Alþýðublaðið - 28.11.1981, Blaðsíða 9

Laugardagur 28. nóvember 1981
9
El Salvador:
Stjórnarherínn og öryggis-
svertir myrtu meira en
1200 manns á síðasta ári
A þvi hefur verið vakin at-
hygli í islenskum fjölmiðlum á
undanfömum vikum, að alþýða
manna i E1 Salvador býr við
miklar þrengingar og kiígun.
Mannréttindi eru þar fótum
troðin, menn eru fangelsaðir án
dóms og laga. Pólitisk morð og
mannrán eru daglegur
viðburðu, morðsveitir hægri
manna og hersins halda þessari
litlu þjóð i helgreipum ótta og
angistar. Daglega hverfamenn,
frá heimilum sinum, á leið til
vinnu og til þeirra spyrst siðan
ekkert meir. Fjöldamargar
frásagnir þeirra, sem sloppið
hafa lifandi undan dauðasveit-
um og morðvélum benda til
þess, að ástandið i landinu fari
siversnandi.
Nokkrar staðreyndir um E1
Salvador sýna vel þá miklu mis-
skiptingu auðs og valda i þessu
litla landi, sem að flatarmáli er
aðeins einn fimmti hluti af
flatarmáli tslands. Helmingur
af þjóðarframleiðslunni rennur
samkvæmt tölum frá
mannréttindanefnd E1 Salvador
tilum 2000 fjölskyldna i landinu.
Hinn helmingur þjóðarfram-
leiðslunnar rennur til þeirra
milljón fjölskyldna, sem eftir
eru. Það eru með öðrum orðum
nokkur hundruð einstaklingar,
sem hirða megnið af þeirri
auðlegð, sem hinar vinnandi
hendur i landinu skapa.
Sannað er, að alþyða manna
býr við mikinn skort, hvort sem
miðað er við húsnæði, klæði,
vinnu eða heilbrigðisþjónustu.
Talið er að fjdrðungur lands-
manna fái ekki nægan fjölda
hitaeininga i fæðu sinni og um
helmingur landsmanna færekki
næg eggjahvituefni í fæðunni.
Vannæringin kemur að
sjálfsögðu niður á börnum eins
og alls staðar í heiminum, þar
sem vannæring heldur fátæku
fólki i helgreipum. Yfir 70%
barna i E1 Salvador þjáist af
vannæringu og barnadauði er
mikill bæði i borgum og þó sér-
staklega isveitumlandsins. Það
sýnir bést hve ástandið er
alvarlegt i þessum efnum, að
barnadauði i landinu er tifalt
meiri en meðaldánartiðni i
borgum landsins og þrettán-fait
meiri en i meðaldánartiðni á
landsbyggðinni.
Heilbrigðisþjónusta er i
molum og ekki hefur það bætt
úr, að dauðasveitir hafa ekki
þyrmt sjúklingum og
hjúkrunarfólki, þegar þeir hafa
viljað koma fram vilja sinum
gagnvart óbreyttum borgurum.
Morð á sjúkrahúsum landsins
eru tið og hafa bæði sjúkra-
hússtjórnir og læknar fordæmt
þau vig, sem þar hafa átt sér
stað. Þess má geta, að aðeins er
einn læknir á hverja 3650 ibúa i
landinu og aðeins einn
tannlæknir á hverja 10.000 ibúa.
Nærri 70% læknanna búa i
höfuðborginni San Salvador,
þar sem aðeins 17% þjóðarinnar
býr, þannig að landsbyggöin býr
viö afar bág kjör i þessum efn-
um.
En landsbyggðarmenn á E1
Salvador standa ekki aðeins
höllum fæti að þessu leyti. í
mörgu tilliti eru þeir félagslega
miklu verr settir en landar
þeirra i borgum og bæjum.
Þannig eru um 85% af öllum
kennurum landsins búsettir og
starfandi i bæjum landsins en
aöeins 15% á landsbyggðinni.
Kennarar eru lika ein þeirra
stétta, sem hvað hatrammast
hefur verið vegið að i skærum
striðandi afla. Nær helmingur
þjóðarinnar eða um 40% er ekki
læs ’né skrifandi og innan við
helmingur barna eru við
skólanám, enda ekki alls staðar
eftir starfandi kennarar.
Aðbúnaður ihibýlum manna á
landsbyggðinni sýnir ef til vill
best þær frumstæðu aðstæður
sem fólk verður að sætta sig við.
