Alþýðublaðið - 30.03.1976, Blaðsíða 9

8 HORNIÐ ___ _______
íslenzka tonlist í
íslenzka útvarpið!

Gamall og tryggur
hlustandi rtkisútvarpsins
leit inn til okkar á dögun-
um og vildi koma á fram-
færi i Hornið ábendingu
til tónlistardeildar rikis-
útvarpsins.
Þessi ágæti
kvaðst vilja heyra meira
af islenzkri tónlist i tón-
listartimum útvarpsins,
og þá gjarnan lög eftir
Inga T. Lárusson, Eyþór
Stefánsson og 12. septem-
ber, svo nokkur tónskáld
séu nefnd.
Hann kvað þetta vera
skoðun margra kunningja
sinna, eldra alþýðufólks,
sem hefði hlustað og
hlustaði enn á útvarpið
þótt sjónvarpið væri
komið tíl sögunnar.
maður
Útvarpsráð -
þegar menn verða
að saltstólpum
Fyrir nokkru var samþykkt i út-
varpsráði tillaga frá Friðriki Sófussyni,
sem gengur i þá átt að fækka þeim þjóð-
málablöðum, sem njóta þeirrar sér-
stöðu, að úr þeim er lesið á mánudags-
morgnum.
Aðra daga vikunnar er lesið úr leið-
urum dagblaðanna eins og kunnugt er.
Margt bendir til þess, að þessi úrdráttur
úr leiðurum dagblaða og þjóðmálablaða
sé mjög vinsælt efni. Óhætt er að segja,
að mikill fjöldi þeirra sem áhuga hafa á
stjórnmálum, hlusti á þennan lestur, ef
þeirgeta komið þvi við. Og það jafnvel
þótt þeir hafi aðstöðu til að lesa blöðin
sjálf á eftir.
Að vissu leyti má segja, að þessi dag-
skrárliður útvarpsins hafi algera sér-
stöðu, þ.e.a.s. meðal fastra dagskrár-
liða. Sérstaðan liggur fyrst og fremst i
þvi, að þarna eru fluttar skoðanir.
Það er einmitt hræðslan við skoðanir,
sem gerir rikisútvarpið að dauðum og
andlausum fjölmiðli. Þar er hlutleysis-
stefnan svo herfilega mistúlkuð, að
skoðanaágreiningur og frjáls skoðana-
skipti um hin ýmsu málefni verða að
þoku, sem hefur deyfandi áhrif á fólk.
Dæmigert rikisbákn
Af tvennu illu má ef til vill segja, að
sjónvarpið sé þó skömminni skárra en
hljóðvarpið. Þar hafa þó sést tilþrif,
sem benda til þess, að það séu ekki allt
eintómar vofur, sem þar starfa heldur
lifandi fólk, sem skynjar mannlifið,
þjóðfélagið og einstaklinginn.
Þrátt fyrir þessa viðleitni er ljóst, að
drungi rikisbáknsins vinnur seig-
drepandi á hverjum ljósgeisla, sem
kemst inn fyrir dyr þessarar stofnunar.
Það er mikil ábyrgð, sem hvilir á
hverri þeirri rikisstofnun, sem hefur
einokunaraðstöðu i landinu. Það er ein-
mitt slik aðstaða, sem rikisútvarpið
hefur, og það er hörmulegt til þess að
vita, að almenningur i landinu skuli láta
sér gott þykja.
Ekki bæta stjórnmálamennirnir
úr
En þó að rikisbáknið sé slæmt, verður
vart sagt, að þjóðkjörnir fulltrúar okkar
á Alþingi geri mikið til að bæta úr skák.
Allir þykjast þeir þó berjast fyrir lýð-
ræði. En þegar tii kastanna kemur, eru
minnihlutahópar i þjóðfélaginu
miskunnarlaust fótum troðnir. Og þetta
gera þingmenn okkar með bros á vör og
án þess að nenna að hugsa um málin.
Þegar lifandi menn verða að
saltstólpum
1 útvarpsráði sitja menn, sem til þess
eru kjörnir af Alþingi. Þetta eru stjórn-
málamenn að þvi leyti, að þeir eru
kjörnir samkvæmt pólitiskri uppstill-
ingu. Sumir þessara manna eru fullir af
umbótaanda i upphafi. En eftir að andi
kerfisins er búinn að umlykja þá nokkra
stund, breytast þeir i saltstólpa. Ef til
vill væri réttara að kalla þá kerfisþræla.
Það kom i hlut Friðriks Sófussonar að
gerast málsvari þeirra, sem vilja kæfa
rödd minnihlutahópa i þjóðfélaginu.
