Tíminn - 28.01.1966, Page 5

FÖSTUDAGUR 28. janúar 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstc«fur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. innanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Köld hitaveita
Hitaveitan er eitt bezta og hagkvæmasta fyrirtæki
höfuðborgarinnar, og heita vatniö úr iðrum jarðar ein
mestu hlunnindi hennar. Ætla mætti, að það hefði verið
sérstakt kappsmál stjórnenda borgarinnar að nýta þessi
einstöku gæði sem bezt borgurunum til hagsældar, enda
ekíkert borgarfyrirtæki hagkvæmara í rekstri en hita-
veita.
Lagning hitaveitunnar var hafin fyrir aldarfjórðungi.
Fáir mundu þá hafa látið sér detta 1 hug, að allan næsta
aldarfjórðung réði svo duglaus íhaldsstjórn borginni, að
hún reyndi ekki að koma hitaveitu í alla borgina vestan
EUiðaáa og spara þannig landinu og borgarbúum miklar
fjárhæðir. En raunin varð sú, að ódugnaðurinn einn réð
ríkjum árum saman. Hitaveitan gerði hvort tveggja 1
senn að veita þeim borgarbúum, sem hennar nutu, ó-
dýran hita og safna gildum sjóðum, en þeir sjóðir voru
ekki notaðir til aukninga á hitaveitunni, heldur í eyðslu-
lán til borgarsjóðs og til bygginga almenns skrifstofu-
húsnæðis fyrir borgina, eins og í Skúlatúni 2.
Loks kom þar, að íhaldsmeirihlutinn taldi nauðsynlegt
að sýna einhvern ht á vilja til þess að koma hitaveitu
í borgina alla vestan Elliðaáa. Þá var gerð hitaveituáætl-
un, þar sem lofað var, að hitaveita yrði komin á allt
þetta svæói um áramótin 1965—66. Þau áramót eru lið-
in, en mikið vantar enn á, að þessu marki sé náð. Og
annað hefur bætzt ofan á. Heita vatnið, sem borgin hef-
ur til umráða frá Reýkjum og úr borholum á borgarland-
inu, er þrotið, og nægir ekki til áætlunarinnar, en borg-
aryfirvöld hafa vanrækt að hafa á því sæmilega fyrir-
hyggju að afla borginni meira vatns með aðfærslu.
Það var ekki fyrr en á síðasta ári, sem hafin var könnun
vatnslinda að Nesjavöllum í Grafningi, en hún er mjög
skammt á veg komin, hvað þá að hilli undir leiðslu vatns
þaðan að austan. y
En hverjær sem eitthvað kólnar í veðri, og þarf ekki
mikið til, þverr heitt vatn með öllu á stórum svæðum í
borginni, og fólkið situr við kalda hitaveitu og bíður
tjón á heilsu og eignum en hefur engin ráð til að bæta úr
þar sem önnur hitunartæki eru sjaldnast í húsunum.
Eina úrbót borgaryfirvalda er að lofa einhverju 1 fram-
tíðinni, en þau loforð hita ekki húsin. Þannig er hita-
veitan gersamlega ónóg í stuttum og tiltölulega vægum
frostaköflum, en hvernig færi, ef hér kæmi hart, íslenzkt
vetrarveður með langvarandi frostum, en við því má
auðvitað búast hvenær, sem er? Þá er hætt við, að yrði
fullkomið neyðarástand í borginni.
Þannig er hitaveitá Reykjavíkur talandi tákn um ó-
dugnað og ráðleysi íhaldsmeirihluta, sem er allt of viss
um völd sín, búinn að sitja alltof lengi, hefur ekki nægi-
legt aðhald frá kjósendum og lítur á borgina sem óðal
sitt. Beztu og sjálfsögðustu gæði borgarinnar eru ekki
nýtt, og engin fyrirhyggja höfð til þess að það komi að
notum, sem gert hefur verið. Þannig fellur hm duglausa
borgarstjórn á hverju smáprófi. sem veruleikinn leggur
fyrir hana, og hvenær, sem eitthvað reynir á Borgararn-
ir geta auðvitað ekki látið slíka vanrækslustiórn við-
gangast áratug eftir áratug, sjálfum sér til tjóns og
vansa. Þeir verða að brjóta í blað og sýna með atkvæði
sínu, að þeir ætlist til annars.
