hún mun alltaf gera það.
Þess vegna er það næsta undar-
legt, að það skuli alltaf vera eina
úrræðið yfir 22 ára skeið, að gripa
til gengisfellingar. Þó var reynd
millifærsluleið um tima. Ég vil
hressa upp á minnið á 5. þm.
Vestf. Það var einmitt helminga-
skiptastjórn Framsóknarflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins, sem
hóf bátagjaldeyriskerfið 1953.
Þeir felldu gengið 15. febrúar
1950, ég man nú ekki um hvað
mörg prósent, þá minnir mig, að
það hafi verið fellt eftir sögulega
atburði hér á Alþingi, og tveimur
árum siðar var komið á báta-
gjaldeyriskerfinu og það vatt svo
upp á sig, sem endaði með þvi, að
það var komið út í millifærslu-
kerfi, sem engin réð við. En eins
og hann gat um réttilega þá, þá
voru komin mörg gengi. Hann
nefndi 20 gengi, en raunverulega
voru þau miklu fleiri, vegna þess
að gengið kom þannig fram, að
eftir nýtingu og skilaverðmæti
hverrar vinnslustöðvar, kom
mismunandi skilaverð. Þannig að
raunverulega var gengið óendan-
legt á fiskinum, bókstaflega
óendanlegt. Auðvitað var þetta
orðið kerfi, sem enginn réði við.
Hver er þá niðurstaðan? Hún
virðist einfaldlega vera sú, að það
eru tvær leiðir til, gengisfelling
eða niðurfærsluleið. Það virðist
ekki vera meira til. Við höfum,
enginn okkar, kjark, og alls ekki
verkalýðsforustan, til að hamla á
móti og skera niður útgjöld. Bók-
staflega brestur okkur kjark.
Niðurstaðan er: Hin gamla
ihaldsleið, gengisfellingarleið,
eins og einu sinni var orðað af nú-
verandi stjórnarflokkum. Þetta
er nú kannski einföldun, en þó
held ég að þetta sé nú ekki langt
frá lagi, að við höfum nú komizt
að þessu i gegnum 22 ára timabil,
frá 1950. Og enn heldur áfram i
sömu átt, þvi miður. Það væri
gaman að lifa það, að menn
þyrftu einu sinni að byrja á sjálf-
um sér. Byrja hérna á höfðinu og
skera niður hér hjá okkur i kring-
um æðstu stjórn landsins og halda
svo niðureftir, en stanza þegar
við komum að þeim launum, sem
lifsnauðsyn eru fyrir almenning i
landinu. Undanfarið hefur kerfið
verið „prósentukerfi”. Þeir, sem
hafa fengið fasta prósentu, fá
auðvitað flestar krónurnar, er
mest hafa launin, og hafa þá
flestir þagaö, sem i hærri flokkn-
um eru, og gleymt hinum. Þannig
er það með sjómennina, ef þeir fá
miklar tekjur núna, og margir sjá
ofsjónir, gifurlegar ofsjónir.
Meira að segja valkostanefndin
sér slikum ofsjónum yfir tekjum
þeirra manna, er eiga að fara á
loðnuna, að þeir sjá enga aðra
leið en að skattleggja áhöfnina
10—14 manns allt að þremur
millj. kr. eftir 6 vikna vinnu.
Hugsið ykkur aðra eins skatt-
lagningu. Hvað myndu menn
segja á Suðurnesjum, þeir sem
eru að keyra á völlinn og keyra
dag og nótt á stóru bilunum, ef
Framhald á bls. 8.
FLOKKSSTARFIÐ
FELAGSVISTIN
Reykvikingar. Alþýðuflokksfélag Reykjavikur efnir til félags-
vistar i kvöld.Spilað verður i Ingólfseafé, niðri, og vcrður byrjað
að spila kl. 8.30 stundvislega.
Fólk er hvatt til að mæta á lilsettum tíma.
Skemmtinefndin.
ALÞYÐUFLOKKSFELAG REYKJAVIKUR AUGLYSIR
VIÐTALSTÍMAR
ÞINGMANNA OG BORGARFULLTRIÍA ALÞÝÐUFLOKKSINS
Stjórn Alþýðuflokksfélags Reykjavikur hefur ákveðið að gangast
fyrir þvi, að Reykvfkingar geti hitt að máli þingmenn Alþýðuflokks-
ins i Reykjavík og borgarfuíltrúa. Reglulcgir viðtalstimar verða frá
kl. 5 til 7 hvcrn fimmtudag og verður auglýst fyrirfram, hverjir
verða til viðtals hvern dag.
Fyrsti viðtalstimi verður i dag, fimmtudaginn 18. janúar kl. 5 til 7
e.h. á skrifstofum Alþýðu f Iokksins, Hverfisgötu 8—10, Reykjavik,
simi 15020.TÍ1 viðtais verður formaður Alþýðuflokksfélags Reykja-
vikur, Sigurður E. Guðmundsson, varaþingmaður Alþýðuflokksins i
Reykjavik.
Revkvikingar! Notið þessi tækifæri til að ræða við kjörna fulltrúa
ykkar úr Alþýðufiokknum .
Sigurður E. Guðmundsson Alþýðuflokksfélag Reykjavikur.
Fimmtudagur 18. janúar 1973
0