Rökstuðningur Otvarpsráðs að lands-
málablöðin séu of mörg er fyrir neðan
allar hellur. Spurningin hlýtur fyrst of
fremst að snúast um það, hvort eigi að
lesa þessa leiðara eða ekki. Það má vel
vera að það sé hagræðing fyrir kerfis-
menn útvarpsins að þeim sé fækkað
þannig að þeir geti skipulagt og staðlað
prógramið. Hinni spurningunni virðist
algerlega gleymt: Hvað segir fólkið eða
hvað vill fólk heyra?
Það sem á bak við þetta liggur er þó
fyrst og fremst það, að reyna að kæfa
niður raddir, sem kerfismönnum finnst
of háar. Og til þess að réttlæta svinariið
eru einstök málgögn kerfismanna iátin
fljóta með. Lesandi blaðsins
Utvarpið er ódýrt
þrátt fyrir allt!
Alþýðublaðinu barst
athugasemd frá
"útvarpsmanni”, vegna
fréttar er birtist I blaðinu
þriðjudaginn 22/3’76.
Til GÁS á Alþýðublaðinu.
Þú reiknar út i blaðinu
hvað kosti að hafa útvarp
og sjónvarp. ,,Þaö er þvi
oröinn dýr munaður aö
hlusta á hljóðvarp og
horfa á sjónvarp þessa
dagana. Hvorki meira né
minna en 16 þúsund
krónur á ári, eða tæpar 44
krónur á dag.”
Já, það er nú meira
hvað þetta er dýrt. Hvað
kostar livert eintak af
Alþýðublaðinu og hvað
kosta fjórar sigarcttur á
dag? ódýrt er nú útvarp
og sjónvarp miöað við
þetta hvorttveggja — eða
hvað finnst þér? Væri
ekki nær lagi, að þetta
kostaöi 100 krónur á dag.
„Útvarpsmaður”
VETTVANGUR Þriðjudagur 30. marz 1976. Ma^a"
alþýóU'
blaöið
Þriðjudagur 30. marz 1976.
3
VETTVANGUR 9
FYRIR SER A AUSTFJORÐUM?
Helgi F. Seljan alþingismaður
hefur lagt fram tillögu til þings-
ályktunar um að Alþingi skori á
rlkisstjórnina að hafnar verði til-
raunaveiðar á rækju á djúpslóð-
um fyrir Austurlandi. Til þessara
veiða verði fengin a.m.k. tvö skip,
og verði rekstur þeirra i samráði
við fiskifræðinga. Leggur hann
til, að veiðitilraunir þessar standi
eigi skemur en þrjá mánuði.
1 greinargerð þingsályktunar-
tillögunnar, segir Helgi, að til
þessara tilraunaveiða þurfi veru-
legan fjárstuðning, eða þá að rik-
ið sjálft stæði beinlinis aö veiðun-
um.
Aukakostnaður er mikill i
byrjun, og áhættan of stór fyrir
útgerðaraðila til að stunda veiðar
sem þessar. Einnig rikir enn mik-
il óvissa hvernig til tekst, jafnvel
þó horfur séu góðar. Helgi telur
að málið sé það brýnt að skipu-
legar veiðar eigi að hefja á sumri
komanda, með beinni aðstoð op-
inberra aðila, svo sem Fiski-
málasjóðs, og undir umsjá Haf-
rannsóknarstofnunar. Helgi
bendir á, að hér þurfi ákveðnar og
skipulegar aðgerðir þegar i stað,
þvi nú eru jafnvel uppi tillögur
um að leggja þorskveiðibátum i
2—4 mánuði á næsta sumri. Sjálf-
sagt þykir þvi að leitað sé allra
leiða til þess að hér geti opnast
nýjar veiðislóðir fyrir þorskveiði-
báta okkar.
n Fapa
tillögunni
„Já, það er mjög mikill áhugi
fyrir hendi með rækjurannsóknir
á djúpslóðum fyrir austan land,
og getum við ekki annað en fagn-
að tíllögu Helga um þetta mál”,
sagði Sólmundur Einarsson fiski-
fræðingur i samtali við Alþýðu-
blaðið. Sólmundur hefur unnið við
rannsóknir á rækjumiðum um
langt skeið, og spurðum við hann
nánar út I rannsóknir þessar, og
fleira sem rækju viðkemur.
