Alþýðublaðið - 15.03.1975, Qupperneq 4

Otgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjórar: Freysteinn Jóhannsson (ábm)
Sighvatur Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiðslustjóri: örn Halldórsson
Ritstjórn: Siðumúla 11, simi 81866
Auglýsingar: Hverfisgötu 8—10, simi 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8—10, simi 14900
Prentun: Blaðaprent hf.
MAGNÚS HEFNIR SÍN
Magnús Kjartansson heldur áfram árásum
sinum iÞjóðviljanum á Alþýðusamband íslands
fyrir stefnu þess i kjaramálunum. Að visu nefnir
hann ekki Alþýðusamband íslands fyrir stefnu
þess i kjaramálunum. Að visu nefnir hann ekki
Alþýðusamband íslands i þessum skrifum sin-
um, heldur ræðst ávallt að forseta þess, Birni
Jónssyni, og skýrir þá jafnan frá þvi i leiðinnni,
að Björn sé Alþýðuflokksmaður. Með þessu
reynir Magnús Kjartansson að leyna hinum
raunverulega tilgangi sinum — að telja fólki trú
um, að hann sé aðeins að veitast að Birni Jóns-
syni persónulega svo og Alþýðuflokknum.
En sjálfir flokksbræður Magnúsar Kjartans-
sonar i verkalýðshreyfingunni — menn eins og
Snorri Jónsson og Eðvarð Sigurðsson — hafa
risið upp til andmæla. Þeir hafa opinberlega lýst
þvi yfir, að það, sem Björn Jónsson hafi látið frá
sér fara um kjaramálin sé stefna Alþýðusam-
bands íslands, sem þeir — Snorri og Eðvarð —
hafi átt þátt i að móta. Árásir Magnúsar Kjart-
anssonar á Björn Jónsson séu þvi árásir á Al-
þýðusamband íslands og þá sjálfa, verkalýðs-
foringja Alþýðubandalagsins i ASÍ-forystunni.
Þannig hafa þeir Snorri Jónsson og Eðvarð Sig-
urðsson veitt Magnúsi Kjartanssyni opinberlega
ádrepu fyrir skrifin, en maður af skapgerð
Magnúsar Kjartanssonar þolir ekki að hann sé
gagnrýndur með þeim hætti og forherðist þvi i
afstöðu sinni.
Það hefur lengi verið lýðum ljóst, að mikill á-
greiningur er innan Alþýðubandalagsins milli
verkalýðsfólks þess annars vegar og mennta-
mannakliku Magnúsar Kjartanssonar hins veg-
ar. Þessi ágreiningur kom m.a. glöggt i ljós þeg-
ar allir Alþýðubandalagsþingmennirnir að Eð-
varð Sigurðssyni undanteknum gengu til liðs við
rikisstjórnina i söluskattsmálinu og höfðu að
engu áskoranir verkalýðshreyfingarinnar, Al-
þýðuflokksins og Eðvarðs Sigurðssonar um að
greiða atkvæði gegn þessum nýju og óþörfu
álögum. Þá flutti Eðvarð Sigurðsson harða
ádrepu á flokksbræður sina á Alþingi — ádrepu,
sem undan sveið — og nú er menntamannaklik-
an á Þjóðviljanum að hefna sin með árásum á
Eðvarð Sigurðsson og aðra verkalýðsforingja
Alþýðubandalagsins undir þvi yfirskini, að verið
sé að skamma Björn Jónsson.
VARALIÐ ÍHALDSINS
Þjóðviljinn reynir að láta i það skina, að Al-
þýðuflokkurinn hafi einhvern hug á að ganga til
liðs við núverandi rikisstjórn. Þetta er fráleit og
fjarstæðukennd fullyrðing. Alþýðuflokkurinn
hefur engan áhuga á sliku, enda hefur hann veitt
rikisstjórninni harða og ákveðna andstöðu.
