Alþýðublaðið - 19.05.1978, Side 1

alþýöu-
FÖSTUDAGUR 19. MAI 1978 93. TBL. — 59. ÁRG.
M stinn
listi Al þýðuflokksins
NORDSAT-áætlunin:
hverjir hagnast á
fyrirtækinu?
Kostnaður fyrir ísland
700-800 milljónir á ári
NORDSAT er nafn á hug-
myndum um sjónvarpskerfi um
gerfihnött fyrir öll Noröurlönd.
Hugmyndir varöandi sam-
norræn t sjónvarp eru ekki alveg
nýjar af nálinni, en sl. sumar
kom Ut skýrsla um málið og slð-
an hafa almennar umræður
blómstrað á Noröurlöndunum
um NORSAT að undanskildu
Islandi. Ekki er undirrituðum
kunnugt um að eitt einasta orð
úr skýrslunni hafi veriö þýtt og
útgefið á islenzku og það á sinn
þátt I ótrúlega litlum umræðum
hér álandi. Þó hafa a.m.k. tveir
menn, Elias Davlðsson og Þor-
björú Broddason, skrifað um
NORDSAT og fyrirbærið hefur
litillega borið á góma viðar. i
kvöld, föstudagskvöld, mun svo
NORDSAT vera til umræðu i
Kastljósi Sjónvarpsins, en sá
vettvangur er hins vegar hvergi
nógu góður til að fara rækilega
niður í saumana á NORDSAT.
í skýrslu ráðherranefndar
Norðurlanda eru meginmark-
miö samnorræns sjónvarps taj-
in þessi:
— að styrkja norræn
menningarsamskipti!
—að auka freisi til vals á dag-
skrám sjónvarps á Norðurl.
—að veita norrænum inn-
flytjendum á Norðurlöndum
tækifæri til að sjá dagskrár
sjónvarps heimalandsins.
En nú er staðreyndin sú, að
allur almenningur á Norður-
löndum hefur ekki beðið um
þetta sjónvarpskerfi, en þrátt
fyrir það virðast margir em-
bættismenn i Skandinaviu
niðursokknir i útreikning og
vangaveltur vogna þess. Ein-
hver hlýtur að hagnast á ævin-
týrinu og væri verðugt rann-
sóknarefni að kanna það. Otal
önnur sjónarmið hljóta einnig
að koma fram varðandi
NORDSAT, sem nauðsynlegt er
aö meta. í ályktun Bandalags
Isl. listamanna 7. mai s.l. koma
fram sjónarmið andstæð
NORDSAT og má segja að þar
birtist ýmis atriði sem andmæl-
endur NORDSAT á öllum
Norðurlöndunum hafa sett
fram. Hér skal aðeins drepið á
örfá atriði:
Óhemju kostnaður
a. Aukið framboð sjónvarps-
efnis hefur óæskileg félagsleg
áhrif, m.a. minnkandi þátttöku
almennings i félagslifi, minnk-
andi neyzlu innlendrar fram-
leiðslu á sviöi lista og fræðslu.
b. NORDSAT — áætlunin er
m.a. fólgin i þvi að hluti inn-
lends sjónvarpsefnis minnkar
úr 30% I 5% og samkeppni isl.
sjónvarps við hinar erlendu
stöðvar gætu kostaö isl. sjón-
varp lífiö.
c. Kostnaður íslands vegna
NORDSAT, opinberar
greiðslur, auk útgjalda
einstaklinga til kaupa á loftnet-
um og tengibúnaði, er talinn
nema 700—600 milljónum króna
á ári! Bandalag isl. listamanna
bendir á að þessi upphæð sé alls
ekki I samræmi viö framlög
rikisins til annarra þátta menn-
ingar— og félagsmála og
„óbærilegt álag meðan for-
gangsmálefnum landsmanna er
ekki sinnt, og á meöan þjóðin er
skuldum vafin”.
d. Ahrif af tiföldun erlends
sjónvarpsefnis getur haft
ómældar afleiðingar á þróun
islenzkrar menningar.
Niðurstaða samtaka lista-
manna er sú, að þeir hvetja full-
trúa Islands til að hætta þátt-
töku i NORDSAT—nefndum.
Brandari!
