Alþýðublaðið - 30.03.1976, Blaðsíða 2

2 STJÖRNMÁL
Þriðjudagur 30. marz 1976. blaöíö1'
——Ö-tg-eftnrd-h—Ai-þý-ftirfttrirkttriirn-r-
Rekstur: Reykjaprent hf. Tækni-
legur framkvæmdastjóri: Ingólfur
Steinsson. Ritstjóri og ábyrgöar-
maður: Arni Gunnarsson. Ritstjóri:
»ighvatur Björgvinsson. Ritstjórnarfulltrúi: Bjarni Sig-
tryggsson. Aðsetur ritstjórnar er I Siöumúla 11, simi 81866.
Auglýsingar: simi 28660 og 14906. Prentun: Blaðaprent h.f.
.Askriftarverð: 800 krónur á mánuöi og 40 krónur i lausasölu.
alþýóu
blaóíó
Hin gleymda stétt 5
Þegar rætt er um kjaramálin og að náðst haf||
samningar milli aðila vinnumarkaðarins þá vilj^g
menn gleyma því, að málefni eins fjölmenns hóp^
launþega — starfsmanna ríkisins — eru ekki leyst|gj
Þetta er raunar ekki í fyrsta sinn, sem menn — viljjj
andi eða óvil jandi — gleyma Bandalagi starfsmannaS;
rikis og bæja í umræðum um kjaramál. öll blöð erÆ
full af fréttum og frásögnum þegar launþegar á hin2
um frjálsa vinnumarkaði heyja kjarabaráttu. En e|~jj
starfsmenn ríkisins eiga í hlut, þá þegja blöðin ogj'i
aðrir f jölmiðlar. Það er eins og BSRB haf i ekki öðK
ast viðurkenningu sem launþegasamtök enda þót||
innan þess vébanda megi finna ýmsa mestu lág-
launahópa í þessu landi.
Barátta BSRB snýst að þessu sinni ekki einvörð-
ungu um kaup og kjör. Opinberir starfsmenn berjast
nú fyrir því að öðlast réttindi, sem aðrir launþegar •
hafa notið árum og áratugum saman. Opinberife
starfsmenn vilja fá að öðlast þau sjálfsögðu mann-jj;:
réttindi að fá að leggja verðmætamat á vinnu sina og
fá að ráða því sjálfir, hvortþeir vilja selja hana á þvP
verði, sem boðið er, eða ekki. Verkfallsréttur er auðJí
vitað sama réttindamál fyrir opinbera starfsmenr
og aðra launþega og þegar tillit er tekið til þess, hve
oft er búið að lofa opinberum starfsmönnum þeir
réttindum og hve oft er búið að svíkja þau loforð- þc
er eðlilegt, að þeir séu orðnir þreyttir á biðinni
vilji fá að sjá eitthvað gerast í málinu.
Margir þeirra, sem telja verkfallsrétt sjálfsögðP
mannréttindi fyrir launafólk á hinum frjálsa vinnu®
markaði, Ifta öðrum augum á slík réttindi hjá opin-®
berum starfsmönnum. í slíkri afstöðu er fólgin al®
varleg þversögn. Auðvitað á það ekki að skipta máll®
varðandi slík atriði hjá hverjum launþeginn starfar.®
Þaðer að sjálfsögðu lítiðsamræmi í því ef hægt er ad®
svipta launþega félagslegum réttindum við það eitlB
að hann f lytur sig til í starfi — f rá einkaatvinnurek®
enda og yfir til ríkis eða sveitarfélags. Það er eðlfli
starfans, sem málinu skiptir, en ekki hitt, hver greiðJB
ir launin. Og eðli flestra opinberra starfa er ekki éH
þann veg, að það réttlæti, að opinberir starfsmenrB
hafi ekki sama samningsrétt og aðrir launþegarH
Krafa BSRB um fullan samningsrétt fyrir opinberöj|
starf smenn er því réttlát og eðlileg og allir þeir, serrg
vilja styðja að auknum félagslegum réttindurr|§g
launafólks, ættu að styrkja opinbera starfsmenn jgg
þeirri baráttu.
Alþjóðadagur fatlaðra:
Síðastliðinn sunnudag var haldinn Alþjóðadagurp
fatlaðra. Einkunnarorð dagsins voru: "Fatlaðir jg|
starfi." Samtök fatlaðra notuðu daginn til þess acjgg
skýra fyrir almenningi þá aðstöðu til starfa, serr^
fötluðu fólki er búin í samfélaginu, og æskja úrbóta«p
Flest það, sem f ram kom um þetta efni, hlýtur a<£
vekja fólk til alvarlegrar umhugsunar. Fatlað^tí
fólkið á sama rétt og aðrir þegnar þjóðfélagsins |
m.a. þann sjálfsagða rétt að fá að starfa og a
störfum þess og vinnuframlagi sé sýnd virðing a
samfélaginu. En mikið skortir til þess að svo sé. Á
þess að heilbrigt fólk geri sér fulla grein fyrir þv
leggja heilbrigðir samborgarar og þjóðfélagið sjálf
marga steina í götu fatlaða fólksins — og flesti
þessara steina eru lagðir þar alveg að þarflausu og.
