Alþýðublaðið - 14.10.1975, Síða 3

Stefnuhés
Kjartan Jóhannsson skrifar
o
Fjörutíu daga strit
eins dags framfæri
Ef engin væri verðbólgan og
vextir þar af leiðandi hóflegir,
t.d. 5% ætti maður, sem lagt
hefði til hliðar 10% af launum
sínum í 33 ár, að geta haldið
óbreyttum launum í 10 ár af
endurgreiðslu þess fjár, sem
þannig hefði safnazt. Launþegi
með 800 þús kr. árslaun hefði
með þessum lágu vöxtum (eða
reyndar þrátt fyrir þá) myndað
sjóð, sem næmi rúmum 6 milljón-
um kr., ef hann hefði lagt til
hliðar 80 þús. kr. á ári í 33 ár.
Ef það fé væri siðan endurgreitt með
jöfnum árlegum greiðslum á 10 árum (og
enn á sömu lágu vöxtunum) þá yrði árleg
greiðsla rétt um 800 þús. kr. á hverju
hinna 10 ára. Kjarni málsins er sá, að láti
menn óeytt um 10% launa sinna um rúm-
lega 30 ára bil getur sjóðsmyndunin af þvi
fé staðið undir fullum launum i um ára-
tug, eða t.d. þremfjórðuhlutum launa i um
hálfan annan áratug. Dæmið stendur auð-
vitað óbreytt hvað krónutölur varðar, þótt
verðbólga geisi, en munurinn verður sá,
að krónurnar, sem greiddar eru til baka
eru langtum verðminni en þær, sem inn
voru lagðar.
Ef verðbólgan er 15% á ári (sem verður
vist að teljast hófleg miðað við reynslu
seinustu ára), þá yrðu endurgreiðslu-
krónurnar af fyrstu 80 þús. krónunum,
sem inn voru lagðar, um 200 sinnum verð-
minni en innleggskrónurnar. Þessar upp -
runalegu 80 þús kr. hefðu að visu fimm-
faldazt með vöxtum og vaxtavöxtum á
hinu 33 ára timabili, en pær væru 200 falt
verðminni. Fyrir það ráðslag að leggja
10% launanna á 5% vexti við þritugsaldur,
fengi maðurinn endurgreitt þegar hann
væri 63 ára um 0,2% af raungildi hinna
uppraunalegu launa. Sú greiðsla, sem
dugði e.t.v. fyrir 4 mánaða húsaleigu,
þegar hún var innt af hendi, dygði við
endurgreiðslu fyrir 3 daga húsaleigu. Það
sem varð að nægja til lifsframfæris i um
40 daga, þegar það var lagt til hliðar,
mundi nægja fyrir eins dags framfæri,
þegar það væri endurgreitt. Þær 80 þús.
kr., sem maðurinn leggur inn nú verða
þannig við endurgreiðslu að 33 árum liðn-
um (með vöxtum og vaxtavöxtum) jafn-
gildi innan við 2000 króna á núverandi
verðgildi. Svona er verðbólgan mikill
þjófur.
Lifeyrissjóðirnir byggja á þeirri hug-
mynd, að leggja til hliðar vissan hluta
launa.oftast 10% (4% frá launþega og 6%
frá vinnuveitanda) til sjóðmyndunar, sem
standi undir eftirlaunagreiðslum. Hug
myndin er hins vegar ónýt i óbreyttu
formi, þegar verðbólga geisar og vextir af
bundnu fé eru langtum lægri en verð-
bólguvöxturinn.
