Alþýðublaðið - 06.10.1974, Blaðsíða 4

Tíundi hver maður hefur of háan
blóðþrýsting
sjálfu sér ekki siúkdómur þvi að
hann veldur ekki óþægindum
svo árum skiptir. Sjúklingurinn
deyr þó eftir 10 — 15 ár, ef hann
fær ekki læknismeðferö — af
æðakölkun, heilablæðingu eða
fyrst og fremst hjartasjúkdómi.
Langvarandi of hár bióð-
þrýstingur hefur alltaf varanleg
áhrif á likamann.
Hjartað verður að vinna
meira, þvi að nú vinnur það
undir auknu álagi. Vinstri
hjartahelmingur stækkar og
annar hver sjúklingur deyr eftir
fimm ár, nema hann fari til
læknis áður.
Æðaslits verður einnig vart
vegna aukins álags. Æðarnar
kalka og verða þykkari. Afleið-
ingarnar verða annað hvort
heilablóðfall eða hjartalömun.
Það er hægt að sýna það tal-
fræðilega, hve hættulegt er að
hafa of háan blóðþrýsting.
Maður með of háan blóðþrýst-
ing á ferfalt meiri hættu i vænd-
um en maður meö eðlilegan
þrýsting. Hættan á heila-
blóðfalli er fimmsinnum meiri.
Þvi er rétt að leita strax til
læknis, ef blóðþrýstingurinn er
of hár. 35 ára maður, semhefur
„bara” 140/95 hefur þegar 22%
skemmri ævidaga.
Það er hins vegar erfiðara að
finna lækninguna, þegar
sjúklingurinn kemur til læknis
með of háan blóðþrýsting.
Líkurnar á fullkominni
lækningu eru þvi miður litlar.
Það er yfirleitt byrjað á
venjulegum aðferðum fyrir
alla. Saltlausan mat og megrun
fyrst og fremst — það má ekki
neyta nema 3 — 5 gramma af
salti á dag. Með þessu er hægt
aö bæta margt. Með lyf janeyslu
er unnt að lækka blóðþrýsting-
inn enn meira.
Þaö þarf lyf við sjúkdómnum,
þegar hann er kominn á hátt
stig. Læknarnir hafa um ýms lyf
að velja. Ahrifin eru mjög
breytileg eftir sjúklingum. Eitt
lyfið tæmir allt salt úr likaman-
um — annað hefur áhrif á
hvatastarfsemina eða tauga-
kerfið.
Læknirinn verður að hafa
mikla reynslu i meðferð
sjúklinga með of háan blóð-
þrýsting til að meðferðin komi
að notum. Ahrifin eru einstak-
lingsbundin eins og áður var
sagt og læknirinn verður að
þreifa sig áfram, þangað til
hann finnur rétta lyfið.
Sjúklingur með of háan blóð-
þrýsting verður að sætta sig við
að vera undir læknishendi alla
ævi. bvi að þennan sjúkdóm er
aldrei hægt að lækna alveg.
Margir læknar hætta meðferð-
inni þegar blóðþrýstingurinn er
aftur eðlilegur og þar með auk-
ast likurnar á þvi, að sjúkling-
urinn verði langlifur, en 55%
manna sem hafa of háan blóð-
þrýsting, deyja án þess að leita
læknis. Aðeins 18% deyja, ef
sjúklingurinn kemst i tima til
læknis.
Læknirinn getur ekki sagt um
meðferðina fyrr en hann veit
nákvæmlega hver blóðþrýsting-
urinn er. Það hljómar vel, en er
ekki jafnlétt og út fyrir litur.
Blóðþrýstingur manna er aldrei
stöðugur — ekki einu sinni i
svefni. Andleg og likamleg
áreynsla eykur blóðþrýstinginn
og þvi veit læknirinn aldrei,
hver rétti þrýstingurinn er.
Hann verður að gera ráð fyrir
þvi, að sá þrýstingur, sem hann
fær við mælingarnar sé hærri
en ella væri. Læknar tala um
„læknisstofu-þrýsting”. Spenna
sjúklingsins er slik, að blóð-
þrýstingurinn verður hærri en
endranær.
Margir læknar biðja þvi
sjúklingana um að mæla sjálfa
blóðþrýstinginn. Það er auðvelt
að gera slíkt og auðvelt að
kaupa tækin. 1940 byrjuðu
bandariskir læknar á slikum
„heimamælingum”.
Sjúklingurinn á að mæla blóð-
þrýstinginn tvisvar á dag —
standandi i annað skiptið og
sitjandi i hitt. Mælingarnar eru
skrifaðar niður og sýndar lækni
reglulega þriðju eða fjórðu
hverja viku, en læknirinn
ákveður lyfjagjöf samkvæmt
þeim.
Sjúklingurinn getur einnig
breytt lyfjatökunni i ljósi mæl-
inganna. Flestir læknar vilja
það þó ekki, en allir vilja þeir
gjarnan að blóðþrýstingurinn sé
mældur heima fyrir, þvi að það
hefur reynst öruggasta leiðin.
Margir læknar hafa þó talið,
að þessar eilifu mælingar hafi ill
áhrif andlega á sjúklinginn. Þá
verða þeir daglega að viður-
kenna, að þeir séu sjúkir.
Þessar áhyggjur hafa reynst
ástæðulausar, þvi að margir
sjúklingar tala um blóðþrýst-
inginn eins og daglegt brauð.
Það hlýtur að hafa i för með sér,
að sjúklingur, sem ekki veit, að
hann er veikur leiti til læknis i
tima.
Það er hægt að finna of háan
blóðþrýsting fljótt og halda hon-
um i skefjum með réttri læknis-
meðferð. Samt eru milljónir
manna með of háan blóðþrýst-
ing — án þess að vita það. Al-
heimsheilbrigðisstofnunin hefur
ákveðið „árásaráætlun” gegn of
háum blóðþrýstingi.
Margir læknar taka ekki blóð-
þrýstinginn i venjulegri skoðun,
en það ætti þó að gera.
Sumir læknar hirða ekki um
að annast meðferð sjúklinga,
sem hafa of háan blóðþrýsting
eða blóðrásartruflanir eða gefa
þeim röng eða árangurslaus lyf.
Þriðji hver sjúklingur, sem þjá-
ðist af of háum blóðrýsting i
Hannover, var ekki undir
læknishendi. Aðeins tiundi hver
af þessum sjúklingum, sem
voru hjá lækni, fékk rétta með-
ferð.
Sjúklingar hætta yfirleitt að
taka lyfin eftir stutta stund, þeir
halda, að blóðþrýstingslækkun-
in sé varandi. Þvi miður hafa
læknar oft sömu villutrú.
Það er þvi ýmislegt, sem þarf
að ráða bót á — bæði hjá sjúkl-
ingum og læknum — áður en
unnt er að lækna of háan
blóðþrýsting.
Ekkert er
auðveldara
en mæla í
sér blóð-
þrýstinginn.
Læknar ráð-
leggja sjúk-
lingum með
o f h á a n
blóðþrýsting
að gera það
dagiega.
Gúmbandið
er sett á
handlegg-
inn.
Mælitæki er
sett í oln-
bogabótina.
Sunnudagur 6. október 1974.