Vísir - 26.06.1969, Blaðsíða 13

V I S IR . Fimmtudagur 26. júní 1969.
13
KJALLARASIÐAN
SAMVINNUHREYFINGIN
OG STJÓRNMÁLIN
Aðalfundur Sambands
íslenzkra samvinnufé-
laga stendur yfir um
þessar mundir. Þjóðvilj-
inn notar tækifærið, til
að minna stjórnendur
Sambandsins á pólitísk-
ar skyldur sínar.
Þjóöviljinn segir i forystu-
grein í gær: „Samvinnuhreyfing
in á Islandi á sér rætur á svip-
uðum slóðum í þjóðlífinu og
verkalýðssamtökin. Skilningur
þjóðarinnar á nauðsyn félags-
samtaka til þess að knýja fram
málstað sinn var sá jarðvegur,
sem þessar rætur spruttu úr.
Hins vegar getur það gerzt —
og hefur gerzt hér — að slík
samtök leiðast á villigötur. Þau
láti stjórnast af forustuliði,
sem ekki er í sambandi við um
bjóðendur sína. En ef svo fer
missa þau gildi sitt og félags
menn þeirra verða að taka £
taumana. Hvorki verkalýðshreyf
ing né samvinnuhreyfing risa
undir nafni ef þær gerast þann
ig sviksamlegar við málstað
þann, sem launafólki er helgur.
Verkalýðshreyfingin á Island;
hefur yfirleitt barizt af mik-
Hli hörku við andsnúiö ríkis
vald, stundum tekizt vel, stund
um miður. En sjálft eðli verka-
lýðssamtakanna tryggir stöðu
þeirra gagnvart andstæðum þjóö
félagsöflum miklu fremur en
samvinnusamtakanna. Það er
því enn líklegra að samvinnu-
samtökin eins og þau eru hér
á landi, láti leiðast afvega og
skipi sér gegn verkalýðshreyf-
ingunni, þrátt fyrir ótvíræðan
sameigilegan grundvöll þessara
samtaka."
□ Hálmstráið
Ég veit ekki hvers samvinnu
hugsjónin á að gjalda hér uppi
á Islandi. Eilítið barnalegri
verzlunarstefnu er breytt I hálf
gerða þjóðfélagshugsjón í með-
förum Framsóknarflokksins.
Leiðarahöfundur Þjóðviljans skil
ur að samvinnusamtökin og
verkalýðssamtökin eru sprottin
af meiði trúarinnar á gildi sam-
takanna. í hans augum nægir
þetta til að vera „ótvíræður“
grundvöllur" fyrir pólitísku
samstarfi þessara tveggja hreyf
inga. Stundum mætti ætla að
Framsóknarmenn og kommún-
istar hefðu ekki minnstu hug-
mynd um það hvað samvinnu-
stefnan er í raun og veru. Svo
er þó ekki. Hins vegar eiga báð
ir þessir flokkar sameiginlegt
að líta á samvinnusamtökin sem
sjálfsagt tæki £ hinni pólitísku
baráttu. Þeir grípa hvert hálm-
strá til að réttlæta þetta við-
ViflHORF
horf sitt til samvinnuhreyfing-
arinnar, eins og tilvitnuð for-
ystugrein I Þjóðviljanum ber
með sér.
Hvað eiga verkalýðshreyfing-
in og samvinnuhreyfingin sam-
eiginlegt, sem máli skiptir. Ef
við reynum að halda okkur niðri
á jörðinni verður svarið þetta:
Lágt vöruverð til neytenda. Hef
ur samvinnuhreyfingunni tekizt
að gegna þessu hlutverki? Er
vöruverö lægra i kaupfélögun-
um en öðrum verzlunum? Svar-
iö er tvímælalaust neikvætt. Og
hvað skyldi það vera sem veldur
þessu? Ég hygg að forystumenn
Sambandsins muni meðal ann-
ars benda á verðlagsmálapólitík
launþegasamtakanna sér til af-
sökunar. Hún er alls ráðandi og
hefur girt fyrir eðlilega verð-
myndun í innanlandsverzlun
landsmanna. Hitt er svo annaö
mál að andstæðingar samvinnu-
verzlunar eru sannfærðir um
yfirburði frjálsrar verzlunar og
reynslan hér á landi hefur ekki
afsannað þeirra mál.