Þaðgeypilega óréttlæti, sem felst i þvi,
að menn fórni verulegum hluta launa
sinna á ári hverju og fái það siðan endur-
greitt með broti af upprunalegu
verðmæti, viðgengst nú i rikum mæli
gagnvart sparifjáreigendum og lifeyris
sjóðsfélögum. Hörmulegast er, að lif-
eyrissjóðirnir skuli reknir með þessum
hætti. Með þátttöku i þeim við núverandi
kerfi eru félagarnir eiginlega nauðbeygð-
ir til þess að fórna meira að segja mögu-
leikanum á þvi að nota afgangsfé til þess
að tryggja afkomu sina i ellinni. Niður
staðan af þátttöku i þeim er þvi þveröfug
við það, sem að var stefnt. Eina von
félagans i óverðtryggðum lifeyrissjóði til
þess að firra sig að einhverju leyti þeim
fjármunastuldi, sem i þátttökunni felst, er
að fá lán úr sjóðnum, og verja þvi gjarnan
til þess að kaupa fasteign. Engan þarf þvi
að undra þótt mikil ásókn sé i lán frá lif-
eyrisjóðunum.
Eðli málsins samkvæmt á hlutverk lif-
eyrissjóðanna að vera að tryggja félögum
sinum lifeyri, þegar starfskraftar þverra,
venjulegast fyrir aldurs sakir, ellegar þá
vegna heilsuleysis. Verðbólgan og verð-
bólguhugsunarhátturinn hafa hins vegar
leikið þessa sjóði grátt. Verðbólgan rýrir
sjóðina og verðbóiguhugsunarhátturinn
hefur orðið þess valdandi að engu er lik-
ara en sjóðsstjórnir og sjóðsfélagar hafi
gleymt hlutverki lifeyrissjóðanna. Þessir
sjóðir hafa þannig glatað tilgangi sinum.
Við núverandi kerfi stela þeir fjármunum
af félögum sinum, firra þá meira að segja
að verulegu leyti möguleika á að tryggja
afkomu sina I ellinni, og eru kannske fyrst
og fremst orðnir að lánastofnunum.
Óverðtryggðir lifeyrissjóðir eru eiginlega
siðlausir. Þessu kerfi verður að henda
fyrir róða. LÍfeyrissjóðirnir verða að
gegna hlutverki sinu, þvi hlutverki að
tryggja afkomu fólks i ellinni. Greiðslur
úr þeim verða að miðast við laun á hverj-
um tima, rétt eins og þeir sem til þeirra
greiða leggja til þeirra ákveðinn hluta
launa sinna á hverju ári og neita sér þar
með um að nota þá það fé.
Eigi að byggja á sjóðshugmyndinni, þá
eiga sjóðirnir ótvirætt að greiða sömu
verðmæti (en ekki krónur) að viðbættum
vöxtum úr sjóðnum og i hann var lagt.
Þetta þarf auðvitað ekki að gilda fyrir
hvern einstakling, en það verður að gilda
fyrir heildina.
Þar á ofan bætist, að ekki verður við
það unað, að fólk þurfi að bera kviðboga
fyrir elli sinni. Það er félagslegt réttlætis-
mál, að afkoma fólks á efri árum sé
tryggð. Nú verandi kerfi margra smárra,
og flestra óverðtryggðra, lifeyrissjóða
nær ekki þeim tilgangi. Þvi er það með
öllu ónothæft. Þess vegna verður að leita
nýrra leiða, — leiða, sem tryggi raungildi
lifeyrisins.
fré ttabráðu rinn
Dagsímj til kl. 20: 81866
Kvöldsími 81976
Lokuðu veginum
Kl. 10 i gærkvöldi lokuðu
Þorlákshafnarbúar veginum til
Þorlákshafnar við vegamótin
neðan við Þrengslin.
Er þetta gert til að mótmæla
ástandi vegarins.
Aður hafa Þorlákshafnarbúar
gripið til sömu aðgerða og vöktu
þær mikla athygli. Var það þá
eins og nú gert til að leggja
áherzlu á úrbætur I vega-
málunum. Aðgerðin varð þess
valdandi að flýtt var vega-
framkvæmdum. Ekki tókst þó
betur til með gerð nýja vegarins
en svo, að Þorlákshafnarbúar eru
mjög óánægðir með hann og telja
hann engu skárri.
