Alþýðublaðið - 11.12.1977, Qupperneq 4

4
Sunnudagur 11. desember 1977

Rætt vid Sigurd Eyjólfsson,
85 ára á mánudag
— í Grindavík. í Selvog
undir Dröngum og annars
staðar viða hef ég róið.
Þó að á söltu hafi löðrað
löngum lengi skröltir
ennþá gamla hróið. —
Þessi visa skauzt upp Ur Sig-
urði Éyjólfssyni, þegar hann
frétti að Alþýðublaöiö hefði hug
á að fá að spjalla við hann i til-
efni 85 ára afmælis hans, sem er
á mánudaginn kemur, þann 12.
desember. Ekki kvaðst hann
vita hver höfundur væri, en vis-
an væri jafngóð fyrir það.
Blaðamanni var ljúflega tekiö á
heimili þeirra hjóna, Sigurðar
og Mariu Þórðardóttir, og boðið
til stofu, þar sem fram var reitt
kaffi og meðlæti
— Ég er fæddur 1892 i Hrúta-
fellskoti undir Austur-Eyjafjöll-
um, hóf Sigurður spjallið. Þegar
ég var á fjórða ári, var ég flutt-
ur vestur i Biskupstungur, þeim
verstu flutningum, sem við
Islendingar megum alltaf
skammast okkar fyrir þ.e.
sveitaflutningum Þar ólst ég
upp á bæ, sem tJthlið nefnist.
Mérer þetta feröalag sérstak-
lega minnisstætt vegna atviks
sem gerðist i Þjórsárholti, sem
þá var ferjustaður yfir Þjórsá.
Faðir minn reiddi mig alla
þessa löngu vegalengd á hnakk-
kúlunni fyrir framan sig, og
hann var einmitt nýkominn á
bak þarna við ferjustaðinn, þeg-
ar ég kom auga á belju, sem
eitthvað var að róta og lét ófrið-
lega. Ég varð auðvitað logandi
hræddur, en það lagaðist þó
fljótlega þegar faðir minn kippti
mér upp I hnakkinn til sin.
Annars man ég fyrst eftir mér
i jarðskálftunum miklu 1896.
Bærinn okkar var byggöur eins
og þá tiðkaðist og þegar skjálf-
tarnir hófust, voru allir i fasta-
svefni.
Ekki þótti þorandi að fara
með okkur börnin um göngin, ef
þau skyldu falla saman, svo
gripið var til þess ráðs að taka
glugga úr torfgaflinum á bæn-
um, og henda okkur þar út.
Þetta tókst allt saman vel, og án
þess að nokkur slasaðist.
Siðan var heyböggum hlaðið
upp i eins konar hús, og þar
bjuggum viö I öryggisskyni,
meðan það versta var að ganga
yfir. Það var svo vorið eftir,
sem ég flutti i Biskupstungurn-
ar.
Sú kennsla sem unglingarnir
fengu á þessum timum þætti
ekki beysin nú. Þá var aðallega
Sigurður Eyjólfsson
ásamt konu sinni Maríu
Þórisdóttur.
„Maður verður að sætta
sig við lífið og tilveruna”
- ■ ■ ' ...... ' ... .....
Frá Alþjóða vinnumálastofnuninni, ILO:
Alþjóöa vinnumálastofnunin (ILO) hefur gert viöamiklar athuganir á
kjörum fólks í nokkrum landbúnaðarlöndum. Þessi lönd eru Bangladesh,
Indonesía, Malaysía, Pakistan, Filippseyjar, Sri Lanka og auk þess f jögur
af stærri ríkjum Indlands.
Niðurstöður þessara athugana eru mjög athylisverðar og snúa að vanda-
máli viðkomandi rikja, sem raunar hefur verið landlægt um aldir — van-
næring og vesæl kjör hinna fátæku. I öllum þessum ríkjum kom í Ijós —
þegar Bangladesh er undanskilið —að hagvöxtur hefur aukizt nokkuð, þó
misjafnlega.
Misskipting lands:
Meginástæðan
fyrir bágum kjörum
dreifbýlismanna
Yfirlit yfir þrettán ára tima-
bil frá 1960-1973 sýnir hagvöxt
frá 18% til 65% miðað við allt
timabilið.
