Alþýðublaðið - 01.03.1980, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 1. mars 1980
SKATTFRAMTALIÐ
Verslunarmannafélag Reykjavikur efnir
til fræðslufundar fyrir félagsmenn sina
um skattalögin, þar sem jafnframt verða
látnar i té leiðbeiningar um gerð
framtalsins.
Fundurinn verður að Hótel Heklu, Rauð-
arárstig 18, mánudaginn 3. mars n.k. kl.
20.30, og er eingöngu ætlaður einstakling-
um.
Framsögu og leiðbeiningar annast:
Atli Hauksson. löggiltur endurskoðandi og
Sigfinnur Sigurðsson hagfræðingur.
Félagsmenn eru hvattir til að hagnýta sér
leiðbeiningarnar.
Verslunarmannafélag Reykjavikur.
RÍKISSPÍTALARNIR
Lausar stöður
LAN DSPÍ TALINN
SÉRFRÆÐINGUR i bæklunarskurðlækn-
ingum óskast i 75% starf við bæklunar-
lækningadeild Landspitalans frá 1. mai.
Umsóknir er greini aldur, menntun og
fyrri störf sendist Skrifstofu rikis-
spitalanna fyrir 31. mars n.k. Upplýsingar
veitir yfirlæknir bæklunarlækninga-
deildar i sima 29000.
HJÚKRUNARFRÆÐINGUR óskast nú
þegar i hlutastarf við gervinýra Land-
spitalans. Upplýsingar veitir hjúkrunar-
forstjóri i sima 29000.
HJÚKRUNARFRÆÐINGA og
SJÚKRALIÐA vantar til sumarafleys-
inga. Fastar dag- eða næturvaktir koma
til greina fyrir hjúkrunarfræðinga.
Upplýsingar gefur hjúkrunarforstjórl i
sima 29000.
FóSTRUR óskast við Barnaspitala
Hringsins nú þegar. Upplýsingar gefur
hjúkrunarforstjóri Barnaspitala Hrings-
ins i sima 29000.
STARFSMENN óskast i eldhús Land-
spitalans. Upplýsingar gefur yfirmatráðs-
kona i sima 29000.
SKRIFSTOFUR RÍKISSPÍTALANNA
SKRIFSTOFUMAÐUR óskast við Skrif-
stofu rikisspitalanna. Verslunarskólapróf
eða sambærileg menntun æskileg.
Umsóknir er greini aldur, menntun og
fyrri störf sendist Skrifstofu rikis-
spitalanna fyrir 20 mars. Upplýsingar
veitir starfsmannastjóri i sima 29000.
Reykjavik, 2. mars 1980.
SKRIFSTOFA
RÍKISSPÍTALANNA
EIRÍKSGÖTU 5, SÍMI 29000
Rlkið 1
veganna og jafnframt að tryggja
fjárhagsstöðu þjóðarbúsins út á
við með þvi að byggja upp gjald-
eyrissjóð, var á árinu 1960 ákveð-
ið, að hluti af innlánsaukningu
innlánsstofnana skyldi bundinn I
Seðlabankanum. Þetta hlutfall
hefur verið nokkuð breytilegt 50%
fyrsta hálfa árið, en siðan lækk-
andi i 25% og loks hækkandi i 30%
eins og það er nú.
A sjöunda áratugnum skilaði
innlánsbindingin allt að tvöfaldri
fjárhæð þess, sem Seðlabankinn
endurkeypti af lánum viðskipta-
bankanna til atvinnuveganna og
lagði þá drjúgan skerf að upp-
byggingu traustrar gjaldeyris-
stöðu. Eftir 1971, þegar upphófst
það verðbólgutimabil, sem enn
stendur, fór að sjá merki breyt-
inga hér á. Sparnaður I formi
innstæðna I innlánsstofnunum fór
minnkandi að raungildi og þvi
hlaut að fylgja minnkandi fjárráð
Seðlabankans til útlána til at-
vinnuveganna. Er hér um aö
ræða alveg ótrúlegar fjárhæðir,
sem innstæður i innlánsstofnun-
um rýrnuðu á næstu fimm árum,
eða um 68,5 milljarða króna mið-
að við verðlag siðustu áramóta.
