Tíminn - 17.03.1966, Blaðsíða 7

ÞINGFRÉTTIR
FIMMTUDAGUR 17. marz 1966
TÍMINN
7
Framkvæmdasjúður í vörzlu SeðSa-
banka taki við af Framkvæmdabanka
Ríkisstjórnin hefur lagt fram á
Alþingi stjórnarfriumvarp um
stofnun Framkvæmdasjóð íslands,
Efnabagsstofnun og Hagráð, en
frumvarpið felur í sér ýmsar
breytingar á starfrækslu stofnana
efnabagskerfisins, en þá mesta, að
Framkvæmdabanki fslands leggst
niður, eða breytist í Framkvæmda
sjóð, sem er undir handarjaðri og
í vörzlu Seðlabanka íslands, seim
hlýtur að fá við þetta mjög aukið
fjármálavald.
>
Samkvæmt- frumvarpinu skal
Framkvæmdasjóður vera sjálfstæð
Á ÞINGPALLI
Á fnndi sameinaðs þlngs í gær fór allur fundartíminn í umræður um
tillögu Einars Olgeirssonar um, að íslendingar beiti sér fyrir því á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna, að hinar auðugu þjóðir heims skili
hinum rændu þjóðum því, sem þær hafa af þeim haft. Þetta var
var framthald umræðunnar. Pétur Sigurðsson og Ólafur Bjömsson
gerðu nokkrar athugasemdir við tillöguna, en síðan talaði flutnings-
maður nofekuð á aðra klukkustund, eða út allan fundartímann, og var
umræðunni ekki lokið.
Tillaga Framsóknarmanna um rétt til landgrunnsins var tekin af
dagsferá.
Pétur Sigurðsson hefur lagt fram frumvarp um breytingu á lögum
um lífeyrissjóð togarasjómanna og undirmanna á farskipum, en þær
fela í sér stórauknar heimildir til réttindakaupa í sjóðnum.
MINNING
Sveinn Jónsson
frá Skáleyjum
Sveinn Jónsson formaður frá
Skáleyjum andaðist á Elliheimil-
inu Grund 28. f.m. á 92 aldurs-
ári. Með honum er fallinn í val-
inn „síðasti víkingurinn,“ ef svo
mætti að orði komast. Ekki vík-
ingur í þeirri fornu merkingu orðs
ins, að hann færi með ófrið á
hendur öðrum mönnum í fjarlæg-
um héruðum eða löndum, eins og
forfeður hans í órafyrnsku gerðu
— það var honum fjarri skapi —
heldur var hann síðasti formaður-
inn úr Vestureyjum Breiðafjarðar,
sem fór á opnum árabátum um
hávetur út undir Jökul og reri
Úr verstöðvum þar marga vetur,
bæði sem háseti og formaður.
Einnig sótti hann á samskonar
fleytum úr eyjum, norður um
Bjargtanga, og reri frá Brunnum,
Kollsvík og ef til vill víðar., Þetta
voru víkingaferðir breiðfirzkra sjó
manna um síðustu aldamót, og for-
mennska og forsjá í þeim ferðum
ekki hent öðrum en hinum vösk-
pstu sjómönnum.
Sveinn Jónsson var fæddur að
Skarði í Neshreppi utan Ennis á
Snæfellsnesi, 15 . október 1874.
Voru foreldrar hans hjónin Ingi-
björg Sveinsdóttir og Jón Magn-
ússon formaður. Ingibjörg
var dóttir Sveins Einarssonar
smiðs í Vesturbúðum í Flatey, og
munu ættmenn hennar lengi hafa
verið búsettir í Vestureyjum.
Sveinn var hinn mesti kjarnakarl.
Jón faðir Sveins, var sonur Magn
úsar Guðmundssonar formanns í
Flatey. Þótti Magnús gamli, eins
og hann var oft kallaður, afbragðs
formaður og veðurglöggur svo af
bar. Munu þeir feðgar, Jón og
Magnús hafa verið ættaðir undan
Jökli eða einshvers staðar af utan
verðu Snæfellsnesi.
Foreidrar Sveins kynntust í
Vestureyjum. En vorið 1874 —
meðan Sveinn var enn ófæddur
— fluttust þau að Skarði, og þar
fæddist Sveinn sem fyrr segir. En
árið 1882 flytjast þau aftur heim í
eyjar og setjast að í Flatey. Höfðu
þau þá eignast fjögur börn: Svein,
Guðrúnu, Guðlaugu og Sigurbrand.
