Vísir - 04.03.1970, Qupperneq 8

8
V1SIR . Miðvikudagur 4. marz 1970.
VÍSIR
Utgefandi: KeyKjaprenc «...
FramOrvæmdastióri: Sveinn R. Eyj'óltsson
Kitstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhaunesson
Auglýsingar: AOalstræti 8. Símar 15610, 11660 Og 15099
Afgreiösla: AOalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegl 178. Simi 11660 (5 línur)
Askriftargjald kr. 165.00 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 10.00 eintakiO
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.___________
Fækkun fyrirmanna
fsfirðingar og Hnífsdælingar samþykktu í almennri
atkvæðagreiðslu að sameina sveitarfélög sín. Er þetta
fyrsti verulegi árangurinn af þeirri sameiningarbar-
áttu, sem Samband íslenzkra sveitarfélaga og fleiri
aðilar hafa staðið að á undanförnum árum. Atkvæða-
greiðslan sýndi töluverðan áhuga almennings á þess-
ari sameiningu. Það er raunar engin furða, því að
flestir sjá, að stór sveitarfélög valda betur en lítil
sveitarfélög þeim verkefnum, sem þeim eru lögð á
herðar.
Athyglisverðara er, að forsvarsmenn sveitarfélag-
anna voru hlynntir þessari sameiningu og studdu
hana af ráðum og dáð. Er það merkilegt fordæmi fyrir
starfsbræður þeirra annars staðar á landinu. Menn
hafa nefnilega stundum sagt í alvöru, að veigamesta
mótbáran gegn sameiningu sveitarfélaga væfi fækk-
un fyrirmanna. Eitt stórt sveitarfélag þarf færri fyrir-
menn en tvö eða fleiri lítil til samans. Færri menn
komast
í sveitarstjórn og önnur opinber störf, þegar
sameining hefur farið fram.
Þetta skýrist betur, ef
Qnníirc \ronrcir

sameining ísafjarðar og Hnífsdals er einsdæmi, þrátt
fyrir allan áróðurinn fyrir sameiningu sveitarfélaga á
íslandi, og hins vegar, að kostir slíkrar sameiningar
dyljast engum. Fámennir hreppar geta varla staðið við
fræðsluskylduna, né heldur sinnt sómasamlega ýms-
um öðrum málum, svo sem brunavömum, almanna-
vörnum, náttúruvernd, barnavernd, æskulýðsmálum,
skipulagsmálum og atvinnumálum. Helmingur hreppa
á íslandi telur innan við 200 íbúa. Fróðir menn segja
aftur á móti, að hreppar megi ekki vera fámennari en
1000 manns til þess að geta gegnt skyldum sínum í
nútíma þjóðfélagi.
Ástæða er til að óska ísfirðingum og Hnífsdæling-
um til hamingju með að hafa brotið ísinn í þessu þjóð-
þrifamáli.
Enn barf oð jbrasa
Nú eru enn á ný að hefjast viðræður um lendingar-
leyfi Loftleiða á Norðurlöndum. Þetta virðist vera
furðu lífseigt vandamál, og verða raunar harðsóttara
í hvert sinn, sem um það er fjallað. Enginn þarf að ef-
ast um hug íslendinga í því máli, né um það, að fast
verði eftir því sótt, að Loftleiðir fái að halda uppi 6-
dýrum farþegaflutningum til þessara landa.
Skandinaviska flugfélagið SAS virðist telja Loft-
leiðir mjög hættulegan óvin, sem valdi miklum vand-
ræðum, þótt SAS þurfi raunar ekki að kvarta yfir
afkomu sinni. En merkilegra er, hve auðvelt forsvars-
menn SAS eiga með að telja ráðamenn Norðurlanda
á að standa með sér í þessu stríði um fargjöld og
lendingarleyfi og stuðla þar með að því að halda uppi
of háum fargjöldum, sem eru borgurum þessara ríkja
i óhag.
!S
\\

★
Margt benti til þess í
gær, að hægri menn
mundu taka völdin í Mið
Ameríkuríkinu Guate-
mala. Þótt frambjóðandi
þeirra fengi ekki hreinan
meirihluta í forsetakosn
ingunum, voru miklar
líkur til þess, að hann
fengi flest atkvæði, og
herinn mundi síðan
tryggja honum sætið.
