Vísir - 26.06.1970, Blaðsíða 8

8
V1SIR . Föstudagur 26. júní 1970.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Stitstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b. Símar 15610 11660
Afgreiösla: Bröttugötu 3b. Sími 11660
Ritstjór.i: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja VIsis — Edda hf.
Frumstæð valdbeiting
Almennt er viðurkennt, að launahækkun sú, sem
verkafólk fékk í nýafstöðnum samningum, var tölu-
vert mikil og gengur raunar nærri gjaldþoli margra
atvinnugréina. Enda ber nú nokkuð á ótta um, að
hækkunin leiði til verðbólgu og rýrnunar á verðgildi
krónunnar. Og það hlýtur núna að vera mikilvæg-
asta verkefni þjóðarinnar í efnahagsmálum að hindra
slíka þróun.
Láglaunafólk hafði talsverða samúð annarra í
kröfugerð sinni, því að öllum er ljóst, að erfiðleikar
liðinna ára hafa komið harðast niður á þeim, sem
minnstar höfbu tekjurnar. En hætt er við, að slík
samúð sé ekki í garð sumra þeirra stéttarfélaga, sem
nú standa að wrkföllum vegna krafna sinna um meiri
hækkun en þá, sem verkafólk fékk. Margir telja raun-
ar, að hækkanir annarra stétta megi gjarna vera minni
en verkafólks, ef það gæti stuðlað að stöðugu verð-
lagi og traustu verðgildi krónunnar.
Allir vilja, að hinir lægst launuðu hafi mannsæm-
andi lífskjör, jafnvel þótt það geti komið harkalega
niður á sókn þjóðarinnar í efnahagsmálum. En menn
skilja síður þörf hinna betur settu á því-að heyja
löng verkföll til að knýja fram meiri hækkun en þá,
sem verkafólk fékk. Þá óbilgirni er raunar varla
hægt að kalla annað en tilræði við þjóðina.
Því miður hefur allt of mikið borið á því hin síð-
ustu árin, að stéttarfélög keppist um að setja fram
ævintýralegar og gersamlega óraunhæfar kröfur. Um
leið er verkfallsvopnið fært á frumstæðara stig. Það
er notað til skemmdarverka í því skyni að kúga
þjóðina til að borga brúsann af kröfuhörku fámennra
hópa.
Þessir fámennu hópar leika sér að því að stöðva
vinnu á fjölmennum vinnustöðum, bæði sínum eigin
og öðrum, sem eru í tengslum við þá. Þeir stöðva
vinnu fýrir fjölmennum hópum og spilla afkomu-
mögule’kum þeirra. Þetta sjáum við gerast í ótal
myndum um þessar irmndir.
Aðfarir sem hafa sannfært mikinn meiri-
hluta þjóðarinnar um, að eitthvað meira en lítið sé
bogið við núverandi skipan samninga og verkfalla.
Margar hugmyndir til úrbóta hafa komið fram og ýt-
arlega gerð grein fyrir sumum þeirra. Því miður hafa
sumir leiðtogar í launþegahreyfingunni tekið þessar
hugmyndir óstinnt upp og neita að viðurkenna, að
núverandi skipan mála sé úrelt og óviðúnandi. Það
er því varla um annað að ræða en að heilbrigðir stjórn-
málamenn hleypi í sig kjarki og fái Alþingi til að
setja ný lög um aðdraganda samninga og tímasetn-
ingu þeirra.
Vandamálið í stéttarfélögunum er, að margir hafa
tilhneigingu til að styðja til valda þá menn, sem mest
bylur í út af kjaramálum. Ábyrgðarlausir menn kom-
ast í sumum tilvikum á toppinn og fá aðstöðu til að
beita valdi á frumstæðan hátt til stuðnings fáránleg-
um kröfum.
