Vísir - 04.02.1971, Blaðsíða 7

V í S IR . Fimmtudagur 4. tebrúar 1971.
cTPÍenningarmál
Ólafur Jónsson skrifar um bókmenntir:

I teikni firringar
Baldur Ragnarsson:
TÖF
Reykiavik, Heimskringla
1970. 84 bls.
TJaldur Ragnarsson hefur áð-
ur birt eina Ijööabók, Undir
veggjum veðra, 1962, þýtt ís-
lenzk ljóð á esperanto og sjá'lf-
ur ort á því máli, og hann hef-
ur gefið út þrjár bækur um móð
urmálskennslu. Ennfremur hef-
ur Baldur birt allmargar greinar
um skáldskap sem lýsa auðsæj-
um áhuga og æöimikilli bók-
legri þekkingu á efninu. Það
:'V'> '
kann að stafa af greinum Bald-
urs ef maður leiðist til að líta
á hans eigin ljóðagerö öðru
fremur sem tilraun til að hag-
nýta í verki „fræðilega“ kunn-
áttu, heimfæra kenningar veru-
leika sjájfum. En augljós er vits
munalegur metnaður og stefna
hans með skáldskap sínum.
•JVif er all-fjölbreytt bók aö
efni og formi þó hún sé
ekki stór, og hún lýsir sem sagt
viöfangi alvarlega sinnaðs
vandvirks höfundar við efni og
formvanda skáldskapar. Alvöru
gefni höfundar verður til þess
aö orðfæri hans er allajafna
formfast og mjög svo hátíðlegt
og stundum þvingað, Baldur er
ótvírætt bókfastur höfundur,
gefinn með köflum fyrir ögn
dularfullt táknmál eða kenn-
ingastfl:
ísinn
í teikni firringarinnar
utan skuröardepilsins
þar sem gildin hafa glatað
möndli sínum
og runnið saman
f jafnvægi óendanleikans.
Þessar hendingar eru úr
Rórða og veigamesta þætti bók-
arinnar, Ijóðaflokknum Isar, og
er að vísu sök sér þótt bók-
stafleg merking þeirra liggi ekki
í augum uppi. Hitt er verra að
samhengj textans veitir þeim
ekki svo séð verði gildi, merking
umfram hina bókstaflegu, og fer
svo raunar víðar þar sem höfund
ur vi'll gerast „heimspekilegur"
tjá efni utan viö og umfram hlut
bundna skynjun. Það er engu
líkara en málið sjálft, hiö vand-
virknislega orðfæri hans bregð-
ist stundum höfundi þegar mest
á riður að koma textanum heim
við raunheim, skynbundna
reynilu Þetta breytir ekki því
að einmitt ísar, sem ort er út
af Narcissus-sogninni, er glæsi-
legt kvæð; með köflum, fallega
og skáldlega orðaöur texti:
Þú finnur hjarta þitt fjarlægjast
unz sláttur þess
hefur aðjafnazt anda þessara
slóða
snæborin fiðrildi
svifa hrímuðum vængjum
inn í blóð þitt
og þú meötekur veturinn
f þessum fíngerðu táknum
sem þrátt fyrir allt
eiga sér vin f sumri
vin og von
En lesandi þykist sjá eða finn-
ur til þess að höfundur ætli
kvæði sínu erindi umfram það
sem efni þess standa raunveru-
lega til, sem af einhverju leyti
kann að stafa af alvörugefni og
hátíðlei’k stílsins — og leiðist
þess vegna út í orðræðu sem
brestur innistæðu eiginlegrar
merkingar og verður einungis til
að þoka tiltölulega einföldum
ljóðtexta fjær og loka honum
fyrir lesanda.
A lveg sambærilegir annmark-
ar eru enn gleggri í fyrsta
þætti bókarinpar, .Orð mót þögnv,
þar sem Baldur yrkir með' rími
og- hljóðstöfum um •ýms söguleg
minni, kvæði sem sumpárt
verða bara hégómleg; (Virtuoso,
Or bréfi Hákonar biskups) sum-
part klúðrast í kynlegri rímnauð
({ Fossdal, Maríuklæði). Verst
við þetta er þó að bæöi tilefni
og bragur kvæðanna gefa til
kynna að höfundur hafi i sjálfu
sér öll efni til að gera verki
sinu markverðari skrl — ef hann
ætlaði sér af, stillti útleggingu
í hóf, staðnæmdist við hin raun-
verulegu yrkisefni eins og þau
liggja fyrir honum.
Meira er vert um lengsta þátt
inn í bókinni, rimlausra og hátt-
frjálsra kvæða, sem nefnist
Speglar vatnanna. Þar birtist
gleggst verklagni Baldurs Ragn-
arssonar, skynbragð hans á
myndir og málfar, það sem
hann vildi sagt hafa. Baldur
Ragnarsson er vísvitandi „nú-
tímalegur“ höfundur að orð-
bragði og strl, augljóst er sam-
hengi ljöða hans •við íslenzkan
módemisma í skáldskap eins og
hann hefur þróazt á umliðnum
áratugum, höfunda eins og Sig-
fús Daðason, Hannes Sigfússon,
Þorstein frá Hamri, og þótt með
öðrum hætti sé, Hannes Péturs-
son. En ýkja „frumlegur" eða
persónulegur höfundur er Bald-
ur ekki að svo komnu, og þótt
mörg einstök ljóð hans í þess-
um þætti bókarinnar megi kalla
falleg, rétt og slétt, fagmann-
lega oe snyrtimannlega gerður
texti, láta þau mann ösnortinn.
