Alþýðublaðið - 18.07.1973, Blaðsíða 7

ÍA HÆTTA MANH
G!
annsóknastofu eiturlvHa. er
imeinuðu þjóðirnar reka i Genf.
r hann talinn einn fremsti kúnn-
tumaður i heiminum á sviði
ini- og eiturlyfja. Ásamt um það
110 samverkamönnum stjórnar
mn alþjóðlegum eiturlyf jarann-
iknum á efstu hæð hinnar virðu-
gu byggingar Þjóðabandalags-
s sáluga i Genf. A rannsóknar-
ofu hans og þeirra félaganna er
) finna alls kyns fikni- og eitur-
f, allt frá óþynntri hassolíu til
orfins. 011 þau eiturefni, sem
ir eru að finna, myndu seljast
rir milljarða króna á svarta
arkaðnum.
En hvers vegna er hass svona
Ettulegt? Opium og LSD eru þó
iklu sterkari efni?
— Eg get svarað þeirri spurn-
igu með sögu, sem komin er frá
siu. Þrir menn koma kvöld eitt
1 borgarhliðum Ispakan (fyrr-
jrandi höfuðborg írans). Einn
íirra er nánast dauðadrukkinn,
nnar hefur tekið inn oplum og
inn þriðji hefur reykt hass. Þeir
erja að dyrum en enginn anzar.
á gerist þetta:
Sá ölvaði segir: Við tökum
öndum saman og brjótum niður
liðið.
Opiumistinn segir: Við skulum
sggjast fyrir og sofa þar til hliðið
erður opnað I fyrramálið.
Hassistinn segir: Við skulum
mjúga inn um skráargatið.
Hass og marihuana eru unnin
úr cannabis-jurtinni, sem einnig
er kölluð „indverskur hampur”.
— „Við vitum enn of litið um áhrif
þessara efna. Þó vitum við að
notkun — eða réttara sagt mis-
notkun — er stórhættuleg, þótt
enn sé ekki ljóst hvert tjón þau
vinna likama og sál. Margt bend-
ir til þess, að cannabis-efnin geti
valdið geðveiki. Sýnt hefur verið
fram á, að vissar efniseindir úr
cannabis safnast fyrir i fituvefj-
unum og þetta leiðir siðan smám
saman til geðveiki. Cannabis
inniheldur samt svo mörg ólik
efni, að enn er mörgum spurning-
um um það ósvarað. Samt vitum
við svo mikið, að ástæða er til að
gefa út alvarlega aðvörun. Neyt-
endur þessara efna verða sinnu-
lausir, einangra sig og glata bæði
dómgreind og sjálfsstjórn. Og i
kjölfar þeirra fylgja sivaxandi
glæpir.
En margir halda þvi fram, að
áhrif hass-reykinga séu óveruleg,
nánast svipuð og alkóhóls?
— Að sú skoðun skuli breiðast
út sýnir bezt hve alvarlegt á-
standið er. Einhver sá, er heldur
þvi fram að hann hafi reykt hass
fullyrðir sjálfsagt að áhrifin af
því hafi verið óveruleg. Og hag-
tölur, sem fengnar eru úr há-
skólahverfunum i Bandarikjun-
um benda til þess. En þegar mað-
ur áttar sig á þvi, að rúmlega 50%
„cannabis-efnanna”, sem við
höfum fengið á rannsóknarstof-
una okkar, frá ýmsum stöðum I
heiminum, innihalda aðeins hey,
verður skiljanlegra þegar þvi er
haldið fram, að áhrif hass-reyk-
inga séu óveruleg. Neytendurnir
eru sem sagt gróflega sviknir.
Þannig er „Brænden-aðferðin”. Það er aðferð til
ið finna uppruna opíums. Norski fikniefnasérfræð-
ngurinn varð heimsfrægur fyrir að uppgötva þessa
eið til upprunaákvörðunar á ópium, því hún hefur
tjálpað lögreglu og tollvörðum um allan heim að
æmast að þvi hvaðan smyglvarningur er upprunn-
nn.
— En er það ekki staðreynd, að
opium og LSD eru sterkari efni en
hass og marihuana?
— Sterkari i þeim skilningi, að
áhrifin skila sér strax, en annað
mál er það hvort þau eru hættu-
legri”.
Olav Brænden hefur oft verið
nefndur „Mesti fjandmaður eit-
urlyfjanna”. — „Það er oflof”,
segir hann, enda hæglátur maður
og laus við allt mikillæti. En á
jóladagskvöld árið 1957 gerði
hann uppgötvun, er fékk honum
heimsfrægð á sinu sviði. Hann
fann aðferð, sem með mjög ein-
földu móti gerði það kleift að
komast á augabragði að þvi hvað-
an fundinn opium-klumpur kæmi.
