Alþýðublaðið - 15.08.1974, Blaðsíða 5

Útgefandi: Blað hf.
Ritstjórar: Freysteinn Jóhannsson (ábm.)
Sighvatur Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Útbreiðslustjóri: Þráinn Þorleifsson
ASsetur ritstjórnar: Skipholti 19, simi 28800
Auglýsingar: Hverfisgötu 8—10, sími 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8—10, sími 14900
Prentun: Blaðaprent
UM ÞETTA VAR DEILT
Eins og komið hefur fram var það fyrst og
fremst ágreiningur um tvö mál, sem olli þvi, að
ekki tókst að koma á fót nýrri og betri vinstri
stjórn i landinu. I fyrsta lagi var það djúpstæður
málefnaágreiningur um varnarmálin milli
Alþýðuflokksins og Framsóknarflokksins ann-
ars vegar og kommúnista hins vegar. 1 öðru
lagi kom þar til ágreiningur milli Alþýðuflokks-
ins annars vegar og allra hinna flokkanna
þriggja hins vegar um málsmeðferð i sambandi
við samráð og samstarf við Alþýðusamband ís-
lands og önnur launþegasamtök um aðgerðir i
efnahagsmalum.
í varnarmálunum hélt Alþýðuflokkurinn frá
upphafi viðræðnanna fast við þau meginstefnu-
mál, að i fyrsta lagi ætti ísland áfram að taka
þátt i varnarsamstarfi vestrænna rikja og i öðru
lagi, að eftirlits- og varnarstöð ætti áfram að
reka frá Keflavikurflugvelli. Ýmsar breytingar
mætti gera á fyrirkomulagi mála á Keflavikur-
flugvelli, en þó þannig, að framangreind tvö
meginatriði yrðu tryggð. Á þessi sjónarmið
Alþýðuflokksins féllst Framsóknarflokkurinn
og mótuðu þessir tveir flokkar sameiginlega af-
stöðu i viðræðunum um varnarmálin sem
Alþýðubandalagið stöðugt neitaði að fallast á.
Kröfum Alþýðubandalagsins voru þær, að
ákveðnar yrðu dagsetningar um algera brottför
varnarliðsins þannig, að helmingur þess yrði
farinn á árinu 1975 og þá yrði tekin afstaða til
brottfarar þess helmings varnarliðsmanna, sem
þá væri eftir.
Frá þessum tillögum sinum fékkst Alþýðu-
bandalagið ekki til þess að hvika um hárs-
breidd. Með þvi höfðu kommúnistar stofnað til
alvarlegs málefnaágreinings við Alþýðuflokk-
inn og Framsóknarflokkinn um öryggismál
landsins og þannig valdið þvi, að draumur
margra um nýrri og betri vinstri stjórn var að
engu orðinn. Allar fullyrðingar þeirra eftir á
um, að tiltölulega litill ágreiningur hefði verið
um varnarmálin eru hrein ósannindi, sem auð-
velt er að hrekja með þvi einu að leggja fram
þær skriflegu tillögur um þessi mál, sem flokk-
arnir báru fram i viðræðunefndunum. Þar kem-
ur glögglega i ljós, að kommúnistar sprengdu
viðræðurnar á afdráttarlausum kröfum um
varnarlaust land — kröfum, sem mikill meiri-
hluti þjóðarinnar hafði hafnað i kosningum.
Ofan á þennan málefnaágreining, sem einn út
af fyrir sig nægði til þess, að ekki var unnt að
mynda rikisstjórn vinstri flokkanna, bættist svo
það, að Framsóknarflokkur, kommúnistar og
,,Samtökin” höfnuðu þvi skilyrði Alþýðuflokks-
ins að haft yrði samráð við verkalýðshreyfing-
una um þær efnahagsaðgerðir, sem gera þarf.
