Vísir - 24.08.1972, Blaðsíða 6

6
Vísir Fimmtudagur 24. ágúst 1972
vísm
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakiö.
Blaðaprent hf.
Skörp skil
Forsetakosningarnar i Bandarikjunum verða
að þessu sinni óvenjulegar. Stefnumunur fram-
bjóðendanna er meiri en dæmi hafa verið um i
fjörutiu ár. 1 kosningunum gefst tækifæri til raun-
verulegra vals milli frambjóðenda en yfirleitt
gerist i tveggja flokka kerfi. Megingalli stjórn-
málalifs, þar sem tveir flokkar rikja, er tilhneig-
ingin til að flokkarnir verði sifellt likari, þegar
þeir sækjast báðir eftir úrsitlaatkvæðunum i mið-
biki stjórnmálanna. Munur á frambjóðendum
verður stundum litið annað en bros þeirra eða
hárprýði. Tveggja flokka kerfi hefur hins vegar
marga stóra kosti, sem kunna að mega sin meira,
og ringulreið margra flokka er ekki eftirsóknar-
verð.
Tveggja flokka kerfið brezka hefur verið talið
til fyrirmyndar. Þar hafa stærstu flokkarnir
íhaldsflokkurinn og Verkamannaflokkurinn boð-
ið kjósendum nokkuð raunverulegt val. Sé ekki
um slikt að ræða, geta kosningar beinzt að
áróðursblekkingu öðru fremur. Stundum er i
Bandarikjunum talað um að „selja kjósendum
forseta”, og þá aðallega átt við, að frambjóðand-
inn sé gylltur i augum kjósenda með blekkjandi
áróðri.
Þetta verður ekki sagt um þá, sem keppa um
forsetatign i Bandarikjunum að þessu sinni.
Kjósendum er ljóst, að stefna þeirra er viða eins
ólik og hvitt og svart. Richard Nixon er að visu
slóttugri maður en McGovern, og Nixon hefur
ekki hikað við að kúvenda i stórmálum, ef hann
hefur talið ástæðu til. En Nixon er þó fyrst og
fremst fulltrúi óbreytts ástands. McGovern boðar
meiri byltingu á ástandinu en dæmi eru um i
forsetakosningum i Bandarikjunum.
McGovern vill kveðja bandariska hermenn
heim frá Vietnam samstundis og treysta á fyrir-
heit Norður-Vietnama um framhaldið. Hann
hikar ekki við að taka þá áhættu, að kommúnistar
leggi undir sig Suður-Vietnam og jafnvel fleiri
lönd. Fyrir honum vakir, að Bandarikjamenn
hætti afskiptum af striðinu i Suðaustur-Asiu hvað
sem það kostar.
McGovern vill,að Bandarikin minnki til mikilla
muna útgjöld til hermála. Þau kalli meðal annars
heim mestan liðsstyrk sinn frá Vestur-Evrópu. 1
þessu flest einnig mikil eftirgjöf.
Nixon sér sig tilneyddan að fækka i hernum i
Vietnam, en hann er tregur til annarrar eftirgjaf-
ar.
í innanlandsmálum boðar McGovern meiri
háttar umbyltingu. Mesta athygli hafa vakið til-
lögur hans um að setja hámark á arf svo að auð-
legð geti ekki gengið i erfðir. McGovern stefnir að
mjög aukinni „félagshyggju” i höfuðlandi ein-
staklingsframtaks. Nixon hefur hins vegar eng-
ar meiri háttar kerfisbreytingar á prjónunum vill
einungis lagfæra almannatryggingar og sitthvað
annað, sem farið hefur úr skorðum.
Nixon mundi sigra með miklum yfirburðum, ef
kosið væri nú. Það er augljóst, hvort sem menn
hafa meiri eða minni tiltrú á skoðanakönnunum.
Umbyltingin sem McGovern boðar, er miklu
meiri en svo, að almenningur sé reiðubúinn að
fallast á hana. Eigi McGovern að hafa sigurvon,
yrði Nixon að leika alvarlega af sér.