Þegar það svo bættist við á
seinnihluta þessa timabils og
jafnvel enn meira sfðar, að rikis-
sjóður safnaði miklum skuldum i
Seðlabankanum gat ekki hjá þvi
farið, að það hefði gagnger áhrif á
möguleika Seðlabankans til að
veita fé til atvinnuveganna.
Fram að lokum ársins 1974
hafði hið bundna fé i Seðlabank-
anum ávallt verið drjúgum meira
en það sem bankinn notaði til
útlána til atvinnuveganna i formi
endurkaupa af viðskiptabönkun-
um. En þá um áramótin urðu
alger umskipti hér á og siðan
voru endurkaupin hærri en
bundna féð allt fram á siðasta ár.
En þvi til viðbótar hafa svo, eins
og áður segir, safnazt skuldir
rikissjóðs. Til að gefa hugmynd
um hvaða stærðir hér er um að
ræða má geta þess, að yfir árið
1979 að meðaltali voru endurkaup
vegna útlána til atvinnuveganna
kr. 43,7 milljarðar og skuldir
rikissjóðs kr. 32,6 milljarðar.Þar
á móti var svo bundna féð kr. 44.2
milljarðar. Þegar haft er i huga,
að fram til 1972 höfðu skuldir
rikissjóðs yfirleitt verið smá-
vægilegar, er auðvelt að sjá, hver
gifurleg breyting hér hefur orðið.
Þessi breyting hefur öll orðið til
að þrengja mjög möguleika
Seðlabankans til að veita fé til
atvinnuveganna.”
Ríkissjóður og
atvinnuvegirnir
keppast um lánsfé
Af þessum orðum Daviðs Ólafs-
sonar Seðlabankastjóra má sjá að
rikissjóður er i harðri samkeppni
við atvinnuvegina um rekstrarfé.
Þetta kann að hljóma ankanna-
lega, en er engu að siður stað-
reynd. Tillögur Alþýðuflokksins
fela i sér aðhald i fjármálum
rikisins og endurgreiðslur þeirra
fjármuna i áföngum sem teknir
hafa verið að láni hjá Seðlabanka
Islands. Þegar til lengdar lætur
eru þetta þær einu tillögur sem
geta orðið til þess að Seðlabank-
inn geti sinnt hlutverki sinu gagn-
vart atvinnuvegunum.
Staða Seðlabankans á þessu ári
verður að áliti sérfræðinga slik,
að hann getur ekki endurkeypt
afurðar og rekstrarlán til at-
vinnuveganna. Til þess að
tryggja að frystihúsin stöðvist
ekki þyrftu viðskiptabankarnir að
auka útlán sin verulega, en
fulltrúar þeirra hafa tekið illa i
það.
Vandamálin i atvinnulifi okkar
tslandinga eru mikil og flókin. Til
að leysa þessi vandamál þarf að
gripa til róttækra aðgerða. Bent
hefur verið á að notfæra bæri
bindiskyldu i Seðlabanka sem
hagstjórnartæki til að stjórna
lausafjárstöðu, sem ásamt vöxt-
um réði framboði á lánsfé. Með
bindiskyldunni hefur Seðlabank-
inn tæki til að stjórna framboði á
peningum með þvi að hafa áhrif á
eignarhlutföll og ráðstöfunarfé
bankanna. Bindiskyldan er nú i
hámarki skv. lögum, en löggjöf
stórnvalda þarf til að auka hana
enn meira. Það fé sem bundið er i
Seðlabankanum er ávaxtað með
þvi að lána það út i formi afurða-
lána útflutningsatvinnuveganna:
þessi lán hafa lengst af borið lága
vexti og nema hærri fjárhæð en
bindiskylduinnistæðan. Þetta er
ástæðan fyrir þvi að bindiskyldan
hefur ekki nýzt sem hagstjórnar-
tæki. 1 stað þess að hamla gegn
umframframboði hafa bindi-
skylduf jármögnuð afurðalán
aukið þensiuna i hagkerfinu. Til
þess að Seðlabankinn endur-
heimti svigrúm sitt til að beita
bindiskyldunni sem hagstjórnar-
tæki þarf ýmislegt að koma til
m.a., að rikissjóður greiði skuldir
sina við Seðlabankann.
