Alþýðublaðið - 02.07.1981, Blaðsíða 8

Menachem Begin, forsætisráöherra áfram.
Kosningar i ísrael:
Shimon Peres, hélt velli en tapaöi samt.
Begin myndar stjórn, því miður
en Verkamannaflokkurinn vann stærsta sigurinn
í fyrradag fóru fram kosning-
ar i israel eftir haröa kosninga-
baráttu. Þegar þetta er ritaö
liggja endanlegar tölur ekki fyr-
ir, en þó er ljóst aö hvorugur
stóru flokkanna i Israel, Verka-
mannaflokkurinn né Likud,
hafa fengiö hreinan meirihluta
á þingi. Niöurstaöa kosning-
anna er þó i grófum dráttum sú
aö Verkamannaflokkurinn,
undir forystu Shimon Peres,
hlaut 49 þingsæti, en Likud-
flokkurinn, undir forystu Mena-
chem Begin 48. Auk þessara
tveggja flokka, buöu 29 flokkar
og samtök fram i kosningunum,
og 10 flokkar aörir en Verka-
mannaflokkurinn og Likud
fengu sæti á þing.
Þegar fyrir kosningar höföu
tveir smærri flokkanna, NEP,
eöa Trúarlegi-þjóöarflokkurinn,
og Aguda-bandalagiö heitiö
Begin stuöningi sinum, til
myndunar rikisstjórnar. Þessir
flokkar hlutu samtals 11 þing-
sæti og vantar þá Begin ekki
nema tvö þingsæti, til aö ná
meirihluta á israelska þinginu,
Knesset, en þar sitja 120 manns.
Igær lýsti Begin þvi svo yfir, aö
hann heföi tryggt sér fylgi
nægilega margra þingmanna,
til aö stjórn hans heföi meiri-
hluta.
Þessi niöurstaöa úr kosning-
unum er mjög óvænt, aö mörgu
leyti. Enginn bjóst reyndar viö
þvi, aö annar hvor flokkanna
hlytihreinan meirihluta á þingi,
en þó bættu báöir flokkarnir viö
sigfylgi i kosningunum. Verka-
mannaflokkurinn hefur aö öll-
um likindum bætt viö sig 17
þingsætum, en Likud, 4. Smærri
flokkar hafa flestir beöiö af-
hroö, svo sem Rakah, kommún-
istaflokkurinn, sem venjulega
hefur sótt stóran hluta sins fylg-
is til araba i Israel.
En þegar kosningabaráttan
hófst i janúar hefN enginn spáö
þvi, aö Begin yröi I aöstööu til aö
setja á stofn rikisstjórn eftir
kosningarnar. Efnahagsvand-
ræöi, og ógöngur þær, sem
stefna hans i utanrikismálum
haföi lent i, virtust mundu fella
rikisstjórn hans. Þrátt fyrir
þaö, aö Begin hafi á sinum tima
átt viöræöurnar frægu viö Sad-
at, Egyptalandsforseta, og gert
viö hann Camp David sam-
komulagiö fræga, hefur ekki
laigi horft jafn ófriölega I Aust-
urlöndum nær, og nú. Atökin i
Libanon, og erfiöleikar helstu
bandamanna Israelsmanna,
kristinna.á þvi svæöi, hafavak-
iö ugg meðal þjóöarinnar, og
allir gera sér ljóst, aö efnahags-
ö-öugleikar Israel eru slikir, aö
þeir hafa ekki efni á aö fara I
striö. Þá vita allir Israelsmenn
þaö, aö þó arabarikin hafiefni á
aö fara i striö við Israel öðru
hverju, og tapa, hafa Israels-
menn ekki efni á aö tapa einni
einustu orrustu. Þegar herir Is-
raels tapa fyrir herjum araba, i
fyrsta sinn, er Israel liöiö undir
lok.
Þessvegna skiptast Israels-
menn i tvær fylkingar um utan-
rikismál. Annarsvegar þeir,
sem fylgja Begin aö máium, og
telja aö öryggi rikisins sé best
borgið meö þvi, aö efla ófriö
meöal Arabarikjanna, svo sem
átökin I Li'banon, og aö halda
uppi ágengri utanrikisstefnu.
