Alþýðublaðið - 30.06.1981, Blaðsíða 4

4
Þriðjudagur 30. júní 1981.
---- Cif-verð olíuvara í % af heildarinnflutningi 1970-1980
----Sala ó innfluttu eldsneyti í þúsundum tonna 1970-1980
Mynd J4.1
Sala ó innfluttri gosolfu I þúsundum tonno, skipt
eftir notkun, 1972-1980
Mynd 34.2.
Sola d innfluttu eldsneyti í þ
eftir tegundum 1970-1980 (
vélabensín, þotueldsneyti og
BJÖRN FRIÐFINNSSON:
ORKUSPARNABURINN,
ÖDÝRASTI KOSTURINN
A nýyafstöðnu Orkuþingi var haldið margt merkilegra
erinda. Alþýðublaðið hefur þegar birt nokkur þeirra, og
héráeftir fererindi, sem Björn Friðfinnsson, fjármála-
stjóri Reykjavíkurborgar hélt á þinginu, og fjallar um
orkusparnað.
Sumariö 1979 skipaöi iönaöar-
ráöherra sérstaka orkusparnaö-
amefnd. Skyldi nefndin vera til
ráögjafar og einkum beina störf-
um sínum aö eftirtöldum verk-
efnum.
1. Aö f jalla um og skila tillögum
til iönaöarráöuneytisins um
mál er varöa orkusparnaö og
hagkvæmari orkunýtingu.
2. Aö fylgjast með þvi, sem gerist
á þessum sviöum á vegum op-
inberra aöilja og annara taka
uppþætti, sem viröast afskiptir
1 þvi' sambandi.
3. Aö skipuleggja fræöslu og upp-
lýsingamiölun fyrir almenning
um orkusparnaö.
4. Aö fylgjast meö þróun orku-
notkunar á einstökum sviöum
til þess aö unnt sé aö meta þörf
á orkusparnaöi og árangur af
aögeröum hverju sinni.
5. önnur atriði varðandi orku-
sparnaö, sem nefndin telur
ástæöu til að f jalla um aö höföu
samráöi viö ráðuneytiö.
Orkusparnaöarnefnd hefur sið-
an starfaö af nokkrum þrótti og
hagaö störfum i samræmi viö
erindisbréf sitt. Hefur hdn rætt
hina ýmsu þætti orkusparnaöar
viö fjölmarga aöila i þjóöfélag-
inu, staöiö fyrir áróöursherferð-
um 1 þvf skyni aö draga Ur benzin-
og raforkunotkun, og hUn hefur
komiö ýmsum ábendingum á
framfæri viö ráöuneyti, félaga-
samtök og opinberar stofnanir.
Nefndin var upphaflega skipuö
þremur mönnum og auk þess hafa
starfsmenni iönaðarráöuneytis
og Orkustofnunar starfaö meö
henni. NU standa fyrir dyrum
breytingar á nefndinni. Veröur
nefndarmönnum fjölgaö i þvi
skyni aö tengja hana betur ýms-
um stofnunum og áhrifaaöilum.
Erfitt er aö meta árangurinn af
starfi orkusparnaöarnefndar.
Þar hafa fleiri atriöi komiö til svo
sem áhrif verðhækkana á elds-
neyti, innflutningur tækja meö
betri orkunýtingu og tilkoma
nýrra hitaveitna.
Hins vegar hefur ótvirætt miö-
aö í rétta átt frá sjónarhóli nefnd-
arinnar. Þannig minnkaöi sala á
innfluttu eldsneytium 62. 900 tonn
á siöasta ári, þar af minnkaði
sala á gas- og brennsluoliu sam-
tals um 41.891 tonn. Er þaö betri
árangur en bUist var viö og má
benda á iþvisambandi, aö áætlun
orkusparnefndar um olinotkun
1980—2000 virðist þegar komin
nokkuö Ut af sporinu.
Greinilega hefur dregiö Ur
aukningu raforkunotkunar til al-
mennra nota, en væntanlega er
áframhaldandi hröö aukning i
notkun jarðvarmaorku til hUsa-
hitunar.
Orkusparnaðarnefnd hlýtur aö
raöa verkefnum sinum i for-
gangsröö og kemur þar notkun á
innfluttu eldsneyti fyrst til álita.
