Alþýðublaðið - 25.11.1981, Qupperneq 3

AAiðvikudagur 25. nóvember 1981
INNLEND MÁLEFNI
3
----RITSTJÓRNARGREIN---------
ASÍ — segir pass
Verkalýöshreyfingin segir pass. Atvinnurekendur segja pass.
Það er niðurstaða þeirra kjarasamninga, sem verkalýðsfélögin eru
nú sem dðast að taka afstöðu til. Samningagerðinni var eiginlega
lokið áður en hUn byrjaði. Menn komu sér saman um, að fresta að-
gerðum fram á vor, u.þ.b. hálfum mánuði fyrir sveitarstjórnar-
kosningar. Samningarnir gilda i hálft ár. Af hálfu atvinnurekenda
er látið i veðri vaka, að i reynd þyöi þetta samninga a.m.k. til árs.
Það er auðfundið, af niðurstöðum kosninga um þessa samninga i
hinum ýmsu verkalyðsfélögum, að þaö er grasserandi öánægja
meöal verkafölks. Sérstaklega er öánægjan afgerandi meöal fisk-
vinnslufólks, sem starfar skv. bónuskerfi. Engir hafa þó treyst sér
til þess aðfella samningana. Sú tilfinning er rikjandi, að ASl-foryst-
an hafi stilltfélögum upp við vegg: Þetta — eða ekkert.
Vestfiröingar hafa hafnað sáttatilboði, sem byggist á ASl-samn-
ingunum. Þeir hafa lagt kröfur sinar um niðurgreiðslu oliukynding-
ar og lækkun flutningskostnaðar fyrir rikisstjórn. Þær kröfur, ef að
þeim yrði gengið, myndu vafalaust skila launþegum á Vestfjöröum
mun meiri raunverulegum kjarabótum en ASI-samningurinn. En
rtkisstjórnin hefur engin svör gefið. Vestfirðingar biða þvl átekta.
Þeir vita sem er, að upp úr áramótum stefnir i aivarleg átök út af
fiskverðsákvörðun. Þeirra hernaðaráætlun byggir á þvi, að þá muni
sjómenn og landverkafólk snúa bökum saman og knýja fram leið-
réttingumála sinna. Allir aðrir hafa hingað til samþykkt samkomu-
lagið. Þeir gera það þó greinilega með hangandi hendi.
Þegar hin upphaflega kröfugerö er höfð i huga má segja, að fjöll-
in hafi tekið jóðsótt, og fæðst litil mús. Grunnkaupshækkunin til
allranemur 3,5%. Sagter, að þaðsamsvari kröfunni um 13% grunn-
kaupshækkun á tveimur árum. Eáirmunu þóhafa gertráð fyrir þvi,
að áfangaskipting þessarar hækkunar yrði með þessum hætti. Auk
þess var það ófrávikjanlegt skilyrði i kröfum Verkamannasam-
bandsins, að miðað yrði við „óskerta” framfærsluvisitölu. SU krafa
fékkst ekki fram. Það þýðir, að á verðbóttatimabilinu nóv.—feb.,
sem kemur fram ikaupgjaldsvisitölú. 1. marz n.k. verður miðað viö
viðskiptakjaravisitölu Ólafslaga. Fari svo, að samningar hafi ekki
tekizt fyrir 15. mai, helzt fyrir 15. mai, helzt visitölumæling ólafs-
laga áfram.
A þaðeraðlita.aðrikisstjórnin hefur nýlega skellt á 6,5% gengis-
fellingu. Allir viðurkenna að framundan er stökkbreyting upp á við I
verðbólguþróun.Þessi3,5% áttu aðduga til þess að koma i veg fyrir
frekari kaupmáttarskerðingu. Flest bendir þó til þess, að verð-
bóiguholskeflan, sem nú er að dynja yfir, muni þurrka þessa kaup-
hækkun út á mjög skömmum tima.