Ný stjórn — en
óbreytt verkföH
Jþessa síðustu viku, sem liðin
er síðan brezku kosningarn-
ar fóru fram hafa menn notaö
til að ná sér eftir hin óvæntu
úrslit. Það er eins og enginn
hafj verið undir það búinn, að
stjómarskipti færu þar fram að
þessu sinni. Úrslitin virðast
hafa komið öllum á óvart, bæði
sigurvegurunum og þeim, er töp
uðu, og þá ekki sízt hinum
miklu nýtízku fyrirtækjum, sem
vinna að skoðanakönnunum,
þau liggja svo að segja í sárum
eftir úrslitin og hafa orðið fyrir
gífurlegum álitshnekki.
Stjórnarskiptin í Bretlandi eru
miklu sneggri og' óvæntari en
fall de Gaulles í Frakklandi eða
valdataka Willy Brandts 1 Þýzka
landi og þess gætir talsvert enn
í erlendum blöðum, að menn
botna ekkert í þessu fyrirbæri.
Menn taka helzt að styðja sig
við eitfchvert gamalt algilt lög-
mál, sem á að ríkja í Bretlandi,
að engin stjórn og enginn stjórn
málaforingi geti haldið völdum
lengur i einu en tvö kjörtímabil.
Svona hafi þetta veriö alla daga
síðan á tímum William Pitts,
sem var uppi á dögum Napol-
eons og Jörundar hundadaga-
konungs og undir það dulfræði
lögmál verði allir að beygja sig.
Ekkj eru þó allir sem sætta
sig við það, að himintunglin
ráði þannig stjórnmálaörlögum,
pg eru auðvitað líka margir,
sem reyna að brjóta málin bet-
ur til mergjar og íhuga hvaða
ástæöur hafi raunverulega legiö
að baki ósigri Harolds Wiisons.
Jþar er nokkuð vikið að því
sjónarmiði, sem ég minnt-
ist lítillega á í síðustu viku, aö
við lifum á óvenjulega mikl-
um ólgutimum. Þaö er upp-
reisnarhugur í æskufólki. Að
vísu er ekki hægt að sjá að
það stefni aö yfirgnæfandi meiri
hluta til fylgis við neina eina
eða ákveðna pólitiska stefnu,
heldur fer það eftir stjórnmála
aðstööunni í hverju landi. Það
hefur fyrst og fremst tilhneig-
ingu til að snúast gegn þeim
sem með völdin fara hverju
sinni. Og þetta gildir ekki ein-
ungis um unga fólkið, heldur
miklu stærri hluta þjóöanna. Ó-
venju stór hlutj kjósenda í
mörgum löndum virðist vera
andpólitískur og hai'a niðurrus
tilhneigingar, sem koma aðal-
lega fram í því. aö þeir vilja
fella þá sem með völdin fara á
hverjum stað. Þetta er hinn fjöl
menni hópur, sem stendur a
milli flokkanna hverju sinni og
sveiflast til og ræður I raun-
inni úrslitum, þegar fariö er
að telja upp úr kjörkössunum.
Sérstaklega er þetta fyrirbæri
auövitaö öflugt í þeim Iöndum,
þar sem verkfallsöldur og verð-
bólgubylgjur dynja stöðugt yfir,
að maður tali ekki um, þar sem
atvinnuleysi færist f aukana
eins og verið hefur i Bretlandi.