Þar næst kemur svo hagkvæmari
nýting á þeirri raf- og hitaorku,
sem unnin er Ur innlendum frum-
orkulindum, en meö bættri nýt-
ingu sparast umtalsveröir fjár-
munir fyrir þjóðarbUiö i lækkuð-
um fjárfestingarkostnaöi. Loks
tdur nefndin i sinum verkahring
aö styðja viö ýmsar forvitnilegar
tilraunir iorkunýtingu, sem síðar
raár kunna að hafa talsvert gildi.
Notkun innflutts
eldneytis
Á meðfylgjandi linuritum
(1—2—3), sem Jón Ingimarsson
verkfræöingur hjá Orkustofnun
hefur gert má lesa ýmsar upplýs-
ingar um sölu á innfluttu elds-
neyti siöustu árin.
Þar kemur m.a. fram, að CIF-
verð oli'uvara, er nU um 16% af
heildarverðmæti innflutnings
landsmanna, en var nálægt 7% á
árunum 1971—1973.
Benzinnotkun hefur i stórum
dráttum staðið i staö upp á sið-
lcastið þrátt fyrir mikla fjölgun
Wfreiða. NU munu vera hér um 79
|jús. bifreiðar meö benzlnknUinni
vél, en bæði er, að nýrri bifreiðir
<3ru mun sparneytnari á elds-
neyti, en eldri geröir og almennt
liefur dregið Ur akstri sökum ört
hækkandi benzinverös. Þá hafa
íiróöursherferöir Orkusparnaðar-
nefndar, I samvinnu viö fleiri aö-
i la vonandi haft hér einhver áhrif.
Orkusparnaðarnefnd telur aö
mjög beri aö hvetja til aukinnar
notkunar almenningsvagna I
þéttbýli og til reglubundinna
feröalaga og þarf i þvi sambandi
að bæta rekstrarskilyrði slikra
bifreiöa meö opinberum aðgerð-
um.
Stærsti liðurinn i eldsneytisinn-
t'lutningnum er enn sem fyrr inn-
flutni ngur á gasoliu.
Sala á gasoliu hefur á undan-
förnum 4árum verið sem hér seg-
ir:
Sala hérlendis á svokallaðri
svartoliu hefur undanfarin 4 ár
veriö sem hér segir:
1977 125.038 tonn
1978 132.962 tonn
1979 161.367 tonn
1980 171.103 tonn
Hefur aukningin að nokkru
haldist i hendur viö samdrátt i
gasoliunotkun i skipum.
Þannig voru um 67.000 tonn af
svartoliu keypt innanlands til
notkunar fyrir togaraflotann á
árinu 1980, en um 17.000 tonn
munu togaraeigendur hafa keypt
i erlendum höfnum.
Aðrir stórir notendur svartoliu
eru sem kunnugt er fiskmjöls-
verksmiðjur, sementsverksmiðj-
ur, graskögglaverksmiðjur, og
hvalveiðistöðin. Notkun þeirra
fyrstnefndu, sem verið hefur yfir
80 þús. tonn á ári minnkaði nokk-
uð á s.l. ári vegna samdráttar i
loðnuveiði og orkusparandi að-
gerða i verksmiðjunum.
Freistandi væri að gera hér
oliunotkuninni itarlegri skil, en
þess gefst ekki kostur i stuttu er-
indi.
tslendingar stefna nú mark-
visst að þvi að draga úr eldsneyt-
isinnflutningi af augljósum
ástæðum og að breyta notkun á
eldsleyti yfir i ódjrari tegundir
þess. Við munum þó lengi halda
áfram að flytja inn verulegt
magn af fljótandi og föstu elds-
neyti.
Samstarf við önnur oliuinn-
flutningslönd, t.d. innan Alþjóða-
orkumálastofnunarinnar IEA
varðandi orkusparnað og sam-
ræmingu i birgðahaldi getu komið
okkur að verulegu gagni i fram-
tiðinni, en reynslan sýnir okkur
einmitt þessa daga, að þvi aðeins
geta kaupendur oliu haft hemil á
verðhækkunum hennar, að þær
gæti hófs i notkuninni og mæti
skammtima sveiflum i eftirspurn
með auknu birgðahaldi.
Talið er að oliunotkun hins
frjálsa heims minnki um 4% á
þessu ári frá árinu á undan, en þá
varð einnig samsvarandi sam-
dráttur af fleiri en einni ástæðu.