„Helgi bendir á i tillögu sinni,
að sérstök skip séu nauðsynleg til
slikra rannsókna, og er ég alveg
sammála honum i þvi efni. Ég
held að til þessara rannsókna sé
bezt að fá leiguskip, sem fylla all-
ar nauðsynlegar kröfur. Annars
eru þrir aðilar á landinu sem eru
að breyta skipum sinum i þá átt,
að hægt sé að heilfrysta vissa
stærð af rækju í skelinni, en verka
rækju sem er fyrir neðan þennan
stærðarflokk á venjulegan
máta.”
] Rannsóknir
djúpmiðanna
r'
Það þarf að efla leit á djúpmið-
unum fyrir austan til muna.
Hingað til höfum við mest stund-
að rannsóknir inn á fjörðum, og
þá aðeins litillega út fyrir grunn-
slóðina. Fyrir austan eru góð grá-
lúðumið, og hefur rækja ánetjast
töluvert mikið. Með þessa vis-
bendingu um rækjumið, fórum
viðiathuguná þessar slóðir i mai
i fyrra. Styrkti það enn skoðanir
okkar um að góð rækjumið væri
þarna að finna, að i rækjuleit,
sem Hafþór fór, fékk hann 200 kg
á klst. af stórri og góðri rækju
djúpt út af Vattarnesi.
Fórum við norður með linu sem
er dregin 400 metra frá landi, og
urðum við alls staðar varir við
rækju. En þegar norðar dró,
minnkaði magnið nokkuð, enda er
þar kargabotn. Hins vegar er
sléttur og góður rækjubotn þar
suður af, en við höfðum ekki tima
til að kanna þau svæði nánar.
1 mai næstkomandi, förum við á
Arna Friðrikssyni austur, og
verða þessi svæði könnuð nánar.
Þessi ferð verður i samvinnu við
uppsjávarfiskideild Hafrann-
sóknarstofunarinnar. Mjög jafnt
dýpi er á þessum slóðum, eða
400—500 metrar. Hlutföll rækj-
unnar sem er á djúpmiðunum, er
stærri en á grunnmiðum, og þvi
meira eftir henni að sækjast.
Flestir þeir bátar sem stunda
rækjuveiðar eru fremur smáir, og
geta þeir ekki stundað rækjuveið-
ar á djúpmiðunum. Þetta langt
frá landi, er oft mikið veðraviti,
og einnig er dýpið það mikið, að
erfitt er um vik. Skip sem eru
stærri en 150 tonn, geta þvi ein-
göngu veitt þarna, og einnig eru
smærri skuttogarar hentugir fyr-
ir rækjuveiðar á þessum djúp-
miðum.
Rækju á djúpslóðum er ekki
eingöngu að finpa fyrir austan
land. Úti fyrir Norðurlandi, eru
mörg góðmið, sem litið eða ekk-
ert hafa verið nýtt. Við erum
lengra kompir með rannsóknir á
þeim en fyrir’austan, og hefur
Snorri Snorrason frá Dalvik verið
helzti forgangsmaður fyrir þeim
rannsóknum, sem hafa gengið
vel.
Nokkur af þessum miðum hafa
verið nýtt, t.d. við Grimsey og
Kolbeinsey. Rækjan virðist vera
nokkuð þétt við Grimsey, en við
Kolbeinsey er verri botn, og rækj-
an dreifðari. Annars hefur isinn
hamlað nokkuð veiðum á þessum
slóðum.
Ég hef gert kort yfir þau rækju-
miðsem litið eða ekkert hafa ver-
ið nýtt. Meðal þeirra er Kolluáll,
sem er nokkuð djúpt út frá Ond-
verðanesi. Við Djúpál út frá tsa-
fjarðardjúpi eru ágæt mið sem
ekkert hafa verið nýtt. Austur
með Reykjafirði eru ágæt mið,
svo og um mest allan Húnaflóa.
Austur af Siglunesi við Eyjafjörð,
er svæði sem engar veiðar hafa
verið stundaðar á. Við Axarf jörð
eru ágæt mið sem nokkuð hafa
verið nýtt. 1 Bakkaflóadýpi út af
Langanesi eru mið sem hafa gefið
góða raun. Sama er að segja um
Héraðsflóadýpi, Berufjarðarál og
Lónsdýpi. Þar suður af, allt að
Eldey, eru svæði sem eftir er að
rannsaka. Rækjuveiðar hafa ver-
ið stundaðar á Hólakanti við Eld-
ey i langan tima, en þær voru
bannaðar fyrir tveimur árum,
vegna þess hve mikið var um
smáfiskadráp i rækjutrollunum.
f-] Smáfiskadráp
í rækjutrollum
Ungfiskur sem fer i rækjutrollin
hefur alltaf verið höfuðverkur hjá
okkur. Sérstaklega er mikið um
að þorskur á fyrsta ári veiðist i
trollin inn á fjörðum. Húnaflói og
Axarfjörður eru alveg hreinir af
fiski, en á öðrum fjörðum erþetta
atriði mikið vandamál. A dýpri
svæðum erum við lausir við þetta.
