Alþýðublaðið - 17.01.1981, Qupperneq 2

2
Laugardagur 17. janúar 1981
Ritstjórnargrein 1
stafanir i efnahagsmálum i febrúar og
mai 1978. Þær voru i hefðbundnum stil:
Verðbætur á laun voru skert. Þó
komu fullar verðbætur á lægstu laun.
Þessi verðbótaskerðing lækkaði i hálfar
verðbætur viö tiltekna launaupphæð.
Þessar ráðstafanir áttu aö gilda i eitt ár.
Aöferðin var sú að rifta kjarasamning-
um með lögum.
A móti komu óbeinar aðgerðir til
þess að tryggja kaupmátt hinna lægst
launuðu. Hækkun bótagreiöslna al-
mannatrygginga, hækkun heimilisupp-
bótar umfram visitölu, 5% hækkun
barnabóta, ásamt skattalækkun (2%
lækkun vörugjalds).
Yfirlýstur tilgangur aðgerðanna
var: ,,Að hamla gegn verðbólgu,
tryggja sama kaupmátt á árinu 1978 og
þvi siðasta, koma i veg fyrir atvinnu-
leysi og vernda hag hinna lægst laun-
uðu”.
Viðbrögð Alþýöubandalagsins? Þá-
verandi leiöarahöfundur Þjóðviljans,
núverandi formaður Alþýðubandalags-
ins og félagsmálaráðherra skrifaði
óteljandi leiðara, sem voru allir tilbrigöi
við sama stefið: „Eiðrof, griðrof, samn-
ingsrof, svik”. Viðbrögðin voru svo
heiftúðug, að minnir helst á kjarabar-
áttu leikara um þessar mundir. Það
væri verðugt verkefni fyrir MF A að gefa
leiðara Svavars Gestssonar snoturlega
út i litlum bæklingi til þess að rifja upp,
hvernig stéttabaráttan var i gamla
daga.
Viðbrögð ASÍ og BSRB? Skilyröislaus
krafa um samningana i gildi og engar
refjar. Otflutningsbann og ólögleg verk-
föll 1. og 2. mars 1978. Hin sögulega lexia
er sú, að það var verkalýðshreyfingin
sem knúði rikisstjórn Geirs Hallgrims-
sonar, Ölafs Jóhannessonar og Gunnars
Thoroddsen frá völdum.
Nú, þremur árum siðar, sitja þeir
allir saman i rikisstjórn: Kröflumála-
ráðherrann Gunnar Thoroddsen og
Kröflunefndarmenn hans, Ingvar Gisla-
son og Arnalds: ólafur Jóhannesson
hinn ókrýndi, og hinn rauði penni Þjóð-'
viljans sællar minningar, Svavar Gests-
son. Á forsetastóli Alþýðusambands ís-
lands situr Asmundur Stefánsson, ný-
kjörinn sem sameiningartákn þessara
afla. Hér eru þvi samankomnir i einni
skipshöfn öll þau öfl, sem mesta ábyrgð
bera á efnahagslegu skipsbroti islensku
þjóðarinnar á liðnum áratug.
Undir stjórn þeirra var verðbólgan að
æða upp i 70%. Eftir átta mánaða um-
hugsunartima eru gefin út bráöabirgða-
lög á la Hallgrimsson: Inntak þeirra er
það sama og 1978.
Kjarasamningum er rift. Verðbætur
á laun eru felldar niður með lagaboði.
Geir Hallgrimsson hlifði að visu lægstu
launum 1978. Það gera Thoroddsen og
Gestsson ekki. Þeir lofa hins vegar aö
greiða til baka'— seinna.
Tilgangurinn? ,,Að hamla gegn
verðbólgu, tryggja sama kaupmátt á
þessu ári og þvi siöasta, koma i veg fyrir
atvinnuleysi og vernda hag hinna lægst-
launuðu”.
Afstaða Þjóðviljans? Hinn rauði
penni, Kjartan Ólafsson skrifar amen og
hellelúja, dag eftir dag eftir dag.
Fyrstu viðbrögð forseta og mið-
stjórnar ASÍ? Forsetanum hafði ekki
unnist timi til að kynna sér málið nægi-
lega vel. Viöbrögðin eru yfirleitt yfir-
veguð, stillileg, kurteisleg. Forsetinn
kallar aðgerðirnar „tilraun til að kaupa
tima” —en talar minna um timakaup.
