Vísir - 15.07.1970, Blaðsíða 8

V 1 S I R . Miðvikudagur 15. júlí 1970.
VISIR
Otgefanli Reykjaprent bf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjölfsson
Ritstjóri- Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Símar 15610 11660
Afgreiösla' Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vfsis — Edda hf.
B''Triiag!'.iminEe3w—
Reikningsskil herferðar
fjerferð Bandaríkjamanna í Kambódíu lauk um mán-
aðamótin. Sitt sýndist hverjum um árangur hennar.
Nixon Bandaríkjaforseti og ráðherrar hans segja, að
hún hafi heppnazt til fulls, en margir telja hana hafa
mistekizt, eða í bezta tilviki litlu breytt um gang mála.
Átján þúsnd bandarískir hermenn réðust inn í
Kambódíu við hlið fjölda hermanna Suður-Víetnam.
Af Bandaríkjamönnum féllu 337 og 1524 særðust.
Mannfall Suður-Víetnama varð meira, og bandarísk-
ar skýrslur telja, að mannfall kommúnista hafi verið
margfalt. Þetta manntjón Bandaríkjamanna og S-
Víetnama er ekki talið „mikið“, miðað við þann
fjölda, sem í viku hverri fellur í valinn í Suður Víet-
nam sjálfu.
Tilgangur herferðarinnar var að eyðileggja fyrir
kommúnistum sem mest magn vopna og herbæki-
stöðva á því svæði, er liggur við landamæri Suður-
Víetnam. Einkum var stefnt að því að eyðileggja „að-
alstöðvar“ kommúnista, sem sagðar voru á þeim
slóðum. Norður-Víetnamar og Víetkong-skæruliðar.
höfðu um langt skeið tíðkað það að ráðast innTfSuð^
ur-Víetnam frá stöðvum rétt innan landamæra
Kambódíu og hverfa síðan aftur til griðastaðanna.
Nú fór svo, að aldrei fundust aðalstöðvar komm-
únista, svo að óyggjandi sé talið. Herforingjar segja,
að aðeins þriðjungur þeirra vopna, sem vænzt hafði
verið, hafi fundizt og verið eyðilagður.
Sé árangurinn ekki annar en þessi, virðist það
varla annað en skamms tíma vermir. Gert er ráð fyr-
ir, að innan fárra mánaða gætu kommúnistar endur-
nýjað styrk sinn á þessum slóðum, ef nýjar aðgerðir
koma ekki til. Norður-Víetnamar og Víetkong hörf-
uðu einungis undan sókn Bandaríkjamanna og Suður-
Víetnama lengra inn í Kambódíu.
Ástandið í Kambódíu sjálfri er jafn uggvænlegt og
það var í byrjun herferðarinnar. Enn er setið um
höfuðbcrg landsins, og þorp og héruð falla sífellt í
hendur kommúni^o. Sú breyting hefur þó orðið að
nú eru fyrir til varnar umhverfis höfuðborgina tugir
þúsunda hermanna frá Suður-Víetnam. Getur svo far-
ið, að innan skamms komi hersveitir frá grannríkinu
Thailandi til skjalanna og taki þátt í vömum.
Þá er einmitt komið að því gagni, sem innrás
Bandaríkjamanna virðist öðra fremur hafa gert.
Mönnum ber saman um, að her Suður-Vietnam hafi
eflzf í þessari herferð bæði að kjarki og hermennsku.
Nixon Bandaríkjaforseti hafi því komizt skrefi nær
því takmarki sínu, að stjórnarher Suður-Víetnam
verði þess megnugur að verja land sitt af sjálfsdáð-
um, hinni svonefndu „víetnamseringu".
Það er yfirlýst megininntak stefnu Bandaríkja-
stjórnar, að bandarískir hermenn verði kallaðir heim
frá Asíu, og þar „berjist Asíumenn við Asíumenn“ í
framtíðinni.
Að þessu athuguðu er of snemmt að segja, að her-
ferðin til Kambódíu hafi mistekizt.
Tékkneski kommúnista-
foringinn Gustav Husak
flutti nýlega ræðu Á
fjöldafundi í bænum
Brno á vegum vináttu-
samtaka Tékka og
Rússa. Fólkið hrópaði:
„Gottwald, Zapotocky,
Husak“, en þeir kumpán
ar voru forsetar eftir
valdatöku kommúnista
árið 1948. Husak kall-
aði á móti: „Gottwald
og Zapotocky unnu
þarft verk, meðan þeir
lifðu. Husak lifir enn.
Það er betra að hylla
fólk, þegar það er látið,
,Miðbiksmaðurinn“ Gustav Husak.
.Heilbrigði kjarninn í tékk-
neska kommú nistaf lokknum
— knýr fram vilja sinn i trássi við Husak flokksleiðtoga
þá getið þið ekki
skemmt neitt.“
Varla gleðst Husak yfir sam-
líkingunni við þá félaga, sem
voru foringjar á Stalinstíman-
um, auðsveipir og tryggir. Hus-
ak er'éinmitt að revna að veröa
m þjóðarleiðtogi sem sé annað og
meira en opinber „fulltrúi her-
námsliðsins".
