Alþýðublaðið - 18.04.1975, Síða 10

Sir William Stephenson, einhver stórbrotnasti afreksmaður
aí íslenskum ættum, sem uppi hefur verið
H. MofltKomsry Hyds I JiýSingu Hsrstsins Pálssonar
DULARFULLI29
KANADAMAÐURINN
Ég hlakka til áframhalds á þægilegu samstarfi, hvenær sem leiðir
kunna að liggja saman opinberlega aftur.
Með beztu óskum
yðar einlægur
Mathias Correa,
saksóknari ríkisins.
Þannig lauk fyrsta njósnamálinu, sem kom fyrir rétt í Bandaríkjun-
um, eftir að þau voru orðin styrjaldaraðili. Af sérstökum ástæðum var af
ásettu ráði „gert lítið úr“ hlutverki þeirra tveggja brezku stofnana, B.S.C.
Stephensons og ritskoðuninni á Bermuda, sem komu þarna við sögu. Það
er sjálfsagt, að hið rétta komi nú fram í þessu.
förinni heitið í von um að komast á skip til Japans. Þegar liann var
handtekinn, hafði hann allmörg glös af pyramidon í fórum sínum. Þegar
F.B.I.menn spurðu, hvers vegna hann hefði svo mörg slík glös, svaraði
hann, að hann þjáðist af sífelldum höfuðverk. En höfuðverkirnir gátu
ekki gefið skýringu á innihaldi annars lítils bögguls í fórum hans
nefnilega augnskolunarvökva og nokkrum tannstönglum, sem voru dálítið
brúnir í annan endann, þar sem þeim hafði bersýnilega verið dyfið í
einliverja upplausn.
Aðrar handtökur fylgdu fljótt á eftir, og einkum þótti sérstakur
fengur í manni að nafni Paul Borchardt, uppgjafaforingja úr þýzka
hernum, sem (að því er Stephenson gat sagt F.B.I.) hafði kennt ungum
nazistaforingjum vísindi svonefndrar „stjórnmálalandafræði“ undir hand-
leiðslu hins fræga Haushofers prófessors í Múnclien, og síðar verið í Bret-
landi, flóttamaður að því er virtist, þar sem hann var af Gyðingaættum.
Hlutverk hans var að meta hernaðargildi upplýsinga, sem Ludwig og
aðrir söfnuðu. Sumra skjalanna, sem sönnuðu sekt Borchardts, hafði verið
aflað fyrir framtak bandarísks starfsmanns þýzku ræðismannsskrifstof-
unnar í New York, sem liafði umsjá með kyndingunni þar og hafði tekizt
að bjarga þeim nokkum veginn óskemmdum með því að fleygja þeim
þannig inn í eldliolið, að þau lokuðu fyrir dragsúginn.
Ludwig og átta félagar hans komu fvrir umdæmisrétt Bandaríkjanna
i Brooklyn í New York og voru dæmdir sekir. (Réttarskjölin, sem sækj-
andi málsins lagði fram, voru 300 talsins). Mikið af sönnunum þeim, sem
tryggðu dómfellingu þeirra, var fólgið í framburði tveggja brezkra
vitna, Charles Watkins-Mence, aðalritskoðunarmanns í Bermuda, og
óþreytandi aðstoðarmanns hans, ungfrú Nadyu Gardner, sem bar kennsl
á hin veigameiri sýnishorn bréfaviðskipta Ludwigs, er lögð voru fram í
réttinum. I skrifum sínum um málið benti New York Herald-Tribune á
þá staðreynd, að þessi samvinna brezkra og bandarískra emhættismanna
væri fvrsta dæmi slíks, sem fram kæmi opinberlega fyrir og á stríðstím-
um. „Þótt ríkisrannsóknarlögreglan liafi ekki raunverulega komizt á slóð
njósnaranna, fyrr en einn þeirra dó af slysförum af völdum leigubifreiðar
á Timestorgi í marz síðastliðnum,“ hélt Herald-Tribune áfram, „komu
bréfin, sem Bretar afhentu, ágætlega heim við það, sem F.B.I. varð
áskynja um hér.“
Þann 13. marz 1942 kvað Henry W. Goddard, sem verið liafði í dóms-
forsæti, upp dóminn, sem var frá 20 ára fangelsi, að því er snerti Ludwig,
Borchardt og þriðja ákærða — René Frölich, sem hafði afhent Ludwig
mikilvægar liemaðarupplýsingar frá Govemorseyju við New York, þar
sem hann starfaði — til 5 ára fangelsis, sem einkaritari Ludwigs hlaut,
18 ára gömul ljóshærð stúlka, Lucy Böhmler að nafni, sem viðurkenndi
sekt sína og varð aðalvitni saksóknara. Allir hinir dæmdu vom látnir
lausir eftir stríðið og vom heppnir að því leyti, að ef þeir hefðu stundað
njósnimar eftir árásina á Pearl Harbor, en ekki fyrir hana, hefðu flestir
þeirra lent í rafmagnsstólnum.