Hin sögulega lexia? Hver sú rikis-
stjórn, sem siöar meir telur brýna nauð-
syn bera til að rift a nýgerðum kjara-
samningum, afnema eða breyta sjálf-
virku visitölukerfi, i nafni baráttu gegn
verðbólgu, fyrir viðhaldi kaupmáttar og
fullri atvinnu, — má framvegis reiða
sig á skilning og umburðarlyndi Alþýðu-
sambands tslands. Og rikisstjórnin þarf
ekki að hafa „samráð” um aðgerðir
sinar fyrirfram hvorki við Alþingi né
stéttaþing.
— JBH
1
Valhöll
Si! ,
ij» Utboð
Tilboð óskast í aö klæða tvo miölunargeyma á Grafarholti
fyrir Hitaveitu Reykjavikur. Ctboösgögn eru afhent á
skrifstofu vorri aöFrikirkjuvegi 3, Rcykjavik gegn 500 kr.
skilatryggingu. Tilboðin verða opnuð á sama staö fimmtu-
daginn 5. febrúar n.k. kl. 11 f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirlcjuvagi 3 — Sími 2S800
|ÚTBOÐ
Tilboð óskast i stálpipur fyrir Hitaveitu Reykjavikur.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri Frikirkjuvegi 3.
Tilboðin verða opnuö á sama staö miðvikudaginn 25. febr.
kl. 11 f.h.
innkaupastofnun reyktaviku.rborgar
v FriLirkjuvegi 3 — Simi 2S800
ÉTilkynning til
launaskatts-
greiðenda
Athygli launaskattsgreiðenda skal vakin á
þvi, að 25% dráttarvextir falla á launa-
skatt fyrir 4. ársfjórðung 1980 sé hann ekki
greiddur i siðasta lagi 16. febrúar.
Fjármálaráðuneytið.
ÍBÚÐ ÓSKAST
2—3ja herbergja ibúð óskast til leigu fyrir
starfsmann Landspitalans. Upplýsingar
veittar á skrifstofu hjúkrunarforstjóra
Landspitalans i sima 29000.
Jb RÍKISSPÍTALARNIR
lausar stöður
KLEPPSSPÍTALI
HJCKRUNARFRÆÐINGAR óskast á
Kleppsspitala á Geðdeild Land-
spitalans (33 C). Upplýsingar veitir
hjúkrunarforstjóri Kleppsspitalans i
sima 38160.
Reykjavik, 18. janúar 1981.
Skrifstofa rikisspitalanna
Eiriksgötu 5, simi 29000.
sem sýndi að meirihluti lands-
manna væri fylgjandi aðgerð-
unum. Hann sagði að niðurstað-
an gæfi ekki rétta mynd. Þegar
fólki væri stillt upp við vegg, og
það beðið að svara spurningunni
„þessar aðgerðir eða engar að-
gerðir”? með já eða nei, væri
auðvitað hreint ábyrgðarleysi
að svara öðru en já. En auðvitað
hefðu þessar aögeröir ekki önn-
* ur áhrif en þau að stöðva þá
verðbólguöldu, sem nýafstaðnir
kjarasamningar hefðu annars
valdið. Verðbólgan stafar af þvi
að mistekist hefur að leysa
hagsmunatogstreitu i þjóðfélag-
inu.
Þorsteinn sagðist sjálfur vera
þeirrar skoðunar að það hefði
veriðóþarfi að gefa gamla verð-
stöðvunartextann út upp á nýtt.
En hafa yrði i huga, hvað verð-
stöðvun væri. Verðstöðvunar-
kerfið er tæki til þess að yfirvöld
geti gripið i taumana eftir að
hækkunarþörfin er orðin. Þær
tafir, sem hún hefði i för með
sér, á hækkunum, þýddu að
fyrirtæki yrðu aö reiöa sig
meir á lánsfé, mismunuðu inn-
lendum og erlendum framleið-
endum og myndi veröstöðvunin
þess vegna á endanum snúast i
hendinni á skapara sinum.
Þorsteinn vék einnig að lof-
orði rikisstjómarinnar um að
halda genginu stöðugu. Hann
sagði að i fyrsta lagi væri gengið
þegar orðið falskt, og yrði sú
skekkja stærri þegar fiskverð
hefði verið ákveðið. Það væri
nefnilega útbreiddur misskiln-
ingur að gengi væri fellt i Seðla-
bankanum. Það væri ekki rétt.
Orkukreppa 5
fjórum milljörðum gkr. sem er
meira en til Kröfluvirkjunar og
þaö erstaðreynd að ef sá kostnað-
ur væri meðtalinn, væri ódýrara
að reka allt kerfið með keyrslu
dieselstöðva. Þetta er staðreynd.
