Alþýðublaðið - 17.11.1976, Blaðsíða 4

4 VETTVANGUR
Miövikudagur 17. nóvember 1976 ^Siðia*'
— Það sem við erum að berjast við
hér i safninu er eilift peningaleysi. Hér
bera mannvirki flest merki þess, það er
erfitt að halda þeim við, mála þau og
prýða, sagði Hörður Zophaniasson for-
maður stjórnar Sædýrasafnsins, þegar
Alþýðublaðsmenn gengu með honum og
Jóni Gunnarssyni forstöðumanni um
safnið á miðvikudaginn var. — En ég
held ekki að dýrunum liði illa, þótt talað
sé um að þau búi við þrengsli. Ef við
hefðum f jármagn til að gera ýmsar úr-
bætur, eins og að mála húsin hér, þá
myndi umhverfið stórbatna og ekki
stinga eins i augu.
Eins og Hörður sagði bera mannvirki
Sædýrasafnsins þess glögglega merki
að ekki hefur verið unnt að halda þeim
við. Girðingar eru mjög á skjön og gerð-
ar af vanefnum að þvi er virðist. Ein
undantekning er þó, isbjarnagyrfja sem
er nýjasta mannvirki staðarins.
— Gamla Isbjarnargryfjan
var oröin of litil, sagöi Höröur,
og þvi var ekki nema um tvennt
aö ræða fyrir okkur, að selja
birnina frá okkur eöa stækka
rýmiö fyrir þá. Viö vildum ekki
taka fyrri kostinn, svo viö feng-
um Hákon Hertevig arkitekt til
að teikna fyrir okkur nýja
gryfju, og við erum sannfæröir
um að þaö var rétt ráöiö hjá
okkur, þótt kostnaöur hafi að
vfsu rúmlega tvöfaldazt frá
upphaflegri áætlun. Þar er þó
ekki viö arkitektinn aö sakast,
þaö er rétt að þaö komi skýrt
fram, heldur voru þaö verðbólg-
an og aðstæður allar, sem geröu
það að verkum.
Aætlunin fyrir gryfjuna hljóö-
aði upp á 5,6 milljónir króna en
endanlegur kostnaður fór upp I
12 milljónir. Sprengivinna var
meiri en við höfðum gert ráö
fyrir i upphafi og annað I tækni-
legri vinnu varð viöameira en
við var búizt. En við erum
hreyknir af þessari gryfju, enda
vitum við aðeins um eina sem er
stærri. Við getum tekið sem
dæmi, að i dýragarðinum i
Kaupmannahöfn er helmingi
minni gryfja fyrir fjóra birni.
Það má kannski skjóta þvi aö til
gamans, að nú eru birnirnir
okkar að ná þeim aldri að búast
má við aö þeir fari að timgast.
Þeiráttu sina fyrstu ástarleiki I
vor, en þó er vafasamt að þeim
fjölgi nú I ár. Hins vegar er öll
aðstaða fyrir hendi, ef til þess
kemur.
Við komum að selagryfjunni.
— Ég skal nefna þér dæmi um
rekstrarkostnaðinn hér, sagöi
Jón. — Við máluöum þrjár
gryfjur hér I sumar og málning-
arkostnaðurinn var 170 þúsund
krónur. Og það var fyrir efnið.
Þannig ber allt að sama brunni.
Lifrænn sjór
Þaö hefur fylgt Sædýrasafn-
inu frá upphafi, að fiskabúr þess
hafa vakið mikiö umtal vegna
þess hve dökkur sjórinn i þeim
er og grðöur sezt inn'an á gler
þeirra og veggi. Þetta var
útskýrt fyrir okkur á þann hátt,
að sjórinn I búrunum væri svo
lifrænn,aö til þess að halda búr-
unum almennilega hreinum
þyrftiaðhreinsa þau vikulega. 1
það þyrfti mannskap, þvi þaö
væri dagsverk aö hreinsa hvert
eitt fiskabúr.
— Hins vegar hafa margir
haldið að þetta væru óhreinindi
sem stöfuðu af sóðaskap, en það
er sem sagt ekki rétt.
Fyrsta árið sem við störfuö-
um vorum við flott á þessu og
höfðum tvo menn i fullu starfi
við að hirða skepnurnar. En við
urðum að hætta þvi fljótlega,
þvi fjárhagurinn leyfði ekki
svona lúxus. Nú erum við
með einn mann og rétt ráöum
við það.