Þegar eftir málaferlin skrifaði Mathias Correa, saksóknarinn, sem
hafði haft á hendi sókn í málinu, sambandsforingjanum í stofnun Step-
hensons, sem haft hafði með höndum söfnun gagna fyrir Breta og að
færa aðalvitnin frá Bermuda fyrir réttinn, eftirfarandi bréf:
Dómsmálaráðuneytið,
Saksóknari ríkisins,
Syðra umdæmi New York-fylkis,
New York, N.Y.,
16. marz 1942.
H. Montgomery Hyde, höfuðsmaður,
British Security Co-ordination,
Herbergi 3801,
Fifth Avenue 630,
New York, N.Y.
Kæri höfuðsmaður!
Þar sem Ludwig-málið hefur nú verið á enda kljáð með góðum
árangri, langar mig til að nota tækifærið til að láta í ljós við yður,
hve mikils ég lief metið vinsamlega og hjálpfúsa samvinnu og aðstoð,
sem þér og starfsmenn yðar liafið veitt okkur í þessu máli.
Að mínum dómi áttu framburður og sönnunargögn Watkins-
Mences og annarra starfsmanna ritskoðunar Breta á Bermudaeyjum
mjög ríkan þátt í happadrjúgum endalokum málsins.
Loks langar mig til að þakka yður vinsamlegan samvinnuanda,
er þér auðsýnduð á öllum stigum þessa máls, sem þér fjölluðuð um.
5.
Þingmenn Bandaríkjanna hafa löngum notið þeirra sérréttinda (sem
brezkir þingmenn njóta ekki), að þeir geta sent bréf með pósti án þess
að greiða burðargjaldið, og nota þeir þá umslög, sem eru „póststimpluð“
með nafni viðkomandi þingmanns rituðu eigin hendi. Þessi forréttindi eru
að jafnaði notuð af þingmönnum öldungadeildar og fulltrúadeildar, og
lögum samkvæmt, til að dreifa meðal kjósenda eintökum af ræðum þeirra,
ljóðum eða hverju því, sem þeir telja, að kjósendur þeirra ættu að lesa.
Hins vegar er óheimilt að nota „nafnstimpil“ þingmanna í þágu klúbba
eða félaga.
Snemma árs 1941 benti vinur Stephensons, sem starfaði við auglýs-
ingar, honum á þá staðreynd, að vissir þingmenn í hópi einangrunar-
sinna notuðu „nafnstimpilinn“ til að dreifa ekki aðeins einangrunarsinna-
ræðum sínvun, heldur og öðrum ræðum, sem höfðu verið sérstaklega
skrifaðar af áróðursseggjum nazista. Auk þess var lesefni þetta sent til
manna hvarvetna í Bandaríkjunum. Var engu líkara en að menn væru
að breyta þjóðþinginu með einhverjum skuggalegum liætti í dreifingar-
miðstöð fyrir þýzkan áróður.