Talsmenn þessara kjarasamninga telja fram þeim til ágætis, að
þeir séu láglaunafólki i hag. Með þvi er átt við lágmarkskauptrygg-
ingu, kr. 5214 á mán. Það er sameiginlegt mat ASÍ og atvinnurek-
enda, að þessi iágmarkskauptrygging jafngildi 0,8% kauphækkun
að jafnaði. Hún kemur þviafar fáum til góða. Eina verkalýðsfélag-
ið, þar sem meirihluti félaga mun njóta góðs af þessari hækkun, er
starfsfólk i veitingahúsum. Yfirgnæfandi meirihluti fiskvinnslu-
fólks fær ekki þessa hækkun. Einungis milli 1/4og 1/3 almenns iðn-
verkafólks nýtur þessarar hækkunar. Sömuleiðis litili mínnihluti
verzlunarfólks. Þess vegna er sjóðandi óánægja raeðal fiskvinnslu-
fólks i verstöðvunum um landalltmeð þessa samninga.
Hins vegar gefa yfiriýsingar atvinnurekenda tii kynna, að þeir
séu tiitöiulega ánægðir með útkomuna. Þeir fuilyrða, að vegna
ákvæðisvinnukerfa, yfirborgana og aldurshækkana i iægri launa-
flokkum, komi tiltölulega mjög íáir til með að njóta láglaunatrygg-
ingarinnar. Þeir slá þvi einnig föstu, að i reynd hafi veríð samið til
eins árs og að viðskiptakjaravisitaia muni gilda allan þann tima.
Þarmeðbætastenn einar vanefndirnar i safn Alþýðubandalagsráð-
herranna, sem réttlættu kaupránið l. marz 1880 með kenningunni
um „slétt skipti”. óskert framfærsiuvisitaia átti smám saman að
bæta uppkaupránið þá. Við það hefur ekki veriðstaðið.
öllum öðrum kröfum Verkamannasambandsins og hinna al-
mennu verkalyðsfélaga, sem settar voru fram i tólf atriðum, hefur
verið sópað undir teppið. Það á einnig við um kröfuna um beinar
skattalækkanir á árinu 1982 með uppfærslu skattþrepa og sérstakri
hækkun barnabóta og persónuafsláttar.
Viðbrögðin segja sina sögu um árangurinn. Atvinnurekendur eru
harðánægðir. Rikisstjórnin er dauðfegin. Þeir einu sem eru sár-
óánægöir, eru launþegar. Attu þeir betri kosta völ? Hvar var nú hið
vinveitta rikisvald? Var verkalýðsforystan tilbúin aö hvetja til
átaka, tii þess að fylgja eftir upphaflegum kröfum sinum? Henni
var ekkert að vanbúnaði á árinu 1978 að hvetja til ólöglegra verk-
falla og Utflutningsbanns — til þess að fella rikisstjórn Geirs Hall-
grimssonar. Nú átti að endurheimta þann kaupmátt, sem þeir
samningarfólu I sér, en núverandi rikisstjórn hefur tekíö aftur með
visitöluskerðingu og gengisfellingum. En nú er önnur rikisstjórn i
landinu. Það segir sina sögu um þessa samningagerö.
— JBH
„ECHO”. Hinir kjarnorku-
knúnu kafbátar Sovétmanna
eru búnir stýriflaugum, venju-
lega með kjarnaoddum, en geta
hæft skotmark i allt að 250 sjó-
milna fjarlægð. Hvorir tveggja
eru árásarkafbátar, sem hæfa
varla til venjulegrar njósna-
starfsemi.
Utanríkisráðuneytið
Þvi næst leitaði Alþýðublaðið
eftir frekari upplýsingum, ann-
ars vegar hjá Utanrikisráðu-
neyti og hins vegar hjá embætti
blaöafulltrúa Varnarliösins.