Og skömmu eftir að þau voru
setzt að í Flatey, bættist þeim
fimmta barnið, sveinbarn, er látið
var heita Magnús í höfuðið á föð-
urafa sínum, sem líklega hefur
þá verið dáinn.
Ekki mun þessi fjölskylda hafa
verið fjáð, er hún fluttist undan
Jökli og settist að í Flatey. En
nú syrti heldur betur í álinn. Jón
Magnússon dó í Flatey 24. ágúst
1885. Þá voru ekki til neinskonar
tryggingar eða önnur aðstoð
handa fátækum fjölskyldum. Börn
unum var öllurn komið fyrir, eins
og venja var, þegar slíka ógæfu
bar að höndum, nema Magnúsi.
Hann ólst upp með móður sinni,
og skildu þau ekki fyrr en Ingi-
björg dó háöldruð í Flatey
skömmu fyrir 1920. Guðrún fór
í Svefneyjar, Sigurbrandur í
stofnun í eigu ríkisins en í vörzlu
Seðlabankans. Hlutverk s.ióðsins
er „að efla atvinnulíf og 'f*3lmeg-
un íslenzku þjóðarinnar,“ eins og
segir í 2. grein, og verður annars
vegar að veita fé til þeirra fjár
festingarsjóða, er veita einstök
lán til framkvæmda* en hins veg-
ar að veita lán til meiriháttar
opinberra framkvæmda.
Framkvæmdasjóður skala taka
við eignum og skuldbindingum
Framkvæmdabankans, svo og öll-
um eignum og fé Mótvirðissjóðs,
sem nú er í vörzlu Framkvæmda-
banfeans, og varðveita það á sér-
reikningi.
Stjóm Framkvæmdasjóðs skal
vera í höndum 7 manna kosinna
af Alþingi til fjögurra ára. Stjórn-
in ákrveður lánveitingar og lána-
kjör og fjallar um reikninga sjóðs
ins.
Annar kafli frumvarpsins fjall-
ar um Efnahagsstofnun ríkisins,
sem hafa sikal það hlutverk að
undirbúa fyrir ríkisstjórnina fram-
kvæmdaáætlanir, semja þjóðhags-
reikninga og framkvæma ýmsar
hagfræðilegar athuganir fyrir
Bjarneyjar, Guðlaugu veit ég ekki
hvar holað var niður, en Sveinn
fór í Skáleyjar til Gísla bónda Ein
arssonar og Kristínar Pétursdótt
ur honu hans, sem ólu upp fjölda
vandalausra barna. Hjá þeim átti
Sveinn heima þangað til hann
stofnaði sitt eigið heimili á Skál-
eyjum, og áttl þar heima til ævi-
loka. En þó að Sveinn giftist og
stofnaði sitt heimili, lét hann sér
alltaf annt um heimili fósturfor-
eldra sinna og barna þeirra, sem
eftir þau bjuggu í Skáleyjum, og
var þeim innan handar á margan
hátt.
Öll urðu börn þeirra Jóns og
Ingibjargar tápmikil og dugleg.
Bræðurnir í fremstu röð breið-
firzkra sjómanna og systurnar
dugnaðarforkar til allra verka á
sjó og landi, enda mun þaú ekkert
hafa skort í æsku. Magnús var
lengi formaður á fló'abátnum Frið
þjófi frá Flatey, og ekki var svo
sjóhrædd kerling til í öllum
Breiðafirði, að henni hyrfi ekki
öll sjóhrœðsla og teldi sig örugga
á Friðþjófi á hverju sem gekk,
meðan Magnús var með hann.
Ekki er að efa, að strax við
komuna í Skáleyjar, hafi Sveinn
farið að sniglast á bátunum kring
um Gísla Einarsson, við hrogn-
kelsanet og selabönd og aðra
smærri sjóferðir á straumþungum
og bárukröppum eyjasundum. Hef
ur það eflaust verið honum hollur
og góður skóli. Gfsli var hæglátur
og hygginn bóndi, hverjum manni
þolnari og kunni vel til allrar
sjómennsku.