Smávægileg athugun Stephensons leiddi í ljós, að lesefni þetta var
sent öllu fólki á póstskrám þýzka upplýsingabókasafnsins í New York.
Einn af starfsmönnum Stephensons gekk úr skugga um þetta, og gat
hann komið því svo fyrir, að nokknun nöfnum og heimilisföngum var
hætt á póstskrá safnsins. Brátt fóru menn þessir að fá „nafnstimplaðarM
einangrunarsinnasendingar frá bandarískum þingmönnum. Sást, að slíkar
sendingar voru ekki einskorðaðar við New York, heldur áttu og upptök
sín í Washington og annars staðar. Næst var gerður samanburðtu: á um-
slögunum, og sást þá, að þótt ,,nafnstimpluð“ umslög kæmu frá ýmsinn
öldungadeildar- og fulltrúadeildarþingmönnum, voru allar utanáskriftir
með sömu hendi. Til dæmis fékk Bandaríkjamaður af þýzkvun ættum í
New York „nafnstimplaðar“ sendingar frá fimm mismunandi þingmönn-
um, þótt þessir einangrunarsinnar í hópi þingmanna væru fulltrúar fyrir
ýmis fylki, sem langar leiðir voru á milli, og allt barst þetta í sama mán-
uðinum. Þetta sýndi greinilega, að um eina dreifingarstöð var að ræða.
Athugun á „nafnstimpluðum“ umslögum frá vissum öldungadeildar-
manni, sem sett höfðu verið í póst í New York, leiddu í ljós, að nöfn og
heimilisföng voru fjölrituð með sérkennilegu, bláu bleki, og notuð liafði
verið utanáskriftarvél af vissri tegund. Frekari rannsóknir sýndu, að þetta
var úrelt Elliottvél, en aðeins voru til þrjár slíkar vélar í New York, og
var þessi eign þýzks ,,menningar“félags, sem kallað var Steubenfélagið
og hafði skrifstofu við Lexington Avenue. Síðan var aflað sýnishoma af
ritum Steubenfélagsins, og reyndust þau fjölrituð á svipaða vél og með
sarna, einkennilega, bláa blekinu og sama, sérkennilega stílnum. Auk
þess var utanáskriftaplatan með sama einkennisnúmeri og notað var á
umslög öldungadeildarþingmannsins. I riti því, sem sýnishom sáust af,
vora félagsmenn hvattir til að sækja vissa fundi, þar sem endurprentanir
á ræðum öldungadeildarþingmannsins mundu fáanlegar í „nafnstimpluð-
um“ umslögum, sem menn gætu sent vinum sínum.
I maí 1941 hóf Stephenson gagnsókn sína. Vinur hans, sem fékkst
við auglýsingar, birti opið bréf til öldungadeildarþingmannsins, þar sem
bann var sakaður um misnotkun á forréttindum þeim, sem fólgin vom í
„nafnstimplun“ bréfa þingmanna, og rökstuddi þessa ákæm með sérstök-
um tilvitnunum í sönnvmargögn, sem Stephenson hafði safnað. Þetta
opna bréf, sem prentað var í 100 þúsund eintökum og dreift víða um
landið, vakti gífurlega athygli almennings. Þingmaðurinn bar fram
vesaldarleg mótmæli í öldungadeildinni, og viðurkenndi við það tæki-
færi, að America First-samtökin hefðu keypt milljón hinna „nafnstimpl-
nðu“ póstkorta sinna. Tafarlaus árangur þess varð sá, að Steubenfélagið
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
P.O. BOX 320
BEYKJAVÍK
Undirritaður óskar eftir að gerast áskrifandi að
Alþýðublaðinu.
Nafn: ................................
Ileimili:.............................
KLIPPIÐ CiT OG SENDIU
m
Föstudagur 18. apríl 1975.