Vísir - 25.04.1969, Side 9

V í S IR . Föstudagur 25. apríl 1969.

henni aö afnema aldagamlar
viðjar, hindranir og heimsku,
sem þegar hefur valdiö straum
hvörfum í landinu. Þetta hefur
allt verið gott og blessað, en
því miður hefur þessum aögerö-
um stjórnarvaldanna fylgt til-
finning mikils hluta þjóðarinn-
ar, að de Gaulle væri einvalds-
herra og að ofríki væri beitt.
Og það er ekki hægt að neita
því að við þetta hefur skapazt
skortur á jafnvægi I valda og
stjómmálakerfi landsins. Því
hafa nýjar hættur legið i leyni
sem brutust meöal annars skýr-
ast út í hinum ofsalegu stúdenta
óeirðum á sínum tíma og hafa
einnig komið í Ijós í vaxandi
óánægju úti á landsbyggöinni
yfir ofríki Parísar-valdsins. Þar
er ólgan á Bretagne-skaga sterk
ur þáttur.
Af þessum sökum viröast
þær stjómarskárbreytingar, sem
de Gaulle nú boðar þjóðinni
skynsamlegar. Með þeim er til
jafnvægis í stjómarfarsmálum
landsins dregiö verulega úr
valdi ríkisstjóm. rinnar f París.
Það má eiginlega segja að við-
fangsefni hennar séu takmörkuð
og héraðsmál fengin í hendur
hémðunum sjálfum, þar sem
menn vita bezt sjálfir hvar skór-
inn kreppir. En á hinn bóginn
virðist stefnt að þvf áfram, að
stjórnin sé öflug til ákvarðana
í höfuðmálum þjóðarinnar
hverju sinni. Þannig er þetta
skref í rétta átt, en fleiru þyrfti
enn að kippa f sömu átt.
JFjað versta er, að svo lítur út
sem de Gaulle hafi ekki tek-
izt að vekja áhuga þjóöarinnar
á þessum breytingum. Almenn-
ingur hefur varla nennt að
setja sig inn í þetta viðfangs-
efni, finnst það allt of háfræöi
Iegt og þykist ekki einu sinni
bær um að dæma um gildi breyt
inganna. Og franskir kjósendur
em nú orðnir svo vanir því, aö
de Gaulie komi fram fyrir þá
eins og leikari í hástemmdum
harmleik og verki á dýpstu til-
finningar þeirra, að þeir taka
varla eftir honum, þegar hann
nú birtist eins og prófessor á
sjónvarpsskerminum og ræðir
við þá um einhver hundleiöinleg
stjórnarskrárákvæöi. Það er
mál flestra, sem skrifað hafa
um Frakklandsmál, að áhuga-
leysi sé mjög útbreitt Skoðana-
kannanir hafa sýnt, að aðeins
25% þjóðarinnar ætla aö greiða
atkvæði með stjórnarskrárbreyt-
ingunum, 23% á móti, en hvorki
meira né minna en 52% era ó-
ráðin eða ætla alls ekki að
greiða atkvæði.
Þannig virðist fólkið heimta
af de Gaulle framhald hins á-
hrifamikla leiks á sviðinu. Eftir
háværar upphrópanir er ekki
hlustað á þann sem muldrar
fram ræðu sína. Ekkert dugir
minna en að leikarinn engist af
ástrfðuþunga og tárin streymi
niður kinnarnar.
Cvo virðist sem de Gaulle hafi
brugöiö i brún. er það rann
upp fyrir honum, hve áhuginn
á stjórnarskrárbrevtingunni var
lftill. A!lt í einu tók hann sig til,
og fór að herða róðurinn og
reyna að skapa dramatíska
spennu. Hann lýsti því yf'r. að
ef þjóðin felldi stjórnarskrár-
breytingar hans, þá myndi hann
segja af sér Lfklega hefur hon-
um með þessari áhrifamiklu yf-
irlýsingu tekizt að vekja ein-
hverjar sálir af blundi, en við
bað hafa Ifka viðhorfm breytzt.