A skemmri tima en 5 minútum
var með aðferð þessari unnt að
komast að raun um hver væri
upphafsstaður eitursins, ekki að-
eins landið heldur beinlinis hér-
aðið. Uppfinning þessi fékk strax
afar mikla þýðingu. Nú var hægt
með tiltölulega einföldum og
fljótvirkum hætti að kortleggja
smyglleiðir eitursins i heiminum.
Enda er Brænden-aðferðin dag-
lega notuð I rannsóknastofunni á
efstu hæð SÞ-byggingarinnar i
Genf. Byggist það á þvi, að eitur-
lyf jadeild Sameinuðu þjóðanna er
Alþjóðalögreglunni Interpol inn-
an handar um rakningu á upp-
runa eiturs þess, er finnst viða
vegu um allan heim. Astofan með
þeim hætti hlut að þeim hindrun-
um, sem settar eru i veg fyrir eit-
urflóðið I heiminum.
— Aðferðin min hefur nú tap-
að gildi á þeim 15 árum, sem liðin
eru frá þvi að hún kom fyrst til
sögunnar”, segir Brænden. „Að-
ur fyrr fluttu smyglararnir og eit-
urlyfjasalarnir eitrið heimshorn-
anna i milli, svo unnt væri að
breyta þvi i heroin og morfin, en
nú er það gert i grennd við opium-
valmúu-akrana. í þvi skyni þarf
hvorki vélar né verksmiðju, að-
ferðin er einföld og hana mætti
jafnvel framkvæma við vegar-
brún þjóðvegarins. Þar með er
ekki lengur þörf á að flytja hrá-
Norski eiturefnasérfræðingurinn Olav Brænden.
ópiumið langar vegalengdir. Að-
ferð mln getur sagt til um hvaðan
opiumplantan er, en hins vegar
getur hún ekki sagt hvaðan mor-
fin og heroin kemur, þvi þær eit-
urtegundir eru unnið opium”. En
jafnvel þótt Brænden-aðferðin
hafi glatað nokkru gildi, er hún
enn mjög gagnleg lögreglumönn-
um um allan heim.
— Opium-jurtin hefur eyðilagt
lif mikils fjölda manna. Er ekki
unnt að koma i veg fyrir ræktun
og sölu á henni?
— „Við erum að vona það”, seg-
ir Brænden. Hann byggir þó ekki
vonir sinar á bönnum og ströng-
um refsireglum heldur á jurt,
sem ber latneska nafnið papaver
bracteatum. Hún er náskyld opi-
um-jurtinnL en inniheldur þó
hvorki morfin eða opium-eitur.
Vökvinn I jurtinni inniheldur the-
bain, sem breyta má i codein —
það er hóstastillandi efni, sem er
mikið notað við lækningar. Og
codein-efnið er einmitt ástæðan
fyrir þvi, að ópiumsvalmúu-jurtin
er svo útbreidd. Sem næst 90%
allrar þeirrar ræktunar eru notuð
til framleiðslu á codein.
— „Ef við getum fengið rækt-
unarmennina til þess að taka upp
ræktun þessarar frænd-jurtar
ópiumsvalmúu-jurtarinnar er af-
ar mikið fengið”. Brænden hefur
trú á papaver bracteatum, sem
nú er verið að gera umfangsmikl-
ar ræktunartilraunir með i Pers-
iu. „Ein ástæðan fyrir þvi, að ég
bind miklar vonir við þessa jurt,
um að hún muni koma i stað opi-
umsvalmúu—jurtarinnar er sú,
að hún er margær. öpiumsvalm-
úan er hins vegar einær”.
Brænden og hið alþjóðlega
starfslið hans — sem i eru m.a.
sérfræðingar frá Sovétrikjunum
og ýmsum Afrikulöndum — berst
við eiturlyfjaflóðið frá rann-
sóknastofunni á efstu hæð hinnar
virðulegu Þjóðabandalagsbygg-
ingu I Genf. Þeir berjast af
hörku, þótt þeir séu fáir.
ivernd brezka fiskiskipa
\ ÍS-
)0 ÁRUM
ta vikingur. Hann hafði herjað allt suður
)g til Ermasunds og tekið fjölda skipa
i herfangi. Verkefni Diðriks hér var að-
r- allega að styðja við bakið á þýzkum
m kaupmönnum og að vera konungs-
il. valdinu til halds og trausts. Sinnti
s- hann þeim störfum af mikilli hörku og
r, var iðinn við að rýma til fyrir þýzkum
tu kaupsýslumönnum og jafnframt að
st reka Englendinga i burtu frá helztu
fiskihöfnunum.
£ Oft er getið um herskipavernd á 16.