Lagðar höfðu verið fram tiilögur um efna-
hagsaðgerðir, sem mjög snertu hag launafólks
og kjarasamninga þá, sem verkalýðshreyfingn
hefur gert. Alþýðuflokkurinn fór fram á
það, að haft yrði samráð við ASÍ áð-
ur en gengið yrði frá þvi i stjórnarsamningi,
hvaða efnahagsaðgerðum hin nýja ríkisstjórn
hygðist beita sér fyrir. Þessum sjálfsögðu og
eðlilegu tilmælum Alþýðuflokksins neitaði ólaf-
ur Jóhannesson en iagði það tii i staðinn, að
„samráð” yrði tekið upp við ASÍ að stjórnar-
mynduninni lokinni — þ.e.a.s. þegar búið væri
að ákveða i stjórnarsamningi til hvaða aðgerða
yrði gripið i efnahagsmálum. Auðvitað hefði
slikt ekki haft neitt samráð i för með sér, þvi þá
hefði verið búið að ákveða án samráðs við
verkalýðshreyfinguna hvað gera ætti.
Fimmtudagur 15. ágúst 1974.

I K I |
GRIKKLAND EFTIR
FALL „JÚNTUNNAR"
Georges Marinos
Griska skáldið og tón-
listarmaðurinn Georges
Marinos yfirgaf Grikk-
iand fyrir sjö árum. Eft-
ir fall herforingjastjórn-
arinnar á dögunum
heimsótti Marinos á ný
heimaiand sitt i fyrsta
sinn siðan hann sá sig
tilneyddan að flýja land.
Danska blaðið
AKTUELT birti um sið-
ustu helgi eftirfarandi
grein eftir hinn griska
listamann, þar sem
hann lýsir heimkomunni
og hinu ,,nýja Grikk-
landi”.
— Grískir fjölmiðlar fjalla
þessa dagana einkum um vanda-
málin vegna Kýpurdeilunnar, en
mánuðir hljóta að liða, áður en
séð verður fyrir enda'nn á þeim.
Á meðan hin nýja rikisstjórn
reynir að leita ráða til lausnar
Kýpurmálinu, vinnur hún tima til
að yfirvega hinn innri pólitiska
vanda, sem við er að aö etja
heima fyrir. En henni hefur þegar
tekist að koma meiru i verk en
þjartsýnustu menn þorðu að vona
i upphafi. Þannig hefur pólitisk-
um föngum nú verið gefið frelsi,
dregið hefur verulega úr vaidi
herlögreglunnar, yfirmanni her-
lögreglunnar, Joannidis, verið
vikið úr embætti og sömuleiðis
yfirmanni borgaralegu lögregl-
unnar.
Auk þess hafa verið teknar af
hálfu rikisstjórnarinnar skýrar
ákvarðanir varðandi hlutverk
hersins i hinu ,,nýja, griska sam-
félagi” og sömuleiðis hefur vald
landvarnaráðherrans verið auk-
ið. Griskir fjölmiðlar eru nú
frjálsir i fyrsta sinn i sjö ár.
Griski sjóherinn og flugherinn
hafa frá upphafi verið hliðholl
stefnu hinnar nýju rikisstjórnar,
en á hinn bóginn liefur landherinn
verið beygður til fylgis við stefnu
rikisstjórnarinnar. Það fólk, sem
herforingjastjórnin skipaði i
veigamikil embætti innan rikis-
ins, hefur nú verið látið hætta
störfum og aðrir tekið við, þar á
meðal hafa lýðræðissinnaðir pró-
fessorar við háskólana nú verið
endurráðnir. Og nú má segja, að
griski kommúnistaflokkurinn sé i
fyrsta sinn löglega viðurkenndur
sem stjórnmálasamtök.
Sú hætta er fyrir hendi —
hverja einustu minútu — að her-
inn reyni að gripa inn i grisk
stjórnmál, — en slikar aðgerðir af
hans hálfu eru fyrirfram dæmdar
til að mistakast, þvi að allur þorri
almennings i landinu stendur að
baki hinni nýju rikisstjórn og
Karamanlis, sem auk þess nýtur
verulegs álits á alþjóavettvagi.
