Alþýðublaðið - 11.06.1981, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 11. júní 1981
Alþjóðasamskipti og
öryggi olíuaðfanga
til íslands
ERINDI MAGNIÍSAR TORFA ÓLAFSSONAR Á ORKUÞINGI '81
Á Orkuþingi '81 hafa verið haldin mörg fróðleg og
skemmtileg erindi um orkuvinnslu og orkunýtingu.
Jafnframtþvíhefur veriðfjallað um alþjóðasamskipti á
sviði orkumála. Magnús Torfi Ölafsson flutti á Orku-
þingi afar fróðlegt erindi um olíuviðskipti sem hann
kallaði „Alþjóðasamskipti og öryggi olíuaðfanga til ís-
lands". Magnús Torfi gerir i erindi sínu grein fyrir því
hvernig olíuviðskipti hafa þróast s.l. ár og víkur t.d. sér-
staklega að því sem hann kallar „hernaðarátök og olíu-
aðdrættir". Alþýðublaðið leitaði ti! Magnúsar Torfa í því
skyni að fá erindið til birtingar. Magnús Torfi brást vel
viðog fererindi hans hér á eftjr. Alþýðublaðið kann hon-
um beztu þakkir fyrir.
W liðnum áratug hafa
alþjóðasamskipti i vax-
andi mæli snúist um
oliu. Samtök oliufram.
leiöslurikja, OPEC, náöu
undirtökum á oliumark
aðinum á árunum 1973 og 1974,
og siðan hefur efnahagsþróun
um mestalla heimsbyggðina
markast ööru fremur af ákvörð-
unum þessa nýja viðskiptastór-
veldis. Ljóst er að um fyrirsjáan-
lega framtíð getur framvinda
heimsmála ráðist af aögangi að
framleiöslunni frá ollusvæðum
jarðar, ákvörðun framleiðslu-
magns úr ollulindum og verð-
lagningu ollunnar.
OPEC varð drottnandi á oliu-
markaöi eftir að þau lönd I Vest-
ur-Asiu og Noröur Afriku, sem
mesta ollu framleiða fyrir heims-
markaöinn, beittu framleiðslu-
stöðvun og sölubanni til að ná sér
niðri á ríkjum, sem talin voru
hliðholl Israel I slðustu styrjöld
þess við arabisk nágrannariki.
Þetta kölluðu þeir sem fyrir að-
gerðunum stóðu að beita oliu-
vopninu. Þarna blandaðist hern-
aður, alþjóðastjórnmál og milli-
ríkjaviðskipti saman, svo ekki
veröur milli mismunandi þátta
skiliö. Svo hlýtur lika alltaf að
vera i reynd, og ber aö hafa það I
huga, þegar ég leitast við slöar I
þessu máli að gera framsetningu
skýrari með því aö fjalla nokkuð
um hernaðarleg viðhorf og póli-
tiskar aðstæður hvort I sinu lagi.
1 þvl sem hér verður sagt um
þetta efni eru dæmi tekin af fram-
vindunni á llðandi stund, en leit-
ast við að setja fram margskonar
möguleika, sem komið geta upp
um langa framtíö, þótt fjarlægir
viröist I svipinn.
STAÐA ÍSLANDS
Olíukaup frá Sovétríkjun-
um
Island hefur svo áratugum
skiptir beint mestöllum kaupum
slnum á olluvörum til Sovétrikj-
anna, og hefur að þvi leyti algera
sérstöðu meðal landa Vest-
ur-Evrópu, svo ekki sé talað um
þau riki sem aðild eiga að At-
lantshafsbandalaginu. Ekki er i
minum verkahring að ræða hag-
kvæmni þeirra viðskipta, en ekki
fer hjá að þaö getur haft áhrif á
öryggi oliuaðfanga að hefðbund-
inn seljandi þeirra hingað til
lands er þaö stórveldi sem likleg-
ast þykir að lent geti I illdeilum
við bandalag, sem Island hefur
sett traust sitt á i öryggismálum.
Rétt er að gefa þvi gaum, aö ekki
þarf ófrið til aö viðskiptasambönd
raskist milli rlkja, sem eru sitt I
hvoru hernaðarbandalagi. Eftir
reynsluna af ósamræmdum að-
geröum i kjölfar hernaðar Sovét-
manna I Afghanistan, hafa riki
Atlantshafsbandalagsins bundiö
fastmælum samræmdar við-
skiptahömlur, ef Sovétrikin fara
á ný þannig að ráði sínu aö óger-
legt þykir að takmarka viöbrögð
við orðin tóm af hálfu NATÓ.
1 fáum orðum sagt felur núver-
andi fyrirkomulag I sér, að Is-
lendingar geta þurft að leita á
nýjar slóðir með mestalla oliuað-
drætti sína með litlum eða engum
fyrirvara.
Framboö á sovéskri olíu
Meöal rikisleyndarmála I Sov-
étrlkjunum er árangur oliuleitar
og áætlanir um vinnanlegt oliu-
magn I jörðu. Helstu aðilar sem
reynt hafa að mynda sér skoðun
um þessi atriði eru sænska fyrir-
tækiö Petrostudies og bandaríska
leyniþjónustan CIA. Til skamms
tima bar þeim mikið á milli. Aö-
alskýrsla CIA um oliufram-
leiðsluhorfur I Sovétrikjunum
leiddi að þvi rök, að um miðjan
þennan áratug yrðu Sovétmenn
ekki lengur sjálfum sér nógir um
oliu og hlytu að reyna að afla sér
aögangs að olíugnóttinni frá
Persaflóa með illu eða góðu.
Petrosudies var á þveröfugu
máli, og nú er nýkomin skýrsla
frá CIA, sem sýnir að bandarlsku
oliusérfræðingarnir eru orðnir
sama sinnis og Sviarnir og telja
enga oliukreppu framundan i
Sovetrlkjunum. Hins vegar getur
hraði framleiðsluaukningar frá
nýjum ollusvæðum I Siberiu oltið
á þvi, hve fús Vesturveldin verða
að selja Sovétmönnum tæki og
tækni, sem auðvelda oliuvinnslu á
freðmýrasvæðum I fimbulkulda.
Visbending um skoðun Sovét-
manna sjálfra á stöðunni er, aö
þeir geti ekki búist við að fá frá
Sovétrikjunum meira oliumagn
en látið var I té á síöasta ári.