Alþýðublaðið - 23.12.1976, Side 9

Jólablað Alþýðublaðsins Fimmtudagur 23. desember 19/6
9
Þorsteinn Pjetursson skrifar:-
Úr jafnvægi
á jafndægri
Bensínstríðið 1935
í desember 1935 var gert svo-
kallað bensinverkfall i Reykja-
vik. Bilstjórar mótmæltu
bensinhækkun, og vegna
aðgerða þeirra hurfu stjórnvöld
frá fyrirætlunum sinum. Þor-
steinn Pjetursson var einn verk-
fallsmanna og tók þátt i barátt-
unni. Að kvöldi 21. desember
skrifaði hann eftirfarandi pistil
um það sem gerzt hafði þá um
daginn:
úr jafnvægi
á jafndægri
Jeg átti, eins og svo oft áður,
að borða miðdegisverð kl. 12 á
hádegi hinn 21. des. 1935. 1
staðþess að fara heim að borða,
fór jeg niður á Lækjartorg, þvi
bilstjórar ætluðu að gera alls-
herjarbifreiðaverkfall. Kl. 12 á
minútunni var jeg kominn á
torgið. Þar stóðu bilstjórarnir
i vigahug, þeir stöðvuðu á svip
stundu alla bifreiðaumferð i
miðbænum, og eftir stundar-
fjórðung var miðbærinn hreins-
aður af öllum bensineyðandi
farartækjum. Fólkið stóð i
þyrpingum á götunum, enginn
bill, enginn matur, menn gláptu
hver á annan eða hjöluðu um
þennan ótrúlega samtakamátt
bilstjóranna, bilstjórunum var
svo sem til alls trúandi, en að
þeir skyldu gera verkfall og það
á svipstundu, það hafði
mönnum aldrei dottið i hug að
gæti látið sig gera.
Nú byrjaði verkfallsvörður
bilstjóranna, hver bifreið, að
undanteknum lögreglu- og
sjúkra- og brunabilum var
miskunarlaust stöðvuð. Þá voru
einnig settir verðir við höfuð-
vegina að austan og sunnan.
Svo leið dagur að kvöldi, bil-
stjórar rjeðu lögum og lofum i
bænum, enginn mannlegur
máttur gat hindrað þá.
Nú kom nóttin, og að degi
næsta dags mátti búast við að
mjólkurbilarnir reyndu að gera
tilraun til að flytja mjólk til
bæiarins. Vörðurinn við Elliða-
árnar og öskjuhlið var marg
faldaður. Menn töluðu um það i
hálfum hljóðum, að nú mundi
rikisstjórnin safna að sjer lög-
reglu og hvitliðum til þess að
beita valdi gegn verkfalls-
mönnum.
Það fjell i minn hlut að fara
inn að Am. Við lögðum af stað
frá Vörubilastöðinni kl. 3, i bil,
við vorum þrettán, á leiðinni
var sungið, bölvað og bitið á
jaxlinn. Eftir tiu minútur
komum við til vigvallarins, þar
voru fyrir nokkur herfylki,
samtals um 50 manns, auk
nokkurra fæddra en ókjörina
foringja, við vorum fljótlega
uppfræddir um alla þá her-
kænsku og striðsgáfu, sem
herinn hafði öðlast áður um
nóttina.
Nú var tekið til óspiltra mála,
allar viggirðingar voru treyst-
ar, virar, grjót, axarsköft og
fleira var dregið að hernum,
menn sóttu þetta til rikis- og
bæjar, sem hafa þarna i
nágrenninu námugröft og vega-
gerð.
Eftir að allur herinn hafði
vopnast og menn voru reiðu-
búnir til að mæta sjálfum fjand-
anum, fóru menn að leitast við
að eyða timanum á ýmsan hátt,
fyrst röltu menn fram og til
baka, án nokkurs skipulags, en
brátt ljetu hinir snjöllu for-
ingjar til sin taka. öllum
hernum var blásið saman, nú
átti að fara fram liðskönnun,
nokkrir bilar höfðu flutt að nýja
hermenn og enginn vissi nú tölu
nje styrk hersins.
Standið rjett, áfram gakk einn
tveir, tveir og tveir saman,
hægri vinstri vinstri, hægri,
hægri vinstri. Hver andskotinn,
hafið þið taktinn, gangið þið
ekki svona hratt, haldið röðinni,
haltu kjafti, dragið þið saman
fylkinguna. Þannig öskraðihver
i kapp við annan. Einn tveir,
vinstri hægri. Eigum við ekki að
Þorsteinn
Pjetursson 1936
taka lagið. Snú við. Sko roðann,
frjálst er i fjallasal. Inter-
nationalinn o.s.frv. drundi við
sitt á hvað hingað og þangað um
fylkingarnar. Eina bunu enn,
sagði einhver foringi. Andskot-
ansasnar, kalla hergöngu bunu,
byssurnar, jæja spiturnar, á
vinstri öxl. Afram upp með
lagið. Nú er horfið Norðurland.
Uppreisnin breiðist. Hvild, nei
eina bunu. Afram, einn týeir.
Stopp, hvfld.
