Alþýðublaðið - 19.01.1978, Qupperneq 6

6
Fimmtudagur 19. janúar 1978 SSaSuS”
Nýhöfnin var þá mikill gleði-
staður og von óreglu hjá þeim
sem stundaði hana.
Mér varð það fyrir að svara:
„Nú? Ég átti þar heima i ein
fimmtán eða sextán ár og enginn
hefur minnst á það.”
Þá sótti Krabbe sherry-flösku
og sagðist vilja skála við mig
vegna þess að nú væri löndum
minum ekki lengur sama um mig.
Cr þvi þeir segðu svona sögur.
Nú en hvað um það, þessi
Ussing, sem þarna gerði mér lifið
leitt, hann var litið vinsæll og
sumir kölluðu hann Usling (sem
þýðir nánast vesalingur, likam-
lega eða siðferðilega). Þegar ég
kom svo heim og var eitt sinn að
segja frá þessum Ussing, eða
Usling, að mig minnir Páli
Lindal, þá segir hann mér að
hann hafi verið Islendingur i báð-
ar ættir helv... maðurinn. ER það
ekki stórkostlegt maður?
Frændur frændum verstir.
Mikið lært af iðnaðar-
mönnum
Á þessum tima, þegar ég var
úti i Danmörku, þurfti ég að vinna
á tveim stöðum, til að hafa i mig
Dg á. Þá var ég aðstoðarmaður
hjá prófessor Utzon-Frank frá
átta til tólf á morgnana, átti siðan
eftirmiðdaginn sjálfur, en var svo
! annarri vinnu frá átta til tólf að
kvöldinu.
Ég lærði heilmikið af vinnunni
hjá prófessornum. Ekki af honum
sjálfum, þvi hann rétt stakk inn
nösunum stöku sinnum, heldur
af þeim sém voru að vinna fyrir
hann við suðuna og það allt sam-
an. Maður lærði handtökin við
þetta þar. Þau hafa komið sér vel
siðan.
Þetta getur verið gifurlega
mikil vinna. Sjáið þiö til dæmis
peningaseriuna, það er listpen-
ingaseriuna fyrir norðurlöndin í
ár. Það tók mig heilt ár að gera
þá, þvi ég vann þá alla i fjörutiu
sentimetra mót. Sumir .halda að
listamaðurinn setjist bara niður
og rissi eitthvað upp, sem aðrir
vinna svo fyrir hann. Það er þó
ekki svo, alls ekki.
Næst á færeyski rithöfundurinn
Heinesen að gera peninga. Hann
teiknar og málar alveg meö ágæt-
um.
Ég lærði allmikið i teikningu i
Iðnskólanum. Við höföum lika
góðan og áhugasaman kennara,
sem fór með okkur út og lét okkur
teikna og ég veit að þessir iðnað-
armenn sem voru með sýninguna
um daginn, voru margir nemend-
ur hans og það var hans áhugi
sem smitaði þá.
Annars var ég að læra húsa-
málun og kláraði það. Vann við
það hérna áður en ég fór út. Safn-
aði mér saman einum tvö þúsund
krónum i þvi, sem var mikill pen-
ingur og með það fór ég út.
Heppni — óheppni.
Alltaf þarf nú heppnin að vera
með manni lika strákar, ef hlut-
irnir eiga að takast.
Sjáið þið nú til. Þegar ég var á
leiðinni út til Danmerkur, með
minar tvö þúsund krónur i hörð-
um gjaldeyri upp á vasann, þvi þá
var islenzka krónan jöfn dönsku
krónunni, þá var komið við i
Leith, eins og gert var þá. Ég fór
,,Ég veit svo sem ekki hvað ég
get sagt ykkur, strákar. Þaö er
svo sem af ýmsu að taka. Ég
hugsa að ég gæti skrifað góða
ævisögu. Það bara má ég ekki,
þvi ævisögur verða að vera bæði
sannar og hreinskilnar og ég
myndi þá koma svo illa við
marga. Jafnvel koma af stað
málum, sem ekki væru góð. Þótt
frændur séu frændum verstir vil
ég ekki verða til að reisa slikar
deilur hér.
Þaö er alveg rétt að frændur
eru frændum verstir. Ég skal
segja ykkur dæmi um það.
Fyrir utan kvaddi hann okkur. Steinmyndirnar eru i eigu Lista-
safns, en hafa ekki komist þangaöenn. Lengst til vinstri á myndinni
má sjá eiturkuhbinn, sem fúavarnarefnið seitlar enn úr.
