Alþýðublaðið - 15.06.1976, Síða 12

12
Erum fluttir
á Rauðararstíg 1
sími 2o82o
Seljum stöðluð eyðublöð,
skrifstofuvörur, umslög og pappír
í miklu úrvali.
Sjáum um
hönnun og prentun eyðublaða.
J EYÐUBLAÐATÆKNIL
Tilboð óskast í
nokkrar fólksbifreiðar
er verða sýndar að Grensásvegi 9 þriðju-
daginn 15. júni kl. 12-3. — Tilboðin verða
opnuð i skrifstofu vorri kl. 5.
Sala Varnarliðseigna.
TRÉSMIÐJA
BJÖRNS ÓLAFSSONAR
REYKJAVÍKURVEGI 68 - SÍMI 51975
HAFNARFIRÐI
HÚSBYGGJENDUR!
Munið hinar vinsælu TI-
TU og Slottlistaþétting-
ar á öllum okkar hurö-
um og gluggum.
*
Ekki er ráð nema i
tíma sé tekið.
Pantið timanlega.
Aukin hagræðing
skapar lægra verð.
Leitið tilboða.
BÍOI
I HREINSKIUMI SAGT
Þriðjudagur 15. júní 1976
ýðu-
blaöió
ENN A Z-UNUM!
Svar til Pálma Jósefssonar fyrrum skólastjóra
Þakka þér fyrir skeytið
Pálmi, frá 11. þessa mánaðar.
Enda þótt ég telji mig hafa
þegar goldið „Torfalögin” i um-
ræðum um islenzka stafsetn-
ingu, kemst ég ekki hjá þvi að
ræða við þig nokkru nánar, er
það reyndar ekki óljúft.
■ Þvi er auðvitað siður en svo
fyrir að fara,að ég geti státað af
nokkrum nafnbótum vegna
málkunnáttu, ef það þætti ein-
hvers virði. En ég hefi ekki haft
skap til þess, að láta óhappa-
mönnum haldast uppi mót-
mælalaust frá minni hálfu, að
lima sundur mitt móðurmál.
Það er alger og brosleg firra,
að frá minni hálfu sé þetta mál
rekið vegna fastheldni við einn
bókstaf, sem þið teljið af hinu
illa. Ég þykist að visu hafa full
rök fyrir þvi, að þar séuð bið á
villigötum, en fleira kemt.’ til.
Að minum dómi er sök þéirra
glundroðamanna, sem illu heilli
fengu aðstöðu til að grauta i is-
lenzkri stafsetningu á hunda-
daga stjórnarferli Magnúsar
Torfa á menntamálunum, mjög
þung.
Og ég hika ekki við að kalla þá
til fullrar ábyrgðar á þvi athæfi.
Þvi miður á islenzk barna-
kennarastétt þar talsverðan
hlut að máli, annaðhvort vegna
fádæma skilningsleysis á þörf
fyrir eðlilegan og rökréttan
búning islenzks ritmáls, eða
undanbragða frá að einka sér
hann á sinum tima, nema hvort-
tveggja sé.
Þú kallar fram tvö vitni nafn-
greind úr kennarastétt, sem
hafi verið ósammála breyting-
unum frá 1929, einkum andvig
upptöku Z-u i ritmáliö, og þar að
auki pokafylli, eina eða fleiri af
ónafngreindum kennurum. ója,
það sést oftast á reiðtygjum og
öðru fargervi hvar hofmann
fara!
Vera má.að þér finnist það
ótugtarlegt — en mál sannast
er, að ég hefi aldrei falazt eftir
neinum „gæðastimpli” mér til
handa hefi látið dauðum sauð-
kinda- og nautaskrokkum þann
heiður eftir — að geta þess til,
að þessir nafngreindu heiðurs-
menn og svo allur hinn ónefndi
skari, hafi i senn talið það hinn
mesta óþarfa, að einka sér aðra
stafsetningarhætti, en þeir
höfðu við alizt og talið sér duga.
Ekki dettur mér i hug, að það
hefði ekki kostað þá talsverða
fyrirhöfn. En svo vitum við
báðir örugglega, að það er oft-
ast seint, ,,að kenna gömlum
hindi að sitja.”
Þessi tilgáta er reyndar ekki
alveg út i bláinn. Það vill svo til
að ég hefi átt þess kost, að ræða
hér um við kennara, nokkuð oft
á minni starfsævi.
Það er á engan hátt sagt i
hugsunarleysi, að leyfi til
glundroðans hafi verið „væltf'út
á sinum tima.
Með þvi háttalagi voru þeir,
sem að þvi stóðu, að vinna
óþurftarverk, sem stefndi beint
á að fleyga sundur ritmál
þeirra, sem hættu námi við
fullnaðarpróf og hinna, sem
brutust eitthvað lengra.