án umhugsunar eða umhyggju.
Fatlaða fólkið á við marga erfiðleika að glíma,
sem þeir, sem heilbrigðir eru, þekkja ekki. En
fatlaðir biðja ekki um vorkunnsemi eða náðarbrauð
frá okkur hinum. Þeim er miklu meira virði að fá
viðurkennt að þeir eigi sama rétt og aðrir — m.a.
þann rétt að fá að sjá sér farborða með vinnu hugar
og handa og öðlast þá lífshamingju sem því fylgir að
fá að vera þátttakendur í því, sem er að gerast, en
ekki aðeins áhorfendur.
Það þarf ekki að kosfa annað en eðlilega umhyggju
— sömu umhyggju og samfélagið sýnir fullfrískum
manni, sem leitar að vinnu við sitt hæfi. Fatlað fólkl
geturverið nákvæmlega jafn nýtir þjóðfélagsþegnarH
og þeir, sem heilbrigðir eru og það hef ur áhuga á að[“"
svo geti orðið. Þá viðleitni fatlaða fólksins eigum við
að styðja. Gleymskan er slæm, en vorkunnsemin
getur þó verið verri. Það er ekki meðaumkun,, sem
fatlaðir æskja, heldur skilningur á því að það verður
að fá að lifa eðlilegu lífi eins og annað fólk og það
kostar okkur miklu minna, en við höldum, að gera
því það kleift.
Skuldabvrðin við útlönd nemur nú tvö bús-
und dollurum á hvert mannsbarn í landinu
2 DOLLARAR AF HVERJUM 10
SEM AFLAST MEÐ ÚTFLUTN-
INGIFARA í VAXTA-
GREIÐSLUR OG AFBORGANIR
„Viö höldum nú f annaö sinn
aðalfund i skugga gifurlegrar
veröbólgu sem i tvö ár hefur
verið um 50% hvort áriö eöa
113% ef bæði árin eru tekin
saman. A sama tima hafa inn-
lán í Iðnaðarbankanum aðeins
aukizt um 62% og er hann þó
fyrir ofan meöallag i banka-
kerfinu.
bannig komst Gunnar J. Frið-
riksson, formaður bankaráðs
Iðnaðarbanka tslands, að orði i
ræðu á aðalfundi bankans i vik-
unni er leið — er hann gerði
efnahagsmálin að umræðuefni,
og bætti við:
..Þetta þýðir að hlutfallsleg
geta bankans til þess að sinna
þörfum viðskiptavina sinna
hefur minnkað um helming eða
þvi sem næst.
A sama tima eykst þörf fyrir-
tækjanna á fyrirgreiðslu.
Þessar staðreyndir segja
okkur það, að verði áframhald á
óðaverðbólgu, sem þvi miður
allt bendir tií, er framtið iðn-
aðarins og annarra atvinnuvega
stefnt i hreinan voða, auk þess
sem slikt verðbólguástand
hlýtur að leiða til upplausnar i
þjóðfélaginu. Ég vil þvi ljúka
jiessum orðum minum með
áskorun, já, kröfu um það, að
hversu óvinsælt það kann að
vera þá séu gerðar nauðsyn-
legar ráðstafanir til þess að
stöðva þennan hrunadans.”
Skuldafen
Ofangreind voru lokaorð i
ræðu Gunnars, en i upphafi
ræðu sinnar fjallaði hann um
skuldabyrði islenzku þjóðar-
innar erlendis, hve mikil þau
væru að umfangi og hver áhrif
þeirra væru orðin á islenzkt
efnahagslif. Um það fórust
Gunnari svo orð:
Þjóðarframleiðsla og þjóðar-
tekjur eru helztu mælikvarðar
um afkomu þjóðarinnar hverju
sinni. Aætlað er, að árið 1975
hafi þjóðarframleiðslan minnk-
að um 3-4% en árið 1974 minnk-
aði hún um 3%. Talið er, að
þjóðartekjur muni hafa minnk-
að ennþá meira eða um 8%, og
er það vegna versnandi
viðskiptakjara.
I Aætlað er, að heildar-
fjármunamyndun þ.e.a.s.
fjárfesting hafi minnkað á
árinu 1975 um rúmlega 3% en
árið 1974 jókst hún um tæp-
lega 7%.