Husak var einnig beinlinis
fangi Gottwalds forseta á sínum
tíma. Hann sætti einnig hörðu
í valdatíð Novotnys, sem við tók
af Gottwald og féll úr sessi i
„byltingu" Alexanders Dubceks.
Vill hindra píslarvætti
Dubceks
í framangreindri ræðu sinni
veitti Husak líka þung og stór
högg á báða bóga. Hann réðst
jöfnum höndum á Dubcek og
hina frjálslyndu og Novotny og
Stalinistana. Husak reynir að
feta sig áfram eftir þessari línu
„millimannsins". Hann hefur
leitazt við að hindra aö gengið
yrði milli bols og höfuðs á Alex
ander Dubcek og stuðnings-
mönnum hans. ítrekað hefur
Husak lýsti því yfir, að „engin
sýndarréttarhöld" muni eiga
sér staö, að hinir „frjáislyndu"
muni ekki geröir höfðinu styttri.
Þetta er vafalaust hvort tveggja
í senn hugsjón og hagsýni. Fátt
urði jafn dapurlegt Husak og
frekara píslarvætti þjóðhetjunn
ar Alexanders Dubceks. Gust
av Husak hefði staðiö á sama
þótt Dubcek heföi hírzt áfram
sem sendiherra i Ankara i
Tyrklandi. Rússneska hernáms-
liöiö mun sjá til þess, að frjáls
lvndir geti ekki oröið of hættu
legir.
Hinir raunverulegu andstæð-
ingar Gustavs Husaks eru hinir
fhaldssömu kommúnistar, gaml-
ir og grönir flokksmenn.
„Heilbrigði kjarninn“
er 200 þús. manns
Fulltrúar stalinstímans í Tékkó
slóvakíu eru ekki eingöngu
■ nokkrir sérvitringar eóa mála-
liðar. „Kjarninn" i kommúnista
flokknum. sem stundum er kall
aðir „heilbrigði kjaminn" vegna
hollustu við fræðikenningar, er
um 200 þúsundir manna. Til
dæmis þeir, er tignuðu Novotny
gamla á sínum tíma, starfsmenn
í skrifstofubákninu, smáir og
stórir. Þessum mönnum fannst
jörðin gliðna undir fótum sér,
þegar Dubcek komst til valda
árið 1968. Þeir eru i mörgu
sama manntegund og fyrir-
finnst í öllum löndum, þeir, er
tigna stjórnendur og þjóna þeim
Alexander Dubcek — Husak
vildi koma I veg fyrir hreins-
un.
1"" y
(Jmsjón: Haukur Helgason
B8—■ ■. —........... — tsasm
tæp f jórtán ár.
jafnframt því, er þeir maka
sinn eigin krók.
Verður ekki byggt á
úreltum fræðikenning-
um
Harði kjaminn f-kommúnista-
flokknúm veit. að í dag eru völd
in hans. Hernámslið Sovétríkj-
anna mun sjá til þess, að þeir
þurfi engu aö kviða. Þess vegna
bíöa þeir aðeins færis að losa
sig við Gustav Husak, sem þeim
þykir nú nokkuð reikull í ráði.
Þegar Rússar böröu niður
byltinguna I Ungverjalandi árið
1956 kom Janos Kadar til valda
maöur er ekki elskaði Stalinista
en vildi þó una rússneskri for-
sjá. Kadar er enn við vöJd í
Ungverjalandi eftir nærri fjórt-
án ár. Honum hefur að minnsta
kosti tekizt að sitja og hann
hefur getað komið áleiðis ýms-
um minniháttar breytingum
stjðrnarfarsins til frjálslegra
horfs. Æ fleiri kommúnistaleið
togar í Austur-Evrópu hafa lært
að ekki er unnt að byggja nú- 1
tímariki í reynd á úreltum fræöi
kenningum frá 19. öld eða byrj ‘
un þessarar aldar.
Efling stalínismans í
A-Evrópu
Fall Khrustjevs í Sovétríkjun- <
um varð þessum mönnum mikið \
áfall. Frá þeim tíma hefur smám ,
saman þokazt í gamla far stalín •
ismans, einkum síöustu mánuði
með hnignum valda Kosygins
forsætisráðherra Sovétríkjanna.
Þeim valdhöfum í A.-Evrópu
sem hafa viljað stefna til frjáls-
ræðis verður róðurinn sífellt
þyngri og hann hefur raunar
aldrei verið léttur.
Gömlu mennimir í tékkneska
kommúnistaflokknum halda ó-
trauðir áfram hreinsunum sin-
um, jafnvel beinlínis í trássi
við Husak flokksleiötoga. Svo
getur fariö, að innan tíðar verði
„heilbrigði kjarninn" hið eina
raunverulega afl í kommúnista-
flokknum. Husak hefur oft tap-
að atkvæðagreiöslu í forsætis-
nefnd kommúnistaflokksins.
Husak situr þó enn efst á
tindi pýramídans. En hinir
gömlu eru óðum að klifra upp. I
■*
*