Þessir menn viröast hafa ver-
ið haldnir þeirri rótgrónu van-
metakennd, að rökrétt staf-
setning væri aðeins fyrir „heldri
manna börn”.
Þvi vil ég, að minnsta kosti
fremur trúa, en það þeim hafi
ekki þótt þurfa að „vanda torf-
ið” undir „lægri stéttar” lýð!
Sjálfur hefi ég ætið haft ein-
staka ömun á vanmetakennd,
einkum þeirri, sem birtist i að
telja það sjálfgefiö að einhver,
sem af tilviljun er fæddur af
„heldra fólki”, sem svo var og
hefur verið kallað, hljóti að vera
þeim æðri sem á aðeins venju-
legt, óbreytt fólk að!
Það var með ráðnum hug, að
ég geymdi mér að fjalla um
trompásinn þinn, Pálmi, próf.
Finn Jónsson.
Hver og einn má leggja mér
það út, sem honum sýnist, en
álit hans vil ég nú heidur telja til
þess að hafa „hunda” á hendi en
háspil. Það skal játað að ég hefi
ekki lesið öll hans ritverk, en
dálitið gluggað i bragfræði hans
þó og sitthvað, sem að þeim
málum lýtur.
Maður er nefndur E.Sievers,
þýzkur málfræðingur, sam-
timamaður próf. Finns. Hann
tók sér fyrir hendur að kenna Is-
lendingum bragfræði, islenzka!
Séu þessar rannsóknir Sievers
eitthvað rýndar ofan i kjölinn
kemur i ljós, að þar er um
furðulegt rugl að ræða, sem
mestmegnis sprettur af kunn-
áttuleysi á islenzku máli og
bragfræðireglum, eindæma
handahófshætti i rannsóknum
og fjarstæðu fullyrðingum.
Þetta sullum bull tók próf.
Finnur Jónsson upp á sina arma
og kallaði „sannvisindalega
bragfræði” sem nú hefði i fyrsta
sinn verið sett á laggirnar fyrir
Islendinga! Og það var meira
blóð i kúnni. Jafnhliða þessu
fullyrti hann, að þess hefði ekki
verið að vænta, að forfeður okk
ar, þ.á m. Snorri Sturluson
hefðu getað samið visindalega
bragfræði!!
Ekki skorti þó á, að hann gæti
haft fyrir framan sig meistara-
verk Snorra, Háttatal, sem þvi
miður virðist vera minni gaum-
ur gefinn en skyldi af fræöi-
mönnum.
Hér hefði þó Islenzkt mál ekki
átt að vera prófessornum neinn
fjötur um fót, eins og út-
lendingnum.
Þú verður að virða mér það til
nokkurrar vorkunnar Pálmi, að
traust mitt daprist á fræði-
manni, sem lætur á þrykk út
ganga eftir sig aðrar eins loka-
leysur i sinni eigin fræði- og
kjörgrein.
Þar eð er að visu ekki sagt, að
próf. Finnur hafi ætið farið með
rangt mál, og mætti fyrr vera.
Ég hygg, að það sé hinsvegar
á engan hallað.þó fullyrt sé að
próf Halldór Halldórsson sé einn
okkar lærðasti núlifandi fræði-
maður i islenzku máli. Satt er
það, að hann skrifaði undir þá
óheillabreytingu, sem Torfa-
liðið stóð að. En hann lýsti þvi
jafnframt yfir, að hann myndi i
engu breyta sinni stafsetningu.
Og hvers vegna ekki? Varla
verður próf. Halldór Halldórs-
son vændur um flysjungshátt
eðaþvermóðsku i visindagrein
sinni.
Hitt er nokkurnveginn vitað,
að hann samþykkti breyting-
una, vegna þess, að hann var að
forða frá enn alvarlegri mál-
spjöllum, sem glundroðamenn
höfðu fuilan hug á að fá viður-
kennd.
Ég hygg að þessi afstaða hans
verði og hafi verið metin/af rétt-
sýnum mönnum, á lika iund og
undirskrift Arna Oddssonar
forðum i Kópavogi.
Eftir þessar almennu athuga-
semdir, sem ég skal fúslega
játa, að eru lauslegri en vert
væri, þykir mér hlýða að við
göngumst dálitiö nær^Pálmi.
Ekki vil ég ætla þér verri hlut
en svo að það sé sannfæring þin
að Z-a hafi ekki gildi til mál-
skilnings. En þar erum við á
öndverðum meiði. Auðvelt væri
að færa fram mýmörg dæmi
máli minu til stuðnings, en ég
skal ekki að svo stöddu, taka
nema eitt. Ég mun rita fyrst
með réttri stafsetningu og svo
með Torfaklambrinu. Þú getur
svo borið saman?
Þeir hafa oft átzt við — Þeir
hafa oft ást við!