Samt kemur það i ljós, að kjör
hinna fátækari fara siversnandi
og það verða sífellt fleiri og
fleiri, sem eru undirorpnir sárri
fátækt, sem jaðrar við algera
neyð og hungur. Einna lakast
virtist ástandið i Utta Pradesh i
Indlandi, þar sem hlutfall hinna
blásnauðu haföi hækkað á tima-
bilinu úr 40% i 63.6%.
I sex rikjum var ástandið
þannig, að um 20% af ibúunum
sátu að um 50% af framleiösl-
unni, en um 40% landsbúa af
hinum fátæku faigu I sinn hlut
aðeins 12—18% af heildarfram-
leiöslunni. Fátadcasti hlutinn —
um 20% landsbúa— fékk aöeins
3.9—7% af þjóöarkökunni.
Hiö raunalega er, að skortur-
inn er ekki fyrst og fremst að
kenna minnkandi framleiðslu,
heldur svo grófri misskiptingu,
sem hér hefur verið tiunduö.
Framleiðsla matvæla hefur
raunar aukizti réttu hlutfalli við
aukningu fólksfjölda, eða jafn-
vel farið fram úr henni viðast,
nema i Bangladesh. Af þessu er
ljóst, að vaxandi hungur og ör-
birgð i Asiulöndum er engan
veginn að kenna lélegum af-
köstum við fæðuöflun I það heila
tekiö.
Misskipting lands.
Hér kemur til greina fyrst og
fremst misskipting lands og
aðrar ástæöur, sem af þvi leiða.
Að visu hefur verið gerð nokkur
leiðrétting I Pakistan, á Filipps-
eyjum og i Sri Lanka. En margt
ber til þess, aö þar hefur þó hin-
um snauðari haldizt illa á land-
aukum sinum. Fyrst og fremst
hefur fátæktin orðið þess vald-
andi, að menn hafa ekki haft
bolmagn til að rækta landauk-
ann og látið hann af höndum.
Þvi hefur sýnt sig, að skort
hefur á fé til nýtingar á landinu
og nógir eru um bitana, til að
hirða það, sem bændur megn-
uöu ekki að nytja. Með hæfilegri
hjálp myndi þó einmitt sann-
gjarnari skipting verða drýgsti
þátturinn i að bæja hungurvof-
unni frá dyrum hinna snauðu.
Ýmsar þverstæður.
Staðreynd er, að tækifæri,
vegna landgæöa, eru viöa fyrir
hendi I löndum, sem athuganir
náöu yfir. En þau eru illa eða
alls ekki nýtt. Sumpart stafar
þetta af kunnáttuleysi ibúanna i
að rækta þær tegundir, sem
mest gefa af sér. 1 annan stað er
léleg heilsugæzla orsök, sem
þjáir fátæka dreifbýlisbúa og
loks og ekki hvað sizt allskonar
aðstöðuleysi. Þannig búa þeir
yfirleitt við orkuskort, lélegar
samgöngur og þar af leiðandi
dapurlega markaðsmöguleika
ef eitthvað væri afgangs til að
selja. öll innkaup verða dýr og
torveld og samanlagt orsakar
þetta vonleysi og framtaksleysi.
Þegar svo vannæring og lélegt
heilsufar bætast ofan á, er ekki
að sökúm að spyrja.
Þessi þjóðfélagslega mis-
skipting kemur viða fram. Hinir
máttarmeiri hafa fjölda tæki-
færa til að sitja að fjármagninu,
sem annars er i boði, sem er
lokað fyrir fátæklingunum. Þeir
hafa þvi möguleika til að vél-
væða rekstur sinn og það kemur
aftur fram i þverrandi eftir-
spurn á vinnuafli.
Tæknivæðing þjóöfélagsins er
i heild annars bágborgin og ein-
ungis litill hluti vinnuaflsins
getur fengið störf við verulega
lifvænlega iöju, og enn kemur
þetta haröast niöur á dreifbýlis-
fólkinu.
Hér er um að ræöa ranga
efnahagsstefnu eða ef til vill öllu
heldur stefnuleysi i nýtingu
fjármagns og tækifæra.
Viðast búa um 70—80% lands-
manna i dreifbýli, og ofan á allt
annað kemur það i ljós i öllum
rikjunum, sem að ofan eru talin,
rikir einmitt á þessum svæðum
vaxandi atvinnuskortur.
Þetta gefur efnuðum atvinnu-
rekendum i betur settum héröð-
um tækifæri — og þau eru ekki
látin ónotuð — til þess að reka
starfsemi sina með sára ódýru
vinnuafli. Menntunarskortur á
hér rikan þátt, þvi kunnáttu-
laust fólk hefur ekki annarra
kosta völ en að selja bolmagn
sitt i pundfetum við næstum
hvaða smánarverði sem er.
