Vísir - 27.07.1974, Side 4

Lifir hans minning
Á þessu sumri hefur
herra biskupinn vigt
tvær kirkjur. Fyrsta
sunnud. e. trinitatis
vigði hann hina stóru
og glæsilegu sóknar-
kirkju Egilsstaðabúa.
Það var 16. júni. Að
morgni næsta dags —
svo er okkar góðu
samgöngum fyrir að
þakka — gat biskupinn
vigt annað guðshús
suður á Siðu, Jóns kap-
ellu Steingrimssonar á
Kirk jubæ jarklaustri.
Það var dumbungsveður, grá-
skýjaður, mildur vorhiminn yfir
Skaftárþingi að morgni þjóðhá-
tiðardagsins 17. júni. Þennan
dag skyldu Vestur-Skaftfelling-
ar minnast 11 alda byggðar
landsins. Þegar leiö að dagmál-
um greiddust skýin sundur og
sólin stafaði ylgeislum sinum
niður yfir hinn sögufræga stað
Kirkjubæ á Sfðu.
Kirkjuvigslan hófst með hóp-
göngu lærðra manna og leikra
frá samkomuhúsinu, um hinn
forna kirkjugarð áleiðis til kap-
ellunnar. Á þessum stað rifjast
upp frásögn af athöfn, sem hér
fór fram fyrir rúmum 40 árum.
Þá var hér prestur sr. Óskar J.
Þorláksson, núverandi dóm-
prófastur. Hann gekkst fyrir
þvi, þann 23. júli 1933, að
minnast 150 ára afmælis Eld-
messunnar frægu. Hófst athöfn-
in með messu i Prestsbakka-
kirkju. Þar flutti sóknarprestur
minningarræðu um sr. Jón
Steingrimsson, sem hann lauk
með þessum orðum:
„Það er ómetanleg blessun
fyrir þetta byggðarlag að
hafa fengið að njóta starfs-
krafta þessa manns, sem
kynslóð eftir kynslóð getur
litið upp til og dáð sem hið
glæsilegasta mikilmenni.”
1 sambandi við messuna hélt
Matthias Þjóðminjavörður
Þórðarson erindi um Skaftár-
elda. Þá var lesið ljós eftir
Jakob skáld Thorarensen, sem
hann hafði ort af þessu tilefni.
Þaö endar á þessu erindi:
Margs er þörf — en fremstur
fengur
farsæl iðja göfugs manns.
Hvar sem starfar dáöadrengur
dregur þjóð um liðsemd hans.
Bjartra hvata vlgðum vigri
vóð hér einn mót báli og gný
heitri þrá, unz hijóðum sigri
hérað þetta hófst á ný.
Eftir kirkjuathöfnina á
Prestsbakka var haldið að
Klaustri og staðnæmzt hér i
kirkjugarðinum og lagður
blómsveigur á leiði sr. Jóns og
konu hans, mad. Þórunnar
Hannesdóttur. Þá flutti Lárus á
Klaustri (hann var fimmti mað-
ur frá sr. Jóni) ræðu.þar sem
hann minntist þessa merka for-
föður sins.
í sambandi við frásögn af
athöfn þessari lætur sóknar-
prestur þess getið, að i ráði sé,
að reisa minnisvarða á leiði sr
Jóns og vonandi komist það I
framkvæmd áður en langt um
llöur.
— -0-0- —
Síðan þetta var skrifað voru
liöin rúmlega 40 ár.
Það er langur tími i bygging-
arsögu eins minnismerkis. Nú
gefst lika á að llta! Húsið, sem
við göngum til yfir gamla
kirkjugarðinn, meöfram rúst-
um siðustu klausturkirkjunnar,
fram hjá legsteininum að kór-
baki. Þetta hús.sem hér skal
vígjast I dag.er minnismerkið
um sr. Jón Steingrimsson, um
Eldmessu hans og allar hans
guðstraustsvekjandi hetjudáðir
i þágu Skaftfellinga á ógnarár-
um Móðuharðindanna.
Það má með sanni segja, að ef
til væri héraðsdýrðlingur á
Islandi.þá væri hann i Skaft-
árþingi og þó sérstaklega Sið-
unni. Það er vitanlega sr. Jón
Steingrlmsson. — Mikill maöur
var hann I samtið sinni. Það ætti
að vera okkur öllum ljóst, sem
lesum sögu hans, og hún er gjöf
hans til okkar allra og allra
óborinna íslendinga. (Það ætti
að lesa hana árlega i skólanum
á Klaustri). Og Jóns kirkja
Steingrimssonar, þessi sem hér
er risin, hún er raunverulega
viðurkenning Skaftfellinga á
þessu dýrðlingshlutverki sins
Þessir prestar, sem allir voru viöstaddir kaphelluvlgsluna á Klaustri(hafa allir þjónað Kirkjubæjar-
klaustursprestakalli. — Taldir frá vinstri: Sr. Björn Magnússon, prótessor, sr. Óskar J. Þorláksson
dómprófastur, sr. Valgeir Helgason prófastur Ásum, sr. GIsli Brynjólfsson,Reykjavik og sr. Sigurjón
Einarsson, Kirkjubæjarklaustri.