—Ég tel umræöuna um sam-
norrænt sjónvarpskerfi nánast
brandara á þessu stigi málsins.
Til dæmis er tækniþekking
engan veginn nægilegtil aö gera
þetta kleift, sagði EliasDaviös-
son, kerfisfræðingur, i samtali
við AB. —Þetta umtal vekur
falskar vonirhjá mörgum,en þó
ber að taka það alvarlega,
vegna þess aö hér er á ferðinni,
geysilega viðamikið mál. Þetta
snertir f jölmörg svið þjóðlifs og
menningu landanna og þó að
samnorrænt sjónvarp sé fjar-
lægur möguleiki nú, þá er hitt
ljóst aö ýmsir aöilar hafa mik-
inn hag af tilkomu þess og að
undirbúningi sé tmnið.
í grein sem Elias skrifar i
Morgunblaðið 24. janúar s.l. tel-
ur hann upp þrenns konar aöila
sem muni hagnast af
NORDSAT:
1 fyrsta lagi framleiðendur
rafeindabúnaðar (gervihnettir,
eldflaugar, senditæki, móttöku-
tæki, loftnet o.fl.)
t öðru iagi umboösaðilar ofan-
greindra framleiðenda á hverj-
um staö.
I þriðja lagi almenn fjölþjóða-
fyrirtæki.
NORDSAT myndi auka veru-
iega útgjöld sjónvarpsstöðva og
mjög liklegt er að þeim yrði
mætt með auglýsingasölu i
samnorræna sjönvarpinu. Nú
eru sjónvarpsauglýsingar að-
eins leyföar á tsiandi og i Finn-
landi, en trúlega yrði auglýs-
ingabann fljótlega niður fellt á
hinum Norðurlöndunum.
Samnorrænt sjónvarp er vissu-
lega álitlegur auglýsingamark-
aður og auglýsingatiminn yröi
seldur dýrt — svo dýrt aö aöeins
voldugustu fyrirtækjasam-
steypurnar myndu hafa efni á
að auglýsareglulega. Þannig er
ruddur vegur fyrir vaxandi ein-
okun, þar sem hætta er á aö
minni fyrirtæki myndu ekki
þola slika samkeppni.
Offramboð fremur en
skortur
I lok greinar sinnar segir
Elias Daviðsson m.a.:
„Sé litiö á framboð sjónvarps-
dagskráa, þá myndi NORDSAT
vissulega stórauka valmögu-
leika manna og vikka nokkuð
sjóndeildarhringinn.
Litimennhins vegar á alhliða
framlag NORDSAT i þágu
menningar, menntunar og af-
þreyingar, þá er þaö framlag
hlutfallslega lítiðað magnitilog
i besta falli einhæft...’
„...Þaðer matundirritaðs, aö
auka megi menningarlega sam-
vinnu Norðurlanda og gagn-
kvæm kynni Norðurlandabúa, á
Framhaid á 6. siðu
— tæknileg þekking ekki nægileg fyrir samnorrænt sjónvarp
Atvinnuleysi meðal menntamanna
staðreynd í mörgum Evrópulöndum
íslendingar geta prísað sig sæla — enn sem komið er
Viða i Evrópu er farið að bera
á atvinnuleysi meðal mennta-
manna. Einkum eru það menn
úr svokölluðum húmaniskum
greinum sem verða fyrir barð-
inu á atvinnuleysinu. Viöfangs-
efni húmanista er manneskjan
sjálf, en störf þeirra virðast þó
óþörf. Hins vegar er ausið pen-
ingum i tæknimenntunina, enda
búizt við aö það gefi meiri gróða
i beinhörðum peningum þegar
fram liða timar. Tæknifræöing-
um ýmiskonar er boðið gull og
grænir skógar, og styrkir til
náms eða atvinnu út um allan
heim. Það er i sjálfu sér ekki
undarlegt vegna þess að i nú-
tima iönaðarþjóðfélaginu er
tæknin og sú velferö sem mæld
er i bilum, sjónvörpum og sim-
tækjum orðin mikilvægari en
manneskjan sjálf. Hún er löngu
týnd i allri velferðinni.
