Tíminn - 29.03.1966, Blaðsíða 7

19
MtlÐJUDAGUR 29. marz 1966
TÍMINN
Dómkirkjan í Uppsölum.
.. «SS$ÖSSÍ^.............
Litla hafmeyjan í Höfn
Björn Pálsson, alþingismaöur:
BJÓRINN
Stórkirkjan í Helsinki.
Elztu sagnir geta um afenga
dryfcM. Filipus Maikedóníukonung
ur var vitur maður, en getið er
þess, að hann hafi verið valtur
á fótum í veizlum. Alexander
mikli, sonur hans, vann vafasðm
verk í ðlæði. Konungar Norður-
landa sátu daglega við drykkiu
með hirðlmönnum sínum fyrr á
ölduan. f Sturlungu og íslendiniga
sögum er getið um áfenga drykki
og þannig hefur það verið á öllum
öldum til okkar tíma. Að sjálf-
sögðu hafa einstaklingar ilrukkið
mismiikið og sumir alls ekkert.
Það hefur farið eftir eðli og að-
stöðu. Allt bendir þó til þess, að
þeir efnuðu hafi drukkið öllu
meir, en þeir fátæku, og þeir
greindu engu minna en þeir fá-
fróðu. Með öðrum orðum; þeir,
sem hofðu bezt fjárráð og þurftu
minnst að vinna, virðast hafa
drukíMð öllu meir en hinir. Þann
ig mun þetta vera enn, þó ekki
sé það algild regla. Það er viður
kennt af öllum, sem kunna sér
hóf í orðavali, að notkun áfengra
drykkja hafi tvær hliðar og þann
ig er um flesta hluti. Hófleg vín-
neyzla er gleðigjafi, getur komið í
veg fyrir vissa kvilla og jafnvel
dregið úr þróun sumra sjúk-
dóma. Misnotkun áfengra drykkja
er viðkomandi aðila ávallt til
tjóns. Getur eyðilagt afkomu heim
ila, þannig að þau leysist upp, og
valdið slysum. Ýmislegt hefur vér
ið gert til þess að koma í veg fyr
ir neyzlu áfengis. Vínbönn hafa
verið reynd jafnvel hjá stórþjóð
um. Þau hafa gefizt illa, valdið
lögbrotum og spillingu og verið
afnumin. Bindindisfélög eru og
hafa verið starfandi og ýmsir með
limir þeirra unnið af einlægni á
móti notkun áfengra dryfckja, en
árangurinn hefur vægast sagt ver
ið takmarkaður. Staðreynd er að
í okkar landi hefur aldrei verið
drukkið meir en nú, og á það
einkum við um yngri kynslóð-
ina. Það sem veldur er sénni-
lega meiri fjárráð og minni Mnna,
en áður var.
Það er ekki hægt að hindra að
stórfljót renni til sjávar eftir ein-
hverjum leiðum, en oftast er unnt
að koma í veg fyrir, ef rétt er að
farið, að það breyti farveg og
valdi tjóni. Það er vonlaust að fá
mannkynið til að hætta að neyta
áfengra drykkja, en ýmislegt er
hægt að gera til að draga úr of-
nautn áfengis og auka vínmenn-
inguna. f því tilfelli skiptir engu
máli hvort menn álíta, að ókostir
áfengis séu meiri en kostir. Það
þýðir ekki annað en að líta raun-
hæft á málin. Enginn heldur því
fram, að tóbak sé hollt eða nauð-
synlegt. Ég hefi þó eigi heyrt
neinn halda því fram, að banna
beri notkun tóbaks með lögum.