TÍMINN
5
HARRY SCHWARTZ:
Nýjar hugmyndir fá oröiö betri
hljómgrunn i Sovétríkjunum
Búast má við verulegum breytingum þar næsta áratuginn
IZVESTÍA, málgagn Sovét-
stjórnarinnar, tilkynnti í byrj
un þessa mánaðar, að ætlunin
væri að birta framvegis í blað
inu nýjan flokk greina um al-
þjóðamál, og gert væri ráð fyr
ir, að í greinum þessum yrði af
og til lýst öðrum skoðunum en
ritstjórar blaðsins aðhyllast.
Sennilega er þetta gert til þess
að umræður um úrlausnarefni í
alþjóðamálum verði ofurlítið
frjálsari en venja hefir verið
í sovézkuim blöðum. Almennt
er þó gengið að því vísu, að
gætt verði í meginatriðum
fyllsta samræmis við opinbera,
yfirlýsta stefnu stjórnarvald
anna í utanríkismálum.
Reynist fyrsta sýnishom þess
ara nýju greina táknrænt virð
ist ekki að vænta mikilla mál
efnalegra nýjunga í þessum
greinaflokki. Samt sem áður
verður þessi nýbreytni að telj
ast táknræn um þær hræring
ar og umræður, sem vfða verð
ur vart í sovézku menningar
lífi, og aukið svigrúm þeirra,
sem koma vilja á framfæri nýj
um hugmyndum og draga í
efa viðteknar venjur og hefð
bundnar aðferðir.
W 'X:
VESTRÆNUM mönnum hef
ir hætt til að beina athygli
sinni einkum að fyrirferðar-
mestu og nýstárlegustu dæmun
um um þessar hræringar og
er það mjög að vonum. Víst
er merkilegt og mikilvægt að
sovézkir vísindamenn hafa birt
nákvæma og gjöreyðandi gagn
rýni á líffræðihindurvitni Trof
sath D. Lysenkos og skáldið
Yevgeni Yevtushenko sem opin
berlega hæðir kommúnistaleið
togann, sem
„okkur skáldum með hnefum
hamrar á
og hnoða vill okkar sálir líkt
og vax
unz þær hans mót og útlit á
sig fá . . .“
Hitt væri þó mikill misskiln
ingur að láta sér með öllu sjást
yfir flaum hinna svipminni
aýju hugmynda, sem sovézkir
fræði- og tæknimenn hafa kom
ið fram með á hinum ýmsu svið
um, en lengst af hefir verið lát
mn líða hjá óvirkjaður. Sú var
til dæmis tíðin, að Yevsei Lib
erman prófessor var lítt þekkt
ur hagfræðingur í Krakow og
lánaðist ekki að vekja neina
athygli á hugmyndum sínum í
Sovétríkjunum, hvað þá erlend
is. Nú er þó svo komið, að á
þeim er byggð margvísleg ný-
breytni í efnahagsmáium, bæði
í Rússlandi og annars staðar í
Austur-Evrópu. Með þetta
dæmi í huga er rétt að athuga
í svip, hverju nokkrir aðrir lík-
legir „Libermanar“ halda nú
fram í sovézkum ritum.
í TÍMARITINU „Ríkið og
lögin í Sovét“ héldu tveir
sovézkir stjórnfræðingar fram
seint á liðnu ári. að tímabært
væri orðið að löggjafarstofnan
ir ríkisins færu að beita til
fulls því vaidi. sem þeim væri
Kosygin heldur ræðu á fundi æðsta ráðsins.
veitt. Þeir tóku sovétlýðveldið
Kazakhstan sem dæmi og bentu
á, að æðsta ráði lýðveldisins
hefði aldrei gefist fullnægjandi
tækifæri til að athuga vel
fjárhagsáætlun lýðveldisins,
hvað þá árlega efnahagsáætlun.