Fjöldatakmarkanir
óvinsælar
Allir eiga jafnan rétt til
menntunar, um það eru flestir
sammála, hvernig svo sem til
tekst með framkvæmdirnar á
þvi. Þegar það för að bera á at-
vinnuleysi meðal mennta-
manna, vaknaði sú spurning
hvort það væri ekki ábyrgðar-
leysiaf stjórnvöldum að veraað
mennta fólk sem siðan fær ekk-
ert að gera i sinu fagi. Svo-vstíg
tekið til þess ráðs aö fara að
takmarka fjölda námsmanna I
ýmsum greinum og vakti þaö
mikla andúð i röðum náms-
manna sjálfra
Atvinnulausir eilifðar-
stúdentar
Mönnum finnst það náttúr-
lega súrt i broti að fá ekki vinnu
við þau störf sem þeir eru búnir
að mennta sig fyrir. Þegar þeir
standa frammi fyrir þeirri stað-
reynd, veröur þrautarlendingin
oft sú að halda bara áfram i
náminu, alveghreint endalaust.
Að lokum eru þeir orðnir of-
menntaðir miðað við þau störf
sem þeir geta fengið á atvinnu-
markaðnum. En kannski sitja
þeir á skólabekk allan þennan
tima i von um að ástandiö lagist
og einhverja vinnu verði að fá
siðar meir.
Lan gs kól a mennt un
„finni” en verkmennt-
un?
Það gefur meiri tekjur i dag
að vera meðháskólamenntun en
verkmenntun, og þykir þar af
leiöandi „finna”. Og eins og
kjör verkamanna eru á islandi I
dag, er ekkert skritið að fólk
sækist eftir þvi að fá góða
menntun i von um að geta lifað
mannsæmandi lifi að loknu
námi. Þaö á auövitað að gera
verkmenntunininni jafn hátt
undir höföi og langskólamennt-
un af ýmsu tagi. En i stéttar-
þjóðfélaginu eru ekki miklar
likur á að svo verði gert. Þar
sem atvinnuvegirnir og einok-
Þérkatta Gyifl
unarfyrirtækin stjórna landinu
er hætt við aö menntunin veröi
miðuð við þarfir þeirra fyrir
vinnuafl, en ekki viðþaö hvaö
hver og einn vill læra og starfa
við.
Sama þótt verkfræð-
ingar keyri leigubila
1 Háskóla Islands hafa nem-
endur mótmælt harðlega öllum
fjöldatakmörkunum og enn sem
komiö er, er atvinnuleysi meðal
menntamanna tæplega orðiö
nokkuö—yaMjamál, en þaö er
viðbúið i framtiðinni að þróunin
hér verði svipuð og i nágranna-
löndunum. Blaðamaður brá sér
4pp i háskóla, nánar tiltekið I
hús Verkfræði- og raunvisinda-
deildar nr.2ogræddi þar við tvo
námsmenn sem útskrifast bráö-
lega frá þessari virðulegu stofn-
un. Fyrst hittum við fyrir Gylfa
Arnason, sem væntanlega verð-
ur vélaverkfræbingur I vor.
Hvernig eru atvinnuhorfur i
þinu fagi?
— Gifurlega góðar. Þaö er
næga vinnu að fá hjá Verkfræöi-
stofum, þvi opinbera og hjá
stærri iönfyrirtækjum. Ég er
búinn að fá vinnu á Verkfræði-
skrifstofu Gunnars og Kristjáns
og tveir skólafélagar minir lika.
Ber eitthvað á atvinnuleysi
hjá verkfræðingum?
— Ég hef heyrt að þaö sé oröið
erfitt fyrir rafmagnsverkfræð-
inga aö fá vinnu núna.
Attu von á þvi að atvinnuleysi
aukist meðal menntamanna hér
á landi, á komandi árum?
xNei, og ég vonast til að fólk
haldi áfram að mennta sig.
Menntun er góð, jafnvel þó hún
nýtist ekki. Mér væri alveg
sama þó verkfræðingar færu aö
keyra leigubil.
Myndir þú sætta þig við það?
— Nei, tæplega.
Heidur þú að atvinnuleysi eigi
eftir að aukast meðal mennta-
manna hér á landi?
— Ég veit ekki, meöal lækna
og tannlækna verður sennilega
aldrei neitt atvinnuleysi, enda
er fjöldi þeirra sem fer i það
takmarkaður.
Framhald á 6. siðu