Utrýming hinnar landlægu fá-
tæktar og skorts er þvi aöeins
möguleg, að hér verði snúist
hart við og auk þess aö skipta
landinu réttlátlegar verður að
fylgja þvi eftir með fjárhags- og
tækniaðstoð. Skiptingin er samt
frumatriði.
Létta verður af hinu þrúgandi
vonleysi, sem þjáir hina snauðu,
hvenær sem sá dagur rennur
upp að sá draumur rætist.
sœxs* iSunnudagur 11. desember 1977
5
stuðst við Kverið og Bibliusög-
urnar. Þá var kennt hrafl I
reikningi og maður fékk fyrir
náð að læra um Island.
Ég átti gott með að læra, og
hef m.a. lært mikið af vísum um
ævina. Eitt atvik er mér þó
minnisstætt, vegna þess, að ég
bar þó nokkuð lengi kinnroða
fyrir minninguna um það.
Þannig var, að presturinn hafði
komið I húsvitjun og var að
hlýða mér yfir kverið. Fletti
hann upp á 10. kafla, en i honum
var einmitt Faðirvorið.
— Nei.skrambinn, hugsaði ég
með mér, það getur varla verið
að hann ætli að fara að láta mig
þylja Faðirvorið. En sú varð
raunin, og liklega vegna þess
hve mér kom þetta á óvart, eld-
roðnaði ég og mig rak stöðugt I
vörðurnar.
— Þú hefur nú varla farið að
skilja Faðirvorið eitt eftir af
öllu kverinu, Sigurður minn,
man ég að presturinn sagði. En
eins ogég segi, þá fór þetta eitt-
hvað svo I mig, að það leit út
eins og ég kynni ekki nema hrafl
i Faðirvorinu. —
Elztur á 300 manna
ættarmóti
Sigurður er kominn af mann-
margri ætt, og voru þau syst-
kinin ellefu talsins. Má geta
þess, að I sumar var haldið
niðjamót I Skálholti, og voru þar
samankomin rúmlega 300 niðjar
Helga Ólafssonar, Þórunnar
Eyjólfsdóttur og Valgerðar
Eyjólfsdóttur. En Helgi var
móðurfaðir Sigurðar, sem var
aldursforseti ættarmótsins, og
„stolt hópsins” eins og tengda-
dóttir hans komst aö orði.
Sigurður stundaði lengi sjó-
inn, og var fyrst 11 vertiöir á
áraskipi. Siðan fór hann á tog-
ara og sótti sjóinn um 20 ára
skeið.
— Jú það er margs að minnast
frá þeim tima, svaraði hann
spurningu blaðamanns. Fyrst
eftir að ég fór að stunda sjóinn
voru t.d. engin svefnlög, þannig
að maður var alveg réttlaus.
Maður stóð upp á endann og
vann eins og vitlaus meðan eitt-
hvað var að gera. Það var ekki
fyrr en búið var að vinna allt
sem fyrir lá, að menn gátu farið
að hugsa til hvildar.
Mér er það t.d. minnisstætt,
að einu sinni stóð ég samfleytt I
36 tima við að salta. Þá var
skipið orðið fullt, svo ég fór I
koju, og svaf I tuttugu tima.
Þegar ég kom fram aftur, mætti
ég skipstjóranum, sem sagði að
bragði: „Hvað andskoti ertu
orðinn hálsstuttur Sigurður
minn!” Ég sagði það væri ekki
nema von, þvi ég hefði sofið I
tuttugu tima samfleytt. Sagðist
hann þá hefði látið einhvern
vekja mig, heföi hann vitað
þetta, þvi það var það versta
sem hægt var að gera, að sofa
svona lengi i einu. Það fór alveg
með mann.
— Varst þú á sjónum I Hala-
veðrinu mikla?
— Já, þá var ég á togaranum
Mai úr Reykjavik, og við vorum
einmitt fyrir austan Reykjanes.
Við höfðum það þvi betra en
margir aðrir, sem einnig voru á
sjónum. Við komum inn á há-
degi daginn eftir, og þá voru
skipin að tinast inn. Það stórsá á
þeim mörgum, enda voru mörg
hætt komin eins og t.d. Egill
Skallagrimsson.
Ég var einnig á sjónum, þegar
franska hafrannsóknarskipið
Pourqui Pas fórst út af Mýrum.
