Alþýðublaðið - 24.12.1973, Qupperneq 5

Aldrei sást nokkur
maður koma um skarðið
út á nesið, þvi enginn átti
erindi þangað, og lengst-
af huldi þoka þessa einu
undankomuleið frá þess-
ari veröld, sem ég hafði
flækst inní vegna ein-
hverrar hugsjónar, sem
ég hafði fengið í bók. Ég
ákvað að finna mér ein-
hverja aðra hugsjón næst.
Haustið kom, og ég fór.
Ég axlaði pokann minn
einn góðan veðurdag og
hélt af stað í áttina þang-
að sem ég hélt að skarðið
væri, og eftir að hafa
gengið spölkorn greiddist
skyndilega úr þokunni, og
skarðið blasti við mér. A
þjóöveginum handan þess
beið þorskbílst jórinn
minn eftir mér — eins og
hann hefði aldrei farið
lengra, — og bauð mér
far. I þetta sinn kostar
það ekkert, vinur, sagði
hann, og skyndilega
fannst mér á svip hans,
að þrátt fyrir allt gætu
menn haft þorskinn að
hugsjón. Líklega hafði
hann bara verið að refsa
mér fyrir það skepnan,
hvað ég hafði um hann ó-
virðuleg orð um vorið.
um er ég kominn hingað
þar sem ég er ekki metinn
meira en nokkrir slægðir
og hausaðir þorskar,
hugsaði ég með mér
þarna á hlaðinu með
nærri tóma buddu og eng-
an heimsmannsbrag. Það
var einmitt hans vegna,
— þorsksins — sem ég var
hingað kominn. Ég las
einhvers staðar í bók þá
gultvægu setningu, sem
hljóðar svo: „Lifið er
saltfiskur", og eftir það
var lifiðekki annað í mín-
um augum en fiskur, —
saltaður eða nýr, þorskur
eða ýsa, eða jafnvel
skata. Það skipti ekki
máli. Og hingað var ég
kominn með þeim ásetn-
ingi að dýrka þessa göf-
ugu skepnu, ég fyrirvarð
mig fyrir að hafa hugsað
illa um hana. Erindið var
sem sagt að vinna i f iski,
— beita fyrir fisk og
kasta fyrir fisk.
Sjálfstraustið kom aft-
ur, og ég áræddi að knýja
dyra. Það var kallað inni-
fyrir, og ég tók það sem
rið væri að bjóða mér
j ganga í bæinn, og ég
gekk í bæinn, beint inn í
stórt eldhús þar sem öll
fjölskyldan var saman-
komin nýbúin að snæða
kvöldmatinn. Og þvílik
fjölskylda! Það var ó-
mögulegt fyrir aðra en
þá, sem höfðu fengið yfir
átta i reikningi á ungl-
ingaprófi, að kasta tölu á
krakkana, sem þarna
ýmist veltust um gólfið
eða emjuðu einhvers
staöar annars staðar —
og ég hafði ekki einu sinni
fengið sjö. Húsbóndinn lá
endilangur á eldhúsgólf-
inu innanum krakkaskar-
ann og sá enga skynsam-
lega ástæðu fyrir því að
standa upp, en húsfreyj-
an stóð við eldavélina, lít-
il og feitlagin og gegn-
sveitt af margra ára
stöðu yfir vellandi fisk-
pottunum.
Mér var boðið sæti við
eldhúsborðið, og hús-
freyjan snarsneri sér frá
eldavélinni með kaffi-
könnu í hendinni og hellti
kaffi í bolla, áður en ég
gat gengið úr skugga um,
hvort hann væri hreinn.
Líklega var hann ekki
meira en svo hreinn, en
það var of seint að fárast
um það. — Þú verður að
gera þér að góðu að
drekka kaffið svart
hérna, sagði hún hvass-
mælt. — Kýrin er ekki
nema ein, og hún komin
nær burði en það eru
margir um lekann. Ég
hafði ekki áður drukkið
svart kaffi og setti til ör-
yggis þrjár kúffullar
skeiðar af sykri úti það og
hrærði vel i. Varlega lyfti
ég bollanum að munnin-
um og fékk mér litinn
sopa. Þetta var alls ekki
eins vont og ég hafði ótt-
ast, og eftir ótrúlega
stutta stund var ég búinn
með kaffið. Það stóðst
iika á endum: húsfreyja
beita var komin á síðasta
krókinn urðu fingur minir
varla hreyfðir sökum
kulda; ég mundi varla
orðið i hverju sú hugsjón
var fólgin, sem rak mig
hingað.