Oft finnst mönnum, að litlu
skipti, hverjir fara með völdin
í ríkjum Suður- og Mið-Amer-
Bandaríkin gegna „föðurhlutverki“ í rómönsku Ameríku. —
Guatemala er dæmigert um þau átök, sem þar eru milli öfga-
manna. Nixon, núverandi forseti Bandaríkjanna fékk að
kenna á öfgamönnum, er hann sótti Suður-Ameríku heim.
Mikil umbrot í Guatemala
íku. Yfirleitt veita menn því litla
athygli, svo fremi aO ekki rísi ný
ir Castróar og Rússar fái styrk-
ari fótfestu í þessum rikjum. —
Guatemala hefur nokkra sér-
stöðu um þessi lönd, þar spegl-
ast átökin bezt.
Vinstri stjórn steypt.
Þar var á sínum tíma stjórn
„vinstri manna" sem steypt var
með uppreisn hægri aflanna, og
stuðningi frá bandaríska fyrir-
tækinu United Fruit Company.
Síðan tók við tniög hægri sinnuð
ríkisstjörn, sém þó gerðist fi-jáls
lyndari er tímar liðu fram.
Hreyfingin „Moral Rearma-
ment‘ taldi það sér til framdrátt
ar, að hún „heföi snúiö stjórn
Guatemala frá villu síns veg-
ar“ og vakið skilning „hennar á
velferðarmálum íbúanna.
Kosningarnar nú I Guatemala
hafa oröið í skugga morða og
óeirða. Mannvig og launmorö
gerðust nær daglega síðustu vik
urnar. Guatemala er líka „hefð
bundinn vígvöllur“ fyrir öfga-
menn til hægri og vinstri. Þar
koma hinar miklu andstæöur
rómönsku Ameríku bezt I ijós.
Stjórnvöld landsins voru á-
kveðin I því að tryggja framgang
lýðræðisins, sem íbúamir
þekktu varla nema af afspum.
Þetta hefur ekki reynzt heiglum
hent. Lög gera svo ráð fyrir, að
enginn geti verið kosinn forseti
nema hann hafi meirihluta þing
manna á bak við sig. Þetta þýðir
að frambjóöandi hægri manna
ætti lögum samkvæmt ekki að
geta tekiö við forsetatign, þótt
hann fái fleiri atkvæði en and-
stæðingar hans, þar sem saman
lögð atkvæði byitingarflokksins
og kristilegra lýðræðissinna eru
fleiri en atkvæöi hægri manna
einna. Þvi má búast við stórtíö-
indum frá þessu ríki andstæðn-
anna næstu daga.
Frambjóðanda sýnt
banatilræði
Einum af frambjóöendum til
forseta var sýnt banatilræði
fyrir skömmu, en hann slapp ó-
meiddur. Utanríkisráöh. lands
ins var rænt af öfgafullum
vinstri mönnum og honum skil-
að eftir að ríkisstjórnin hafði
látið lausan vinstri sinnaöan
stúdent, sem hafði verið fangels
aður fyrir glæpastarfsemi. Rikis
stjórnin stóð æ tæpara vegna
hðrku vinstri og hægri manna 1
kosningabaráttunni.
Lýðræði reynt
Guatemala er náttúrufagiirt
fjallaríki með rúmum fimm millj
ónum íbúa. Árið 1966 eftir tólf
ára stjórn herforingja var aft
ur komið á stjórn, sem var til-
tölulega lýðræðissinnuð. Þessi
fjögur ár, sem síðan hafa liöið,
voru sambland framþróunar og
ofbeldis.