Alþýðublaðið vildi vita, hvort
umræddir aðilar gætu staðfest
þessar upplýsingar, og hvort
þeir byggju yfir frekari vitn-
eskju um málið. Hversu langt
undan landi hafa þessir kafbát-
ar haldið sig? Hverrar gerðar
eru þeir, og hver er vopna-
búnaður þeirra? Hvaða hlut-
Kafbátar 1
Staðfesting
Hann staðfesti að öryggis-
málanefnd hefði borizt þessar
upplýsingar eftir heimildum i
aðalstöðvum NATO I Brussel og
ennfremur eftir norskum heim-
ildum. öryggismálanefnd hefði
hins vegar ekki rannsakað mál-
iðfrekar og byggi ekki yfir eigin
upplýsingum um málið.
Af opinberum gögnum (svo
sem heimildarriti Alþjóöa ör-
yggismálastofnunarinnar i
London, The Military Balance)
má ráða, að hér komi einkum
tvær geröir kafbáta til greina:
Annars vegar væri um að ræða
kjarnorkuknúinn kafbát af
geröinni „Charlie” (skv. nafn-
giftum NATO). Hins vegar væri
um að ræða kafbáta af geröinni
SAMNINGARNIR:
Naumur meirihluti fyrir samningum hjá verkakvennafélaginu Framtiðinni:
Láglaunabæturnar og gildistíminn
vega þyngst — segir Guðríður Elíasdóttir
A fundi i verkakvennafélag-
inu Framtiðinni i Hafnarfiröi
um siðustu helgi var ASt sam-
komuiagið samþykkt með mjög
naumum meirihluta, eða aðeins
6atkvæða mun. A fundinn komu
106 konur og af þeim samþykktu
56 samningana, en 48 voru á
móti. Guöriöur Eliasdóttir, for-
maöur félagsins sagöi i gær i
viötali viö Alþýöublaðið aö hún
heföi skrifaö undir þetta sam-
komulag, en þaö rikti engin sér-
stök ánægja með þaö. Þaö væri
fyrst og fremst tvennt sem
mælti meö þvi aö samþykkja
þetta, sagöi hún.
Láglaunauppbótin er önnur
höfuöástæðan fyrir þvi aö ég gat
skrifað undir þessa samninga,
sagöi hún. Fólk á lægstu töxtum
fær þarna sérstaka láglauna-
uppbót og það er vel. Við erum
sifellt aö tala um að þaö þurfi að
hækka lægstu launin. Láglauna-
fólkið fær þarna svolitla árétt-
ingu á sinum launum og þvi
taldi ég illa stætt aö hafna
Verkakvennafélagið Fram-
sokn i Reykjavik samþykkti
ASt-samkomulagiö um siöustu
helgi meö 160 atkvæöum gegn
98. 16 seölar voru auöir og 3 ó-
gildir. Sú mikla andstaöa sem
kom fram gegn samkomulaginu
var fyrst og fremst frá verka-
fólki i fiskvinnslunni, sem taldi
aö þaö bæri skarðan hlut frá
boröi. Þórunn Valdimarsdóttir,
formaöur félagsins, sagöi I viö-
tali viö Alþýöublaöiö i gær, að
hún teldi samkomulagiö hafa
veriö skásta kostinn i stöðunni
ogþóað verkalýðsforystan væri
ekki öfundsverö aö bera upp
þetta samkomulag, væri þaö að
sinu mati betra en aö etja fólki
Ut i verkföll og vinnudeilur á
þessum tíma.
Það var eins og áður segir
fiskvinnslufólkið sem beitti sér
mest gegn samkomulaginu,
enda ná ákvæöin um lágmarks-
laun i samkomulaginu ekki til
þess. Það fær þd 3.25% hækkun-
ina eins og aðrir. Það er eðli-
legt, að andstaða komi frá fisk-
vinnslufólkinu vegna þessa,
sagði Þórunn Valdimarsdóttir.
Við erum þó aö vona, að þetta
verði byrjunin á þvi, að hugsað
verði meira um þá lægstlaunuðu
i samfélaginu. Bónusfólkið hef-
urviða sett sig upp á mótiþessu
samkomulagi, sagöi hún.