— HMA
Annasamur marzmánuður
I Norræría husinu
I mars verður margt á döfinni i
Norræna húsinu, bæði á vegum
stofnunarinnar og annarra, sem
fá afnot af húsinu til menningar-
starfsemi. Fyrsta vikan litur
svona út.
Laugardaginn 1. mars kl. 16:00
verður norræn bókakynning. Er
það fyrri kynningin af tveimur,
en viku siðar veröur sú siðari
haldin. Þessar norrænu bóka-
kynningar hafa verið haldnar
mörg undanfarin ár og eru i
umsjá norrænu sendikennaranna
við Háskóla tslands og bókasafns
Norræna hússins. Jafnan eru
kynntar nýjar bækur hins
norræna bókamarkaðar og eru
þær flestar til útlána i bókasafni
Norræna hússins. Að þessu sinni
annast Ros-Mari Rosenberg frá
Finnlandi og Lennart Aberg frá
Sviþjóð fyrri kynninguna og
sýndar verða sænskar og finnskar
bækur. Auk nýrra bóka frá Finn-
landi verður i bókasafni allum-
fangsmikil finnsk bókasýning
sem sett hefur verið upp I tilefni
Kalaevala-dagsins hinn 28.
febrúar. Sá dagur er almennur
tyllidagur i Finnlandi vegna þess,
að 28.2. 1835 dagsetti Elias
Lönnrot formálann að eldri út-
gáfu sinni af Kalevala-kvæða-
bálkum, þjóðkvæði Finna, og
meðal bóka á sýningunni verða
Kalevala og bækur um Elias
Lönnrot, listverkabækur, upp-
slagsverk hvers konar ásamt
islenskum þýðingum á finnskum
bókmenntum.
Laugardaginn 8. mars kl. 16:00
kynna svo Bent Chr. Jacobsen frá
Danmörku og Ingeborg Donali
frá Noregi danskar og norskar
bækur. Bókakynningarnar eru
öllum opnar.
Mánudaginn 3. marsverða svo
tónleikar i Norræna húsinu. Det
Fynske Trio frá Odense leikur þá
verk eftir m.a. Beethoven, Hart-
mann, Holmboe og Schumann, en
nánar er sagt frá þessu annars
staðar i blaðinu.
Þriðjudaginn 4. marsflytur Ole
Breitenstein fyrirlestur um áhrif
kvikmynda og sjónvarps til góös
og ills. Ole Breitenstein er boðinn
til Norræna hússins fyrir frum-
kvæði Myndlistakennarafélags
tslands, og hann ætlar að halda
námskeið fyrir félagsmenn.
Fyrirlesturinn i Norræna húsinu
er opinn fyrir almenning.
Miðvikudaginn 5. mars heldur
Rey k jav ikurdeild Norræna
félagsins hátiðafund i Norræna
húsinu, og verður Sara Lidman
handhafi bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs 1980 heiðurs-
gestur á þeim fundi. Þar verða
einnig afhent verðlaun fyrir besta
merki fyrir norræna málaárið
1980, en efnt var til hugmynda-
I itarlegri skoðanakönnun sem
fram fór um viðhorf almennings
til verzlunar kom meöal annars
fram að 39,5% svarenda höföu já-
kvætt eða fremur jákvætt viðhorf
til verzlunar, en 24,2% fremur
neikvætt eða neikvætt viðhorf.