Hinsvegar eru þeir fylgismenn
Verkamannaflokksins og Per-
esar, sem sjá ekki aöra lausn á
pólitiskum og efnahagslegum
erfiöleikum Israel, en aö kom-
ast aö einhverju samkomulagi
viö Arabarikin, og þá sérlega
Egyptaland og Jórdaniu, ásamt
Palestínuaröbum, ef þaö er á
einhvern hátt mögulegt.
Þaö var óvissan I utanrikis og
glundroöinn I efnahagsmálum,
sem rændi Begin fylgi I upphafi
kosningabaráttunnar. En það
breyttist, þegar Begin lét gera
loftárásina frægu á kjarnorku-
veriö i' írak. Þaö hleypti kjarki
og baráttu i stuöningsmenn
hans, og mæltist vel fyrir hjá
stórum hluta almennings, sem
trúöi yfirlýsingum Begins um
þá hættu, sem Israelsmönnum
stafaöi af þvi, aö írakar gætu
notaö kjarnorkuveriö til aö
koma sér upp kjarnorku-
sprengju.
Hinsvegar stönguöust um-
mæli Begins um árásina og
nauösynina fyrir henni, nokkuö
á viö raunveruleikann. Yfirlýs-
ingar hans i fjölmiölum stöng-
uöust hver á viö aöra, og þaö svo
illa, aö yfirmaöur Mossad, isra-
elsku leyniþjónustunnar lýsti
þvi yfir opinberlega aö hann
henti ekki lengur reiöur á mál-
flutningi Begins. Begin sagöi i
blaöaviötali, aö undir kjarn-
orkuverinu, heföi veriö kjallari,
sem var byggöur til aö smiöa
sprengjur f. Hann fór meö ranga
tilvitnun i Irakst dagblaö, þess
efnis, aö kjarnorkusprengjuna
ætti aö byggja og nota gegn Is-
rael. Þá lýsti hann þvi yfir, aö
vinnu viö kjarnorkuveriö heföi
veriö nærri lokiö, sem ekki er
rétt.
Peres fordæmdi árásina þeg-
ar I staö, og sagöi aö hún heföi
veriö óþörf. Begin svaraöi fyrir
sig með þvi aö gefa i skyn, aö yf-
irlýsing Peresar heföi verið
landráö.
Þegar harka i kosninga-
baráttunni jókst, tóku stuðnings
main Begin upp óvenjulegar
baráttuaðferðir. Þeir öfga-
fyllstu kölluöu hann „Messias”
og tóku aö hleypa upp fundum
Peresar, meö þvi aö yfirgnæfa
ræður hans meö hávaöa, þeir
veltu logandi ruslatunnu inn i
hóp stuðningsmanna hans,
hentu tómötum i bil hans, og
böröu og hentueldsprengjum aö
starfsmönnum Verkamanna-
flokksins.
Verkamannaflokkurinn brást
þannig við, aö Peres sagöi Beg-
in hættulegan lýöræöinu, og
gerö var kvikmynd þar sem
skeytt var saman myndum af
óþokkabrögöum stuönings-
manna Begin, og herskáustu yf-
irlýsingum hans við blaöamenn.
Begin baö þá stuðningsmenn
sina aö láta minna. Þaö er ljóst,
aö lírslit kosninganna eru aö þvi
leyti sigur fyrir Begin, aö hon-
um jókst heldur fylgi, þó Verka-
mannaflokkurinn græddi meira.
En hinsvegar er liklegt, aö
harka kosninganna hafi valdiö
klofningi innan ísrael, sem gæti
reynst seinlegt aö komast yfir.