þessu: Uppbótin getur veriö
hreyfing i þá átt aö jafna kjörin,
sem allir virðast vilja, sagði
hún.
Annað atriði sem ég tel skipta
miklu máli er aö samningurinn
gildir frá 1. nóvember sagði
Guöriöur. Það er að minu mati
stór áfangi, að samningurinn
skuli vera afturvirkur, en ekki
skuli fariö að eins og siðast aö
láta samninga dragast á lang-
inn endalaust og semja siðan
um að þeir gildi frá undirskrift-
ardegi. Þetta er i sjálfu sér mik-
ill fengur fyrir okkur og munur
á en siöast, þegar þetta dróst i
meira en heilan meðgöngutima.
Fólk fær þó alltaf þessar krónur
i vasann strax og það munar um
þær, sagði Guðriður Eliasdóttir.
Eins og áður sagði var mikil
andstaða i félaginu gegn sam-
komulaginu og voru það fyrst og
fremst verkakonur i fiskvinnsl-
unni, sem ekki vildu una sam-
komulaginu. Bónusfólkinu
finnst þaö ekki réttmætt að það
Ég vil leggj a sérstaka á-
herslu á það, að við teljum, að
hér sé samiö til skamms tima,
sagði Þórunn Valdimarsdóttir.
Tillaga kom fram á fundinum,
um að samkomulagið væri
bundiö þvi skilyrði, aö viöræður
skyldu hefjast við atvinnurek-
endur fyrir I5mars 1982. Ef þær
viðræöur hefjast ekki á tilsett-
um tima, lltum við svo á, að
samkomulagið hafi þar með
verið rofiö. Samkomulagið
sjálft stendur til 15. mai, en við-
ræður veröa sem sé aö hafa haf-
ist tveimur mánuöum áður og
frá þessu veröur ekki hvikað,
sagöi Þórunn.
Ég vil segja það aö lokum um
þetta samkomulag ,sagði for-
maður Framsóknar aö þóað við
höfum skrifaö undir það, þá kýs
ég að láta öll fagurmæli um það
liggja hjá garði. Það verður
seint gert samkomulag, sem
maður er ánægður með. Hitt vil
ég leggja áherslu á, að það var
ekki grundvöllur núna til að
fara út i harðar vinnudeilur og
við verðum bara að vona að
meira fáist Ut úr viðræðum og
samkomulagi i næstu umferð.
Þvi leggjum við mikið upp úr,
að staðið verði við það að nýjar
viðræður við atvinnurekendur
hefjist sem fyrst og alls ekki
seinna en 15. mars i vor.
Þ
fái ekki fullar láglaunabætur
eins og aðrir, sagði Guðriður.
Það litur á bónusinn sem auka-
álag og telur að ekki megi meta
hann til fastra launa. Andstaöa
þessara kvenna byggist á þessu
sjónarmiði. Þetta hefur alls
staðar mætt mikilli andstöðu
kvenna i fiskvinnslunrii.
Aðspurö, sagði Guðriöur
Eliasdóttir, aö engin skilyröi
hefðu fylgt samþykkt samning-
anna eins og gerð var samþykkt
um hjá Framsókn i Reykjavik.
Þetta er aö okkar mati skjalfest
atriði, að viöræður eiga að hefj-
ast milli aðila fyrir 15. mars og
ég tel að við verðum að treysta
þvi, að svo verði gert. I raun tel
ég, sagði Guðriöur að þetta sé
skammtimasamningur og að
viö höfum samþykkt að fresta
okkar kröfugerð fram að við-
ræðum viö atvinnurekendur i
marsmánuði. Ég er ekki of
ánægð með þessa samninga, en
vona að betur takist til i næstu
lotu. þ
Hverjir
njóta „dag-
vhwtelgu-
byggigar’7
1 hinum nýju samningum
milli ASl og VS! var samiö um
3,25% hækkun launa, ásamt
svokallaðri „dagvinnutekju-
tryggingu”, sem koma á hinum
lægst launuðu til góða. Þessi
umframhækkun dreifist á
lægstu tekjuhópana, þannig, að
þeir, sem taka laun samkvæmt
lægstu töxtum geta fengiö allt
að 17% en þessi upphæð fer
minnkandi eftir þvi sem ofar
dregur i launastiganum.