Strax eftir vaidatöku Mendez
Montenegro forseta hófust
skæruliðar handa I Zacapahérað
inu I austurhluta Gugtemala. For
llllllllllflg
m
Umsjón: Haukur Helgason
setinn sendi hersveitir til að
bæia uppreisnina niður. I fimm
mánuði, frá nóvember 1966 til
apríl 1967, stjórnaði Carlos Ar-
ana Osirio ofursti hemaðarað-.
gerðum gegn uppreisnarmönn-
um. Flestir þeirra voru mennta-
menn og stúdentar frá spænsku
mælandi héruðunum, sem voru
óskyldir Indíánunum í Zacapa-
bæði í tungumáli og menningu.
Indíánamir sýndu þessum upp-
reisnarmönnum Iíka litla vin-
áttu, og uppreisnin var bæld
niður með yfirburðum stjórnar
hersins.
Mannvíg
Þeir, sem eftir lifðu af skæru-
liðum, sneru aftur til borganna
eftir ósigur sinn og endurskipu-
lögðu hreyfingu slna. Vopnaöir
flokkar hægri sinnaöra borgara
réðust gegn þeim, og sá kvittur
kom upp, að hermenn og lög-
regla stjómarinnar tæki þátt I
baráttunni gegn uppreisnarmönn
um. Árið 1968 sló 1 bardaga
miili öfgamanna I höfuðborginni
og dag hvem voru fréttir um
launmorö. í janúar það ár voru
tveir bandarískir ráögjafar myrt
ir af vinstrisinnuöum skærulið-
um. I marz var Mario Casarieri
kardinála rænt, sennilega af
öfgamönnum til hægri, og I
ágúst var bandaríski ambassa-
dorinn, John Gordón'Mein 'drep
inn af vinstri sinnum.
Flokkar yzt til vinstri
ekki með
Árið 1969 einkenndist hins
vegar af sáttaumleitunum og al-
mennum áhuga á framhaldi þess
lýðræðis, sem þá var fengiö.
Byltingarflokkurinn, sem var
við völd, kaus fjármálaráðherr-
ann Mario Fuentes Piemccini
sem frambjóðanda sinn við for-
setakosningamar. Var það gert
til að undirstrika þann árangur,
' sem náðst hafði með lýðræöinu.
f Hægri menn kusu Arena ofursta
sem sinn frambjóðanda, en
hann er njikill andstæðingur
kommúnista. Flokkur kristi-
legra demókrata ákvað að taka
þátt I kosningunum I fyrsta
sinn og valdi sem frambjóöanda
dr. Jorge Lucas Caballero, fyrr-
um major, Iögfræðing og hag-
fræðing. Hins vegar taka flokk
arnir yzt til vinstri ekki þátt
I kosningunum, nema hvað þeir
nota tækifæriö til hermdar-
verka. Þeir hefðu heldur ekki
fengið leyfi til að bjóöa fram
I kosningunum, þótt þeir hefðu
reynt.
Ný alda hermdarverka hófst
fyrir tveimur mánuðum. Hinn
17. desember var frambjóðandi
til borgarstjóra I Guatemala
City myrtur en tveimur dögum
fyrr höfðu tveir skæruliðar, lög
regluþjónn og vegfarendur fallið
í skotorustu. Skæruliöar myrtu
einnig um þetta leyti tvo lög-
reglumenn.
Hermdarverkamenn báru eld
að fjöida fyrirtækja I höfuöborg
inni og var tjóniö metið á um
800Q milljónir íslenzkra króna.
Rikisstjórnin lýsti því yfir aö
hún mundi tryggja að kosning-
arnar yröu ekki truflaðar af
mannvigum og óeiröum.
Þaö reyndist þó hættuspil aö
vera frambjóðandi til forseta I
Guatemala. Launsátursmenn
skutu af vélbyssum á bifreið
frambjóöanda kristilegra demó-
krata, en hann slapp.
Frambjóðandi byltingarflokks
ins, sem verið hefur við völd
studdist við fylgi verkamanna í
bæjunum. Carlos Arana Osirio
ofursti, frambjóðandi hægri-
manna var í gær. nálægt kjöri og
vitað er, að herinn er honum
tryggur. Þvi gæti svo farið, að
. sfjórnarskipti yrðu í Guatemala.
Annkðhvort yrði kósning Arana
. viðurkennd, eða herinn tæki
" völdin i þessu hrjáða Mið-Ame-
’ rfkurlKi.