Alþýðublaðið - 01.03.1980, Blaðsíða 3

Laugardagur 1. mars 1980
3
— ~ —n
alþýdu
i n rr.Tr.»
Alþýöublaöiö:
Framkvæmdastjóri:
Jóhannes Guðmundsson
Stjórnmálaritstjóri (ábm):
Jón Baldvin Hannibalsson
Blaðamenn: Garðar Sverris-
son t Ólafur Bjarni Guðna-
son ’ og Helgi Már Arthurs-
son.
Auglýsingar: Elin
Harðardóttir:
Dreifingarstjóri: Sigurður
Steinarsson
Gjaldkeri: Halldóra Jóns-
dóttir
Bitstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavik
simi 81866.
| Alþýðublaðinu s.l.
fimmtudag er frá þvi skýrt að
fulltrúar Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna og Sambands
islenzkra samvinnufélaga hafi
gengið á fund rikisstjórnar og
vakið athygli á þvi, að fiskiðn-
aðurinn i landinu er þessa
stundina rekinn meö u.þ.b. 10
milljaröa króna halla. Astæða?
.Verðbólgan. Eftir kaupgjalds-
breytingar 1. des. s.l. og
afleiddar verðhækkanir, hefur
framleiðslukostnaður inn-
anlands enn einu sinni rokið
langt upp fyrir það markaðs-
verð, sem fæst fyrir útflutnings-
afurðir okkar á erlendum mörk-
uðum.
Hefðbundin lausn? Gengis-
felling með einu pennastriki,
eða gengissig jafnt og þétt, frá
viku til viku. Afleiðingin?
Hækkun innflutningsverölags
og þar með framleiðslukostn-
aðar innanlands, hjá þjóö sem
verður að flytja inn þvi sem
næst allar sinar lifsnauðsynjar
og aðföng i atvinnurekstri. Til
hvers leiðir það? Sjálfvirkrar
kauphækkunar, skv. visitölu-
kerfi. Með hvaða afleiðingum?
Ný rekstrarkreppa atvinnuvega
og ný gengislækkun. Þannig
heldur hringekja óðaverðbólg-
unnar áfram.
|(3 egar umboösmenn einok-
unarhringjanna voru seztir á
rókókóstóla i forsætisráðherra-
skrifstofunni, er þess að vænta
að forsætisráöherrann hafi lesið
þeim faðirvoriö úr málefna-
samningi sínum. Hann hefur
ekki látið undir höfuð leggjast
að kynna þeim kjarnann i
boðskapnum: Lögbundnar
verðlækkanir á vöru og þjónustu
falls, úr 53,5% i 50% i þremur
áföngum. Viöskiptabankarnir
hafa ekki treyst sér til þess að
tryggja fyrirtækjunum sem þvi
svarar hærra hlutfall afurða-
lána. Þetta getur þýtt að venju-
legt frystihús missi ca. 30
milljónir út úr rekstri, miðað
við fjögurra mánaða timabil.
Er þetta þá einskonar
skemmdarverkastarfsemi af
hálfu Seðlabankans. í viðtali við
Morgunblaðið gefur Daviö
Ólafsson, Seölabankastjóri,
greinagóöa skýringu á þessari
ráöstöfun Seðlabankans. Skýr-
ingarnar eru tvær: 1 fyrsta lagi
hefur sparifé landsmanna, sem
jafnframt gengur undir nafninu
rekstrarfé atvinnuvega, gufaö
,,A 7. áratugnum skilaöi inn-
lánsbindingin allt að tvöfaldri
fjárhæð þess, sem Seðla-
bankinn endurkeypti af lánum
viðskiptabanka til atvinnuveg-
anna og lagði þá drjúgan skerf
aö uppbyggingu traustrar
gjaldeyrisstööu”.
En eftir að fyrri rikisstjórn
Ólafs Jóhannessonar setti efna-
hagskerfi þjóöarinnar úr
skorðum hefur þetta allt snúist
við. Sparnað hefur þorrið.
Rikissjóður hefur safnað
skuldum með þeim afleiðingum
að bankakerfið hefur ekki getað
veitt atvinnuvegunum eölilega
rekstrarfjárfyrirgreiðslu. Verð-
bólgurikisstjórnir á undan-
förnum áratug hafa hver á
fætur annarri „leyst vandann”
stjórna á undanförnum árum,
hefur lengst af sigið þar á
ógæfuhliö.”