En hitt er satt og rétt að til eru þeir menn i
stjórnarandstöðunni, sem óvænt og skyndilega
gengu til liðs við rikisstjórnina og lögðu með
stjórnarflokkunum hönd að þvi að auka enn
álögurnar á almenning. En þetta voru ekki Al-
þýðuflokksmenn. ÞETTA VORU ALLIR ÞING-
MENN ALÞÝÐUBANDALAGSINS AÐ EINUM
UNDANTEKNUM SEM HLUPU TIL LIÐS VIÐ
STJÓRNINA UM AÐ HÆKKA SÖLUSKATT AÐ
ÓÞÖRFU,
1 þessu máli eignaðist rikisstjórnin varalið á
Alþingi. Með f jasi sinu um, að rikisstjórnin þurfi
að styrkja sig með utanaðkomandi aðstoð er
Magnús Kjartansson liklegast að óska eftir
launum til sjálfs sin fyrir stuðninginn.
|alþýðu|
Riffil
Hættir Paasio?
ÝMISLEGTBENDIRTILÞESSAÐHINN 72JA
ÁRA GAMLI PAASIO VÍKI FYRIR SORSA
Flokksþing finnska jafnaöar-
mannaflokksins verður haldið i
júni i sumar. Farið er að undir-
búa flokksþingið, en enn hefur þó
ekki fengist svar við þeirri spurn-
ingu, sem talið er að mestu máli
skipti — sem sé þeirri, hvort for-
maður flokksins, Rafael Paasio,
sem nú er orðinn 72ja ára gamall,
muni ætla að gefa kost á sér til
endurkjörs, éða ekki. Hætti hann
formennskunni er þvi almennt
spáð, aö finnski forsætisráðherr-
ann, Kalevi Sorsa. muni verða
kjörinn flokksformaður í hans
stað. Jafnhliða yrði þá um að
ræða kynslóðaskipti i forystu
flokksins, þvi Sorsa og aðrir yngri
menn, sem fengið hafa skjótan
frama i stjórnmálum, myndu þá
taka við.
Mikil eining rikir nú og hefur
rikt að undanförnu i finnska jafn-
aðarmannaflokknum — ólikt þvi,
sem áður var þegar sifelld átök
voru á milli hægra og vinstra
arms flokksins er leiddu til klofn-
ings æ ofan i æ. Þessari ,,borg-
arastyrjöld” i flokknum lauk árið
1963, þegar Paasio var kjörinn
formaður og gerði upp reikning-
ana við hægri arminn meö þvi að
lýsa þvi yfir, að nú myndi flokk-
urinn sveigja ,,tvö strik til
vinstri”. Sambúð flokksins við
Moskvu hefur farið batnandi, en
áður tortryggði Moskva jafnaðar-
mannaflokkinn. Jafnaðarmenn
hafa endurmetið afstöðu sina til
Sovétrikjanna i anda raunsæis og
komist að þeirri niöurstööu, að
það skipti öryggi Finnlands miklu
máli að sambúð landsins við So-
vétrikin grundvallaðist á gagn-
kvæmu trausti og skilningi.
Flokkurinn styöur nú einhuga
hina svonefndu
Paasio-Kekkonen-stefnu.
Það var fyrst og fremst með til-
liti til utanrikismála, sem jafnað-
armenn buðu ekki fram á móti
Kekkonen i forsetakosningunum
árið 1968. Paasio hefur unniö að
þvi að bæta sambúöina við
Moskvu. Hann veitti forystu
sendinefnd frá jafnaöarmanna-
flokknum, sem fór til Moskvu árið
1968 og mun m.a. hafa rætt i fullri
hreinskilni við Brésnef. Arið 1974
fór svo önnur sendinefnd frá
flokknum til Moskvu til viöræöna
og þá mun glöggt hafa komið i
ljós, að viðhorf Sovétmanna til
finnska jafnaðarmannaflokksins
höfðu breyst frá þvi, sem áður
var.
Tortryggni
Hægri armur flokksins hefur
barist fyrir andkommúniskri
stefnu og enda þótt hægri menn
séu að mestu búnir að missa öll
itök sin i flokknum gætir þar þó
enn nokkrar tortryggni I garð
Moskvu. Og þrátt fyrir það, að
hægri armurinn sé nú valdalítill i
flokknum hefur hann enn töluverð
áhrif varðandi mótun á afstööu
flokksins til Sovétrikjanna. Lang-
flestir flokksmanna styðja þó
heldur vinstri sinnaða millistefnu
og eru eindregið fylgjandi þeim
Paasio og Sorsa.
