Alþýðublaðið - 20.06.1973, Page 5

Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmálarit-
stjóri Sighvatur Björgvinsson.
Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson.
Ritstjórnarfulltrúi Bjarni Sigtryggsson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður Freysteinn
Jóhannsson. Aðsetur ritstjórnar Hverfis-
götu 8—10. Simi 86666. Blaðaprent hf.
TÓKU ÁMEÐOKKUR
Nýlokið er i Stokkhólmi Norræna alþýðu-
þinginu 1973, sem háð var þar i borg dagana
15.-17. júni s.l. Þing þetta, sem siðast var kallað
saman árið 1965, var skipað rösklega 200 full-
trúum úr forystusveit jafnaðarmannaflokka og
verkalýðshreyfinga Norðurlanda. Þarna voru
þvi saman komnir ýmsir þekktustu stjórnmála-
menn álfunnar. Frá Sviþjóð sátu þingið m.a.
ráðherrarnir Olof Palme, Krister Wickman,
Sven Aspling, Gunnar Stráng, kunnir einstak-
lingar eins og Alva Myrdal og Torsten Nilson og
þekktir verkalýðsleiðtogar eins og Gunnar
Nilsson. Frá Noregi voru m.a. mættir Trygve
Bratteli, Ronald Bye, Reiulf Steen og Guttorm
Hansen, sem allir eru mjög kunnir stjórnmála-
menn og i fylkingarbrjósti norska Alþýðu-
flokksins og frá verkalýðshreyfingunni norsku
komu ýmsir þekktustu forystumenn hennar með
Tor Aspengren, formann Alþýðusambandsins i
fylkingarbrjósti. Frá Danmörku komu m.a.
Anker Jörgensen, forsætisráðherra, Ivar Nör-
gaard og aðrir úr danska Alþýðuflokknum
ásamt þekktum framámönnum danska Alþýðu-
sambandsins. Frá Finnlandi komu einnig
fremstu jafnaðarmannaforingjar og stjórn-
málamenn landsins svo sem eins og Kalevi
Sorsa forsætisráðherra og Rafael Paasio ásamt
fjölmennri sveit framámanna finnsku verka-
lýðssamtakanna. Þarna voru sem sagt saman
komnir allir helztu og kunnustu leiðtogar i
verkalýðs og stjórnmálum Norðurlandanna —
menn, sem njóta mikils álits og mikillar virð-
ingar langt út fyrir landamæri fósturlanda sinna
Og þessir menn — þessir fulltrúar fram-
sæknustu og voldugustu félagslegu afla, sem til
eru á Norðurlöndum — viku út af fyrirfram
ákveðinni dagskrá þinghalds sins til þess að láta
i ljós öflugan stuðning við íslendinga i land-
helgismálinu. Þingið, sem fjallaði um félags-
legar nýjungar i atvinnulifi, gerði tvær sam-
þykktir i þinglok — eina um viðfangsefni
þingsins og aðeins eina aðra. Og sú eina sam-
þykkt var ekki um almenn utanrikismál, eða
málefni þriðja heimsins, sem ávallt hafa skipað
rúm mjög ofarlega i hugum jafnaðarmanna á
Norðurlöndum. Hún var ekki til þess að styðja
við bakið á tveim jafnaðarmannaflokkanna,
sem nú eru i þann mund að ganga til erfiðra
kosninga. Hún var gerð til þess að taka á með
íslandi i landhelgismálinu og hún var ekki
aðeins samþykkt með öllum atkvæðum þingfull-
trúa heldur með löngu og innilegu lófataki.
Það var Benedikt Gröndal, varaformaður
Alþýðuflokksins, sem greindi þingfulltrúum i
athyglsiverðri ræðu frá landhelgismálinu og
okkar málstað. Á þá ræðu var vel hlustað af
þingheimi öllum. Vakti hún einnig mikla athygli
blaðamanna, sem þingið sátu. Og það stóð
heldur ekki á undirtektunum. Þessir 200 fremstu
stjórnmálamenn og verkalýðsforingjar Norður-
landa gerðu einróma samþykkt þar sem þeir
styðja kröfur Islands um tryggari yfirráð yfir
auðlindum íslandsmiða og krefjast þess, að
skjót lausn fáist þar sem þessi yfirráð séu
íslandi tryggð.