Aðildin að NATO og sömuleiðis
afdrif konungsrikisins kunna að
eiga eftir að valda ýmsum vanda-
málum i griskum stjórnmálum á
næstunni. Strax eftir fall ,,júnt-
unnar” mátti greina meðal fólks
vissa andúð á Atlantshafsbanda-
laginu. Fólk hefur ekki gleymt
þvi, að Bandarikin studdu Papa-
doupolos i þvi skyni að halda
áhrifum sinum á Miðjarbarhafs-
svæbinu.
Griska stjórnarskráin frá 1952
hefur nú öðlast gildi á nýjan leik
ab undanteknum ákvæðum varð-
andi konungsrikið. En einn af
ráðherrunum i stjórn Karamanlis
hefur sagt, að hið eina góða, sem
griska herforingjastjórnin hafi
komib til leiðar á valdatima sin-
um, sé, sú ákvörðun að það sé á
valdi rikisstjórarinnar að leggja
undir þjóðardóm, hvort konungs-
rikinu skuli viðhaldið eða ekki.
Hins vegar er enginn vafi á, að
niðurstaða slikrar þjóðarat-
kvæðagreiðslu yrði skýrt nei, þvi
að þorri Grikkja er andvigur þvi,
ab Grikkland verði áfram
konungsriki. Gera má ráð fyrir,
að innan tiðar verði samþykkt ný
stjórnarskrá i Grikklandi að
franskri fyrirmynd, þar sem
tryggt verði sterkt forsetavald
eins og i Frakklandi.
Hin nýja rikisstjórn Grikklands
vill, að þróun þjóðfélagsmála
verbi lýðræðisleg. Þess vegna
samþykkti hún strax niðurstöðu
Genfarfundarins um Kýpur, þó
svo ab hún væri þess fullviss að
niðurstaðan væri Tyrkjum
nokkuð i vil. En það er gjaldið
sem Grikkir verða að greiða fyrir
fall „júntunnar”.
Hefbi Griska herforingjastjórn-
in ekki blandað sér með heimsku-
legum hætti inn i stjórnmál á
Kýpur, hefði deilan við Tyrki ekki
komið til sögunnar — og Banda-
rikin styddu ennþá herforingja-
stjórn i Grikklandi.
Erfiðleikarnir, sem við blasa i
griskum stjórnmálum, eru
miklir, en þjóðin og rikisstjórnin
standa nú þétt saman i fyrsta sinn
• i griskri sögu.—
Nýjar tillögur Sovétmanna
varðandi áhrif á loftslag í
hernaðarlegum tilgangi
Eftirfarandi grein er
frá fréttastofunni No-
vosti og fjallar um um-
ræöur varðandi alþjóð-
legt bann við tilraunum
tii að hafa áhrif á um-
hverfi og loftslag i hern-
aðarlegum tilgangi.
Sovéska rikisstjórnin hefur lagt
til, að teknar verði á dagskrá 29.
Allsherjarþings SÞ, umræður um
bann við áhrifum á umhverfi og
loftslag i hernaðartilgangi eða
öðrum tilgangi, sem ekki sam-
ræmist hagsmunum alþjóðaör-
yggis velferðar eða heilbrigði
fólksins i heiminum. Þann 7.
ágúst sendi utanrikisráðherra So-
vétrikjanna framkvæmdastjóra
SÞ bréf um þetta málefni.
Mál þetta hefur orðið æ meira
knýjandi á undanförnum árum,
bæði vegna aukinna möguleika
mannsins til að hafa áhrif á um-
hverfi og loftslag vegna framfara
á sviði tækni og visinda og vax-
andi áhuga almennings i heimin-
um á umhverfisvernd.