Hörður Zophaniasson stjórnarformaður og Jón
Gunnarsson forstöðumaður Sædýrasafnsins.
(AB-myndir: ATA)
Upphafið
Sædýrasafnið má rekja aftur
til ársins 1964, þegar Hjálpar-
sveit Skáta I Hafnarfiröi setti
upp sýningu á fiskum. Undir-
tektir voru mjög góðar og urðu
til þess, að árið 1968 stofnuöu
nokkrir menn áhugafélag um
fiska- og sædýrasafn.' Það var
siðan opnað almenningi 8. mai
1969. Þá var safnið aðeins með
sjávardýr, seli og fiska. En þeg-
ar áhugi almennings sýndi sig I
að vera eins mikill og raun varð
á, færði safnið út kviarnar
smám saman og hefur nú meöal
dýranna apa, Isbirni, mörgæsir,
þvottabirni, snæuglu og fleiri
dýr, sem koma ekki beinlfnis
sjónum við.
En er ekki vafasamt fyrir
nokkra menn að hlaupa I að
setja á stofn safn, án þess að
fjárhagsleg hlið málsins sé
sæmilega tryggð?
— Þegar við fórum af stað
með safnið gerðum við ráö fyrir
að riki og sveitarfélög kæmu
strax inn I fyrirtækið sem
rekstraraðilar. Við töldum okk-
ur vera að fara af stað með svo
merkilega starfsemi og nauð-
synlega, að þessir opinberu
aöilar myndu þegar I stað koma
til liös við okkur. Raunin hefur
hins vegar orðiö önnur. Við
berjumstvið reksturinn frá degi
til dags og staðreyndin er sú, að
það er tap á honum.
Reksturskostnaður á dag er
um 40 þúsund krónur og er þó
haldið I algjöru lágmarki. Við
höfum ekki sundurliðun á þess-
um kostnaði, en það má nefna
sem dæmi að selirnir éta um 7
kg af sild á dag.
Þessir rekstrarörðugleikar
þýða að við erum sifellt að safna
skuldum og það fé sem við hefö-
um viljað nota til að gera safnið
eins og okkur langar til að það
verði, fara I að greiöa vextí af
vanskilaskuldumsem við höfum
ekki getað staðið í skilum meö.
Stjórnarmenn ábyrgir
Þessar vanskilaskuldir koma
til af þvi, að okkur gengur ákaf-
lega illa að greiða skuldirnar á
gjalddögum. Við getum aldrei
fengið til lánastofnana og sagt
sem svo, að þennan dag fáum
við peninga. Við verðum að
segja að kannski verum við ef til
vill búnir að fá eitthvað af pen-
ingum einhvern tima. Þetta
þýðir afsagða vixla sem
stjórnarmenn safnsins eru
meira og minna ábyrgir fyrir og
ef lánastofnanir heföu ekki sýnt
okkur eins mikla velvild og
umburðarlyndi og raun er á,
væri hægt að ganga á okkur
stjórnarmennina með greiöslu.
— Hvaö eru þessar skuldir
miklar?
— Skuldir safnsins eru nú um
40 milljónir króna. Þar vegur
mest Isbjarnargryfjan, sem lá
við aðriöi okkur að fullu. En það
gefurauga leið að vaxtagreiðsl-
ur af slikum skuldum eru ekkert
smáræði, enda erum við að elt-
ast við þær, eins og við sögðum
áðan.
Við erum hins vegar mjög
hræddir um að neikvæð blaða-
skrif eins og þau sem þú og
Þjóðviljinn hafið iðkað, geti orð-
ið til þess aö fæla fólk frá safn-
inu. Það verður þá ekki til að
bæta ástandið.
Það er búið að rakka þetta
fyrirtæki svo niður að við erum
hræddir um að til dæmis skóla-
prógram sem við vorum að
setja i gang komist ekki til
framkvæmda. Kennarar hrein-
—skuldirnar eru 40 milljónir og
stjórnarmenn ábyrgir fyrir þeim
Sædýrasafnið sótt heim:
ÞAÐ ER FJARMAGN-
IÐ SEM VANTAR
tJtselur i selatjörninni. Þeir selir sem þar eru nú, hafa veriö i
safninu i fjögur ár.
tJr fiskasafninu. Þar var óhægt um myndatökur vegna myrkurs
og dökks sjávar i kerjum, svo að flassið ljósmyndarans
glampar i glerinu