Allmargir menn í ráðinu hefðu
viljað ræða þessi mál, en verið
synjað um tækifæri til þess.
Gagnrýnendurnir bæta því við,
að þegar búið sé að samþykkja
fjárhagsáætlunina og efnahags
áætlunina og gefa þeim laga-
gildi, sé ekki einu sinni hirt um
að tilkynna ráðinu um breyting
ar, sem á þeim séu gerðar, hvað
hvað þá að leita samþykkis þess
á breytingunum.
Fræðimennirnir tveir, sem
hér er vitnað til, eru M. A.
Binder og M. A. Schafir. Þeir
eru í raun og veru að fara fram
á, að sovézkum löggjafarstofn
unúm sé veitt allmikið raunveru
legt vald, og tekið sé að fram
kvæma að verulegu leyti það
lýðræði, sem til þessa hafi að-
eins gilt í orði kveðnu í sovézkri
löggjóf. Þeir halda jafnvel fram
að ágreinings geti gætt hjá
sovézkum löggjöfum og Iög-
gjafarnefndum, og gefa meira
að segja í skyn, að atkvæða-
magn eigi að skera úr um þann
ágreining.
í SÍÐASTA hefti „Kommún
istans" 1965, málgagni kommún
istaflokksins, skrifa tveir hag
fræðingar, M. Vasilenko og S.
Kolesnev. í grein sinni taka
þeir til meðferðar vanda beins
og dulins atvinnuleysis ! sveita
héruðum Sovétríkjanna. Þeir
benda á, að meira en fjórðung
ur af vinnutíma starfsmanna
samyrkjubúanna sé ekki nýttur
vegna þess, hve árstíðabundin
mörg landbúnaðarstörfin séu.
Vinnuaflið, sem þannig fari í
súginn árlega, sé samtals meira
en tvöfalt á við samanlagt
vinnuafl við málmvinnslu, olíu
vinnslu og kolanám.
Höfundarnir benda xá tvær
leiðir til að nýta þetta vinnu-
afl. Þeir vilja, að yfirvöldin
endurveki handiðnað bænda,
en Stalín lét ganga af honum
dauðum þegar hann knúði fram
samyrkjuskipulagið í landbúnað
inum. Þeir leggja einnig til,
að samyrkjuskipulagið í land
búnaðinum sé heimilað að
starfa að varðveizlu og vinnslu
matvæla til þess að nýta vinnu
aflið þegar bústörf kalla ekki
að. Til þess að takast megi að
framkvæma síðari tillöguna
með sæmilegum árangri vilja
tillögumenn, að ríkið selji sam
yrkjubúunum vélar og annan
búnað, eins og nauðsyn krefur,
jafnvel þó að það brjóti í bág
við meginregluna um eignar-
hald ríkisins á öllum iðnaði í
Sovétríkjunum.
ÝMSAR aðrar nýstárlegar til
lögur koma fram um þessar
mundir í sovézku samfélagi.
Vitaskuld er langt frá að þær
verði allar framkvæmdar. Enn
fremur ber þess að gæta, að
þeir Moskvumenn, sem berjast
fyrir að halda ástandinu 6-
breyttu eru hvergi nærri van-
búnir að valdi í andstöðu sinni
gegn breytingaröflunum.
Á síðasta áratug hefir engu
að síður orðið nægileg breyting
og þróun í sovézkum stofnun
um til þess að skjóta stoðum
undir þá skoðun, að allmikill
hluti þeirra nýju hugmynda,
sem nú er verið að bera fram,
komist að öllu eða nokkru leyti
í framkvæmd á næsta áratug.
(Þýtt úr New York Times)