A RATSJÁNNI
alþýðu-
inEDJM
Fimmtudagur 2. júlí 1981
Hendrik Sv. Björnsson:
Aðlögunar-
gjald
1 sambandi viö umræöur á Is-
landi þar sem þvi hefur veriö
haldiö fram, aö Efnahags-
bandalag Evrópu myndi láta af-
skiptalaust ef lagt yrði 2% inn-
flutningsgjald eöa aölögunar-
gjald aö nýju á innfluttar vörur
til stuönings viöislenskan iönaö,
vill sendiráö Islands hjá Efna-
hagsbandalaginu I Brussel taka
fram eftirfarandi:
Máli þessu hefur oftar en einu
sinni veriö hreyft af sendiráös-
ins hálfu, áöur en Tómas Arna-
son viöskiptaráöherra ræddi
það, ásamt öðrum málum, á
fundi meö Wilhelm Haferkamp,
sem fer meö utanrikjamál af
hálfu framkvæmdastjórnar
bandalagsins.
Til dæmis var það rætt viö F.
Bang-Hansen, fulltrúa i þeirri
deild bandalagsins, sem fer meö
málefni Islands, áöur en þvi var
hreyft viö yf irmenn hans á fundi
sameiginlegu nefndar Islands
og Efnahagsbandalagsins 27.
mai s.l., en sú nefnd fjallar um
framkvæmd friverslunarsamn-
ings Islands og Efnahagsbanda-
lagsins.
Eins og kunnugt er var tima-
bundiö aölögunargjald lagt á
með lögum á árinu 1979, er gilda
áttu til ársloka 1980. Efnahags-
bandalagið taldi þá, aö álagning
gjaldsins væri brot á friversl-
unarsamningi Islands og
bandalagsins, en lét það af-
skiptalaust i verki, sökum þess
að þvi var marg yfirlýst af
ábyrgum islenskum stjórnvöld-
um, aö gjaldinu yröi aflétt I árs-
lok 1980. Viö þær skýlausu yfir-
lýsingar af tsiands ha'lfu hefur
veriö staöiö.
A fimdi sameiginlegu nefndar
Islands og Efnahagsbandalags-
ins hinn 27. mai s.l. var þvi lýst
yfir af formanni sendinefndar
bandalagsins, einum af yfirboö-
urum Bang-Hansens, aö banda-
lagið myndi telja álagningu
sliks gjalds að nýju skýiaust
brot á frlverslunarsamningnum
og mjög eindregið varaö viö þvi
aö gripa tii þeirrar aðgeröar.
Var þetta i samræmi viö skoð-
un, sem Bang-Hansen fulltrúi
haföi áöur látiö i ljós óformlega
viö starfsmann sendiráðsins.
A fundi viöskiptaráöherra
meö Wilhelm Haferkamp 2. júni
s.l. var þetta álit Efnahags-
bandalagsins enn einu sinni
áréttað.
Svo viröist sem ummæli, sem
höföhafa verið eftir Bang-Han-
sen fulltrúa, er Islenskir iðnrek-
endur heimsóttu aöalstöövar
£
BOLABÁS
Ellert B. Schram, ritstjóri
VIsis, hefur tekiö skelegga,
einaröa og markvissa afstööu
I deilunni sem risin er vegna
lokunartima verslana. Sjálf-
stæöismaðurinn telur aö nú
liggi mikið viö að taka undir
og styöja máistaö Kaup-
mannasamtakanna, Verslun-
armannafélagsins, neytenda
og ekki sist kaupmannanna
sem vilja hafa opið á laugar-
dögum. Veröi hans vilji. Am-
en.
GLUGGAÐ I
NU deilum viö um þaö, hvort
búöir eigi aö vera opnar, þegar
vinnandi fólk kemst til aö versla I
þeim, eöa ekki. Kaupmönnum
finnst þaö almennt alger óþarfi aö
hafa kUnnana á eilifu rennirii I
verslununum sinum.Hvers vegna
hafa þeir ekki sagt, en þaö má
geta sér til um þaö.
Hvergi I hinum siðmenntaða
heimi tiNtast þaö annars staöar
ená lslandi, aöloka búöum i þann
mund, sem fólk kemst til aö
verslaI þeim.Þetta er sérislenskt
fyrirbæri, sem helgast liklega af
þvi' aö efnahagskerfiö okkar
hérna heima er svo sérstætt.