Dagarnir tóku uppúr
þessu að iíða hjá í til-
breytingarleysi, þorsk sá
ég aldrei; ég týndi fljót-
lega tölunni á linustömp-
unum, sem ég hafði
hringað línuna ofani,
hverja á eftir annarri en
fengið aftur i sömu
stömpum alla flækta, og
það tók stundum jafn-
langan tíma eða lengri að
greiða úr þeim og stokka
þær upp og að beita þær
aftur.
Á hverri nóttu risu þeir
húsbóndinn og einn sonur
hans og þriðji maðurinn,
sem eitthvað var vist
skyldur húsfreyju, enda
ákaflega likur henni hvað
snerti vöxt og svita, úr
rekkjum sínum, og á
hverjum morgni komu
þeirað landi á einni þess-
ara þriggja trilla, sem ég
hafði séð við komuna á
nesið, — að sjálfsögðu
var það sú Ijótasta — með
ekkert meöferðis annað
en stampana með kol-
flæktum línum, — að
minnsta kosti i sumum
þeirra. Með aflann fóru
þeir fyrst á land i þorp-
inu, og liklegast var þaö
þorskf lutningabilstjórinn
vinur minn, sem tók hann
á vörubílspallinn sinn og
flutti hann í frystihúsið.
var búin að hita upp fisk-
inn og færði hann á fat,
sem hún skákaði á borðið.
Samblandi af þessari
gömlu svitalykt og undar-
legri fisklykt, sem líka
virtist gömul, sló fyrir vit
mér; þvilíka fisklykt
hafði ég aldrei fundið
fyrr og hafði ekki búist
við slíkri lykt á stað þar
sem ffskur var færður á
land á hverjum degi.
Þetta voru fyrstu kynni
min af þvi, sem mér
hafði vitrast um vetur-
inn, að væri lifið sjálft og
kveikt í brjósti mér hug-
sjón. Þá hugsjón að fórna
lifinu i þágu þess að
draga björg í þjóðarbúið
á þeim mesta útúrboru-
rassi, sem fyrirfyndist á
landinu.
Það var líka lykt í
beitningaskúrnum, en þó
mun fjölbreyttafi en yfir
fiskpottunum hjá hús-
freyjunni. Saltlykt, tjöru-
lykt, fúkkalykt og svo
þessi undarlega gamla
fisklykt, sem átti upptök
sin úti i horni í stóru ker-
aldi. Það var fullt af ein-
hverjum ókennilegum
vökva þar sem ofaní lágu
nokkrir fiskar, sem muna
máttu fífil sinn fegri,
og fannst mér þar illa
farið með góðan fisk.
Lífið sjálft byrjaði.
Húsbóndinn vísaði mér að
borði þar sem yfir hékk
lina í stokk, en á boröinu
tréstampur, og ofaní
hann átti linan að fara
með síldarbita á hverjum
krók.
Eftir að hafa horft á
húsbóndann beita nokkra
króka tók ég við, og við
hvern krók, sem ég lagði
snyrtilega ofani balann
með síldarbita kræktan
uppá sá ég fyrir mér feit-
an og spriklandi þorsk á
leið innyfir borðstokkinn,
og ég vonaði fyrir hönd
þessara fallegu skepna,
að þeirra biði sæmilegri
örlög en að lenda í pottun-
um hér i þessum hunds-
rassi.
Ekki stóðum við tveir
lengi einir þarna í beitn-
ingaskúrnum. Krakka-
skarinn kom von bráðar
veltandi innúr dyrunum
og tóku sum þessara
barna til við að velta sér
uppúr gólfinu, sem var
raunar ekki skíturgra en
eldhúsgólfið heima hjá
þeim. önnur tóku til við
að beita, og þrátt fyrir
ungan aldur þeirra sá ég
ekki betur en þeim færist
verkið vel úr hendi. Um
það bil sem kuldinn í
freðinni beitunni fór að
segja til sin á fingrum
minum svo mér fannst,
að á hverri stundu ætlaði
krókurinn að stingast i
gegnum einhvern þeirra,
luku þessi skitugu og illa
lyktandi börn við að beita
ofani stampa sina og
byrjuðu á öðrum. Mér
fannst hinsvegar, að lin-
an væri óendanleg, og
langt yrði þangað til
þorskur kæmi á hana. Að
lokum sá ég þó fyrir end-
ann á henni, og þegar
HEFND ÞORSKSINS EÐA...
Jólablað 1973
o