Vegurinn er nú orðinn illfær og
þyk-ir að vonum súrt i broti, að nýi
vegurinn skuli ekki betur úr garði
gerður en svo að þeir sem um
hann fara telji ástæðu til að gripa
til slikra ráðstafana.
Armannsfell til
saksóknara
Rannsókn Armannsfellsmáls-
ins hefur gengið vel að sögn Erlu
Jónsdóttur fulltrúa, sem hefur
haft rannsóknina undir höndum.
Alls hafa 12-14 aðilar verið
kallaðir fyrir og hefur engum
erfiðleikum verið bundið að fá þá
til viðtals. Ekki vildi Erla tjá sig
um hvort eitthvað nýtt hefði
komið upp i málinu, en gaf i skyn
að svo væri ekki.
Rannsókn Sakadóms Reykja-
vikur er að ljúka og verður málið
sent saksóknara rikisins til
ákvörðunar i dag eða á morgun.
íslenzkar togvindur
spara gjaldeyri
Verið er að leggja siðustu hönd
á fyrstu flotvörpuvindu sem
íslendingar hafa hannað og
smiðað hér á landi fyrir
skuttogaraflotann. Er það
Véla-verkstæði J. Hinriksson sem
er að reka smiðshöggið á niður-
setningu þessarar fyrstu flot-
vörpuvindu, og er hún sett um
borð i skuttogarann Pál Pálsson
IS 102 frá Hnifsdal, sem er
þriggja ára gamall.
Þær flotvörpuvindur sem
hingað til hafa verið settar um
borð i skuttogara okkar
Islendinga hafa allar verið
innfluttar. Miklar vonii eru
bundnar við þessa islenzku
frumsmið, sem er af kunnugum,
talin fyllilega samkeppnisfær við
þær erlendu að gæðum og verði og
vel það. Sagði Jósafat Hinriksson
framkvæmdastjóri fyrirtækisins,
að þessi islenzka flotvörpuvinda
væri mun ódýrari heldur en hinar
innfluttu, og sagði hann að
munurinn væri örugglega tuttugu
til þrjátiu prósent, og hefði
Islenzka framleiðslan margt
umfram hinar innfluttu hvað gæði
snerti. Sjálf vindan i togarann Pál
kostar eitthvað i kringum fimm
milljónir þá að sjálfsögðu fyrir
utan vinnu og allt slfkt.
Vélaverkstæði J. Hinrikssson
hefur um árabil sérhæft sig i
smiði allskonar togveiðibúnaðar
fyrir togveiðiflotann og i þvi
sambandi má nefna útflutning
fyrirtækisins á togveiðbúnaði
m.a. til Færeyja og Noregs.
Þar sem framleiösla á vindum
sem þessum sparar þjóðinni
mikinn gjaldeyriskostnað, þá ætti
trú manna á þvi sem islenzkt er
að aukast mjög við framtak
Vélaverkstæðis J. Hinriksson h.f.
Framkvæmdarstjórinn Jósafat
Hinriksson tjáði blaðinu það, að
þeir innflytjendur sem flytja
slikar vindur inn, notuðu óspart
sálrænan áróður við sölu sina á
slikum vindum, og beina honum
þá að sjálfsögðu að skipstjórum
og ú t g e r ð a r m ö n n u m .
Sjómenn óánægðir
með fiskverðið
Flogið heíur fy^-jr 'ð sjómenn
séu nú að ihuga aðgerðir vegna
þess fiskverðs sem nýverið var
tilkynnt.
Undirskriftasöfnun stendur nú
yfir meðal sjómanna bæði á sjó og
landi.
I fiskverðsákvörðuninni er
hækkað verð á stærsta flokki
þorsks og ýsu, en sjómenn verða
hissa ef þeir sjá þessar fisk-
tegundir svo stórar að þær lendi i
stærsta verðflokki.
Millistærðin 50-84 sm hefur
hinsvegar verið lækkuð.
Sem dæmi um lækkunina má
nefna, að verð á ufsaimilliflokki
lækkaði úr 20.60 kr. i 17.50, en
þessi stærðarílokkur er
uppistaða aflans hjá togskipum
hér sunnanlands, þar til þorskur
fer að sjást i febrúar eða marz.