Þá fórust allir nema einn af
áhöfninni, sem fannst með lifs-
marki I fjörunni. Þá var ég á
togaranum Belgum, og við vor-
um að koma frá Þýzkalandi. Ég
man að við vorum lengi að
braska við, að snúa skipinu upp
i veðrið til að verja það áföllum,
og ég hef líklega aldrei séð sjó-
inn ábúðarmeiri en þá. Slikt var
veðrið.
Rekinn fyrir aldurs
sakir
— Hvenær fluttist þú til
Reykjavikur, Sigurður?
— Það var árið 1924. Þá keypti
ég húsið hér að Fálkagötu 34,
— A ég að sýna þér hvað ég er rlkur?, sagöi Siguröur um leið og hann dró upp mynd af sér i hópi siö sona
sinna.
Aftari röð f.v. Baldur Bragi, Einar,
sem þá var nefnt Skæringsbær.
Kaupverðið var þá hálft sjöunda
þúsund, og þótti mikið.
En það hefur margt breyzt
siöan, og get ég nefnt þér sem
dæmi, að fyrstu árin okkar hér,
höföum við hjónin eina kú, sem
ég keypti upp I Borgarfirði.
Húsið sjálft hefur ekki farið
varhluta af breytingunum held-
ur, þvi á þessum tima hef ég
byggt þrisvar sinnum við það.
— Hvað tókstu þér fyrir hend-
ur, þegar þú hættir á sjónum?
— Þá hóf ég að vinna hjá
Almenna byggingarfélaginu, og
var þar lengi. Þar vann ég t.d.
verk, sem lfklega á eftir að sjást
nokkuö lengi Það er skeifan við
Háskólánn.
Eyjólfur, Bergur. Fremri röð f.v. i
Siðan fór ég til Eimskipa-
félagsins og var þar i 17 ár, eða
allar götur þar til að ég var
kominn yfir aldursmörkin. Þá
var ég rekinn. Mér fannst svona
háflt i hvoru, að maður færi að
verða illa séður, þegar aldurinn
tók að færast yfir.
Ég hefði lika getað unnið
þarna miklu lengur heilsunnar
vegna, þvi mennirnir eru eins
misjafnir og þeir eru margir.
En ég skil þessa afstöðu lika
ósköp vel, þvi þetta varð að
ganga jafnt yfir alla. Sumir
urðu lika afkastaminni með
aldrinum, en auðvitað hefðu all-
ir viljað halda vinnunni.
Nú orðið held ég mest kyrru
Ifi, Siguröur og Sigþór.
fyrir. Ég varö fyrir áfalli fyrir
rúmu ári siðan, fékk kransæða-
stiflu, svo ég má litið hreyfa
mig. En það þýðir litiö annaö en
aö sætta sig viö lifið eins og það
er allt annað er skoðanaleysi.
Ég ætla i lokin að biðja þig að
skila kveðju upp á Alþýðublað.
Ég hef stutt Alþýðuflokkinn
allar götur frá 1918 og er nú orð-
inn ævifélagi, Alþýöublaöiö hef
ég keypt frá 1924 eða 1925. Mér
hefur likað vel við blaðið i gegn-
um árin ög ég er bjartsýnn fyrir
hönd þess og flokksins, sagði
Sigurður Eyjólfsson, er við
kvöddum hann og óskuöum hon-
um og konu hans heilla um
ókomin ár.
—JSS
„Mest spennandi bók ársins"
Sunday Times
Marco Riccione er félagi f Mafíunni og kunnur fyrir að geta framið
fulikomna glæpi. Frammistaða hans i störfum Mafíunnar gerði það
að verkum að hann komst frá fátæku þorpi á Sikiley til æðstu
starfa á vegum Mafíunnar i Bandarikjunum.
Samstarf Mafiunnar og CIA í ákveðnum verkefnum varð til þess
að hann var valinn í verkefni, sem talið var það erfiðasta. En hann
vissi ekki í hvað mikilli hættu hann var sjálfur.....
„Það rísa á manni hárin við lestur þessarar bókar"
Financial Times
CIA FÉKK LANAÐAN SERFRÆÐING
FRÁ MAFÍUNNI
NORMAN LEWIS
Síkíleyjar
1
NORMAN
LEWIS
SAMSTARF MAFIUNNAR OG CIA
FÉKK ÓVÆNTAN ENDI...
Verð kr. 2.990.