Paasio hefur sagt i blaöaviðtöl-
um, að hann muni ekki taka
ákvöröun um, hvort hann hyggst
taka endurkjöri sem flokksfor-
maður, fyrr en i fyrsta lagi
tveimur mánuðum fyrir flokks-
þingið. Astæðurnar fyrir þvi eru
sjálfsagt margar. En allir telja þó
vist, að hætti Paasio muni Sorsa
verða fyrir valinu sem eftirmað-
ur hans. Sorsa sjálfur segist þó
allt eins geta búist við þvi, að
fleiri muni vera i framboði.
Samherjar
í stjórnmálum er enginn mein-
ingarmunur milli þeirra Paasios
og Sorsa. Hægri armur flokksins
hefur hins vegar litinn áhuga á
þvi, aö Sorsa taki við formanns-
embættinu nú, þegar hægri arm-
urinn er þegar búinn að missa
nær öll völd i flokknum. Þess
vegna reynir hægri armur flokks-
ins nú að fá Paasio til þess að sitja
áfram I formannsembættinu til
þessaðhægri mönnum gefist timi
til að reyna að styrkja stöðu sina
á ný áður en eftirmaðurinn
verður valinn.
Paasio hefur áður beðið fram á
elleftu stundu með að tilkynna,
hvort hann hyggðist taka endur-
kjöri eða ekki. Þannig hefur hann
getað tryggt sér öll itök þar sem
hann hefur með þvi getað haldið
aftur af klikustarfsemi og upp-
hlaupshópum. Paasio er það
sterkur i flokknum, að ef hann
gefur kost á sér til endurkjörs
verður hann kjörinn.
Sorsa hefur hins vegar lýst þvi
yfir, að hann muni ekki taka
endurkjöri sem framkvæmda-
stjóri flokksins. Allar likur benda
til þess, að helsti skipuleggjari
flokksins, fyrrum utanrikisritari
hans, Paavo Lipponen, verði
kjörinn i þá stöðu. A meöan Sorsa
hefur gegnt embætti forsætisráð-
herra hefur Lipponen farið með
Ef marka má skoöanakannanir
má telja nokkuö öruggt, aö jafn-
aðarmenn I Portúgal vinni stór-
sigur i kosningunum, sem þar
eiga aö fara fram þann 12. april
n.k. og veröi jafnvel stærsti flokk-
ur landsins. Þegar byltingin var
gerð þann 25. april I fyrra og lýö-
ræði innleitt i landið var flokk-
urinn svo til óskipulagöur.
Flokksforingjarnir voru I útlegð,
sumir I fangelsum og öll flokks-
starfsemi leynileg. Nú eru i
flokknum 60 þúsund félagar og
stöðugt verið að stofna flokksfé-
lög viös vegar um landiö.
Jafnaöarmenn draga enga dul
á þaö, að styrkur kommúnista I
Portúgal byggist fyrst og fremst
á þvi, að þeir höfðu öfluga neðan-
jarðarhreyfingu i landinu á árun-
um áöur. Kommúnistar eru vel
skipulagöir — en mikla fylgis-
aukningu virðast þeir ekki eiga I
vændum.
Asamt með kommúnistum og
Frjálslyndamiðflokknum var
jafnaðarmönnum boðin stjórnar-
þátttaka eftir að Caetano hafði
verið velt úr valdasessi. Fyrst
framan af gekk samstarfið vel.
En upp á siökastið hefur sambúð
kommúnista og jafnaðarmanna
farið hriðversnandi. Miklar deil-
ur uröu milli flokkanna um nýja
vinnulöggjöf og báðir flokkarnir
halda þvi fram, að þeir hafi farið
með sigur af hólmi i þeirri deilu.
Einnig er deilt um efnahagsáætl-
anir og áætlunarbúskap, hvenær
snúa eigi til fullkomins lýöræöis I
landinu, hversu mikil pólitisk
völd herinn eigi aö hafa o.s.frv.
Kommúnistar reikna ekki meö
þvi að fá aukiö fylgi I kosningum
og þess vegna hafa þeir viljaö slá
kosningunum á frest — og hafa
fengið stuöning herforingja, sem
fengið hafa aö bragða á völdunum
og hefur þótt vel smakkast. En
kosningar verða samt haldnar og
nú er deilt um hve mikið tillit eigi
að taka til niöurstöðu þeirra —
þ.e.a.s. hvort og þá hvernig hún
eigi að virka á valdahlutföllin i
landinu.