...Þótt ég fái nú sprautur við þessu, þá getur það orðift slæmt, maft-
ur...
,.Ég kom hingað upp úr striðs-
lokum. Þetta er góður staður.
Hérna var Holdsveikraspitali,
hérna rétt við, með eina sextiu
sjúklinga. Þeir voru með net, að
minnsta kosti einn, sem ég vissi
að fékk sjóbirting og jafnvel lax
hérna rétt undan. Lagði bara úr
fjörunni. Seinna þegar ég sjálfur
var að skaka þetta, mundi ég eftir
honum, og viti menn, hérna rétt
við fékk ég sjóbirting i netstubb.
Hann gekk með flóðinu og sér-
staklega i austanátt.
Nú er þetta allt að breytast. Ég
veiði ekki lengur sjóbirting hér.
Mengunin er lika að veröa svo
mikil. Sjáið þið bara steinmynd-
irnar hérna fyrir utan. Núna sið-
ustu ár eru þær að verða grænar.
Það er út af mengun frá þessari
áburðarverksmiðju. Eitrið þaðan
liggur oft eins og drullugul-græn
slæða yfir allt.
Svo á þetta allt að breytast
hérna. Hér er allt byggt i óleyfi.
Liklega hefur enginn lóðarrétt-
indi, nema þá helzt Færeyingur-
inn hérna i næsta húsi.
Hinum megin við mig er Vest-
urleið með rútustöð. Þeir eru ekki
skráðir i Reykjavik. Hafa allt
saman á skrá i Dölunum og borga
þvi ekkert hérna. Þeir eru með
margar rútur.
Ætli ég veröi ekki hérna fram
úr. A undanþágu. Mér skilst það.
Alla vega fer ég ekki ótilneyddur,
þvi þetta er góður staöur”.
Alþýðublaösmenn voru aö
sjálfsögðu seztir við heita kaffi-
bollana, sem voru vel þegnir i
helv... kuldanum og Sigurjón lét
móöann mása.
Þegar ég var i Danmörku fyrir
strið, var þar maður sem hét
Ussing, sem sá um kaup á lista-
verkum fyrir Karlsbergsjóðinn.
Hann var ákaflega einþykkur og
þver og það var sama hvað ég
reyndi, hann keypti aldrei neitt af
mér.
Svo var aftur Jón Krabbe, sem
reyndist mér mikill höfðingi.
Alveg sérstakur maður. Hann
greip inn i á öðrum vetri minum
úti, þegar ég var orðinn peninga-
laus ogstyrkti mig lengi eftir það.
Ef ég ekki sótti til hans peninga,
sendi hann mér þá. i þessa daga,
þegar ég hitti hann, og sagði
honum eitthvað af viðskiptum
minum við U sing, voru viðbrögð
hans við þvi alltaf þau að spyrja
mig hvort ég þyrfti meiri pen-
inga. Égveit að fleiri Islendingar
nutu stórmennsku hans.
Þegar ég mörgum árum siðar,
eftir að ég var fluttur heim,
dvaldist um tima i Höfn, við gerð
styttunnaraf séra Friörik, kallaði
Krabbe mig eitt sinn til sin.
Þannig var að ég hafði selt
veitingastað i Nýhöfninni styttu
og samið um greiðslu i mat og
drykk. Mat átti ég að fá tvisvar á
dag i tvo mánuði og fjóra bjóra á
dag.
Þegar ég kem til Krabbe, segir
hannvið mig : „ólafsson. Landar
þinir segja að þú farir mikið i
Nýhöfnina”.
auðvitað I land og inn á veitinga-
stað, þar sem ég pantaöi mér það
sama og innfæddir voru með. Það
var stórt glas af wisky og stórt
glas af bjór með. Auðvitað rotað-
ist ég af þessu, eins og skotinn. Ég
veit ekki hvernig ég komst niður i
skip aftur. Liklega hefur einhver
Skotinn tekið mig að sér, ég getaö
umlað Islandia eða Gullfoss, eða
hvaða skip sem þetta var nú, og
hann komið mér um borð.
En þegar ég vaknaði, læddist að
mér ljótur grunur og ég fór i vas-
ann. Finn ég þá ekki þar alla pen-
ingana mina, nema þá sem ég
hafði keypt bjór og wisky fyrir.
Svona var ég heppinn, að lenda á
heiðarlegum manni, i stað þess að
vera rændur og pindur. Svona er
heppnin með manni.