SKA TA
BiJOIJA Hjalpai sveit skata Reykjo vik
SNORRABRAUT 58.SÍMI 12045
Smurbrauðstofan
BJÖRNÍNIM
Njálsgötu 49 — Simi 15105
gamla sálusorgara. Þessi helgi-
dómur á að vera siung og söm
við sig , áminning til Skaftfell-
inga, og raunar allra Is-
lendinga, um að hafa lif og lifs-
skoðun þessa mikilmennis að
björtu leiðarljósi og hollri
fyrirmynd I göfugu og fórnfúsu
starfi, I trausti á forsjón Guðs og
framtið lands og þjóðar.
Svo hefst vigslan, sem fer
fram að hefðbundnum hætti.
Kirkjukór Prestsbakkasóknar
annast söng við undirleik
Andrésar organista Einarsson-
ar, hr. biskupinn heldur vekj-
andi vigsluræðu, sóknarprestur
flytur skörulega predikun, barn
er fært til skirnar og gengið er
að borði Guðs. Þetta er mjög
virðuleg athöfn og fer að öllu
leyti hið bezta fram. Hún mun
öllum viðstöddum verða næsta
minnisstæð. Góður söngur og
vel valin orð hrifa hugina inni i
fallegu húsi og úti rikir bliða
Lagður blómsveigur, sem mjúkhentar skaftfellskar konur höfðu fléttað
af lyngi úr Landbrotshólum.
vorsins I Siðunnar undurfögru
náttúru.
Jóns kapella Steingrfmssonar
er mikið hús og vandað, ekkert
hefur verið til þess sparað,
margir hafa lagt þar fram
drjúgan skerf, bæði heimamenn
og aðrir, ýmsar stofnanir og
rikissjóður. En alls mun
byggingarkostnaður vera um 4
millj. krónur. A sinum stað mun
verða birt lýsing á þessum
helgidómi og sögð byggingar-
saga hans eins og gert var i
vigslupredikun, svo að um það
skal ekki fjölyrt hér. En þess
skal beðið, að þetta helga hús á,
hinum forna helgistað Skaftfell-
inga verði þeim andleg aflstöð
og að allt, sem þar fer fram
verði i anda þess þolgæðis trú-
arinnar, þeirrar bjartsýni von-
arinnar, þeirrar þjónustu kær-
leikans, sem var andardráttur-
inn i öllu lifi sr. Jóns Stein-
grimssonar. Svo mun bezt lifa
hans minning eins og segir i
grafletrinu á legsteini hans.
— -0-0- —
Upp úr hádegi, nokkru eftir að
kirkjuvigslunni var lokið, fór
aftur að þykkna i lofti. ítegngrá
ský komu siglandi sunnan af sæ
og hnykluðust um brúnir Siðu-
heiðanna. A hinum forna
þingstað — Kleifum — ofan við
ána Stjórn,höfðu Skaftfellingar
undirbúið þjóðhátið sina af mik-
illi kostgæfni. Var hvert dag-
skráratriðið á þeim ágæta
mannfundi öðru betra. Og milt
vorregnið laugaði prúðbúna
hátiðargestina i höfgum tárum
slnum.
Aldeilis óskelfdir
„Þann 20. júli, sem var 5. sunnudagur eftir Trinitatis, var
sama þykkviðri með skruggum, eldingum, skruðningi og undir-
gangi, en af þvi veður var spakt fór ég og allir, sem hér voru þá á
Siöunni, innlendir og aðkomnir, sem gátu þvi viðkomið, til kirkj-
unnar meö þeim ugga og sorgbitnum þanka, að það kynni að
veröa i seinasta sinn, að I henni yrði embættað af þeim ógnum,
sem þá fóru I hönd, og nálægðust, er litu svo út, að hana mundi
eyðileggja sem hinar 2. Nær vér þangað komum, var svo þykk
hitasvæla og þoka, sem lagði af eldinum ofan árfarveginn, að 1
kirkjan sástnaumlega, eða svosem I grillingu úr klausturdyrun-
um, skruggur með eldingum svo miklar kippum saman, að
leiftraði inn I kirkjuna, og sem dvergmál tæki I klukkunum, en
jarðhræringin iðuleg... Ég og allir þeir, sem þar voru, vorum þar
aldeilis óskelfdir inni, enginn gaf af sér nokkurt merki til að
fara út úr henni eða flýja þaðan, meðan guösþjónustugjörð yfir
stóð, sem ég hafði þó jafnlengri en vant var: nú fannst ei stundin
of löng að tala við guð. Hver einn var án ótta biöjandi hann um
náð og biðjandi hann þess, er hann vildi láta yfir koma. Ég kann
ei annað að segja, en hver væri reiðubúinn þar að láta lifið, ef
honum hefði svo þóknazt, og ei fara þaðan burtu, þó að hefði
þrengt, þvi hvergi sást nú fyrir, hvar óhult var orðið að vera. Ég
hætti að tala hér frekar um, svo ei kunni að segjast með sanni, ég
vildi hér með leita mér eða öörum lofdýröar af mönnum. Nei,
ekki oss, heldur þinu nafni drottinn gefum vér dýrðina. Skoðum
heldur, hvað hér skeði fyrir hans kraft og eftir hans vilja. Eftir
embættið, þá farið var aö skoða, hvað eldinum hefði áfram mið-
að, þá var það ei um þverfótar, frá þvi hann var kominn fyrir
það, heldur hafði hann um þann tima og i þvi sama takmarki
hlaðizt saman og hrúgazt hvað ofan á annað, þar I afhallandi far-
veg hér um 70 faðma á breidd og 20 faðma á dýpt, sem sjáanlegt
verður til heimsins enda.”
(Jón Steingrimsson: Fullkomiö skrif um Siðueld. Safn til sögu
tslands IV.)