Norrænu blaðamennirnir, sem fylgdust með
þinginu, voru sammála um, að þessi samþykkt
væri stærsti atburðurinn, sem gerðist á Nor-
ræna alþýðuþinginu. Þvi megum við
íslendingar vel una — og við þökkum þann ein-
læga vináttuvott og samhug, sem okkur hefur
verið sýndur þarna af jafnaðarmannaleiðtogum
Norðurlanda.
URSLIT ÞINGMALA ALÞYÐUFLOKKSINS
TANNLÆKNINGARINN
I TRYGGINGAKERFIÐ
1 Sviþjóð hefur nýlega verið
gert mikið félagslegt átak i tann-
heilbirgðismálum. Hið opinbera i
þvi landi hefur nú tekið upp þá
nýbreytni, að greiða niður tann-
læknisþjónustu fyrir almenning
og telja sænskir jafnaðarmenn
það véra eitthvert mesta fram-
faraspor, sem þeir hafa stigið um
langa hrið og hyggjast nota það
mál sér til framdráttar i ihönd-
farandi kosningabaráttu.
En það eru ekki aðeins Sviar,
sem leiða hugann að þessum mál-
um. Um nokkurt skeið hafa is-
lenzkir jafnaðarmenn — Alþýðu-
flokksmennirnir — einnig haft
mikinn áhuga fyrir þvi, að koma
tannlækningunum inn i sjúkra-
tryggingakerfið þannig að al-
menningi væri auðveldað að
verða sér úti um þennan sjálf-
sagða þátt heilbrigðisgæzlu.
Einn af þingmönnum Alþýðu-
flokksins, Pétur Pétursson, hefur
nú komið fram með nýja hug-
mynd i málinu, sem ætti að geta
gert þetta fyrirtæki fjárhagslega
viðráðanlegt, en vissulega fylgir
þvi mikill kostnaður að taka tann-
heilbrigðismálin inn i sjúkra-
tryggingakerfið. bessi hugmynd
Péturs kemur fram i frumvarpi
til laga um breytingu á almanna-
tryggingalögunum, sem hann
hefur nú flutt á Alþingi i tvo vet-
ur. Frumvarpið hljóðar svo:
1. gr.
,,a. Aftan við lið h i 43. gr. laganna
komi nýr liður, svo hljóðandi: i.
Tannlækningar samlagsmanna,
barna og fósturbarna, sbr. 40. gr.,
allt að 20 ára aldri.
b. í stað orðanna ,,svo og greiðslu
fyrir tannlækningar” i siðustu
mgr. komi: svo og greiðslu fyrir
allar tannlækningar.
2. gr.
Lög þessi öðlast gildi 1. janúar
1973”
1 greinargerðinni útskýrir Pét-
ur nánar hvað fyrir honum vakir.
bar segir hann:
„Samhljóða frumvarp flutti ég
á siðasta þingi þá fylgdi þvi svo
hljóðandi greinargerð:
„Frá upphafi almannatrygg-
inga á Islandi hefur það verið
hugmynd forustumanna um
tryggingamál, að nauðsynlegar
tannlækningar skyldu greiddar af
sjúkrasamlögum. Um skeið er i
lögum heimilt að greiða kostnað
við tannlækningar þeirra, sem
eru innan 18 ára, en sú heimild
var ekki notuð. Var ákvæði þetta
numið úr lögum og i stað þess sett
almenn heimild til handa sjúkra-
samlögum til að greiða rannlækn-
ingar, en sú heimild hefur ekki
heldur verið notuð, aö talizt geti.
Ekki er þörf á að færa rök að
nauðsyn þess, að sjúkrasamlög
greiði kostnað við tannlækningar
eins og aðrar lækningar. Er raun-
ar sérstök ástæða til þess, þar eð
mörgum hættir til að draga um of
að leita tannlæknis sökum kostn-
aðar.