Þ.P.
Sitthvað um j ólasiði
Upphaf jólagjafa.
Eitthvað myndi vist vanta hjá
öllum ef engar yrðu jólagjafir
teknar upp á aðfangadagskvöld.
Mjög stutt er þó siðan jólagjafir
þekktust fyrst á Islandi. Meðal al-
mennings urðu gjafir á jólum
fyrst algengar á seinustu áratug-
um og voru litt sem ekkert þekkt-
ar fyrir aldamót.
Snemma á 19. öld var algengt
að gefa börnum og jafnvel öllu
heimilisfólki tólgarkerti, sem
kveikt var á á jólakvöldið og þótti
það setja mikinn og fallegan svip
á baðstofuna.
Siðar á 19. öld fór að verða al-
gengt að gefa sápur, vasaklúta,
spil, svuntuefni, húfur og trefla og
jafnvel i sumum tilfellum bækur.
Venjan var að allir fengu nýja
sauðskinnskó, hina beztu gripi og
auk þess oftast eina aðra nýja flik
fyrir jól. Annað þótti ekki sæma,
ef ekki átti að lenda i jólakettin-
um.
Jólatré.
Jólatréð er eitt helzta tákn jól-
anna um allan hinn kristna heim
og jafnvel viðar. Þau eru þó til-
tölulega nýkomin til sögunnar og
eru ekki nema um 100 ár siðan
jólatré urðu algeng I Evrópu.
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár.
Þökkum viðskiptin á liðna árinu.
Ljósmyndastofa Suðurnesja
Hafnargötu 79
Kef lavík
voru algengastar á jóla — nýárs
eða þrettandadagsnótt. Er fram
liðu timar þóttu útisetur þessar
teljast til galdra eða fordæðu-
skapar, og voru meðal annars
bannaðar i norskum lögum. —AB
Fyrstu heimildir um eins kom-
ar jólatré er, eftir þvi sem segir i
bók Arna Björnssonar, Jól á ís-
landi, frá 1605 i Strassburg. Var
það grenitré sem hengt var á epli,
oblátur og gylltur pappir á jóla-
kvöld.
Fyrsta myndin sem vitað er um
af jólatré með Ijósum er frá
Zurich 1799, en sá fyrsti sem talar
um „ljósum prýtt jólatré”, er
sjálfur Goethe i Leiden des
jungen Werter, 1774.
Jólatré á Norður-
löndunum.
Jólatré á Norðurlöndunum
breiðast út eftir 1800. Talið er að
fyrsta jólatré komi til Kaup-
mannahafnar 1806-1807 og litlu
siðar til Sviþjóðar.
Til Islands bárust jólatré aftur
á móti ekki fyrr en um 1850, að þvi
að talið er, og voru þá sett upp á
einstaka stöðum á landinu. Jóla-
tré urðu algeng hérlendis rétt
eftir aldamótin.
Jólahjátrú.
Jólin eru sá timi sem hjátrú er
hvað mest bundin við. Má þar
fyrst nefna álfareiðina á jólanótt,
þegar álfar flytjast búferlum. Al-
gengast er þó að tala um álfareið
á nýjársnótt og einnig eitthvað á
þrettándanum.
Tengdar álfatrú, eru útisetur á
krossgötum, sem taldar voru
vænlegastar á jólum. Útisetur
HÓTEL LOFTLEIÐIR
555-SíSBSSi—r1.
i-1

BLÓMASALUR, SUNDLAUG OG VEITINGABÚÐIR HÓTELANNA
VERÐA OPIN, SEMHÉR SEGIR UM HÁTÍÐIRNAR:
VEITINGABÚÐ
BLÓMASALUR HÓTEL LOFTLEIÐA SUNDLAUG ESJUBERG
Þorláksmessa 12:00—-14:30 19:00—22:30 05:00- -20:00 08:00- 16:00- -11:00 -19:30 08:00— -22:00
Aðfangadagur 1 2:00—14:30 18:00—20:00 05:00- -14:00 08:00—11:00 08:00— -14:00
Jóladagur 12:00—14.30 19:00—21:00 09:00—16:00 15:00- -17:00 LOKAÐ
2. Jóladagur 12:00—14:30 19:00—22:30 05:00- -20:00 08:00- 16:00- -1 1:00 -19:30 LOKAÐ
Gamlársdagur 12:00— 14:30 19:00—22:00 05:00—16:00 08:00—14:00 08:00- -14:00
Nýársdagur 12:00—14:30 19:00—22:00 09:00—16:00 10:00- -14:00 LOKAÐ
GISTIDEILD HÓTEL ESJU VERÐUR LOKUÐ FRÁ HÁDEGI 24. DESEMBER TIL
08:00 27. DESEMBER. OG FRÁ HÁDEGI 31. DESEMBER TIL 08:00 2.
janúar. Gistideild Hótel Loftleiða opin alla daga.
Hótel Loftleiðir og Hótel Esja óska öllum viðskiptavinum sínum gleðilegra jóla
og farsæls nýárs og þakka ánægjuleg viðskipti.
#Hiir
Vinsamlegast geymið auglýsinguna.