Mun fleiri telja hins vegar að al-
menn umræða um verzlun hér á
landi hafi verið fremur neikvæð
eða neikvæð eöa um 40,2% þeirra
sem spurðir voru. Aðeins 13,7%
töldu að umræða um verzlun hafi
mótast af sanngimi. 36,3% svör-
uðu þvi til að umræða um verzl-
un hér á landi hafi mótast af
ósanngirni.
Samtökin Viðskipti og Verzlun
stóðu fyrir könnun þessari en
Hagvangur h.f. sá um fram-
kvæmdina. Könnunin fór fram I
Reykjavik og á 5 stöðum úti á
landsbyggðinni. Framkvæmd
könnunarinnar var tviskipt Ann-
arsvegar var um heimsóknir aö
ræða i Reykjavik, hins vegar var
hringt I fólk úti á landi. Úrtakið
var valið sérstaklega fyrir hvern
stað á landinu og valið eftir nafn-
númerum úr þjóöskrá. Var þess
gætt að velja nógu stórt úrtak svo
heildarniðurstöður gætu gefiö
sterka visbendingu um skoðanir
og viðhorf svarenda. Hver ein-
staklingur er þátt tók i könnun-
inni var spurður 25 spurninga.
Athygli vekur að mun fleiri
hafa jákvæða afstöðu til verzl-
unar en neikvæða en aftur á móti
telja mun fleir að almenn um-
ræða um verzlun hér á landi hafi
verið neikvæð og mótast af
ósanngirni. Niðurstöður könn-
unarinnar varðandi ofangreind
atriði voru þessar:
Viðhorf fólks til verzlunar:
Jákvætt eða fremur jákvætt 39,5%
Hlutlaus afstaöa 20,2%
Fremur neikvæð eða
neikvæð 24,2%
Svöruðuekki 16,1%
samkeppni um öll Norðurlönd um
gerð þess. í tilefni þessa er sýning
á ýmsum tillögum, sem fram
komu um þetta merki, og verður
hún i bókasafninu.
Fimmtudaginn 6. mars verður
Sara Lidman svo gestur Rithöf-
undasambands Islands en sam-
bandið heldur fund i Norræna
húsinu kl. 20:30.
Telur þú að almenn umræöa um
verzlun hér á landi hafi verið:
Jákvæð eða fremur jákvæð 26,1%
Hlutlaus 14,4%
Fremur neikvæöa eða
neikvæð 40,2%
Svöruðu ekki 19,3%
Telur þú að neikvæð umræða um
verzlun hafi mótast af:
Sanngirni 13,7%
Ösanngirni 36,3%
Bæði af sanngirni
ogdsanngirni 41,2%
Svöruðu ekki 8,8%
Niðurstöður þessarar könnunar
verða lagöar til grundvallar við
mótun og framkvæmd þess starfs
sem framundan er á vegum sam-
takanna Viðskipti og Verzlun.
Norðurlanda-
ráð 8
þess að skilja aðstæður þeirra
þjóða sem hér um ræðir.
Við skorum ennfremur á full-
trúa f Norðurlandaráði að veita
Grænlendingum, Færeyingum
og Sömum beinan stuðning f
viðleitni þeirra til þess aö fá
sjálfstæða og beina aðild að
Norðurlandaráði.”
Þá var og send ályktun sama
efnis til Norrænu félaganna og
Sambands norrænu félaganna.
Niöurlag þeirrar ályktunar var
á þessa leið:
„Þess vegna skorum við á
Norrænu félögin aðstuðlaað
og styðja þá fræðslustarfsemi
sem er forsenda þess, að
umræður um þessi mál nái til
alls almennings.
Við skorum ennfremur á
Norrænufélögin að styðja
ákveðið þá viðleitni sem uppi er
höfð til þess aö Grænlendingar,
Færeyingar og Samar fái sjálf-
stæða og beina aöild að Norður-
landaráði.”
36,3 telja ad um-
ræða um verslun hafi
mótast af ósanngirni