Úti i' löndum, mega kaupmenn
almennt hafa opiö eins og þeim
sýnist, og enginn skiptir sér af
þvi. Ef þeir eru svo sérsinna aö
hafa aöeins opiö t.d. frá niu til tiu
fyrir hádegi, og tvö til þrjU eftir
hádegi, er þaö algerlega þeirra
mál. Þá koma bara engir kUnnar,
og hinn sérsinna kaupmaöur fer á
hausinn.
Á Islandi þarf aldeilis sérstaka
klaufa, eöa menn með snilligáfu,
til aö fara á hausinn. Hér eru
kaupmenn svo mikiö á móti þvi
aö veita kUnnum sinum þjónustu,
VERSLANIR
aö þeir heimta lögregluvernd
fyrirágangi þeirra. Og hvilik lög-
regluvernd. Lögreglumennimir
beita kUnnann ekki valdi, enda er
ljótt aö beita valdi. Nei, lögreglu-
mennimir hindra kUnnann aöeins
iþvi, aö fara inn i búöina, sem er
opin.
Hvers vegna er þetta svona?
Hvernig stendur á þvi, aö kaup-
menn Uti I löndum, fara á haus-
inn, ef kUnninn kemur ekki til
þeirra, meöan kaupmenn hér
heima vilja helst ekki af kUnnan-
um vita? Hver er skýringin?
Ástæöan fyrir þvi, aö kaup-
menn Uti I hinum stóra heimi
leggja sig yfirleitt fram um aö
veita þjónustu, og hafa opið á
þeim timum, þegar kúnninn er
liklegastur til aö geta komiö, er
sú, aö þeirlifa á þvi aö versla. Ef
kUnninn kemur ekki, svelta þeir.
Kaupmenn hér heima, margir
hverjir, viröast hins vegar ekki
svo mjög háöir neytendum um
sitt llfsviöurværi. Þeir leggja sig
ekki eftir þvi aö laöa kúnnann aö
sér. Þeir veröa vondir ef stéttar-
félagar þeirra reyna aö veita
þjónustu og siga lögreglunni á þá
sem voga sér aö eiga viöskipti viö
svoleiðis menn. Þeir eru á móti
kúnnanum.
Hvernig á hinn aumi „goösögu-
legi” vinnandi maöur, áð bregö-
ast viö þessum ósköpum. Ef hann
á ekki aö svelta i hel, veröur hann
aö fara á vinnutima sínum, til aö
kaupa sér i mat og annaö. Hann
þarf þess vegna ekki aöeins aö
borga fyrir vöruna, sem hann
þarf beinlínis aö sækja i hendur
óvildarmanna, heldur þarf hann
aö ‘bera fjárhagslegan skaöa,
vegna vinnumissis. En neytanda-
fólið kemur þessu máli auövitaö
ekkert viö. Hann er aukaatriöi.
Hann er smákarl úti I bæ, sem
skal þiggja þaö sem aö honum er
rétt. Ef hann gerir þaö ekki, má
hann fara i rass og rófu.
Hins vegar er þeirri spurningu
enn ósvaraö, til hvers svona
kaupmenn eru eiginlega aö reka
verslanir. 1 samanburöi viö kaup-
menn annars staöar i heiminum,
viröast þeir ekki upp á viðskipti
komnir, hvaö varöar lifsafkomu.
Búöimar viröast greinilega eins
konar sport. Þaö er greinilega
gaman aö setja svona stofnanir
upp eins og gildrur, svo hægt sé
aö tokka fólk aö. Þaö er svo
gaman, aö sjá svipinn á þvi,
þegar þaö tekur I snerilinn, og
finnur, aö þaö er lokaö.
Þrumusport.
—Þagall
Neytendur og h > lögreghiof-
SMÁKAUPMENN ÍHUGfl
ÚRSÖGN ÚR KflUP-
MANNASAMTÖKUNUM
— eru búnir að fá nóg af haftastefnu samtakanna