Bjarneyjar voru þá enn allmik-
il verstöð. Þangað lá leið Sveins
um fermingaraldur. Ekki til lang-
dvalar, heldur til róðra á haust-
og vorvertíðum. Og formaðurinn,
sem Gísli Einarsson valdi i fyrstu
þessum fóstursyni sínum, var ekki
af lakari tegundinni. Það var Pét-
ur Hafliðason frá Svefneyjum, sem
giftur var móðursystur Sveins. Pét
ur var einn djarfasti og fræknasti
formaður sinna samtíðarmanna á
Breiðafirði, - og mesti siglingafant
ur. Um hann er það sagt, að hann
léki sér að því í stórvirðum, við
annan mann á lítilli skektu með
þversegli, að sigla svo mikið, að
skektan fleytti kerlingar á báru-
földunum. Þá íþrótt hefur enginn
leikið í Breiðafirði eftir daga Pét-
stjórnarvöld, Seðlabanka og Fram
kvæmdasjóð og vera ríkisstjórn-
inni til ráðuneytis í efnahagsmál-
um. Ríkissjóður, Seðlabankinn og
Framkvæmdasjóður greiða sameig
inlega kostnað við starf Efnahags-
stofnunar og fara með stjórn
hennar, nema forsætisráðherra
skipar forstjóra.
Þriðji kafli frumvarpsins fjallar
um Hagráð, er stofna skal og sé
það vettvangur, þar sem fulltrúar
stjórnarvalda og atvinnurekenda
og stéttarsamtaka geti hitzt á og
skipzt á skoðunum. Hagráð skal
skipað tveimur ráðherrum, og er
annar formaður, en síðan einum
fulltrúa frá ýmsum samtökum.
Efnahagsstofnunin skal leggja
fyrir Hagráð tvisvar á ári yfir-
litsskýrslur um þróun þjóðarbú-
skapar og horfur.
Gert er ráð fyrir, að fjárreið-
ur Framkvæmdabankans færist
undir hatt Seðlabankans um
næstu áramót.
Þá hefur ríkisstjórnin einnig
lagt fram frumvarp um breytingu
á lögum um Seðlabankann í sam-
ræmi við þessi nýju verkefni hans.
urs Hafliðasonar, og verður lik
lega ekki leikin þar framar. Sjálf-
sagt hefur Sveinn margt af Pétri
lært í sjómennsku, en þó aldrei
gert sér leik að slíkri siglingu.
Þegar róðrum í Bjarneyjum
lauk, venjulega laust fyrir jól, og
aldur og þroski Sveins leyfði, fór
hann að róa út, sem kallað var,
þ.e. að róa úr verstöðvum undir
Jökli á Snæfellsnesi. Þangað héldu
eyjamenn fleytum sínum upp úr
nýárinu og reru þaðan vetrarver-
tíðina , einkum frá Iíjallasandi,
þegar hér var komið sögu. í fyrstu
var Sveinn háseti hjá sér eldri
og reyndari mönnum á Sandi, og
lærði til fulls að þekkja hinar við-
sjálu lendingar og æðisgengna
brim sem þar verður oft. Seinna
var hann þar formaður nokkrar
vetrarvertíðir og farnaðist vel, en
ekki þótti hann aflamaður að því
skapi, sem hann var mikill sjó-
maður. Og einu sinni, á leiðinni
í verstöðina á Sandi, vann Sveinn
það afreksverk, að bjarga þremur
mönnum úr sökkvandi báti úti á
miðjum Breiðafirði f vonzkuveðri
og náttmyrkri. Ekki veit ég hvort
öllu meira björgunarafrek hefur
verið unnið hér við land, en ekki
verður nánar frá því sagt hér.
Þegar útróðrar úr eyjum lögð-
ust niður, og vorróðrar eyjamanna
úr víkunum norðan Látrabjargs,
fór Sveinn að hafa hægar um sig.
Hann fór þá að vera til sjós á
skútum framan af sumrinu,
í kaupavinnu hjá bændum um
sláttinn, eins og hann hafði löng-
um verið, en ævinlega formaður
í Bjarneyjum á haustvertíðum.
Það var sú verstöð, sem hann
stundaði langlengst. Heima var
hann á vetrum og þótti bændum
ekki ónýtt að geta gripið til hans
í allar meiriháttar sjóferðir. Til
þeirra var hann jafnan fús. Loks
bjó hann á litlum parti í Skáleyj-
um nokkur ár, en hætti því brátt
og fluttist þá til Flateyjar. Ef til
vill hefur hann að lokum talið
þar heimili sitt. Mér er ekki kunn-
ugt um það.