öld með Islandsförum, en þetta er
“ elzta heimildin um slikar öryggisráð-
stafanir, skrifar Björn. Þar með er
I ú auðvitað ekki sagt að enska stjórnin
hafi aldrei áður treynt að tryggja ör-
°a yggi íslandsfara.
m
Ekki höfðu ráðstafanir Rikharðs III.
ka tilætlaðan árangur. Hingað komu
ist skipin á strjálingi, þrátt fyrir boð kon-
nu ungs um samflot og voru sum gripin og
)s- önnur urðu að sæta afarkostum.
Rikharður III. lézt I orrustu árið 1486
Iri og tók þá við konungsdómi i Englandi
iti, Hinrik VII. og hélt hann uppi sömu
ar stefnu og fyrirrennari hans i átökun-
lur um við Þjóðverja.
Breiðholt III: 5-7 þúsund manns
flytjast í hverfið — samt er ekki um
neina aukningu á kennslu að ræða
Fram til áramóta
verða teknar i notkun
1600 nýjar ibúðir I Hóla-
og Fellahverfi i Breið-
holti III i Reykjavik. 1
þessar Ibúðir flytja 5—7
þúsund manns á tæpu
hálfu ári, og mun þetta
vera örasta uppbygging
ibúðahverfis i sögu
landsins. Fyrir I hverf-
inu eru 8—10 þúsund
manns.
Þrátt fyrir þessa
miklu fólksfjölgun, mun
ekki um að ræða neina
aukningu kennslu frá
þvi sem var á siðasta
vetri. Fyrir er i hverf-
inu einn skóli, Fella-
skóli, og er hann þegar
yfirfuliur. Er fyrirsjá-
anlegt stórfellt vanda-
mái hvernig koma eigi
skólanemendum fyrir,
og jafvel ráðgert að
byggja bráðabirgða
fiekahús til kennsiu i
vetur. Ekkert bólar á
fyrirhuguðum Hóla-
skóla.
t fréttatilkynningu frá
Framfarafélagi Breið-
holts III segir, að fram-
kvæmdum við félags-
lega aðstöðu fyrir börn
og unglinga I hverfinu
miði mjög hægt áfram.
Segir I tilkynningunni
að borgaryfirvöld hafi i
vor lofað hraðari fram-
kvæmdum, en ekki sé
sjáaniegt að efna eigi
þau loforð. Þannig sé
t.d. hönnun tómstunda-
aðstöðu fyrir unglinga i
kjallara Fellaskóla enn
á teikniborðinu, en
þessari aðstöðu var
lofað strax i haust. Þá
er tekið dæmi um
sparkvöll. Unnið er að
gerð sliks vallar við
Vesturberg, og vinnur
aðeins einn maður við
verkið, er á ýtu og bil til
skiptis!
„Við viljum efndir
loforðanna”, segir i til-
kynningu Framfarafé-
lagsins.
Hin dýrkeypta reynsla af Bjarna kom
þó Hafnfirðingum til góða
í átt til lands og
úr herskipavernd
Einu sinni enn tókst skip-
verjum á varðskipinu Ægi að
klippa á togvira brezks veiði-
þjófs beint fyrir framan nefið á
brezkum sjóliðum, á freigátunni
Berwick og auk þess voru nær-
staddir tveir dráttarbátar,
Englishman og Irishman.
Þessir þjónustumenn hennar
hátignar Bretadrottningar virt-
ust ekkert geta aðhafzt, þegar
skorið var á báða togvira
brezka togarans Boston
Blemheim þar sem hann var að
ólöglegum veiðum út af Hval-
bak.
Eftir að skorið hafði verið á
virana ákváðu skipstjórar á
fimm brezkum togurum að sigla
nær landi þar sem islenzkir
fiskibátar vor.u að veiðum og
sigla á þá. Þá tilkynnti skip-
stjórinn á Englishman, að þeir
væru ekki lengur undir her-
skipavernd, en Ægir sigldi á
milli togaranna og bátanna.
Þegar um ellefu milur voru eftir
að Hvalbak sneru togararnir
við.
Skuttogarinn Júni er væntan-
legur til Hafnarfjarðar um
hádegisbilið I dag eftir vel
heppnaða veiðiferð, Hefur
togarinn verið úti I um það bil
hálfan mánuð, og er rciknað
með, að hann sé með urn 250
tonn af fiski, og allt i bezta lagi
um borð. Júni er, eins og
kunnugt er, systurskip Bjarna
Benediktssonar, sem, vægt til
orða tekið, ris ekki undir nafni.
A Júni var gengið frá færi-
böndum og öðrum útbúnaði á
vinnsludekki eftir að skipið kom
hingað heim. Þá var sú breyting
gerð á, einnig hér heima, að
grandaraspilunuin er stjórnað
úr brúnni. Telja forráða-
menn Hafnarfjarðartogararans
hjá Bæjarútgerðinni i Hafnar-
firði, að hin dýrkeypta reynsla,
sem fékkst af Bjarna, hafi
a.m.k. um sumt verið til leið-
beiningar.
Miðvikudagur T8. júlí 1973.
o