Hvaöa verömunur er á raforku
til Orkubús Vestfjaröa og Raf-
magnsveitna rikisins?
Verð til Rafmagnsveitna rikis-
ins frá Landsvirkjun er um 20 kr.
á kilówst en verðið til Orkubúsins
erum 23 gkr. Rafmagnsveiturnar
eru heildsöluaðili gagnvart
Orkubúi Vestgjarða og sér jafn-
framt um rekstur og viðhald
byggðalinunnar. Vestfirðingar
hafa gert kröfu til að fá þessa
orku ódýrari eða um 17.50 gkr. en
Rafmagnsveiturnar hafa ekki
fallist á sjónarmið þeirra. Þvi
verður ekki neitað að þetta er
nokkuð hátt verð til þeirra, en á
móti kemur, aðRR telja sig þurfa
þetta verð til aö halda uppi full-
nægjandi þjónustu við Orkubúiö.
Lítiö þið á Austurlandi á Orku-
bú Vestfjaröa sem fyrirmynd að
þvi er varðar skipulag og upp-
byggingu orkumála?
Nei, ég get nú ekki sagt það. Við
litum að visu á Orkubú Vestf jarða
sem eðlilegt skref i' þróun orku-
mála okkar og Vestfirðingar
munu sjálfsagt hafa hag af þessu
skipulagi i framtiðinni. Viöhort
okkar hefur verið allt annað,
þ.e.a.s. það, aö rikiö eigi þessi
fyrirtæki og sjái alveg um þjón-
ustuna. Við viljum að allir sitji
viö sama borð gagnvart orku-
veröiog þaö erbest tryggt á þann
hátt.
Sfðast hefði gengið verið fellt i
Karphúsinu, og Seðlabankinn
hefði ekki annað gert en að skrá
það fall.
Að lokum sagði Þorsteinn, að
til þess að ná þvi marki að færa
verðbólgu niðuri’ 40% um næstu
áramót, væri ekki nóg að skerða
verðbætur I mars, heldur yrði
að skerða þær einnig verulega i
júni' og september.
Fyrir hönd stjórnarliða talaði
siðan Pálmi Jónsson land-
búnaðarráðherra. Hann hóf mál
sitt með þvi aö segja aö efna-
hagsaðgerðirnar hefðu ekki
verið gerðar fyrr en raun varð
á, vegna þess að uppsafnaður
efnahagsvandi frá stjórnartið
minnihlutastjórnar Alþýðu-
flokksins hefði verið svo mikill
að það tók allan tima og orku
stjórnarliða fyrstu vikurnar og
mánuðina aö fást við hann. Sið-
an hefði ekki þótt fært að gera
slikar ráðstaíanir meðan al-
mennar viðræður fóru fram um
kjarasamninga milli aðila
vinnumarkaðarins. Hann sagð-
ist þó vera sammála þvi að
niðurstaða saminganna hafi
verið of mikil hækkun.
Pálmi sagði siðan að ekki
mætti gleyma hvað hefði áunn-
istáárinu. Tekistheföi að halda
fullri atvinnu, sem væri betra en
hefði tekist i nágrannalöndun-
um. Og samningar hefðu tekist
án verulegra verkfalla. Hins-
vegar hefði verið nauðsynlegt
að gripa til þessara efnahags-
ráðstafana, bæði vegna slæmra
horfa, og vegna myntbreytin-
garinnar.
Hvað varðaði frestun á
Raforka til stóriðju og
almenns markaðar
Hvað vilt þú segja um raforku-
sölu til stóriöju og hins almenna
markaðar hins vegar?
Menn hafa haldið þvi fram, að
okkur beri að virkja stórt, þá
muni hinn almenni neytandi fá
raforkuna sem ekki rennur til
stóriðjunnar á lágu verði. Þetta
er að minu mati alrangt og alger
þversögn. Hinn almenni neytandi
þarf að bera hærra raforkuverð
til að hægt sé að selja stóriðjunni
raforku á vægu verði. Af þessu
leiðir, að lita ber á virkjanir fyrir
stóriðju sem aðgerðir i atvinnu-
málum fyrst og fremst. Þessu má
engan veginn blanda saman við
þörfina á hinum almenna mark-
aði. Við megum ekki fresta enda-
laust ákvöröunum i orkumálum
okkar vegna þess, að við erum að
biða eftir nýjum tækifærum i
orkufrekum iðnaði i landinu. Ég
er alls ekki á móti orkufrekum
iðnaði, en ég er á móti þvi að
hengja hinn almenna markað aft-
an i orkuþörf stóriðnaðar, þannig
aö almenni markaðurinn fái þá
mola sem hrjóta af náö af borði
stóriðjunnar. Við hefðum getað
virkjað smærra, þegar teknar
voru ákvarðanir um Sigöldu-
virkjun og Búrfellsvirkjun og
verið samt með miklu lægra
orkuverö ilandinuen er I dag. Við
eigum ekki að biða eftir tækifær-
um i orkufrekum iðnaði eins og nú
virðistgert, heldur að virkja fyrir
hinn almenna markað eins og
þörf er hverju sinni.