Samkvæmt útreikningum sem
gerðir voru við samningana,
var reiknað út, að þessi um-
framhækkun næmi að meðaltali
0.8% á þau laun, sem hún á við.
Alþýðublaöinu lék forvitni á
að vita, hvaða hópar launþega
nytu hækkunarinnar, og hvað
stórir þeir væru. Þórir
Danielsson, frkvstj. Verka-
mannasambands Islands tjáði
blaðamanni Alþýðublaðsins, að
hann vissi ekki hversu fjöl-
mennur sá hópur launþega sem
nyti hækkunarinnar væri. Björn
Björnsson skrifstofustjóri ASI
haföi heldur ekki neinar tölur
um þennan fjölda, en sagöi þó
að þar væri um aö ræða stóran
hóp iðnverkafólks, hluta félaga i
VMSI og meirihluta félaga i
Félagi starfsfólks á veitinga-
húsum.
Framsókn samþykkti ASÍ samkomulagið:
Verkafólk í fiskvinnslu-
á móti
verki þjóna árásarkafbátar,
búnir kjarnavopnum, á þessum
slóðum? Hver eru áætluö skot-
mörk þeirra?
Hannes Hafstein deildarstjóri
i Utanrikisráðuneytinu varð
fyrir svörum. Aö lokinni athug-
un sagði hann aö hér hlyti að
vera um misskilning aö ræða.
Utanrikisráöuneytiöheföi engar
upplýsingar sem staðfestu
þetta. Hinsvegar væri upplýst,
að sovézkir kafbátar væru að
meðaltali tveir á viku i grennd
viö ísland, á leið til og frá
Kola-svæðinu.
Alþýðublaðið hefur þaö hins-
vegar eftir heimildarmanni sin-
um, sem sjálfur var viðstaddur
upplýsingafund i aðalstöðvum
NATO 1 Brussel, aö hér sé um
óskyld atriði að ræöa.Aumrædd-
um upplýsingafundi hafi norsk-
ur herforingi lýst þvi yfir aö
NATO hafi um skeið haft
vitneskju um sovézka kafbáta,
sem meö reglulegum hætti séu
staðsettir innan 200 mflna lög-
sögu Islands úti fyrir Austfjörð-
um. Þessir kafbátar séu af ann-
arri gerö en þeir „Yankee” kaf-
bátar sovézkir, sem haldi sig við
austurströnd Bandarikjanna, i
seilingarfjarlægð frá skotmörk-
um þar. Norski herforinginn
hefði sýnt staösetningu hinna
sovézku kafbáta úti fyrir Aust-
fjörðum á sjókorti. Hann sagði
þá vera árásarkafbáta, ýmist af
gerðinni „Charlie” eða-
„ECHO” búna stýriflaugum
með kjarnaoddum, er drægju
allt að 250 sjómilur.
Alþýðublaðið beindi spurning-
um sama efnist til fulltrúa varn-
arliðsins á Keflavikurflugvelli.
Fyrir svörum varð
lieutenant-commander Sundin.
Hann var spuröur hvort varnar-
liðiö gæti staöfest þessar upp-
lýsingar: Ef svo væri hversu
lengi NATO heföi haft umrædda
vitneskju, hversu nálægt landi
hefði sézt til ferða þessara
kafbáta og hvaða upplýsingar
væru til um gerð þeirra og
búnaö? Aður en blaðið fór i
prentun i gærkvöldi hafði Mick
Magnússon, blaðafulltrúi varn-
arliösins, samband við blaðið og
kvað rannsökn málsins taka
lengri tima en svo, að hægt væri
aö upplýsa þaö á einum degi.
Svör verða þvi enn að biða um
hriö.
—JBH