Þrátt fyrir fögur fyrirheit um
hallalausan rikisbúskap,
strangt aöhald I peningamálum,
stöðugt gengi og enga nýja
skatta, ’er nú þegar ljóst, að
rikisstjórn Gunnars
Thoroddsens er engin undan-
tekning frá hefðbundnum
stjórnum Framsóknarára-
tugarins. Þrátt fyrir stöönun
þjóðarframleiðslu og minn-
kandi þjóðartekjur á mann
vegna versnandi viðskiptakjara
he.fur hún feril sinn meö inni-
stæöulausum loforðum um 60-70
milljarða aukningu rikisút-
gjalda næstu tvö árin. Þessir
peningar eru ekki til. Þeir veröa
í spilavíti verdbólgunnar
fyrirtækja. Gengislækkun eða
gengissig samrýnist að sjálf-
sögðu ekki slikum markmiðum.
Umboðsmennirnir hafa þvi
væntanlega gengið bónleiöir til
búðar.
En það er fleira en sivaxandi
framleiðslukostnaður sem gerir
útflutningsatvinnuvegi á Islandi
ósamkeppnisfæra. Þeir eru
einnig hrjáöir af stöðugum
rekstrarfjárskorti. Venjulegt
frystihús þarf aö greiöa jafn-
óðum fyrir aöföng sin, þ.e.
hráefni, vinnulaun, umbúðir og
vexti. Venjulega nema þessi
útgjöld um 85% af heildarkostn-
aði. Hallareksturinn nú veldur
þvi aö hjá mörgum fyrirtækjum
eru þessi útgjöld komin hátt I
95% af heildarkostnaði. Hingað
til hafa viðskiptabankarnir látið
fyrirtækjunum i té svokölluð
afurðalán, sem nemur 75%
þessara útgjalda. Þau hafa
siðan veriö endurkeypt af Seöla-
bankanum i tilteknu hlutfalli.
Nú hefur Seðlabankinn til-
kynnt lækkun endurkaupa hlut-
upp i óöaveröbólgunni. 1 annan
stnð hefur rikissjóður látiö
greipar sópa um fjármuni
bankakerfisins með skuldasöfn-
un sinni.
A fimm ára timabili, frá árinu
1971 til 1976 rýrnuðu innistæður i
innlánsstofnunum um 68,5
milljarða króna, miðað við
verðlag siöustu áramóta. Sú
sparifjárrýrnun, sem orðið hef-
ur i óðaverðbólgu Framsóknar-
áratugarins, allt til síðustu
áramóta, er auðvitað miklu
hrikalegri en þessi tala gefur til
kynna.
Við þetta bætist, að rikis-
sjóöur hefur fjármagnað halla-
rekstur sinn með skuldasöfnun
við Seölabanka sem á árinu 1979
nam 32.6 milljörðum.
jr
I umræddu viðtali rifjar
Seðlabankastjóri upp að á árinu
1960 var ákveðið að hluti af
innlánsaukningu innlánsstofn-
ana skyldi bundinn I Seöla-
banka. Þvi næst segir hann:
með þvi að loka augunum fyrir
honum. Þær hafa leyst vanda
rikissjóðs og atvinnuvega með
seðlaprentun og gengisfell-
ingum. Með þessu móti hafa
þær magnað óöaverðbólguna og
gert vandamálin æ óviðráðan-
legri, unz nú er svo komið aö
e rvginn ræður neitt við neitt
lengur.
að er embættisskylda Seðla-
bankastjóra aö gæta itrustu
varfærni i orðum og mæla
fremur van en of. Það væri synd
að segja að Davið Ölafss. kvæði
fastað orði þegar hann segir: ,,
Nú myndi einhver segja, og
hefur reyndar verið sagt i
þessum umræðum, að rikis-
sjóður ætti að draga saman
segiin og endurgreiða skuldir
sinar við Seðlabankann. Þessu
er fljótsvarað, að þar um fær
stjórn Seðlabankans litlu þokað,
og það veröur þvi miður.að
viðurkennast, að þrátt fyrir
góðan ásetning margra rikis-
bara búnir til eftir hefð-
bundnum leiðum. Aframhald-
andi skuldasöfnun rikissjóðs,
aukningu peningamagns i
umferð langt umfram raun-
aukningu þjóðarframleiöslu,
gengissigi eftir þörfum og
skefjalausri sjálfvirkni verö-
bólgumyllunnar meö óbreyttu
visitölukerfi og óbreyttri land-
búnaðarpólitik.
Sagan endurtekur sig. Þessi
rikisstjórn ætlar að feta dyggi-
lega i fórspor fyrri rikisstjórna
Ólafs Jóhannessonar. Fyrst I
stað flikar hún málefnasamn-
ingi, þar sem viðurkennt er að
ná þurfi tilteknum markmiðum.