□ Ólíkir hagsmunir I
Það er raunar fleira sem skil-
ur milli samvinnuhreyfingarinn-
ar og launþegahreyfingarinnar
en það sem sameinar þessi tvö
öfl. Þjóöviljinn vill alls ekki
horfast i augu við þær stað-
reyndir. Honum finnst það ■
liggja f augum uppi að þeim sé 1
flest sameiginlegt af því að
hvort tveggja er samtök fólks.
Svona má lengi láta blekkjast
af hugtökum og hugmyndum, <
en það gera ofsatrúarmenn ó- j
sjaldan. Þjóðviljinn lokar aug-
unum fyrir því að samvinnu-
hreyfingin er einn stærsti at-
vinnurekandinn á landinu. Hann
man ekki að ríkisvaldið hefur
sjaldnast verið „andsnúið“ Sam-
bandi íslenzkra samvinnufélaga.
Framsöknarflokkurinn hefur
lengstum verið í ríkisstjórn á
íslandi og hafi hann ekki verið
til að gæta hagsmuna samvinnu
hreyfingarinnar á þeim vett-
vangi hefur Alþýðuflokkurinn
annazt það verkefni, að veru-
legu leyti. Við höfum ýmis
dæmi um það frá núverandi
stjórnarsamvinnu. Sambandinu
hefur verið bjargað í geigvæn-
legum kröggum meö aðferðum.
sem flestir Sjálfstæðismenn
telja alls ekki réttlætanlegar. I
það minnsta hafa einstaklingar
ætíð orðið að gjalda fyrir hlið-
stæð mistök með stórfelldum
eignamissi og jafnvel mannorðs-
tapi.
Það er vandséð hvers' vegna
Samband íslenzkra samvihnu-
félaga á að njóta þeirra friðinda
og sérréttinda, sem málsvarar
þess gera kröfur til. Ég fæ
naumast séð að þetta sé í þágu
almennings gert. Hins vegar vill
svo til að jafnaðarmenn og
kommúnistar vilja margt frekar
en að vegur samvinnuhreyfing-
arinnar fari minnkandi á meðan
hún er einhver hemill á út-
breiðslu einstaklingsframtaks-
ins. Þetta bindur pólitíska for-
kólfa samvinnuhreyfingarinnar
og verulegs hluta launþegahreyf
ingarinnar sterkum böndum, en
það tryggir launþegum hvorki
hækkað kaup eða aukna kaup-
getu.
PLATÍNUBÚÐIN, Tryggvagötu
Sfmi 21588.
Úrval af ódýrum luktum i
alla evrópska bfla t d.
Renault R-16, Simca, Citro-
en, Daf, o. fl.
FASTEIGNA — VERÐBRÉFASALA — INN-
HEIMTA — KAUP SALA — EIGNASKIPTI
Fasteigna- og verðbréfasalan. Eignaskipti. Laugavegi 11, 3ja
hæð. Sími 13711 á skrifstofutíma 9.30—7 og eftir samkomui.
Nýtízku veitingahús - AUSTURVER - Háaleitisbraut 68
— Sendum — Sfmi 82455
LJÓSASTILUNGAR
Bræðurnir Ormsson hf
Lágmúla 9, sfmi 38820.
(Beint á móti bensínstöð BP við Háaleitisbr.)
No. 257 Jakki og pils með féllingum.
Prjónað úr Gloría Crepe garni,
sem er, hrað-prjónagarn framleitt
úr nýrri gæða ull.
Fjölbreyttar uppskriftir finnast í
»Sönderborg« prjónabókum.
Verzlunin HOF
Þingholtsstræti 1
Seljum oruna og annað fyllingarefni á mjög hagstæðu verði.
Gerum tilboð 1 jarðvegsskiptingar og aila flutninga.
ÞUNGAFLUTNINGAR h/f . Sími 34635 Pósthólf 741

LEIGAN S.F.
Vinnuvélar til leigu
Litlar Steypuhrœrivélar
Múrhamrar m. borum og fleygum
Rafknúnir Steinborar
Vatnsdœlur ( rafmagn, benzín )
Jarðvegsþjöppur Rafsuðutœki
Vibratorar
Stauraborar
Slípirokkar
Hitablásarar
HOFDATÖNU - SÍMI 23480
FóitS þér fslanzk gólfteppi fr&
Ciiii
Hltíma
TEPPAHÚSIO
Ennfremur.ódýr EVLAN teppf.
Spartð tíma og fyrirfiöfH/ og VötófiS 6 elnuns tíafl
SUÐURLANDSBRAUT10. REYKJAViK PBOX13111