Á Breiðafirði er það ekki smá-
fiskur sem veiðist, heldur fiskur
af venjulegri stærð, og þá er
spurning, hvort um rækjuveiðar
sé að ræða.
Guðni Þorsteinsson hjá Haf-
rannsóknarstofnuninni hefur ver-
ið að vinna að breytingum á
rækjutrolli. Klæðir hann fremsta
hluta trollsins með þéttriðnu neti,
sem gerir það að verkum að meiri
hreyfing kemur á sjóinn við troll-
ið og fælir fiskinn frá þvi”, sagði
Sólmundur að lokum.
—GG
“I Skuttogari
á rækju
[~| Ný rækjumið
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
ÞAÐ ER HÆGT AÐ AGA BÖRNIN
AN ÞESS AD ÞAU TAKI NEI-
KVÆDA AFSTÚÐU TIL SKÓLANS
Þegar barn kemur i
fyrsta sinn i skóla er það
venjulega fullt tilhlökk-
unar og jafnframt eilitið
kviðið.
Það væntir sér hins
bezta og vill læra og það
vill gjarnan fara eftir
þeim reglum og fyrir-
mælum sem skólinn set-
ur.
En barnið reynist
ekki ætið þess megnugt
að uppfylla þær kröfur
sem skólinn gerir um
hegðun og námsgetu.
Ef svo er ekki verður hann að
koma til móts við barnið og örva
þaö og hvetja með öllum hugsan-
legum ráðum, svo það verði ekki
fullt minnimáttarkenndar og gef-
ist jafnvel upp.
Hér á eftir fara nokkur atriði
sem gott er að hafa i huga þegar
skólabörn eiga hlut að máli.
Kurteisi er
nauðsynleg
Margir gerast sekir um ókurt-
eisi og klaufaskap, vegna þess að
þeir þekkja ekki reglur þær og
háttu sem gilda um kurteisi.
Fyrir þvi varðar miklu að börn-
um séu kenndar helztu kurteisis-
venjur og þeim sé tamið að beita
þeim i daglegu lifi.
Þarf að glæða vilja þeirra i þá
átt. Gæti þeim þá orðið þetta ó-
sjálfrátt og fyrirhafnarlaust. Þau
þurfa að skilja, að þau gera þetta
fyrst og fremst sjálfra sin vegna.
Börn verða t.d. á einhvern hátt
að heilsa kennara sinum og
kveðja hann, þá er þau koma og
fara heim úr skóla.
Kennarinn þarf að segja börn-
unum hvernig þau eiga að ávarpa
hann I skóla og heilsa honum,
þegar þau mæta honum utan
skóla.
Er viðunandi að þau nefni hann
nafni sinu, en virðulegra að við-
hafa orðið kennari, og segi
„komdu sæl” eða „komdu sæll”
þegar þau hitta hann úti, eða
hneigi sig aðeins:
Og auðvitað á kennari þá að
taka glaðlega og greinilega undir.
Loks mega þau ekki gleymá að
segja „skólastjóri” þegar þau á-
varpa skólastjóra.
Börnin eiga að
venjast hreinlæti
Kennara ber að fræða yngri
börnin um hreinlæti, hvers vegna
þau þurfi að þvo sér,
baða sig, greiða hárið, skafa
undan nöglunum o.s.frv. Fræðsl-
an um þetta styrkir viðleitni
barnsins til að vera hreinlátt.
Gera verður kröfur til þess að
nemendur mæti i skóla hreinir
um andlit og hendur, snyrtilega
klæddir og hafi helzt vasaklút.
Sjálfsagt er að skilja óhreina úti-
skó eftir framan við skólastofu-
dyr og ganga inn annað hvort á
sokkaleistum eða inniskóm.
Æskilegt er að skólahjúkrunar-
konan hafi tima til að lita inn i
skólastofurnar öðru hvoru til að
athuga hreinlætið.
Það er nokkurt aðhald fyrir sóð-
ann. En kennari mun þó jafnan
þurfa að vera á verði um, að
hreinlætiskröfum sé fylgt.
Hann getur t.d. einu sinni i viku
eða svo, gengið um stofuna fyrir-
varalaustog skoðað allarhendur.