I reynd dkortir stjórnarherrana
bæöi pólitiskt raunsæi til aö
viðurkenna takmörk valds sins
og pólitiskan kjark, til að segja
fylgismönnum sinum sannleik-
ann. En þegar sagan endurtek-
ur sig of oft, verður hún aö
leiðinlegurm farsa.
-JBH.
Iðnþróunarverkefni SMS:
Auka verðmætasköpun
íslensks málm- og skipa
iðnaðar
Nýlega barst inn á ritstjórn Al-
þýðublaösins fréttabréf Iönþró-
unarverkefnis SMS (Sambands
Málm- og Skipasmiða). I frétta-
bréfinu er gerð grein fyrir helstu
verkefnum og skipulagi áætlun-
arinnar, og verður hér tæpt á þvi
sem þar kemur fram.
Hverjir standa
að verkefninu
Um það segir i fréttabréfinu:
„Iðnþróunarverkefnið hefur sér-
staka stjórn, svonefnda „verk-
efnisstjórn”. í þessari verkefnis-
stjórn er einn fulltrúi frá eftir-
töldum aöilum: Bilgreinasam-
bandinu (Jóhannes Jóhannesson)
Félagi blikksmið jueigenda
(Garðar Erlendsson), Félagi
dráttarbrauta og skipasmiöja
(Þórleifur Jónsson), Meistarafé-
lagi járniðnaöarmanna (Markús
Sveinsson) og Iönaðarráöuneyt-
inu (Jafet Ölafsson).
Af þessari upptalningu má ráöa
hverjir standa aö þessu iönþróun-
arverkefni og sérstök ástaeöa er
til aö vekja athygli félagsmanna
á þvi, að auk allra féiaga innan
SMS er Iönaöarráöuneytiö aöili
aö þessu starfi enda hafa samtök
okkar ávallt lagt rika áherslu á
gott og virkt samstarf viö yfirvöld
iönaöarmála i þeirri viðleitni að
skapa mál og skipaiðnaðinum
viöungndi starfsaöstööu.
Til þess aö hafa daglegt eftirlit
meö Iönþróunarverkefninu hefur
veriö ráöinn sérstakur verkefnis-
stjóri — Ingólfur Sverrirson — .
Auk daglegs eftirlits mun hann
leggja áherslu á ofangreind
tengsl viö fyrirtækin og riöur þá á
miklu aö þau ræki einnig þessi
tengsl, t.d. meö þvi aö hafa sam-
band viö verkefnisstjóra og fylgj-
ast eftir föngum meö framvindu
verkefnisins, ekki sist meö þaö i
huga að þau gætu notfært sér ein-
hvern eöa einhverja hluta þess
strax.”
Hvað á að gera.
„Meginmarkmiö Iönþróunar-
verkefnis SMS er aö auka verö-
mætasköpun islensks málm- og
skipaiönaöar, gera hlut hans I
markaöinum stærri, skapa nýiön-
aöartækifæri og bæta framleiöslu
starfsgreinarinnar.”
Fyrstu verkefni eru, 1. Gerö
samræmds flokkunar- og skrá-
setningarkerfis I viögerðum
skipa, og 2. Markaösrannsókn,
markaöshlutdeild og nýiönaðar-
tækifæri i málmiðnaöi.
Hverjir vinna verkið
Þessi verkefni eru öll viöamikil
og flókin og þessvegna hafa verið
undirritaöir verksamningar viö
tvoaöila, sem munu sjá um fram-
kvæmd þessara mála.
„Iöntæknistofnun Islands
(Snorri Pétursson) tekur aö sér
vinnu viö gerö samræmds flokk-
unar- og skráningarkerfis. T.S.Í.
hefur sföan gert vinnusamning
viö Hagvang (Brynjar Haralds-
son) um aö annast þetta verk aö
verulegu eöa öllu leyti. Þetta
starf er nú aö fara i gang (um
miðjan febrúar) og verður þvi
skipt I tvo áfanga:
1. Upplýsingaöflun hjá 15-20
fyrirtækjum sem fást viö viögerð-
ir skipa og jafnframt veröur aflaö
gagna utanlands og innan. A
þessu tviþætta starfi veröur siöan
byggt viö samningu samræmds
flokkunar- og skáningarkerfis.
2. Innkeyrsla á samræmdu
flokkunar- og skráningar kerfi I
u.þ.b. 15 fyrirtækjum.