Nú verður f kosningunum á
sunnudaginn f rauninni ekki
kosið um stjórnarskrárákvæði,
heldur um le Gaulle. Það er
spumingin um bað hvort kiós-
mdurnir séu orðnir leiðir á
bessum áttræða karlskröggi eða
ekki, og það þó hann '.afi margt
vel gert á einstæðum Iffsferli
sínum. Þorsteinn Thorarensen. i
• VIÐTAL
DAGSINS
Þórarinn Þórðarsson
segir frá lifsháttum
á Stróndum
jjóndinn frá Keisbakka á
Skógarströnd, Þórarinn
Þórðarson, er staddur í borg-
inni.
Fyrir aldarfjórðungi vorum
við sveitungar, en þá lágu ekki
spor hans um fjörur þar sem
smásævi. Hvammsfjarðar kitlar
ströndina, heldur þar, sem úfin
norðurhafshrönn fellur um flúð-
ir.
Þórarinn Þórðarson fæddist 3.
jan. 1904. Foreidrar hans voru
Þórður Þórðarson, Grunnvíking-
ur og Sólveig Jónsdóttir kona
hans.
Þórður var ættaður vestan frá
ísafjarðardjúpi, sonur Þórðar
Magnússonar alþingismanns f
Hattardal. Munu flestir þeir sem
lesið hafa rit Benedikts Grön-
dals skálds hafa heyrt Þórðar
í Hattardal að nokkru getið.
Sólveig, móðir Þórarins, var
Þórarinn Þórðarson.
ar tafir urðu á brottför báts-
ins svo við komum ekki inn að
Melgraseyri fyrr en að áliönum
degi. Við héldum þó þaöan, en
þegar kom fram að Hraundal,
var veðurútlit svo skuggalegt að
við töldum ekki fært að leggja á
heiðina, enda reyndist það rétt
ákvöröun, þvf um miðja nótt
var komin þreifandi stórhríð.
í Hraundal bjó fátæk ekkja í
Iélegum húsakynnum, en við
hlutum þar svo góðan beina
sem tök voru á og dvöldum
þarna hríöartepptir í þrjá eða
fjóra daga. Loksins kom dálítil
uppstytta, svo sá til sólar, lögð
um við þá strax af stað.
Frá Hraundal og fram undir
heiðarbrekkurnar, í svo kallað
Rjóður, er um þriggja stunda
gangur, og þegar þangaö kom
var skollin á sortahrið. Við héld
um þó áfram, en svo fór aö við
fundum aldrei vörðurnar, sem
vom vegvísar yfir heiðina. Leið
ekki á löngu fyrr en okkur var
ljóst að viö vomm orönir villt-
ir. Þegar við svo eftir langa
göngu komum að gili, ákváðum
við aö fylgja því. Einhvers stað
ar mundi vatn það er eftir því
féll renna til sjávar. Þarna var
mjög bratt og aðkreppt, tókst
þvf ekki betur til en svo, að við
misstum skíöin og fundum að-
eins þrjú aftur. Hlaut því annar
okkar að ganga skíðalaus. Féll
• •
FUNDUM ENGAR YORÐUR
OG TÝNDUM SKÍÐUNUM
dóttir Jóns Gislasonar bónda á
Munaðamesi í Ámeshreppi. Afi
hans var Gísli Sigurðsson „ríki“
f Bæ á Selströnd í Steingríms-
firöi.
pyrst eftir að faðir minn kom
á Strandir, var hann vinnu-
maður hjá Guðmundi Péturssyni
og Jakobfnu Eiríksdóttur á
Dröngum í Ámeshreppi. Svo fór
hann að Munaðarnesi. Þar bjó
þá afi minn, Jón Gíslason og
þar kynntust foreldrar minir.
Eftir að þau höfðu ákveðið að
verða samfsrða á lífsleiðinni,
vom þau fyrst í húsmennsku
hjá afa mínum, Jóni, en bjuggu
svo tvö ár á Krossnesi.