Aðal ástæðan fyrir þess-
ari minnkun cr gifurlegur
samdráttur i fjárfestingu at-
vinnuveganna cða um 16%
en á hinn bóginn jukust opin-
berar framkvæmdir um
hvorki meira né minna en 18-
19% og er það ástæðan fyrir
þvi að fjármunamyndunin
minnkaði ekki meira en áður
er getið.
m~ m\
Jr-pL
Gunnar J. Friðriksson,
formaður bankaráðs Iðnaðar-
bankans.
■ Útlán viðskiptabank-
anna að undanskyldum
afurðarlánum og lánum til
Framkvæmdasjóðs jukust á
árinu um 15%, samanborið
við 42% aukningu samsvar-
andi lána árið áður.
■ Heildarútlán banka-
kerfisins jukust hins vegar
um tæplega 35% á árinu
og munar þar mest um
skuldasöfnun ríkissjóðs við
Seðlabankann.
■ En skuldir rikissjóðs
jukust um tæplega 6.8 millj-
arða króna sem er tvöfalt
meiri aukning en árið 1974.
■ A sama tima batnaði
lausafjárstaða innlánsstofn-
ana gagnvart Seðlabank-
anum um nær 3 milljarða
króna árið 1974.
■ H i n gifurlega
skuldasöfnun rlkissjóðs við
Seðlabankann átti drýgstan
þátt i þvi að viðhalda þenslu
og óhagstæðum viðskipta-
jöfnuði.
■ Samkvæmt bráða-
birgðatölum um viðskipta-
jöfnuðinn 1975 varð hann
óhagstæður um tæpa 22
milljarða króna en 1974 varð
hallinn 15,5 milljarðar
króna, heildargreiðslujöfn-
uðurinn við útlönd var óhag-
stæður um tæpa 5 milljarða
króna.
■ i árslok var netto gjaid-
cyrisstaðan neikvæð um nær
3.4 milljarða króna.
■ Hin óhagstæða þróun á
stöðu þjóðarbúsins við útlönd
hefur leitt til sivaxandi lán-
taka erlendis. Arið 1975 juk-
ust erlend lán til lengri tima
en 1 árs um 31,2 milljarða
króna eða 75%.
■ Illutfall þessara lána af
þjóðarframleiðslunni var i
upphafi ársins um 31% en
jókst i um það bil 41% i
árslok, — sé miðað við þær
bráðabirgðatölur sem til
staðar eru nú.
| i árslok 1975 voru þessar
skuldir 72,6 milljarðar króna
eða um 425 milljónir dollara
sé miðað við gengi i árslok.
I Þetta samsvarar þvi um
2 þús. dollurum eða á núver-
andi gengi um 350 þús. kr. á
hvert mannsbarn i landinu.
I En ekki er öll sagan
sögð, þvi á sama tima og við
höfum aukið lántökur okkar í
þvi mæli sem ég hefi hér
greint frá, þá hafa lánskjör á
crlendum mörkuðum versn-
að, vextir hækkað og láns-
timi styst.
I Greiðslubyrðin þ.e.a.s.
hlutfallið milli afborgana og
vaxta-greiðslna af þessum
löngu lánum hefur því stór
aukist. Arin 1970-1974 var
greiðslubyrðin að meðaltali
10,7% af útflutningstekjum. i
ársbyrjun 1975 var þetta
hlutfall 11,2% en i árslok var
það komiö i 14,8%.
| Hlutfall þetta mun enn
vaxa á næstu árum og ekki
er óvarlegt að áætla að það
verði komið i 20% á næsta ári
eða þar næsta. Þetta þýðir,
að þá fara tveir dollarar af
hverjum 10 sem við öflum
með útflutningi beint til
greiðslu vaxta og afborgana.
| Og rétt er að taka fram
að hér er eingöngu verið að
tala um erlend lán til lengri
tima en 1 árs, og ótaldar eru
lántökur sem farið hafa i að
styrkja gjaldeyrisstöðu
landsins.
| Væru þvi allar okkar
skuldir erlendis teknar með
er raunveruleg greiðslubyrði
töluvert hærri en þessar
tölur.
Eðlilegt er að spurt sé.
Hvert stefnir? Er hægt að
halda áfram að auka opin-
bera fjárfestingu og sam-
neyslu en takmarka fjárfest-
ingu og rekstrarlán fram-
leiðsluatvinnuveganna? Hve
mikið mega erlendar skuldir
aukast? Hvað verður ef við
getum ekki staðið i skilum?
Þetta eru spurningar sem
upptaka hugi allra sem að
hér eru inni og sem æskilegt
væri að efnahagssérfræð-
ingar þjóðarinnar gæfu skýr
og greinargóð svör við.
—BS