Þannig hefur aðeins fimmtung-
ur langsbyggðarmanna vatns-
lögn i húsum sinum og nánast
engir hafa hreint drykkjarvtn.
Fimmtungur nýtur þeirra,,
forréttinda ” að hafa salreni inn-
an dyra og flest hús á lands-
byggðinni (85%) eru með
‘moldargólfi. Aðeins 8% fólks á
landsbyggðinni hefur rafmagn.
Hróplegasta misréttið á E1
Salvador ogþaö sem hefur verið
kveikjan að þeim miklu átök-
um, sem átt hafa sér þar stað,
er skipting jarönæðis i landinu.
örli'tið brot þjóðarinnar (0.02%)
eða nokkrar f jölskyldur ráöa yf-
ir 40% jarönæðis i landinu, ca
2% ráða um 57% jarðnæðis en
91% þjóðarinnar verður að
sætta sig við aðeins um fimmt-
ung landsins. Rikisstjórnin nú-
verandi hefur reynt að jafna
þetta misrétti en Mannréttinda-
nefnd E1 Salvador hefur bent á,
að i þeirri umbótaviðleitni hefur
ekki verið ráðist á garðinn þar
sem hann er hæstur. Stærstu
jarðeignir landsins eru enn og
verða þrátt fyrir þessar ráðstaf-
anir i eign fárra fjölskyldna.
Óhugnanlegar tölur eru
nefndar i' sambandi viö morð á
st jórnarandstæðingum i E1
Salvador. Flestir kannast við
morðin á nunnunum banda-
risku, sem varð fréttaefni i fjöl-
miðlum viöa um heim. Morö á
Bandarikjamönnum i E1 Salva-
dor hafa oft komist i heims-
pressuna á siðustu misserum.
Fjölmiðlar hafahins vegar ekki
látið eins mikið með hrikaleg
ódæðisverk, sem framin hafa
verið á íbúum landsins. Aðeins á
niu mánuðum frá janúar fram i
september 1980 voru nálægt átta
þúsund E1 Salvadorbúar myrtir,
þar af langflestir bændur á
landsbyggðinni eöa nálægt 4300
manns. Aörar starfsstéttir sem
mœ-ðsveitir hafa lagt i einelti
eru verkamenn, stúdentar,
kennarar og háskólamenntað
fólk. Aðferðir þær sem notaðar
eru við að koma mönnum fyrir
kattarnef eru sifellt að verða
„þróaðri”.
Mannréttindanefnd E1 Salva-
dor hefur látið taka saman
skýrslu um þá sem nef ndin telur *
bera ábyrgð á pólitiskum morð-
um i landinu frá júni - október
1980 og kemur þar fram, að her-
inn og öryggissveitir landsins
svokallaðar bera mesta ábyrgð
á þessari ógnaröld. Samkvæmt
þessum heimildum bera herinn
og öryggissveitirnar ábyrgð á
meira en tólf hundruð morðum
áþessu timabili. Dauðasveitirn-
arberaábyrgðá 319morðum og
þjóðvarðliðið hefur á þessum
tima myrt 195 manns. Ýmsar
aðrar sveitir öfgamanna hafa
einnig lagtsittaf mörkum. Sem
dæmi um það eignatjón, sem
orðið hefur i þessum átökum má
Ungir nýliðar i skæruliðasveit
munda vopnin.
nefna, að á þessu timabili hafa
418 bóndabæir verið brenndir til
ösku eða eyðilagðir og 137 árásir
gerðar á miðstöðvar ýmissa
samtaka i landinu.
Astandið i landinu, hefur leitt
til þess, að flóttamannastraum-
ur hefur f arið mjög vaxandi frá
landinu. Viða er búið að koma
upp flóttamannabúðum og
flóttamenn eru einangraðir i
mörgum tilfellum frá alþýöu
manna . Lif þeirra er einu
orði sagt ömurlegt. Flestir
þeirra minnast flóttans að
heiman, en það sem þeir hafa
flutt að heiman er ekki gott veg-
arnesti: fátækt, sjúkdómar og
minningin um bæi og þorp i
brunarúst. t lok árs 1980 var
talið að flóttamenn i E1 Salva-
dor og erlendis væru nálægt
170000, en nú er talið að fjöldi
þeirra hafi tvö til þrefaldast.
Þ-
Stjórnarhermenn ganga fram hjá lfki fallins skæruliða.
Hvað er Mannréttinda:
nefnd El
Salvador?