En valið er raunverulegt og menntandi fyrir
bandarisku þjóðina.
— Já, við eigum i
þorskastriði, segir nýj-
asta hefti þess virta, en
ihaldssama timarits,
,,The Economist” sem
út kemur i London.
Grein er i siðasta
hefti, sem fjallar um
Haag-úrskurðinn. Þörf
íslendinga fyrir þorsk-
afla — og svo það sem
Bretar kalla „óvéfengj-
anlegan, sögulegan rétt
Breta til að fiska á is-
lenzka landgrunninu.
„Það fór eins og við
var að búast”, segir
Economist um úrskurð
Alþjóðadómstólsins i
Haag. Dómstóllinn telur
að fyrirhuguð útfærsla
islenzku landhelginnar i
50 milur sé ólögleg.
Þetta færir Bretum
„mun sterkari samn-
ingsaðstöðu”, segir
Economist (og „mun
jafnframt réttlæta notk-
un sjóhersins við að
|vernda brezka togara”),
en það er lika um það bil
'allt og sumt.
„Islendingar, sem hafa neitaö
þvi að Alþjóðadómstóllinn hafi
lögsögu i málinu, sögðu þegar eft-
ir úrskuröinn, að hann yrði látinn
sem vindur um eyru þjóta og að
þeir myndu reyna aö færa út og
verja nýja landhelgi frá og með 1.
september”.
Það er kvíðahljóð i Economist.
Blaðið segir að þorskastrið við ts-
lendinga sé alls ekki hlutur til að
hlæja að. Fullyrðir blaðið, að
Bretar og fleiri vestrænar fiski-
þjóðir, svo sem Vestur-Þjóðverj-
ar hafi af sögulegum ásætðum
óvéfengjanlegan rétt til að veiða
fisk upp undir ströndum Islands.
Rétt til að veiða fisk á landgrunni
íslands, — sem við viljum nú
varna þeim og halda út af fyrir
okkur.
„Mörg þróunarlönd”, segir
Economist, „hafa sömu sjónar-
mið og íslendingar — segja að Is-
lendingar hafi fullan rétt á að
færa út landhelgina. Þar sem
þessar 200.000 manneskjur sem
búa á Islandi reiða sig að mjög
verulegu leyti áfiskveiðarog fisk-
afurðir, en 85% af útflutningi
landsins er fiskur, þá er fyrir
hendi talsverð samúð með mál-
stað Islendinga”, segir Econo-
mist. „Bretar buðust til að draga
úr veiðum við landið. Minnka
veiðarnar á landgrunninu þannig
að aflinn næmi aðeins 75% af
180.000 tonnum sem hefur verið
ársaflinn siðustu ár. En Islend-
ingar vilja að Bretar bindi veiöar
togaranna við tvö mjög smá
svæði, auk annars. Brezkir tog-
aramenn segja að slikar reglur
varni þeim algerlega að veiða
eins og þeir þurfa. Og þegar
lengra liöur, ætla íslendingar að
hrekja brezka og þýzka togara al-
gerlega af landgrunninu, þ.e. út
fyrir 50 milur eins og þeir hafa
þegar gert hvað snertir 12 milna
landhelgina”.
Þvinganir slæmar,
en nauðsynlegar”
„Aætlanir hafa verið gerðar”,
segir Economist „um að friðlýsa
|allt landgrunn Islands, en það
nær sums stðar 80 milur út frá
ilandinu. Þar sem um það bil
helmingur af úthafsveiði Breta
|kemur af þessum miðum og
framfærir ibúa i Hull og Grimsby,
jálitur stjórn okkar greinilega, að
þvingunaraðgerðir gegn íslend-
[ingum kunni að vera nauðsyn-
egar, þótt siæmar séu”.
JÓ, við
erum í
stríði!
— Economist í
London boðor nó
ófriðlegar aðgerðir
ó landgrunninu við
ísland. Telur blaðið
að óvéfengjanlegur
sé réttur Breta og
Þjóðverja til veiða
ó landgrunninu.