Árið 1903 byggja þau svo ný-
býli í Munaöarneslandi og
nefndu á Hlöðum, samanber
vísu föður míns:
,,Þar sem viður Vignis spjalls,
vínhárs blandað getur.
Höfuðstaður Hákons jarls
heitir bæjartetur“.
Á Hlöðunum var ég hjá for-
eldram mínum fram til 16 júní
907. Þá fór ég til afa og ömmu
á Munaðarnesi en foreldrar
mím'r fluttu til ísafjarðar, meö
systkini mín fjögur. Við börn
beirra vo, u: bá fimm fædd, en
urðum átta síðar.
Eftir að afi lézt ólst ég upp
hjá ömmu minni en hún hélt við
búskapnum. Og var ég viðloð-
andi þar heimilinu fram til
1930 þá kvæntist ég Hannesínu
Tónsdóttur frá Bolungarvíkur-
seli þaö er f Bolungarvík á
Ströndum noröan Furufjarðar.
Við hófum búskap á Munaðar-
nesi.
4riö. 1938 byggði ég svo á
rústum bvlis föður mfns
að Hlöðum Þegar hann fór,
höföu hús ver:ð rifin en nokkur
merki sáust um túnblertinn.
Þetta sama ár. um haustið flutt-
um við að HIKðnm. og v^rum
bar brettán ár. Þau ár. sem
ég átti bar heima var atvinnu-
ástandið fyrir norðan mjög
gott. Síld var verkuð bæði á
Ingólfsfirði og Djúpuvík og þá
var einnig reist síldarverksmiöj-
an á Ingólfsfirði Verzlunar-
reksturinn á Norðurfirði skapaði
einnig nokkra vinnu. Það varð
þvl svo, að fjárafli utan heimilis
var mun meiri, en þær tekjur,
sem smábú okkar gaf, enda
voru landnytjar litlar.
Ekki stundaði ég mikið sjó
fyrir norðan, en þó nóg til þess,
að fisk höfðum við eftir þörfum,
og nú þegar kaupa þarf hverja
soðningu ér mér fyrst fullkom-
lega Ijóst hve stór útgjaldaliö-
ur þetta er í framfærslu heim-
ilisins.
Mér þótti gaman að fást við
smíöar enda talsvert að þeim
unnið á Munaöarnesi á upp-
vaxtarárum mínum. Því var
það. að þegar hinir svo kölluðu
,gervism:öir" komu ti! sögunn-
ar, þótti ég allvel hlutgengur í
þeirra hópi
Til þess að Iifa góðu lífi urðu
Strandamenn að standa fast í
báða fætur. Þetta gerðu þeir sér
líka fulllióst og unnu þvi sjálf-
ir að öllu því sem heimilið
þurfti með. Þar var ekki siður
að kalla til verkfróða fagmenn,
bótt eitthvað hyrfti að bvggia
eða lagfæra. Ekki mun ofsagt
að á þvi nær hverium bæ, hafi
verið a. m. k einn maður, sem
var svo búhagur, að hann gat
dyttað að húsum. sk''num. farviði
og öðru þvf sem með þurft.i auk
þess. sem mikið var smlðað af
alls konar ílátum og búsáhöld-
um Aðkeyot vinnuaf! til þeirra
hluta var því nær óþekkt Það
var aðeins við smíð: stærri ára-
skipa og eftir að farið var að
reisa vegleg hús á rústum
gömlu torfbæjanna. að til voru
fengnir menn er töldust öömm
fremur færir á þessu svið; og
voru bekktir að góðum vinnu
bröeðum.
Að’’ "rsök hess, að ée flutti
heimil; mitt að norðan var sú,
að há var sildarreksturinn þar
að syngja sitt síðasta lag og
því erfiöara aö fá vinnu utan
heimilis. Land þaö, sem ég hafði
vfir að ráða gatialls, ekki brauð-
fætt mína fjölskyldu, og sízt
að neitt bamanna gæti fengið
þar athafnasvið né olnbogarúm
til framtíðar.