Nokkur riki vinna að rannsókn-
um, sem beinast einkum að þvi að
búa til regn, draga úr raka o.fl. Sé
slikt gert i friðsamlegum tilgangi,
ber að fagna þvi. En árangur
sliks starfs má nota i eyðileggj-
andi hernaðartilgangi, sem
mundi hafa i för með sér mikla
hættu fyrir friðinn i heiminum,
fyrir velferð og heilbrigði ibú-
anna. Gerviregn má nota i barátt
unni við þurrkinn, en það er lika
hægt að nota gerviregn til að
koma af stað flóðum á stórum
svæðum. Hægt er að hafa áhrif á
rakamagn, svo að þurrkar verði
rikjandi, sem mundi leiða til mik-
illa hörmunga fyrir heilar þjóðir
og lönd. Þá væri einnig hægt að
koma af stað gervijarðskjálftum
og vinna með fleiri aðferðum til
að hafa áhrif á umhverfið i hern-
aðartilgangi.
Nú, þegar möguleikarnir á að
nota framfarir á sviði tækni og
visinda til að búa til ný vopn og
finna upp nýjar hernaðaraðferðir
verða æ meiri, verður að minna á,
að bann við áhrifum á loftslag og
umhverfi i hernaðartilgangi eða
öðrum tilgangi, sem samræmist
ekki alþjóðaöryggi, velferð og
heilbrigði þjóðanna, væri mikil-
vægt skref til takmörkunar vig-
búnaðar og afvopnunar.
Rikisstjórnir nokkurra landa
eru hlynntar sliku banni. A sið-
astliðnu vorþingi afvopnunar-
nefndarinnar lögðu fulltrúar Svi-
þjóðar og Póllands til, að gerðar
væru rannsóknir á umræddu
vandamáli, sem nota skyldi i
drögum af alþjóðasamningi.
Málefni þetta hefur ekki verið
rætt á þingfundum SÞ, þó að það
hafi nokkrum sinnum borið á
góma i umræðum um
um h v er f is ver nda r m á 1. t
yfirlýsingu, sem samþykkt var á
umhverfisverndarráðstefnu SÞ i
Stokkhólmi 1973 segir: „A vorum
timum getur hæfni mannsins til
að breyta umhverfinu með skyn-
samlegri nýtingu fært öllum þjóð-
um möguleika til að njóta farsæll-
ar þróunar og aukinna lifsgæða.
Sé þessari hæfni beitt á rangan
hátt eða i hugsunarleysi, getur
húnn haft i för með sér óbætan-
legan skaða fyrir mannkynið og
umhverfið”.
Á fundi æðstu manna Sovétrikj-
anna og Bandarikjanna sl. vor,
var rætt um hættu á þvi, að áhrif
séu höfð á umhverfi i hernaðartil-
gangi. 1 sameiginlegri yfirlýs-
ingu, sem gefin var út eftir fund-
inn, segir, að aðilar óski þess að
takmarka hættuna á þvi, að
fundnar verði upp nýjar styrjald-
araðferðir og viðurkenni, að áhrif
á umhverfi og loftslag geti haft i
för með sér langvarandi og alvar-
legar afleiðingar, sem skaði vel-
ferð þjóðanna. Aðilar séu fylgj-
andi þvi, að gerðar verði áhrifa-
rikar ráðstafanir, sem beinist
gegn þvi að áhrif séu höfð á um-
hverfið i hernaðartilgangi.
Nú er orðin knýjandi nauðsyn á
þvi, að unnið verði að gerð og
samþykkt alþjóðasamnings, sem
lögfesti ráðstafanir gegn þvi, að
áhrif verði höfð á umhverfi i
hernaðartilgangi.
Það væri ekki aðeins ráðstöfun
til að takmarka svið vigbúnaðar-
kapphlaupsins, heldur einnig
mikilvæg ráðstöfun á sviði um-
hverfisverndar.
t A.Rokin — APN)
--------------------------o