Annars er þetta endemis mis-
skilningur, að listamenn og þeir
sem starfa við listir séu yfirleitt
óreglumenn. Þvert á móti. Et
maður vill geta unnið að þessu
verður regla að vera á. Það dugir
ekki að vera timbraður. Þetta
með óregluna er vitleysa.
Svo dugðu þessir peningar mér
fram á miðjan næsta vetur á eftir.
Þá voru þeir búnir. Jón
Engilberts var þá i Danmörku og
hann var alltaf að fá hjá mér aura
úr bankabókinni minni, af þess-
um tvö þúsund krónum. Ég komst
ekki að þvi fyrr en þegar ævisag-
an hans kom út að hann hafði þá
erft tólf þúsund og var miklu fjáð-
ari en ég, þótt hann væri að reyna
að sölsa út úr mér þessar krónur.
Seinni veturinn lokaði ég bók-
inni minni alveg fyrir honum, en
þá bjargaði Krabbe mér um pen-
inga.
Svona er þetta nú.
Nám og ástir.
Ég veit ekki hvað segja skal um
skólagönguna. Ég var i barna-
skólanum á Eyrarbakka, hjá
Aðalsteini, og tók þaðan burtfar-
arpróf 1921. Varð efstur, með að-
aleinkunn sjö og tuttugu, en hæst
var gefið átta. Þannig stóð á þvi
að ég var að gera mig til við tvær
stelpur i skólanum, en ég var ást-
fanginn af þeim báðum. Ég var
ekki hár i loftinu og er raunar
ekki i dag, en maður styttist þó
alltaf með aldrinum, svo ég var
einhvern timann svo sem fimm
sentimetrum hærri. Þvi var ég að
sperra mig með einkunum. Ég
var með átta i öllu, nema stil, þar
sem ég var meö þrjá. Það stafaði
af þvi að stillinn átti að vera um
sjóinn og flæðarmálið og þýðingu
þess fyrir okkur. Ég skrifaði stil,
sem auðvitað var fullur af villum,
en var auk þess á þá leið að þótt
ég gæti skrifað langan stil um
þetta mál væri það til einskis þvi
hann, það er Aðalsteinn, væri
aðeins landkrabbi úr Þingeyjar-
sýslum og væri þvi ekki dómbær i
málinu.
Aðalsteinn var stórmerkur
maður. Hann virkaði róttækur i
litlum stað eins og Eyrarbakka.
En hann breytti mörgu. Hafði
eina þrjá kennara og lét meir aö
segja kenna okkur leikfimi og
sund. Sundkennslan fór fram i
sjónum.
Hann tók siðar við kennslu
erfiðra drengja hér, en það var
hans sérfag. Ég veit þeir muna
margir eftir honum enn og búa að
kennslu hans alla ævi. Hann fór
meir að segja til Færeyja með þá.
Nú, seinna kom Aðalsteinn mér
á Kennarskólann. Þar var ég það
sem kallað er Hospitant, það er
ég mátti fylgjast með i öllum tim-
um og þurfti ekki að taka próf.
Auövitað var ég þarna eins og
grár köttur. Þarna voru margir
mikilhæfir kennarar. Meðal ann-
ars kenndi þá Ásgeir Asgeirsson,
siðar forseti, teikningu þar.
Til kennslu fimmtán ára
Svo fór ég aökenna. Einn vetur,
þá á sextánda ári og átti að kenna
krökkum sem voru þrem árum
yngri en ég landafræði.
1 fyrstu ætlaði að ganga brösótt.
Krakkarnir héldu vist það væri
veriö aö grinast með þau, þegar
ég birtist. Einn strákanna i
„Það
að vc
hausj
hérns
— Sigurjón Ó
myndhöggvai
myndari) læti
mása vid lesc
bladsins
,/Komið þið sælir... kom-
ið þið sælir. Heimspressan
bara mætt á staðinn. Þá er
vist eins gott að gæta sin,
hún er víst svo pólitísk. Svo
segir Helgi Tómasson að
minnsta kosti. En, gangið
þið inn fyrir. Viljið þið
kaffi? Konan er ekki við-
látin, annars hefðuð þið
fengið kökur lika, en ég
drekk bara molakaffi.
Viljið þið máske ofurlitið í
staup? Ekki það? Ég ekki
heldur. Má það ekki, þvi ég
er á þessum belgjum og
það fer ekki saman".
Blaðamaður og Ijós-
myndari Alþýðublaðs eru
komnir út i Laugarnes,
nánar tiltekið inn fyrir