Sjómenn munu hafa i hyggju að
mótmæla ýmsu fleiru i ákvörðun-
um verðákvörðunarnefndar og
ennfremur skiptingu aflans i
verðflokka þá sem nú eru i gildi.
Gylfi formaður
þingflokksins
A fyrsta fundi þingflokks
Alþýðuflokksins á þingi þvi, sem
nú hefur hafið störf, var Gylfi Þ.
Gislason endurkjörinn formaður
þingflokksins, Benedikt Gröndal
varaformaður hans og Eggert G.
Þorsteinsson ritari.
Nato: Þorskastríð yrði
litið alvarlegum augum
Isaac C. Kidd, jr. flotaforingi og
yfirmaður Nato-flotans kom til
Islands á sunnudag I tveggja
daga heimsókn. Samkvæmt upp-
lýsingum varnarmáladeildar ut-
anrikisráðuneytisins mun flota-
foringinn heimsækja herstöðina
Frh. á bls. 2.
ALMANNATRYGGINGAR SK0RNAR NIÐUR UM 2000 MILLJÓNIR
Rikisstjórnin lagði fjárlaga-
frumvarp sitt fram á Alþingi i
gær. Niðurstöðutölur á rekstrar-
reikningi eru röskar 57 þúsund
milljónir króna og er það um
21,5% hækkun frá fjárlögum yfir-
standandi árs. Þá gerir frum-
varpið ráð fyrir rösklega 220 m.
kr. greiðsluafgangi.
1 athugasemdum með fjárlaga-
frumvarpinu er m.a. boðuð sú
stefna, að verulega eigi nú að rifa
seglin i rikisfjármálunum enda -
gerir frumvarpið skv. framan-
sögðu ekki ráð fyrir nema 21,5%
útgjaldaaukningu á milli ára á
sama tima og verðbólgan hefur
numið um eða yfir 50%. Hins veg-
ar eru þetta langt frá þvi að vera
endanlegar tölur, þar eð vitað er,
að fjárlagafrumvarpið á talsvert
mikið eftir að hækkai meðförum
Alþingis.
I athugasemdum fjárlagafrum-
varpsins er m.a. sagt, hvernig
mæta eigi samdrættinum i út-
gjöldum hins opinbera, sem boð-
aður er. Miða á útflutningsupp-
bætur á landbúnaðarafurðir við
sömu upphæð og várið var til
þeirra hluta f ár, en ef miða ætti
við hámark verðtryggingar á út-
flutningsbótum, sem lög leyfa,
myndi þurfa að auka þær um 870
m. kr. á árinu. Þá á að lækka
niðurgreiðslur á landbúnaðar-
vöru innanlands um rösklega
fjórðung, en það svarar til
10—11% hækkunar á framfærslu-
vísitölu.
I annan stað á að draga mjög úr
útgjöldum til menntamála. I þvi
skyni á m.a. að fækka vikulegum
kennslustundum á grunnskóla-
stigi og er ráðgert að spara megi
50 m. kr. með þvi móti.
1 þriðja lagi er gert ráð fyrir
miklum niðurskurði á almanna-
tryggingum. Er ráð fyrir þvi gert
að lækka megi framlög til trygg-
ingamála um 2000 milljónir króna
og er boðað i athugasemdum
frumvarpsins, að óskað verði eft-
ir þvi við þingflokkana, að þeir
tilnefni fulltrúa i nefnd, er fái
breytingatillögur rikisstjórnar-
innar um niðurskurð almanna-
trygginga til meðferðar áður en
fjárlög verði afgreidd.
I fjórða lagi er svo ráðgert að
lögbundin framlög á fjárlögum
verði almennt skert um 5% og
ætti það að geta sparað 300 m. kr.
Samtals nema þessar sparnað-
arráðstafanir 4.700 milljónum
Alþýðublaóið
Mánudagur 13. október 1975.