Ég hefi ásamt tveimur öðrum þing
mönnum flutt frumvarp um breyt
ingu á áfengislögunum, þess efn-
is, að heimilt sé að búa til bjór,
og selja eftir somu reglum og
áfengi, sem inniheldur allt að
4i/2% vínanda. Persónulega álít
ég, að frumvarpið gangi of
skammt, og að lög og reglur um
sölu áfengis þurfi að endurskoða
rækilega. Ég álít ennfremur, að
leyfa eigi innflutning á góðum
bjór að minnsta kosti þar til við
höfum lært að báa til 1. flokks
bjór. Hliðstæð frumvörp hafa
verið flutt fyrr. Bæði nú og þá
hafa vissir einstaklingar hreyft
lítið rökstuddum mótmælum. Mér
þykdr því hlýða að gera grein fyr
ir því, hvers vegna ég var með-
flutningsmaður að þessu frum-
varpi.
Landið er ekki bjórlaust.
Líkur eru til að fluttir séu til
landsins eitt til tvö hundruð þús-
und kassar árlega af góðum bjór
eftir löglegum og ólöglegum leið
um. Smygl skaðar þjóðarheildina
venur menn á að lítilsvirða lög-
in, og hefur því slæm áhrif á sið
gæði viðkomandi aðila. Aðeins
nokkur hluti þjóðarinnar nýtur
þessara smygllinda. Bjór er
minnst skaðlegur þeirra drykkja,
sem innihialda áfengi. f honum er
B-bætiefni, sem bætir líðanina og
sé hann drukkinn á kvöldin sofa
menn betur. Brenndu vínin eyða
bætiefnum og valda því vanlíðan
ef þeirra er neytt í óhófi. Án efa
er hægt að verða ofurölvi af bjor,
en hættan er margfalt minni en
af sterkum vínum. Mikil bót
væri að því, ef þeir sem neyta
sterkra drykkja breyttu til og
drykkju bjór. Sterku vínin örva
og sé þeirra neytt í óhófi geta
menn orðið vitlitlir og unnið ó-
hæfuverk. Bjórinn gerir menn ró-
lega, þeir una frekar heima hjá
sér. Hjónaskilnuðum myndi
fækka og færri heimili leysast
upp ef dregið væri úr notkun
brenndra drykkja, en meira drukk
ið af bjór og léttum vínum. Hús
mæðrum ætti að vera það áhuga
mál og góður bjór væri seldur á
löglegan hátt.
Sú staðhæfing, að unglingar læri
að drekka áfengi af bjór, hefur
við lítið að styðjast. Staðreynd er,
að þeir geta lært að neyta áfeng
is án þess að drekka bjór. Ölið
er ekki bragðgott, þannig að það
er síður en svo, að það freisti ung-
linga frekar en brenndu vínin.
Sú viðbára, að menn mundu frek
ar vera undir áhrifum vlns við
vinnu ef bjór fengist keyptur með
frjálsu móti, er vægast sagt hæp
in, að minnsta kosti hér á landi.
Hættan er meiri í heitari löndum,
ef menn venja sig á að drekka
bjór við þonsta. Það mun og korna
fyrir hér á landi þó bjórsala sé
ekki leyfð, að menn mæti til vinnu
undir áhrifum víns. Athugandi er
fyrir Alþýðusambandið og vinnu
veitendur, hvort ebM er hægt að
gera eitthvað til að koma í veg
fyrir slfkt, en það er sérmál.
Ég átti tal við islenzkan mann
í vetur, sem dvalið hefur meiri
hluta ævinnar erlendis. Hann
taldi tvennt athyglisvert í áfeng
ismálum okkar. í fyrsta lagi bæri
meira á því, að menn væri ofur-
ölva hér en þar sem hann þekkti
til, og í öðru lagi væri furðulegt,
að efcki væri hægt að fá sæmileg
an bjór á gistihúsum. Slíkt þekkt
ist yfirleitt ekM. Sennilega notum
við minna af veikum vínum en
flestar aðrar þjóðir. Það á ;>n efa
nokkurn þátt í því að meira ber
hér á ölvun. Má og vera að skap-
gerð, atvinnuhættir og óhagkvæm
áfengislöggjöf valdi nokkru um.
