Alþýðublaðið - 21.10.1975, Page 1

204. TBL. - 1975 - 56. flRG.
ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER
Ritstjórn Siðumúla II - Slmi 81866
Jón Ólafsson lögfræðingur skrifar greinina
HRUNIÐ MIKLA - SJÁ OPNU
Vinnuveitendur:
ENGAR
KAUP-
HÆKKANIR
□ Niðurstöður Hafrannsóknarstofnunarinnar á ástandi fiskistofna
Hættulegt að veiða meira
en við gerum nú einir!
1 greinargerð Hafrannsóknarstofnunarinnar um
ástand helztu fiskistofna á íslandsmiðum svo og i
tillögum stofnunarinnar um, hvað óhætt sé að veiða,
koma fram mjög alvarlegar spár um horfurnar i
fiskveiðimálunum. Er styrkleiki stofnanna mun
minni en talið hafði verið og það, sem Hafrann-
sóknarstofnunin telur óhætt að veiða af ýmsum
helztu nytjafiskum við ísland, s.s. eins og þorski,
ýsu og ufsa, samsvarar nokkurn veginn þvi magni,
sem íslendingar einir hafa að jafnaði veitt að und-
anförnu. Er þvi ljóst, að Hafrannsóknarstofnunin
telur nauðsynlegt að skera niður veiðar á íslands-
miðum um hundruð þúsunda tonna þegar á næsta
ári og samkvæmt þvi er með öllu ógerlegt fyrir ís-
lendinga að heimila erlendum veiðiskipum veiðar
innan landhelginnar nema annað hvort með þvi að
takmarka samsvarandi veiðar islenzkra fiskiskipa
eða með þvi að ganga mjög á fiskistofnana.
Um veiðar botnfiska segir m.a.
i skýrslunni, að meðalafli botn-
lægra tegunda á tslandsmiðum
hafi á undanförnum árum numið
um 700 þús. tonnum. Með hag-
kvæmri nýtingu mætti auka afl-
ann i um 850 þús. tonn og sé is-
lenzki fiskiskipastóllinn fullfær
um að veiða það magn.
„Það er þvi mjög þýðingarmik-
iö, að útlendingar hætti fiskveið-
um á islenzka landgrunninu,”
segir orðrétt i skýrslu Hafrann-
sóknarstofnunarinnar.
Stofnunin gerir siðan nánari
grein fyrir ástandi einstakra
fiskistofna.
Þorskur:
t stfýrslunni segir, að á undan-
förnum árum hafi þorskafli á ts-
landsmiðum numið um 400 þús.
lestum að meðaltali. Mestur hafi
aflinn orðið árið 1954, tæpl. 550
þús. tonn, en frá árinu 1970 hafi
aflinn farið siminnkandi m.a.
vegna siaukinnar sóknar i hinn ó-
kynþroska hluta stofnsins. Vegna
mikillar sóknar I þorskinn á upp-
eldisstöðvum hans fyrir Norður-
og Austurlandi fáist ekki lengur
hámarksnýting út úr stofninum,
en hámarksafrakstur þorsk-
stofnsins eigi að geta numið 550
þús. tonnum.
Til þess að þessum afla verði
náð telur Hafrannsóknarstofn-
unin að fullnægja þurfi þessum
skilyrðum:
1. Að minnka núverandi heild-
arsóknarþunga i þorskinn um
helming.
2. Að koma i veg fyrir veiði
smáfisks, þriggjaára ogyngri, og
draga verulega úr veiðum á 4ra
ára fiski.
1 skýrslu Hafrannsóknarstofn-
unarinnar segir einnig, að fiski-
skipastóllinn, sem nú stundar
þorskveiðar við tsland sé allt of
stór. Hafi sóknin u.þ.b. tvöfaldazt
frá árinu 1954 án þess þó að afli
hafi aukizt og þótt sóknin yrði
minnkuð um helming mætti gera
ráð fyrir sama aflamagni en mun
arðbærari veiðum.