Og þá er bara að biða. Kannski
Bretar liti þrátt fyrir allt svo mik-
iðupp til Lúðviks Jósepssonar, að
þeir sendi á okkur herskip með
sinum 250 togurum. Bara til að
gleðja ráðherrann?
Illlllllllll
M) -
Umsjón:
Gunnar Gunnarsson
Bara fjögur
varðskip
Economist hlakkar yfir þvi, að
Islendingar hafi litil tæki eða
gagnslaus til varnar. „Aðeins
fjóra, litla fallbyssubáta og tvær
könnunarflugvélar, og yrðu þvi
ófærir um aö verja allt svæðið. En
, „segir Economist, „þeir tóku
nokkra brezka togara innan land-
helgi i siðasta þorskastriði, og
þeir yrðu teknir aftur ef þeir leit-
uðu hafnar á tslandi vegna slysa
eða bilana. Jafnvel þótt aðstoð-
arskip væru höfð á miðunum, þá
er það lifsnauðsyn fyrir mörg af
minni fiskiskipum Breta, að kom-
ast til hafnar á Islandi. Að öðrum
kosti yröu þessi litlu skip að fara
á önnur norðlægari og hættulegri
mið, sem þau eru illa búin undir
að sækja á”.
„Endurnýju islenzka
togaraflotans”
Economist segir að allur mála-
búnaður Islendinga byggist á þvi,
að vernda þurfi fiskstofnana.
„Þorskur er nú veiðist, er ungur
fiskur og smávaxinn. Litill hluti
þorskstofnsins hefur tækifæri til
að hrygna tvisvar áður en hann er
veiddur, eða að vaxa þannig að
hann nái hæfilegri markaðsstærð.
En ferill Islendinga við verndun
fiskistofnanna er ekki svo glæst-
ur”, segir Economist, „og rikis-
stjórn landsins hefur ekki lofað
neinu um að dregið verði úr veið-
um landsmanna. Raunar er nú
búið að panta 40 nýja stóra tog-
ara, og liklegt er að togaraflotinn
islenzki verði stækkaður um 30%
Þetta er endurnýjun, hliðstæð
þeirri sem gerð var á sildveiöi-
flota tslendinga fyrir 10 árum”.
Samningsstaða
Breta veik
Economist segir að staða Breta
við samningaborðið sé veik. Þeir
hafi engin sérstök atriði að nota
sem hótanir á íslendinga. Raunar
lifi næstum hvert barn á tslandi
(jafnmargir og i Aberdeen) á
þorski og selji hann að verulegu
leyti til Bretlands. „Ef Bretar
hins vegar hættu að kaupa þorsk-
inn af Islendingum, gætu þeir
auðveldleg selt hann til Ameriku
eða Sovétrikjanna.
Hótun stjórnar okkar um að
standa i vegi fyrir samningum Is-
lands við Efnahagsbandalagið er
annaðhvort vitleysan einber, eða
óþolandi bolabragð. Og fiskveiði-
deilan hefur blandast saman við
baráttu vinstri manna á tslandi,
baráttu þeirra fyrir úrsögn Is-
lands úr Nato, brottrekstri
bandarisku herstöðvarinnar af
eyjunni, en það er hinn kommún-
istiski sjávarútvegsmálaráð-
herra landsins, hr. Lúðvik
Jósepsson, sem helzt stýrir þeirri
hreyfingu”.
Fullyrðir Economist siðan, að
enginn maður á jarðriki yrði eins
kátur og Lúðvik Jósepsson, ef
' brezk herskip birtust á miðunum
við tsland til að verja brezka tog-
araflotann. Og blaðið segir að
raunar þyrftu menn ekki að und-
rast þá kæti ráðherrans. Sovét-
menn hefðu eins og allir hefðu bú-
izt við, viðurkennt 50 milna land-
helgi Islendinga án þess að segja
eitt ámælisorð.
Frostharkan i algleymingi. tsuð
möstur togara. Lúðvik vék ein-
mitt að þvi i útvarpi i gær, að vet-
urinn yrði bezta vopn tslendinga.