Notaðu nú Torfaklambrið og
skýrðu fyrir okkur með ljósum
og óyggjandi rökum, hvað er átt
við með hinu siðara. Er verið að
væna mennina um kynvillu, eða
hvað?
Minnstu þess bara, að þú ert
fullþroska maður með rikari
málkennd en litt þroskaðir
unglingar.
Ætli það sé til þrifa fyrir nem-
endur að gera mælt mál að
krossgátum?
Vel má vera að þú teljir, að
Stefán Jónsson sé einhver spá-
maður og ekki skal ég fullyrða
að svo sé ekki.
En við tillögu hans um að Z-u-
prófa þingmenn vildi ég bæta
þessu, að hann yrði sjálfur
prófaður i Torfaklambrinu!
Mér þykir alveg ósýnt, að
óreyndu, að hann riði neitt ak-
feitum hesti frá þeirri viður-
eign. En vitanlega er auðvelt að
slá fram svona grini, enda er
maðurinn gamansamur.
Það var alger óþarfi, og
reyndar ekki þér likt, að fella úr
ummælum minum, þegar ég gat
um leiðindi af flá- og linmæli.
Þvi er siður að ég telji, að það
myndi láta þér vel I eyrum að
hlusta á Iinmælið, sem m.a.
sprettur af þvi, að tvöfaldur
samhljóði og eða Z-a sé niður
fellt I framburði og rithætti,
enda býður ein syndin annarri
heim. Það getur auðvitað verið
ánægjulegt gömlum eyfirðingi”
að fá að vita i veðurfregnum að
„hidinn” sé svo og svo margar
gráður á „Agureyri”, en getum
við ekki verið sammála um að
betra sé að hafa hitzt heldur en
hist?
Mér þykir svo rétt að dvelja
örstutt i lokin við tvennt, sem þú
dregur fram, og eiga að vera
rök að ég hygg.
Hið fyrra er um, að nægir
örðugleikar séu á vegum nem-
enda og kennara þó Z-u sé
sleppt og að nærtækara sé að
kenna og leggja áherzlu á „lif-
andi þætti móðurmálsins.”
Þessi framsláttur er mér ekk-
ert ókunnugur. En það er bæði
min reynsla og skoðun á henni
reistj að það sé ekki til fram-
dráttar málskilningi, að fella
burtu stofnlæg hljóð úr málinu. I
annan stað þekki ég ofurlitiö til
árangursins af kennslu i hinu
lifandi máli Z-ulausu nemend-
anna og þó þar séu auðvitað alls
ekki allir undir sama hatti,
virðist jörðin hafa verið ótrú-
lega grýtt, þegar maður þarf
ekki lengur að efast umatorku
við sáninguna og tækifærin! Um
stafsetningarkunnáttuna skal
ég vera fáorður. En mér kemur
það svo fyrir, að nemendur séu i
stórum meiri vanda með að
nota n-in rétt, heldur en hina
mjög svo bannfærðu Z-u, þegar
allt kemur til alls.
Máske mega skólamenn eiga
von á þvi, að barnakennarar
beiti sér næst fyrir afnami n-
anna- Ekki veit ég.
Þetta örðugleikasöngl má
auðvitað færa á hvaða svið sem
er i námi og leiðin er ætið hæg,
þar sem hallar undan fæti. Svo
eru menn misjafnlega bratt-
gengir i þokkabót.
Þaö var leitt að mér skyldi
sját yfir það, að þú hefðir á að
byggja tvitugri reynslu i að láta
kenna Z-u i þinum skóia.
Vissulega er hægt að tala úr
flokki með annað eins i poka-
horninu, þó stundum þyki annað
um að tala en i að komast.
Það er tilgáta min, sem
auðvitað getur allt eins verið
röng, vegna ókunnugleika, að
eitthvað af þinum islenzku-
kennurum, ef til vill talsvert
hafi orðið að kenna bæði i ‘
barnabekkjum og unglinga-
bekkjum. Sé, eða hafi svo verið,
furðar mig ekki á, þótt kennarar
yndu þvi illa að þurfa að kenna
tvennskonar stafsetningu.
Leiðindi þeirra af þvi mættu vel
hafa komið niður á skóla-
stjóranum, sem við vitum
áreiðanlega báðir, að eru ekki
ætið öfundsverðir ef kennurum
þykir eitthvað að.
Svo kann sá andi, sem svifur
yfir vötnunum frá hendi skóla-
stjóra, einhveru að áorka á viö-
horf nemenda- og kennara. Ég
er þess fullviss, að hvorugur
okkar vill á neinn hátt vanmeta
reynsluna.
Nokkru máli viröist þó skipta,
að minni hyggju, hvernig hún er
fengin, hvort hún er fengin með
nær fjögurra áratuga vett-
vangsstarfi eða tvitugri
reynslu i að hlýða á nöldur.
Oddur A. Sigurjónsson