Hafrannsóknarstofnunin gerir
slðan tillögu um, að þriggja ára
þorsk.- ■ og yngri verði algerlega
friðaður og að ekki verði leyft að
veiöa meira af þorski á næsta ári
en 230 þús. lestir, sem samsvarar
nokkurn veginn þeim afla, sem
Islenzki flotinn hefur fært að
landi. Segir stofnunin i álitsgerð
sinni, að jafnvel þótt erlend fiski-
skip hyrfu alveg af tslandsmiðum
sé Islenzki fiskiskipastóllinn nú
þegar orðinn of stór til hag-
kvæmrar nýtingar á þorskstofn-
inum.
c Vsa:
Árið 1962 náði ýsuafli við tsland
hámarki, 119 þús. tonnum, en hef-
ur minnkað gifurlega síðan og var
aðeins 39 þús. tonn 1972. Aðal-
ástæðuna segir Hafrannsóknar-
stofnunin vera þá, að komið hafi
röðlélegra árganga. Árgangarnir
frá 1970 og 1971 hafi hins vegar
verið I meðallagi og hafi ýsu-
stofninn þvi aftur farið að rétta
við. Horfur séu hins vegar á að nú
taki stofninn aftur að rýrna.
Hafrannsóknarstofnunin áætl-
ar, að hámarksafrakstur ýsu-
stofnsins geti verið 70—75 þús.
tonn á ári ef komið verður í veg
fyrir það smáýs'udráp, sem nú á
sér stað. Leggur stofnunin I þvi
sambandi til, að aflahámark ýsu
á árinu 1976 verði ákvarðað 38
þús. tonn, en það samsvarar þvi,
sem Islenzki flotinn hefur veitt
árlega af ýsu upp á siðkastið.
Ufsi:
Svipaða sögu er að segja af ufs-
anum og ýsu og þorski, að hann er
nú ofveiddur og nást þvi ekki þau
hámarksafköst —ca.100 þús. tonn
á ári — sem Hafrannsóknarstofn-
unin telur að ná megi út úr stofn-
inum. Gerir Hafrannsóknarstofn-
unin að tillögu sinni, að ekki verði
veitt meira af ufsa á næsta ári, en
75 þús. tonn og vitnar I þvi sam-
bandi til niðurstöðu Alþjóðahaf-
rannsóknarráðsins, sem telur 75
þús. tonna afla hámark þess, sem
veiða megi af ufsa eigistofninn að
ná eðlilegum styrkleika. Og enn
er hér um að ræða svipað magn af
ufsa, og islenzki fiskiskipaflotinn
aflar einn árlega.
Karfi:
t skýrslu Hafrannsóknarstofn-
unarinnar segir, að á undanförn-
um árum hafi verið gengiö of
nærri karfastofninum og hafi
veiðin i æ rikara mæli verið bor-
in uppi af smákarfa. Með þvi að
Framhald á 11. siðu.
„Kauphækkanir koma ekki til
greina eins og nú er ástatt”,
sagði Jdn H. Bergs, formaöur
Vinnuveitendasambands ts-
lands, I viötali sem Alþýöublaö-
iö átti viö hann i gær. Jón sagö-
ist vera sammála Birni Jóns-
syni forseta ASf aö þvi leyti, aö
nauösynlegt væri aö takast á viö
orsakir veröbólgunnar en hætta
að glima viö afleiðingarnar ein-
ar saman, en þaö var megininn-
tak i ræöu sem Björn flutti á
kjördæmisþingi Alþýöuflokks-
ins fyrir nokkrum dögum. Jón
Bergs sagöist hins vegar vera ó-
sammála Birni Jónssyni, aö þvi
leyti aö hann taldi kauphækkan-
ir ekki koma til greina. Björn
talaðium 20—30% kauphækkan-
ir, sem lágmark þess, sem hann
nefndi hóflegar kaupkröfur.
Þessar fullyrðingar taldi Jón H.
Bergs algerlega óraunhæfar,
sérstaklega meö hliösjón af
hinni slæmu greiöslustööu þjóö-
arinnar við útlönd og lélegrar
afkomu fyrirtækja.Kauphækk-
anir eins og nú er ástatt i efna-
hagsmálunum hljóta þvi ein-
ungis aö veröa til þess aö auka
veröbólguna sem leiöa mun af
sér nýjar efnahagslegar koll-
steypur sem ég held aö allir séu
búnir aö fá nógaf,” sagði Jón H.