Sérfræðingar IEA telja að orku-
þörf til aukningar þjóðarfram-
leiðslu fari nú ört minnkandi.
Jafnframt hefur sýnt sig að ef
oliuverð fer yfir ákveðinn
þröskuld, verður snöggur sam-
dráttur i notkuninni vegna sam-
keppni annarra orkugjafa.
t fyrsta sinn i nokkur ár virðist
nú rikja jafnræði á oliumarkaðn-
um milliframleiðenda,sem þurfa
að selja sina vöru og neytenda,
sem þurfa á henni að halda. Þvi
jafnvægi verður að halda með
skynsamlegum og samræmdum
aðgerðum.
Hvar er ávinning af
orkusparnaði að finna?
Eins og áður segir verður að
lita á orkunotkun landsmanna i
heild þegar rætt er um orku-
sparnað, enda þótt notkunin á
innfluttu eldsneyti hafi vissulega
sérstöðu. Ekki er ætíð hagkvæm-
asti kosturinn að afla orku frá
innlendum frumorkugjöfum i
stað innflutts eldsneytis. A nokkr-
um sviðum orkunotkunar okkar
er mikinn ávinning að hafa með
orku-ogaflsparandi aðgerðum og
ætla ég að ljúka þessu stutta er-
indi með umfjöllun um það efni.
Orkusparnaður
i hitun húsa.
Orkunotkun til húshitunar er nú
stærsti þátturinn i orkuneyzlu al-
mennings enda búum við i norð-
lægu og vindasömu landi.
Brennsla oliu til þess að hita
upp hús hefur minnkað um helm-
ing á siðustu 4 árum og stefnt er
að þvi að útrvma oliuhituninni
viðast hvar á landinu. Tæknilega
er það auðvelt, en hins vegar kall-
| ar það á verulega fjárfestingu i
! hitaveitum og raforkuvirkjum. í
skýrslu um orkusparnað i hitun
húsa, sem gefin var út i júli 1979
kemur fram, að verulega má
draga úr orkunotkun i núverandi
húsnæði landsmanna og hefur nú
m.a. fyrir áeggjan Orkusparnað-
arnefndar verið tekinn upp nýr
lánaflokkur hjá Húsnæðisstofnun
rikisins til orkusparandi aðgerða.
Er þegar mikil eftirspurn eftir
slikum lánum.
En þótt húseigendur sem nú
búa við dýra húshitunarorku og
orkufrekt húsnæði geti þannig
sparað sér umtalsverða fjár-
muni, þá er mikilvægara að nýtt
húsnæði verði hannað i samræmi
við hinar breyttu aðstæður i orku-
málum.
Framtiðin er löng og mikið hús-
rými er enn óbyggt á tslandi. I
öllum norðlægum löndum fer
núm fram tilraunastarfsemi með
húsgerðir, sem litla orku þarf til
að reka. Ljóst er að hreina bylt-
ingu i efnisvali, gerð og rekstrar-
stýringu bygginga þarf til, ef
menn eiga að halda þeim hfshátt-
um, sem við höfum vanist á okkar
dögum. Við tslendingar verðum
að fylgjast með og aðlaga bygg-
ingagerð okkar þeim nýjungum
sem fram koma. Ákvæði nýju
byggingareglugerðarinnar um
einangrun húsa o.fl. er aðeins
fyrsta skrefið i hraðfara þróun.
I sambandi við hitun húsa með
raforku hljóta menn að staðnæm-
ast við aflþörfina. Afltoppar i hit-
uninni eru oftast samfara og þeir
koma um leið og framleiðsla raf-
orkuveranna minnkar. Mikilvægt
er þvi, að með gjaldskrárákvæö-
um og öðrum aðgerðum verði
menn hvattir til þess að draga úr
aftoppum i hituninni, en nýta ým-
.tafla — 4 (tonn) 1977 1978 1979 1980
Húshitun 104.258 95.359 85.642 59.842
Fiskiskip 130.081 138.596 120.600 100.738
Bifreiöar 25.454 25.610 25.589 25.878
Raforkuvinnsla 13.789 12.099 13.310 10.939
Iönaöuro.fl. 36.142 36.415 37.537 33.654
309.724 308.079 282.678 231.051