Jafnaöarmenn — sem nýlega
embætti framkvæmdastjóra og
þótt gegna þvi vel. Lipponen er
aðeins 33ja ára að aldri og talinn
maður framtlðarinnar i jafnaðar-
mannaflokknum.
Jafnaðarmannaflokkurinn nýt-
ur nú fylgis 27—28% kjósenda,
sem er álika mikið fylgi, og flokk-
urinn hefur mest haft áður.
Flokksmenn eru bjartsýnir og
staðráðnir i þvi að auka enn fylgi
flokksins i þingkosningunum,
sem fram eiga að fara i haust, ef
að likum lætur, og i sveitarstjórn-
arkosningunum, sem halda á
1976.
Þá mun nú i haust einnig verða
skorið úr um fylgi flokksins i
verkalýðshreyfingunni. Þá fara
fram kosningar i Sambandi
málmiðnaðarmanna, sem er öfl-
ugasta sérsambandið innan
finnska Alþýðusambandsins, og
þær kosningar verða örlagarikar
þvi i þeim fer fram uppgjör milli
jafnaðarmanna og kommúnista.
Almennt er talið, að jafnaðar-
menn verði yfirsterkari og hafi
þar með náð undirtökunum i
finnskri verkalýðshreyfingu.
hafa komið I veg fyrir að leyni-
hreyfing kommúnista gæti grafið
um sig i flokknum — eru öruggir
um aö fá mjög aukiö fylgi I kosn-
ingunum og barátta þeirra stend-
ur nú um aö hindra, að kommún-
istar og herinn breyti kosningun-
um I einbera skoðanakönnun. Nú
er einmitt veriö að ræða um póli-
tiska stöðu hersins eftir kosning-
arnar — og deilur eru harðar.
Þrátt fyrir hina slæmu sambúö
við kommúnista telja jafnaöar-
menn i Portúgal aö nauðsynlegt
sé að halda áfram einhverri sam-
vinnu við þá — slík samvinna sé
nauðsynlegur þáttur i þróun I átt
til fullkomins lýöræöis og þeir
telja, aö á þeirri leið sé betra aö
halda kommúnistum rólegum
með samvinnu við þá en að eiga á
hættu algert pólitiskt styrjaldar-
ástand I landinu. Hins vegar gera
þeir sér fulla grein fyrir þvi, aö
kommúnistar lita á sig sem hið
leiðandi afl I þróuninni og vilja ná
algerum yfirráöum. Jafnaðar-
menn vilja ekki láta kommúnista
stjórna sér og þeir eru sannfærðir
um, að innst inni vilji kommúnist-
ar ekki alvörukosningar þvi þeir
óttist að þeir kunni aö tapa I bar-
áttunni við jafnaöarmenn um for-
ystuna.
Það auðveldar ekki jafnaðar-
mönnum þessa baráttu að póli-
tiskir hagsmunir kommúnista og
hersins viröast fara saman. Báðir
aðilar vilja halda völdum sinum,
sem byggjast á góðu skipulagi
fremur en vitneskju um mikiö
fylgi og bæði herinn og kommún-
istar óttast því um sinn hag veröi
úrslit kosninga látin ráða eins og i
lýðræöislöndum. Þvi eiga jafnað-
armenn i Portúgal ekki aðeins I
illdeilum viö kommúnista, heldur
einnig herinn. Það getur jafnvel
svo farið, aö kosningunum veröi
frestaö — ef kommúnistar og her-
inn fá að ráða — og slöustu at-
burðir I landinu verði notaðir sem
afsökun fyrir þvi. Fari svo þá er
hin raunverulega ástæöa sú, aö
báðir þessir aðilar óttast frjálsar
kosningar og þann sigur, sem
skoðanakannanir myndu vinna I
frjálsum kosningum I Portúgal.
Jafnaðarmönnum spáð stórsigri í Portúgal
KOMMAR HRÆDDIR
VIÐ KOSNINGARNAR
o
Laugardagur 15. marz 1975.