Þegar sú reynsla sem fengist
hefur viö undirbúning og inn-
keyrslu i 15 fyrirtæki liggur fyrir
á að vera unnt að s^mja við-
tækt flokkunar- og skráningar-
kerfi fyrir aðrar greinar málm-
iðnaöarins og bjóöa þaö fyrir-
tækjum innan samtakanna.
Landssamband iönaðarmanna
— rekstrarþjónusta (Hannes
Guömundsson) tekur að sér vinnu
viö úttekt á markaöi og markaös-
hlutdeild málmiönaðarvara á-
samt meö rannsókn á nýiönaöar-
Undanfarin fjögur ár hefur
Rannsóknastofnun fiskiönaðarins
gengist fyrir allviötækum rann-
sóknum á hvernig nýta megi kol-
munna betur.
Þessar rannsóknir hafa aöal-
lega beinst aö vinnsluaöferöum
fyrir kolmunna til manneldis og
um leiö hafa þessar rannsóknir
veriö liöur i þeirri áætlun, aö nýta
betur ýmsa vannýtta fiskstofna
og dreifa þannig sókninni i fleiri
stofna en nú er gert.
Kolmunni (micromesistius
poutassou) er fiskur af þorskætt-
inni og er þvi skyldur þorski og
ýsu. Holdiö er litiö eitt feitara en
þorskholdiö eöa 0.8% og er hold-
fitan stööug alltáriö. Fiskurinn er
tiltölulega léttur eftir hrygningu á
vorin, og er heildarfitan þá 1-2%
en þungur og lifrarmikill á haust-
in, heildarfitan er þá um 8%.
Þriggja ára og kynþroska kol-
munni er um 30cm langur aö
meöaltali, en meöalþyngdin er
um 275 g á haustin og ekki nema
125 g á vorin.
tækifærum. Hluti þessarar vinnu
er heimsókn I 150 málmiönaöar-
fyrirtæki þar sem leitaö veröur
samræmdra upplýsinga um að-
stöðu og ýmislegt sem varöar
rekstur fyrirtækjanna sbr. þau
markmiö sem áöur hefur veriö
gerö grein fyrir á þessum blöö-
um.”
Aö lokum segir i fréttabréfinu:
„Aö lokum er rétt aö hvet ja alla
til aö fylgjast vel meö þvi starfi
sem hér er verið aö ýta úr vör, þvi
eins og áöur er sagt, þá leggur
SMS mjög mikiö upp úr þvi aö
Kolmunninn hrygnir aöailega
norövestur af Bretlandseyjum i
mars-april. Eftir hrygninguna
gengur stærsti hlutinn norður á
bóginn i fæöuleit. 1 april til júni er
kolmunni veiöanlegur viö Skot-
land og Færeyjar. I júnllok er kol-
munninn genginn á miöin austur
af Islandi, og er hann veiöanlegur
þar út ágúst. Trúlega er hægt aö
veiöa kolmunna fram eftir öllu
hausti norðaustur af landinu báð-
um megin viö 200 milna mörkin.
Stundum hefur oröiö vart viö
töluveröar kolmunnalóöningar á
Dohrnbanka (milli tslands og
Grænlands) og suður af honum,
og veiöimöguleikar ættu aö vera
þar bæöi aö vori og hausti. Helstu
veiöisvæöi kolmunnans eru sýnd
á mynd.
Stærö hrygningarstofnsins á
Atlantshafi er talinn vera um 10
milljónir lesta. Árleg veiði úr
stofninum getur numiö a.m.k. 1.5
milljón lesta og hlutur okkar
tslendinga gæti oröiö a.m.k. 200
þúsund lestir, ef rétt er aö staöiö.
tengsl iðnþróunarverkefnisins viö
fyrirtækin veröi sem nánust.
Megin ástæöa þess aö samtökin
leggja svo mikla áherslu á tengsl
við fyrirtækin er sú, að með þessu
verkefni er ekki stefnt að þvi aö
framleiöa enn einn skýrslubunk-
ann. Þvert á móti er stefnt aö sem
fæstum skýrslum og sem
minnstri skriffinnsku, en þess i
stað lögö áhersla á sem nánust
tengsl viö fyrirtækin svo þau geti
nýtt sér jafnóöum afrakstur
starfsins.”
A siöasta ári veiddist alls rúm-
lega milljón lestir af kolmunna og
þar af veiddu sóvétmenn um 600
þús. lestir I Noröausturdjúpi rétt
utan viö Islensku 200 milna mörk-
in.
Eflið málgagn
jafnaðar-
stefnunnar
alþýöu

Kolmunnarannsóknir
halda áf ram