Bergs aö iokum.
SEINKAÐI UM
SÓLARHRING
Alþjóðlega svæðamótið i skák
sem hefjast átti að Hótel Esju á
sunnudaginn var frestað um
einn dag vegna þess að tveir er-
lendu keppendanna þeir V.
Libertson stórmeistari frá
ísrael og J. Murray frá Irlandi
komust ekki til landsins i tæka
tið. Þeir komu svo til landsins
seint i gærkvöldi, en þar sem
þeir áttu að tefla innbyröis var
skák þeirra frestað þar til bið-
skákir verða tefldar.
Við birtum úrslit fyrstu um-
ferðarinnar og töfluröðina á
blaösiðu 3.
Benedikt Gröndal í umræðum á Alþingi í gær
ENGA SAMNINGA
INNAN 50 MlLNA!
— Alþýðuflokkurinn er þeirr-
ar skoðunar, aö ekki komi til
mála að veita erlendum aðilum
neinar veiöihcimildir innan 50
milnanna, sagöi Bcnedikt
Gröndal, formaður Alþýöu-
flokksins, i ræðu sinni við um-
ræður utan dagskrár um land-
hclgismálið, sem fram fóru i
Sameinuðu Alþingi I gær. Bene-
dikt sagði cnnfremur, aö ef það
gæti leyst einhver mál að gerðir
yröu samningar til mjög
skamms tima um veiðihcimildir
á svæöinu frá 50 til 200 milur, þá
væri rétt að skoða það, en veiði-
heimildir innan 50 milna niark-
anna kæmi ekki til greina að
vcita.
Utandagskrárumræðurnar
um landhelgismáliö hófust meö
þvi, að Lúövik Jósefsson kvaddi
sér hljóös og geröi aö umtalsefni
nýjustu skýrslu Hafrannsóknar-
stofnunarinnar um ástand fiski-
stofna á tsl.miöum. Las hann
upp umsögn Ilafrannsóknar-
stofnunarinnar um ástand
helztu bolfiskstofna við tsland
og hve mikið óhætt væri aö
veiða af hvcrri tcgund um sig.
Benti Lúðvik á, aö það magn,
sem Hafrannsóknarstofnunin
teldi óhætt að veiöa á árinu 1976,
samsvaraöi svo til alveg þvi
magni, sem islenzk fiskiskip
hefðu veitt á undanförnum ár-
um og samkvæmt þvi væri tómt
mál aö tala um aö veita útlend-
ingum veiðiheimildir á tslands-
miöum þar eö ás*""d fiskistofn-
anna geröi slikt einfaldl. ekki
kleift. Spuröi Lúðvik hvort þessi
niöurstaöa Hafrannsóknar-
stofnunarinnar yrði ekki lögð til
grundvallar hvað varöar af-
stööu islenzku sendincfndarinn-
ar, er fcr til viöræðna viö Breta
siðar i vikunni og hvort hún
heföi ekki leitt til þess, að ríkis-
stjórnin fengist nú til þess að
lýsa þvi yfir, að samningar
a.m.k. innan 50 milnanna kæmu
ekki til greina.
Geir llallgrimsson sagöi I
svarræðu sinni, aö stefna rikis-
stjórnarinnar væri að friöa 50
mílna svæðið sem mest. Þá gat
forsætisráðherra þess, aö i bi-
gerð væri að boöa til ráöstefnu
fiskifræöinga og annarra á-
hugamanna um efni skýrslu
Hafrannsóknarstofnunarinnar
um ástand fiskistofna á tslands-
miöum. Ráöherrann sagöi jafn-
framt, að rikisstjórnin hefði
ekki taliö ástæöu til þess aö boöa
landhclgisnefnd, sem I eiga
sæti fulltrúar allra þingflokka,
til fundar, þar eö stjórnarand-
staöan heföi rofiö samstarf viö
rikisstjórnina I málinu.
Benedikt Gröndal mótmælti
þessum ummælum forsætisráð-
herra harðlega og kvað þau
furöuleg. Þaö væri með öllu
rangt, að rofnað hefði sainstarf
stjórnarflokka og stjórnarand-
stööu i landhelgismálinu. Þvert
Framhald á 11. siöu.