Þeir sem koma óhreinir i skólann
verða að fara að handlauginni og
þvo sér. Séu mikil brögð að sóða-
skap nemenda og lagist ekki við
áminningar kennara, er rétt að
hjúkrunarkona taki málið að sér,
enda er þá oftast heimilinu um að
kenna.
Hafa verður reglu
á hlutunum
Reglusemi barna fer mjög eftir
þeim venjum sem rikja á heimil-
inu. Mörg börn eru svo reglusöm
þegar þau koma i skóla að ekki
verður að fundið, en önnur þarf að
venja á reglusemi, ella yrði nám
þeirra allt i molum. Börnin kynn-
astfljóttreglum skólans. Þau eru
látin hengja yfirhafnir á snaga og
setja útiskó á vissan stað, o.s.frv.
Það er tiltölulega auðvelt fyrir
kennara að gæta þess að börn
hlýði skólareglunum meðan þau
eru i skóla.
Hitt er öllu erfiðara að sjá um
■RHHNmim
að börn séu reglusöm i heima-
námi og heimanbúnaði. Kemur
þar meir til kasta heimilisins.
Kennari þarf að tala við börnin
um reglusemi. Hann getur t.d.
gert skólatöskuna að umtalsefni:
Hana ætti alltaf að geyma á sama
stað heima, láta áhöld og náms-
bækur niður i hana þegar heima-
námi er lokið dag hvern, en ekki
leggja það frá sér hér og þar, og
lita á stundaskrána til að athuga
hvort ekkert muni vanta i töskuna
sem nota þarf i skólanum daginn
eftir, eða ekkert hafi gleymst að
læra undir daginn.
Börn eru gleymin
Mörg börn eru gleymin og
margt glepur. Þrátt fyrir góðan
vilja, getur þess vegna oft orðið
misbrestur h reglusemi i námi.
Kennari verður þvi að styrkja
vilja þeirra og minni með þvi að
segja þeim skýrt og skilmerki-
lega, hvað þau eigi að læra heima
ef um heimanám er að ræða, hvað
þau eigi að hafa meðferðis i skól-
ann, hvenær þeim ber að skila
verkefnum o.þ.h. Gott er að rita
það einnig á skólatöfluna.
Hann ætti að hvetja nemendur
til að nota að jafnaði SAMA TIMA
DAGSINS til heimanáms, og helzt
að ljúka nokkrum hluta þess áður
en farið er út að leika sér.
Komið getur til mála að hafa
gleymskulista i bekknum.
Einhver nemandi gæti merkt
þar við nöfn þeirra, sem gleyma.
Kennari gæti svo birt bekknum
niðurstöðurnar i Jok hvers mán-
aðar. Um leið gæti hann gefið ein-
hverja viðurkenningu þeim, sem
aldrei hafa gleymt neinu.
Varast ber mikinn
hávaða i kennslu-
stundum
Mikill hávaði inni i skólanum er
alltaf hvimleiður. Hávaðasamur
bekkur er oftast erfiður, og
kennslan þar nýtist illa. Þess
vegna verður kennari að vinna
með öllum skynsamlegum ráðum
gegn hávaðanum, enda þótt eðli-
legt sé að nokkur hávaðasemi
fylgi börnum jafnan. Greina má
þó á milli þess hávaða, sem stafar
af starfsáhuga og hins er af slæm-
um venjum er sprottinn eða
stundum af verkefnaskorti.
Kennari ætti sjálfur að temja sér
að tala i fremur lágum tón. Kapp-
kosta ætti að fá börnin til að
hljóðna þegar þau ganga um úti-
dyr, og fara hávaðalitið um, inn-
an veggja skólans.
Kenna þarf ungum börnum
hvemig þau eiga að færa til stól-
inn sinn, setjastog standa upp, án
þess að allt ætli um koll að keyra.
I flestum bekkjum eru til há-
vaðabelgir. sem fljótt munu láta
til sin heyra. Er nauðsynlegt að
þagga niður i þeim strax, en biða
þess ekki að þeir smiti út frá sér.
þar til bekkurinn er orðinn hávær.
Þá getur verið um seinan að bæta
þar um, þvi ekki er einhlitt að
ætla sér að þagga niður almennan
hávaða með þvi að sussa eða
kalla yfir hópinn.
Þegar eitt barn veldur hávaða
eða truflun, nægir oft að nefna
nafn þess. skipa þvi að þagna eða
áminna einslega.
Nokkur vandi er að ljúka
kennslustund, svo að ekki verði
hávaði eða óregla. en mikils virði
erað það gerist skipulaga einkum
þegar kennslu er lokið hvern dag.
svo að börnin gangi stillilega útúr
kennslustofu og af stað heimleið-
is.