Tiltölulega fá veitingahús hafa
leyfi til þess að selja vín. Aðeins
stærri gistihús í stærri bæjum
hafa slík leyfi. Erlendir menn,
sem ferðast um landið, fá ekki
bjór eða vín með mat, þó að þeir
ósM þess, og kunna því illa. Rekstr
argrundvöllur gistihúsa úti á landi
er lakari en i Reykjavík. Þau gisti
hús, sem lakari aðstöðu hafa,
verða því að vera án þeirra tekna,
Björn Pálsson
sem sala áfengra drykkja gefur,
þó þau hafi meiri þörf fyrir aufcn-
ar tekjur. Breytinga er þörf í
þessum efnum, ef gera á ísland
að ferðamannalandi, og einnig
vegna afbomu veitingahúsa ^úti á
landi.
Sjómenn dvelja oft fjarri heiim-
iluim sínum. f landlegum leiðist
þeim og hafa þörf fyrir að blanda
geði við aðra og hvílast. Það mun
álit flestra, að sjómenn ættu það
skilið, að þeim væri gert slíkt
kleift, en svo er ekM. Vínveitinga
leyfi er yfirleitt ekki í bæjum, þar
sean sjómenn dvelja mest í land-
legum. Vínverzlunum er stundum
lokað, ef þær eru til staðar til
að draga úr víndrykkju, en oft eru
þá farnar aðrar leiðir til að afla
þess. Ógerlegt er að koma í veg
fyrir að sjómenn reyni að afla
sér víns landlegudaga. Vínsins
mega þeir ekM neyta í veitingahús
um, nema þau hafi vínleyfi. Þeir
verða þvi að drekka það í bílum
eða undir húsveggjum. Þeir kaupa
heilar flöskur, drekka áfengið oft
óblandað og verða ofurölva. Væri
ekM til bóta að hafa bjórstofur á
slíkum stöðum, þar sem sjóménn
gætu drukMð hollan og hæfilega
áfengan bjór, rabbað saman og
slappað af. Svipað má segja um
bændur og verkamenn, þó að að-
staða þeirra sé nokkuð önnur og
betri. Það væri ánægjuauki fyrir
bændur, þegar þeir færu í kaup-
stað eða kæmu hver til annars, að
hressa sig á glasi af góðum bjór
og spjalla saman. Frúrnar gætu
einnig fengið sér glas með, ef
þeim sýndist svo, því að bjórinn
er hollari en kaffi, og ætti ekM
að kosta mun meira. Bretar telja
að bjórstofumar hafi átt vissan
þátt í menningu þeirra. Þar hafi
menn hitzt og ræðst við um dæg
urmálin.
Vilji bindindismenn gera eitt-
hvað af viti í áfengismálum ættu
þeir að vinna að því, að dregið
væri úr sölu brenndra drykkja, en
leyfð væri sala á bjór og aukin
notkun léttra vína, t. d. með þv£
af leyfa sölu slikra vintegunda á
fleiri stöðum en nú er. Neyzla
áfengra dryfckja mundi á þánn
hátt verða minna skaðleg og fá á
sig meiri menningarbrag. Ástæða
væri einnig til þess, að skipstjórar
og sjómenn beittu sér fyrir því,
að slíkar ráðstafanir séu gerðar.
Engir vita betur en þeir, hvar
skórinn þrengir að í þessum efn-
um. íslenzka ríMð selur sterk vín
á verði sem er svo hátt, að venju
legir launamenn geta ekki keypt
það án þess að þrengja um of
fjárhag sinn. Óvíða eru þó sköpuð
sMlyrði til að neyta þess utan
heimila. Tóbak er selt með okur
verði þó viðurkennt sé, að visisar
tegundir þess geti verið skaðlegar
heilsu manna. Það mundi eikM
þykja vituríeg ráðstöfun, ef bönn
uð væri sala á píputóbaki en leyft
að selja vindla og vindlinga, þó
vitað sé að pípureykingar skaða
minna heilsu og fjárhag en vind-
Framhald á hls. 22.