Mikill áhugi hefur veriö á þvi að
fella tannlækningar undir trygg-
ingakerfið, en fjárhagsástæður
hafa verið aðalástæða þess, að
það hefur ekki verið gert. Oft hafa
verið flutt um þetta mál frum-
vörp á Alþingi, m.a. af Alfreð
Gislasyni lækni og siðast af Ein-
ari Agústssyni, núverandi hæstv.
utanrikisráðherra.
Málið er nú tekið upp enn einu
sinni. Enda þótt Alþýðuflokkur-
inn hafi mikinn áhug á að koma
öllum tannlækningum, sem telja
má heilsufarslega nauðsyn, undir
tryggingakerfið, er nú aðeins
gerð tillaga um að slikar trygg-
ingar nái til allra undir 20 ára
aldri. bessi leið er valin i þeirri
von, að unnt reynist að koma
málinu fram i áföngum. Alþingi
samþykkti fyrir 25 árum, að
tryggingar skyldu greiða tann-
lækningar til 18 ára aldurs, en
tryggingakerfið hafði ekki fjár-
hagslegt bolmagn til að fram-
kvæma þá ákvörðun. Nú er þjóðin
stórum auðugri en þá og hefur
vafalaust góð ráð á að stuðla að
bættri tannheilsu ungmenna, sem
þau geta búið að alla ævi, ef vel
tekst. Spyrja mætti, hvort þjóðin
hafi ráð á að gera þetta ekki.
Ekki er lagt til, að breytt verði
ákvæðum um samninga sjúkra-
samlaga við lækna o.fl., þar eð
teija má, að orðið „Læknar” geti
einnig átt við tannlækna”.
Frumvarp þetta var sent heil-
brigðis- og tryggingamálanefnd
neðri deildar til afgreiðslu og
klofnaði hún um málið. Meiri
hluti nefndarinnar skilað svo-
hljóðandi áliti:
Nefndin hefur kynnt sér frum-
varpið. Með hliðsjón af þvi, að
nefnd, sem vinnur að endurskoð-
un tryggingalaganna, hefur enn
ekki skilað endanlegu áliti, og þar
sem vitað er, að eitt þeirra atriða,
sem hún athugar sérstaklega, er
einmitt það, sem frumvarpið
fjallar um, leggur meiri hl. heil-
brigðis- og trygginganefndar til,
að frumvarpinu verði visað til
rikisstjórnarinnar i trausti þess,
að það fái jákvæða afgreiðslu i
endurskoðunarnefndinni.
En Alþýðuflokksmaðurinn
Stefán Gunnlaugsson, sem átti
sæti i nefndinni, hafði þetta um
málið að segja:
Nefndin hefur ekki getað orðið
sammála um afgreiðslu frum-
varpsins. Meiri hluti nefndarinn-
ar leggur til, að það verði afgreitt
með rökstuddri dagskrá, en
undirritaður gerir það að tillögu
sinni, að frumvarpið verði sam-
þykkt.
Steindór Steindórsson frá Hlööum:
HVAÐ GLEYMDIST?
Fyrir nokkrum dögum birti
Alþýðublaðið frétt af fundahöld-
um þeirra Gylfa b. Gislasonar
og Benedikts Gröndals á
þremur stöðum í Norðurlands-
kjördæmi eystra, Akureyri,
Húsavik og Dalvik um s.l.
mánaðamót. Var ræðum þeirra
hrósað að maklegleikum, og
látið vel af fundunum i heild.
Eitt vakti þó þegar athygli mina
á frétt þessari, að þar er þriðji
framsögumaður á fundunum,
Bárður Halldórsson,
menntaskólakennari sniðgeng-
inn með öllu, en hann flutti
framsögu á öllum fundunum af
hálfu heimamanna. Kom hann
þar eigi siður við mál flokksins
en þeir alþingismennirnir, og
fengu orð hans mikinn hljóm-
grunn meöal áheyranda. Var
það einkum tvennt, annars
vegar fræðileg rök fyrir sam-
einingu jafnaðarmannaflokka,
semalltofoft gleymist að rekja,
þegar um slika samciningu er
rætt, en hinsvegar mál
kjördæmisins og byggðastefna
almennt. Sýndi hann fram á
með Ijósum rökum, hversu
rangri stefnu væri þar fylgt,
enda sýnilegt, að úrbætur i þeim
efnum væru meira á orði en á
borði meðal stjórnmálafiokk-
anna, og aö þar er Alþýðu-
flokkurinn á enga lund hinum
frcmri. Ekki minntust þeir
sunnanmenn á byggðamál enda
ekki af miklu að státa i þeim
efnum.