Þetta má nú heita sérstakt þjóð
félagsform sem kalla mætti verk
fallaþjóðfélag, einkum 1 Vestur-
Evrópu. Það hefur ríkt í mörg
ár 1 Bretlandi og I Danmörku
og gætir nú í æ ríkari mæli í
Þýzkalandi og jafnvel noröur í
Svfþjóð. Þaö er einkenni þess,
að það gerir alla óánægða, alls
staðar er farið fram með frekju
og kröfuhörku, allir heimta
bætt kjör, en afleiðingin verður
þvert á móti skert kjör fyrir
heildina. því að verkiföllin lama
atvinnulífið og verðbólgan hef-
ur i för með sér æ meiri þreng
ingar og skuldabasl launþeg-
anna. Svo er það venjan aö
allir þessir kröfuseggir skella
skuldinni á ríkisstjómirnar, sem
þó gegna aðeins því hlutverki í
kröfuþjóðfélaginu að vera eins
og mús undir fjalakettj og
þora sjaldnast að æmta eða
skræmta, allra sfzt, að þeir
þori að segja þjóðum sfnum til
syndanna
/~fcg þó ný stjórn Ihaldsflokks
ins taki nú við völdum í
Bretlandi, er ekkert útiit fyr-
ir aö nein breyting verði á
þessu. Allt gengur sinn vana
vitahringsgang. Nú um þessar
mundir stendur yifir mikið verk
fall í hinum frægu Lucas-verk
smiðjum í Birmingham, sem
framleiða raftæk; í flestar eða
allar bifreiðir, sem framleiddar
eru í Bretlandi. Þar eru um
650 starfsmenn í verkfalli, og
er nú svo komið, að þeir lama
nær allan brezka bifreiðaiðn-
aðinn, verksmiðjurnar eru þeg-
ar að verða uppiskroppa með
raftæki í framleiðsluna. Einna
fyrst varö vöntun á störturum
og hafa Ford-verksmiðjurnar
orðið að grípa til þess ráðs að
setja startara í nýja bfla meöan
þeir eru að prófa þá og aka
þeim út úr verksmiðjudyrunum,
en síðan verður að taka bá úr
og nota þá í næstu bíla. Fram-
leiðsla á Bedford-vörubílum
hefur að mestu stöðvazt, en
Rootes-bílaverksmiðjurnar sem
framleiða m. a. Hillman, lýsa
þvf kaldhæönislega yfir aö þær
séu heppnari. Þær voru svo
„gæfusamar“ að þeirra eigin
starfsmenn fóru í mikið allsherj
arverkfall, svo að það gerir ekk
ert til, þó rafmagnstækin vantil!
Það þarf varla að taka það fram,
að bifreiðaiðnaðurinn brezki er
þýðingarmesta útflutningsgrein
landsins, sem allur efnahagur
landsins styðst mjög við, og
hinu má bæta við að starfsmenn
í bifreiöaiðnaöinum eru betur
launaðir en flestar aðrar stéttir,
en þykjast þurfa að fá meiri
laun en aðrir vegna þess hve
mikilvæg þessi atvinnugrein sé
fyrir efnahagslíf þjóðarinnar í
heild. ,
p1kk; er öll sagan sögö með
þvf vegna þess að nú um
miðjan næsta mánuð vofir yfir
eitt hrikalegasta verkfall í sögu
Breta. Það er verkfall hafnar-
verkamanna, og þykir nú sýni-
legt að það muni verða lang-
vinnt vegna þess hve miklar
kröfur verkamennirnir gera.
Það passar þá kannski alveg,
að þegar raftækjaverkfaílinu
lýkur og bifreiðimar fara að
verða tilbúnar til útflutnings, þá
stoðvar hafnarverkfallið útskip
un bílanna, kannski eitthvað
fram á haustið. Á síðustu árum
hafa orðið miklar framfarir í
skipulagi brezkra hafna- og út-
skipunartækni og hefur það að
sjálfsögðu fylgt þessari tækni,
að kjör hafnarverkamanna hafa
mjög batnað. Fyrir fjórum ár-
um höfðu þeir um 20 sterlings-
pund á viku eða sambærilegt
við um 18 þúsund kr. kaup á
mánuði. En nú hafa kjör þeirra
batnaö með tilkomu tækninnar
og eru meðallaun þeirra nú orð
itol/lllVt ri
Edward Heath sem allt í einu og öllum að óvörum er orðinn
forsætisráðherra Bretlands.