Einstefna
sérfræðinganna
Þessi einstefna að horfa ein-
ákvæðum Olafslaga hefði það
verið nauðsynlegt þvi annars
hefðu vextirnir orðið til þess að
knésetja atvinnuvegina. Enda
væri raunvaxtastefnan búin að
ganga sér til húðar. Akveðið
væri aö fresta vaxtahækkun um
eitt ár, en ekkert veriö ákveðið
um hvort til hennar myndi
koma þá.
Um millifærslurnar sagði
Pálmi, að það væri ekki rétt, að
rikisstjórnin hefði tekið upp
slikt kerfi. Rikisstjórnin hefði
aöeins lýst þvi yfir að hún gæti
varið allt að 10 milljörðum
króna til að hlaupa undir bagga
með fiskiðnaðinum, meðan
gengið er fast. Þetta hefði oft
verið gert áður.
Pálmi sagði að menn gerðu
sér tíörætt um kjaraskerðingu.
Það hefði þó legið fyrir að kjör
myndu skerðast um 5% á árinu,
ef ekkert yrði gert, en enginn
hefði nefnt það.
Pálmi sagði að lokum, að
rikisstjórnin væri nú gagnrýnd
og gerð tortryggileg. Menn
gagnrýndu formsatriði en fátt
værilagt fram jákvætt iþessum
málum. Menn ættu nú að taka
ábyrga afstöðu og hætta hártog-
unum, þvi það þyrfti samstöðu
til að komast út úr erfiðleikun-
um. Abyrgð stjórnarandstöð-
unnar væri mikil en þó lægi ekki
beint fyrirað hún væri mótfallin
aðgerðunum. Hverju eru þeir á
móti, spurði Pálmi. Eru þeir á
móti kjaraskerðingunni,
stöðugu gengi, verðtryggingu
sparifjár? Ef svo væri, væri
annað haft að leiðarljósi en vilj-
inn til að gera þjóðinni gott.
göngu á hagkvæmt einingarverð
orkunnar i virkjun hefur leitt okk-
ur út i ógöngur. Besta dæmið
þessu til sönnunar’finnum við i
fjárlögunum fyrir þetta ár. Dýr-
asta virkjun, sem nokkurn tim-
ann hefur verið ráðist i á tslandi,
Laxárvirkjun, mun skv. áætlun
1981 skila rekstrarhagnaði upp á
1300 milljónir gkr. og eru þeir þó
búnir að afskrifa eins og þeir lif-
andi geta og samt er þetta tiltölu-
lega ný virkjun. Agóðinn er svo
mikill að þeir vita varla sitt
rjúkandi ráð. Þetta minnir mig á
það sem haft var eftir þingmanni
nokkrum, að það verði aldrei svo
vitlaust virkjað á tslandi, að það
margborgi sig ekki að lokum. Og
sérfræðingamafian, sem hefur
borið okkur af leið i' virkjanamál-
um ætti að fara i endurhæfingu.
Viö þurfum menn með brjóstvit
til að stjórna þessum málum.
Nú sa gði Agúst Valfells i viðtali
við Alþýöublaöið á dögunum, að
íslendingar yrðu að fara að nýta
þriðju orkulind sina af £ullum
krafti og sllkt yrði ekki gert án
stóriöju. Ertu sammála þessu?
Já, ég er fullkomlega sammála
þessu sjónarmiði.
Landbúnaöur okkar og sjávar-
útvegur geta væntanlega ekki
tekið við frekari mannafla i fram-
tiðinni og þá verðum við að snúa
okkur að stóriðju og efnaiðnaði i
einhverju formi. Bæjarstjórn
Eskifjarðar hefur t.d. sýnt áhuga
á stóriðju. En við megum ekki
gleyma hinum almenna notanda.
Viö höfum enn ekki fullnægt
grunnorkuþörf þjóöarinnar og
eigum þar talsvert langt i land
t.d. i orku til upphitunar húsa og
við eigum að lita á þessi mál eins
aðskilin eins og við getum.
Þ.H.