Ég hefði ekki gert þessa frétt
né tilcfni hennar aö umtalsefni,
ef mér þætti ekki sem fleirum,
að hún speglaði, þótt i smáu sé,
það viðhorf, sem ráðandi hjá
alltof mörgum ráðamönnum
lands vors, sem raunar eiga
allan sinn heim milli Breiðholts
og Kópavogs. bað er ekki talin
ástæða að minnast
heimamanna úti á landi, rétt
eins og allar hugsanir og vit sé
komið frá forystunni syðra.
Einnig aö láta ekki hátt um það
að taka þurfi upp nýja stefnu i
byggðamálum. Ég geriekki ráð
fyrir að þetta sé beint gert að
yfirlögöu ráði, ræturnar liggja
dýpra, þ.e. i fálæti gagnvart
landsbyggðinni og þeim, scm
þar búa og starfa. bvi að varla
trúi ég þvi, aö það, geti hafa
komið illa við þann er fréttina
hefir samið að hér kemur við
sögu ungur maður og
upprennandi, en stundum hafa
að visu slikir menn ekki verið
alltof mjög i hávegum hafðir af
sumum þeirra eldri.
Akureyri 8. júni 1973
Steindór Steindórsson
ATHUGASEMD RITSTJORA
Steindór Steindórsson frá
Hlöðum spyr, hvers vegna
þriðja framsögumanns, Bárðar
Halldórssonar, hafi ekki verið
getið i frásögnum Alþýðublaðs-
ins af fundum á Norðurlandi
eystra. Var það gleymska for-
ráðamanna Alþýðublaðsins?
Var það e.t.v. gleymska „að
yfirlögðu ráði”? — virðist mér
raunar spurningin hljóða frá
minum gamla og góða læriföð-
ur. Einfaldasta svarið við þeirri
spurningu er að sjálfsögðu að
spyrja annarar: hvað i ósköp-
unum ættum við Alþýðublaðs-
menn að vinna með þvi að þegja
um Bárð Halldórsson?
En hver er þá skýringin á þvi,
að ekki var greint frá þætti
Bárðar Halldórssonar i þessum
fundahöldum. Einfaldlega sú,
að ég — sem frásögnina skrifaði
— hafði ekki hugmynd um, að
hann hefði verið framsögumað-
ur á þessum fundum.
bessi fundahöld áttu upptök
sin i samþykkt framkvæmda-
stjórnar Alþýðuflokksins um að
flokksskrifstofan byði stjórnum
kjördæmisráða Alþýðuflokks-
ins að undirbúa fyrir sitt leyti
stjórnmálafundi i kjördæmun-
um með þátttöku forystumanna
landsflokksins. Var mér falið að
vinna að þeim undirbúningi
fyrir flokksskrifstofuna.
Að höfðu samráði við stjórn
kjördæmisráðsins á Norður-
landi eystra var ákveðið að efna
til þriggja funda i kjördæminu á
vegum kjördæmisráðsins um
s.l. mánaðamót og báðu for-
ystumenn þess um tvo fram-
sögumenn að sunnan — þá Gylfa
b. Gislason og Benedikt
Gröndal. Var sérstaklega eftir
þvi leitað, hvort einhverjir sér-
stakir framsögumenn kæmu frá
heimamönnum og svaraði
stjórn kjördæmisráðsins þvi til,
að svo væri ekki. Að visu myndu
fulltrúar heimamanna taka þátt
i umræðunum, en aðeins bæri að
augiýsa gestina tvo sem fram-
sögumenn á fundunum. Af hálfu
kjördæmisráðsins, sem var
fundarboðandi, væri ekki um
aðra framsögumenn að ræða.
1 samræmi við þetta voru svo
fundirnir auglýstir bæði i út-
varpi og i Alþýðublaðinu. 1 frá-
sögn minni af fundunum sem
Framhald á bls. 10
Miðvikudagur 20. júní 1973
o