Sveinn Jónsson var af sjógörp-
um kominn, sjálfur ágætur sjó-
maður, var sama hvort hann sat
undir stýri eða hagræddi segli, og
stundaði sjó meira og minna alia
ævina. En þó svo væri, hygg ég
að hann hafi aldrei stundað sjó-
Sameining stofn-
lánasjóða sjávar-
útvegs
Ríkisstjórnin hefur lagt fram
frumvarp um Fiskveiðasjóð ís-
lands, en þar er gert ráð iyrir,
að Fiskveiðasjóður og Stofnlána-
deild sjávarútvegsins verði sam-
einuð í einn sjóð með þessu
nafni og verði hann undir sam-
eiginlegri stjórn Seðlabanka ís-
lands, Landsbanka íslands og Út-
vegsbankans, en starfræksla sjóðs
ins í höndum Útvegsbankans, en
annars er frumvarpið, sem er mik-
ill bálkur, í meginatriðum svipað
að efni og gildandi lög og reglu-
gerðir um þessa tvo sjóði.
í greinargerð er talið, að sam-
eining þessi sé hagræðing, sem
hafi í för með sér, að auðveldara
verði að koma við hagkvæmri
skiptingu ráðstöfunarfjárins og
hafa eftirlit með notkun þess.
Stofnlánadeild
verzlunarfyrir-
tækja
Ríkisstjórnin hefur lagt fram á
Alþingi frumvarp um stofnlána-
deild verzlunarfyrirtækja (verzlun
unarlánasjóð) er verði í vörzlu
Verzlunarbanka íslands. Er til-
gangur deildarinnar að styðja
verzlun landsmanna með hag-
kvæmum stofnlánum, eins og seg-
ir í 1. og 4. grein. Stofnfé skal
vera árlegt framlag frá Verzlunar-
bankanum og lán. Deildin skal
veita lán til öflunar búnaðar og
áhalda fyrir verzlunarfyrirtæki og
til bygginga verzlunar- og skrif-
stofuhúsa.
inn sjávarins vegna — vegna þess
að honum þætti gaman að vera
á sjó og hefði yndi af honum.
—Heldur var sjósóbnin honum
nauðsyn og brýn þörf í harðri
lífsbaráttu, til að geta séð sóma-
samlega fyrir sér og sínum. Hann
var ekki sjóhundur, sem anaði út
í hvað sem var, hafði gaman af
að láta sjóða á keipum, treysti
í blindni á guð og lukkuna og
lét skeika að sköpuðu um ferða-
lokin. Til þess var hann of hygg-
inn og gætinn.
Sveinn var giftur hinni ágæt-
ustu konu, Theodóru Guðmunds-
dóttur úr Skáleyjum. Hún var oft
í sumarvinnu hjá foreldrum mín-
um, og seinna nokkur sumur hjá
mér eftir að ég fór að búa. Hún
var þá orðin lasin og þreytt, en
meiri vilja og dyggðamanneskju
hef ég ekki þekkt. Hún vildi öUum
vel, hvers manns götu greiða. Og
mikið þótti mér vænt um, þegar
dóttir mín lét eina telpuna sína,
mér óafvitandi, heita í höfuðið á
henni. Theodóra andaðist árið
1937. Mér kemur hún oft í hug,
þegar ég heyri góðrar konu getið.
Ekki varð þeim Sveini og Theo-
dóru barna auðið. En son átti
Sveinn áður en hann giftist. Hann
hét Jón Þórður og ólst upp í Skál-
eyjum. Gekk Theodóra honum í
móður stað eftir að hún giftist
og lét sér mjög annt um þroska
hans og allan velfarnað. Þórður
gerðist sjómaður, síðast á togur-
um hér í Reykjavík. Hann er
löngu dáinn. Og tvo fóstursyni
áttu þau Sveinn og Theodóra: Ara
Guðmundsson, systurson Theo-
dóru, og Magnús Þórðarson, syst-
urson Sveins. Fleiri börn þeim ná
komin ólust upp með þeim hjón
um lengri eða skemmri tíma. Öll
minnast þau fósturforeldranna
með þakklæti og virðingu.
Eftir að Theodóra andaðist, bjó
Sveinn með Margréti Gestsdóttur
Framhald á 14. síðu.