íhugul varfærni, aðgát varan-
legra verðmæta i hverfulum
heimi, athvarf hjá náttúru lands
ins, fortíð þjóðarinnar: þetta
virðast í stytztu máli efnislegar
niðurstöður Baldurs Ragnars-
sonar í þessum kvæðum, og er
það allt algengt. Hitt er samt
mála sannast að' vegna vinnu-
bragða sinna finnst manni að
hann ætti að vera áhugaverðari
höfundur en raun ber vitni í
Töf.
„Ckáldið eitt leitar sannleikans
meö þeim orðum sem málið
fær þvi til þjónustu,“ segir hér
í þriðja þætti bókarinnar, í
jaðrinum, þar sem gagngert er
ort um vanda skáldskapar, sann
leiksleitar á vorum dögum, og
jafnharðan hvatt til tortryggni:
þvi sannleikurinn er löngu
vaxinn úr grasi
og starf okkar einungis i þvi
fólgið
að færa út jaðarinn um eina
spönn eða tvær
i alvöru, rótt, án allrar tilgerðar.
Hvað merkja þessi ummæli: að
reynsla skáldskapar, lesandans,
skáldsins þegar hann yrkir sé
á einhvern hátt ólygnari en
önnur? Að skáldskapur visi með
einhverjum hætti veg að ein-
hverju sem nefna megi veru-
leika, sannleikan sjálfan? Vera
má að hér sé einkum um að
ræöa andsvör við kröfugerð urn
,,skorinorðan“ visvitandi ávirkan
skáldskap og má þá og taka
ljóðaflokkinn sem skáldlega
stefnuskrá, „ars poetica" höf. —
sem geri hinn ýtrasta trúnað við
eigin reynslu, málið sem hann
yrki, starf sitt sjálft að sínu
æðsta „miði“ eða „mæti“ svo
notað sé orðfæri Baldurs Ragn-
arssonar. En þá er það sjálf-
sagt álitamál hvort og hversu
Baldri takist að framfylgja
henni — „án allrar tilgerðar".
Ef endilega þarf að vera að orða
„ætlunarverk" skáldskapar
mætti til að mynda segja sem
svo að vel ort Ijóð veiti einka-
legri reynslu almennt gildi, geri
hana með nýjum hætti verulega
fyrir lesandanum. Skáldskapur
þarf, í stytztu máli sagt, að
koma öðrum við. Án þess að
vefengja einlægni Baldurs Ragn
arssonar, með allri virðing fyrir
vandvirknislegum vinnubrögð-
um hans, viröist þessi vandi að
verulegu leyti óleystur vnnþá i
Ijóðurn hans.
()<£ll Oi£ VOÖÍ
CV C7
Báídur Öskarsson:
Krossgötur
Reykjavík, Heimskringla 1970.
60 bls.
J^rossgötur er önnur ljööabók
Baldurs Óskarssonar, en
auk þeirra hefur hann gefið út
smásagnasafn og skáldsögu.
Svefneyjar, fyrri ljóðabók Bald-
urs, 1966, var að sönnu heldur
óbjarglegt verk, en i Krossgöt-
um virðist hann hafa náð til
muna meira valdi á hinni sömu
yrkisaðferð. Baldur yrkir í eigin-
legum „atómstíl“, hvorkj meira
né minna, myndreknum og marg
brotnum, sem lætur venjuleg
röktengsl máls og hugsunar
lönd og leið. Því er sízt að
neita að eftirtektarverðri mynd
gerð bregður víðsvegar fyrir í
ljóðum Baldurs Óskarssonar:
Þú kannar skóg, og skimar
meðal trjánna.
Þú finnur lind, og lýtur niður
til að bergja vatnið.
Og þú mætir mynd af bleikum
loga,
blaktandi Ijósi í grænum
skugga trjánna.
En hinu verð ég að játa að
mér veitist að svo komnu
fjarska erfitt að eygja merkingu
og miö, fá áhuga a myndröd
Baldurs i heilu lagi, né festa
hug við einstök kvæði hans,
allra sizt . þar sem hann yrkir
á einhvers konar dulrnáli (Flug-
urnar). Styrkur hans liggur aflur
í hinnj litsterku, grófgerðu
myndasmíð og þau kvæði sýnast
markverðust sem stytzt eru.
Þar kemur gleggra og trúverð-
uglegar til skila hinn kviðvæn-
legi drungi, vitund ógnar í að-
sigi, sem bók þessi virðist eink-
um og sér í lagi leitast við að
lýsa.
Auglýsing
um umferð og bifreiðastöður í Hafnarfirði.
Að fengnum tillögum bæjarstjórnar Hafnar-
fjarðar og samkvæmt heimild í 65. gr. um-
ferðarlaga nr. 26/1958 eru hér með settar eft-
irfarandi reglur um umferð og stöður bifreiða
í Hafnarfjarðarbæ.
1. Umferð um Selvogsgötu nefir forgangs-
rétt fyrir umferð úr Brekkugötu og Hlíð-
arbraut.
2. Bifreiðastöður eru bannaðar á Lækjar-
götu n.v. megin (lækjarmegin) frá Hverf
isgötu/Öldugötu að Suðurgötu.
Þetta tilkynnist hér með öllum, sem hlut eiga
að máli.
Bæjarfógetinn í Hafnarfirði, 3. feb. 1971.
Einar Ingimundarson.