Mannréttindanefnd E1 Salva
dor varð til i aprilbyrjun árið
1978, þegar fimm manns hittust
i höfuðborginni til að stofna
nefnd i landinu, sem standa átti
vörð um sjálfsögð mannréttindi
ibúa landsins. Nefndin var
stofnuð, þegar mjög fóru vax-
andi hryðjuverk öfgahópa og
stjórnarinnar. Hinir fimm upp-
haflegu félagar hófust þegar
handa við að vekja athygli
heimsins á þeirri ógn sem al-
þýða manna bjó við á degi
hverjum, jafnframt þvi sem
reynt var að hefja hjálparstarf i
þágu þeirra þúsunda fórnar-
lamba átakanna i landinu, sem
höfðu verið fangelsaðir, pyntað-
ir eða hótað lifláti.
Stofnun nefndarinnar vakti
talsverða athygli, ekki aðeins i
E1 Salvador, heldur einnig i öðr-
um löndum, félögum fór fjölg-
andiogstyrkir tóku að berast til
nefndarinnar, m.a. frá Holl-
andi. Nefndin skilgreinir starfs-
svið sitt þannig að það sé að
vernda mannréttindi i E1 Salva-
dor með öllum ráðum. Samtökin
— C D H E S —
eru óháð stjórnmálaflokkum og
stjórnmálaöflum.
Umfang starfa nefndarinnar
og skipulag hefur vaxið mjög
frá byrjun. Þannig er nú sérstök
stjórn yfir öllu starfi nefndar-
innar, en almennur fundur
markar stefnuna á ca. mánað-
arfresti. Af daglegum störfum
má nefna upplýsingasöfnun og
skráningu mannréttindabrota,
lögfræðiaðstoð og almennt
hjálparstarf svo sem flutning á
likum fórnarlamba, aðstoð við
særða og flóttamenn o.s .frv.
Starf nefndarinnar hefur náð
langt út fyrir E1 Salvador,
nefndin hefur nú fulltrúa viða
um heim, sem vinna að kynn-
ingu á vanda landsmanna og
safna jafnframt fé til að standa
straum af miklu starfi i heima-
landinu.
Formaður nefndarinnar er
Marsanella Garcia Villas, en
hún var einn af stofnendum
nefndarinnar.
Fulltrúar frá Mannréttindanefnd
El Salvador heimsækja ísland
Um helgina koma til landsins
á vegum Alþýðuflokksins tveir
fulltrúar Mannréttindanefndar
E1 Salvador, Comision de dere-
chos humanos de E1 Salvador.
Mannréttindanefndin heíur á
undanförnum árum vakið at-
hygli á margvislegum þreng-
ingum alþýðu manna i E1 Salva-
dor og mannréttindabrotum
stjórnvalda. Fulltrúar þeir sem
koma til landsins eru Patricio
Fuentes, sem er fulltrúi
nefndarinnar á Norðurlöndum
og með honum kemur sænskur
blaðamaður, Björn Tunbach.
Fulltrúarnir munú hér ræða
viðýmsa aðila, er láta sig þessi
mál varða. Þeir munu eiga við-
töl við fulltrúa allra stjórnmála-
flokkanna, sitja fund með þing-
flokki Alþýðuflokksins og fram-
kvæmdast jórn, Sambandi
ungra jafnaðarmanna og Sam-
bandi Alþýðuflokkskvenna. A
fundinum munu þeir gera grein
fyrir starfi mannréttinda-
nefndarinnar og lýsa ástandinu
i E1 Salvador.
Fulltrúarnir munu einnig eiga
fundi með helstu launþegasam-
tökum landsins, BSRB, BHM,
ASÍ og eiga Viðtöl við framá-
menn I félagasamtökum svo
sem Amnesty International,
ÆSl og ÍNSl' Forsætisráðherra
og utanrikisráðherra munu þeir
hitta að máli.
1 tilefni að komu fulltrúa
mannrétindanefndarinnnar,
mun starfshópur sem undirbúið
hefur komu þeirra hingað gang-
ast fyrir blaðamannafundi
föstudaginn 4. desember.
Tæknifræðingur
Staða byggingartæknifræðings á tækni-
deild Kópavogskaupstaðar er laus til um-
sóknar.
Uppl. gefur bæjarverkfræðingur.
Umsóknum skal skilað fyrir 7. des. nk., á
skrifstofu bæjarverkfræðings, á eyðublöð-
um sem þar fást.
Bæ j arv erkfr æðingur.