Tjað varð því að ráði, að við
árið 1951 keyptum Keis-
bakka á Skógarströnd og flutt-
um þangað. Þessi þáttaskil æv-
innar hefðú fráleitt átt sér stað,
ef ábýli mitt fyrir norðan hefði
boðið upp á gott land til rækt-
unar og landbúskapar, þvi að sú
starfsgrein hefur alltaf verið
mér hugleikin.
Á Keisbakka var túnið um
fimm hektarar, þegar viö kom-
um þangað, en er nú nær tutt-
ugu.
Heimalandið má heita full-
nýtt. en nokkru fjær eru tals-
verðir möguleikar á aukinni
ræktun Dálítil hlunnindi em
af selveiði og æðarvarpi, það
hefur þó rýrnað, en aö selveið-
inni eru áraskipti.
Á því fann ég nokkurn mun
hve samgöngur voru betri, og
þar af leiðandi aödrættir auð-
veldari, fyrir sunnan, en heima
fyrir noröan
Þar varð flest að leggja á
bakið, sem ekki var flutt á sjó.
Þó hygg ég, að áður en bílvegur
kom á Skógarströnd, hafi verið
litlu auðveldara að fara verzlur,-
arferðir í kaupstað en heima á
Ströndum. Og ég tel mig ekki
gera fólkinu í mínum nýju átt-
högum rangt til þótt ég segi að
Strandamenn. hafi engu síður
lifað af eigin afla og athöfnum
og verið sjálfum sér nóg;r.
\/rerferðir að ísafjarðardjúpi
gátu stundum verið all-
tvísvnar. ef í milli voru farnar
fiallale:ðir — Á útlíðandi vetri
1930 lagöi ég ásamt Skúla
bróður mfnum af stað frá ísa-
firði, Tíð hafði verið góð þá
áður. og h"r,ðumst við fara land
le ðina austur um Ófeigsfiarðar-
heiði heim á Strandir. Einhverj-
það í minn hlut, enda vanari
göngumaður.
Við stönzuðum viö hverja
þúst er á vegi okkar varð og at
huguðum hvort þar sæjust
merki mannabyggðar. Að síð-
ustu rákumst við á girðingu og
stóðum litlu seinna undir bæjar
gaflinum á Gilstöðum f Selárdal,
i Steingrímsfirði. Þá var klukk-
an eitt aö nóttu.
Þarna bjó Rósmundur Jó-
hannsson og fengum við hina á-
gætustu gistingu og fyrir-
greiðslu.
Næsta dag fórum við út að
Hrófbergi. Þar bjó þá Ragnheið
ur Magnúsdóttir, ekkja eftir
séra Hans, sem prestur var á
Stað í Steingrímsfirði. Hjá henni
haföi Skúli bróöir verið kaupa-
maður eitt eöa tvö sumur.
Þarna biðum við batnandi
veðurs í eina fjóra daga og smíð
aöi Magnús Hansson, sonur
Ragnheiöar fyrir okkur skíði í
staö þess er við töpuðum.
Tvivegis hugðumst við leggja
á Trékyllisheiði en snerum aftur
í bæði skiptin. Þegar við svo
loksins héldum áleiðis, fengum
vjð versta veður, en urðum þó
ekki fyrir villu eða áföllum og
náðum heim að Munaðarnesi
um kvöldið.
Tjórarinn kann að kveða eins
" og faðir hans, Þórður
Grunnvíkingur, og bið ég hann
að leyfa mér að hripa niður
eina eða tvær vísur í lokin.
Varla í önnum gefast grið
gæfu að bönnum styður.
Kólgu hrönnum heldur viö
hleður fönnum niður.
Á sjúkrahúsinu.
Aö eiga bara eina í vonum
okkur nægir bændunum.
En þurfa að sinna þrettán
konurn
þénar aðeins -- doktomm.
Þ.M.