Vísir - 12.10.1974, Blaðsíða 6

L
Vlsir. Laugardagur 12. oktdber 1974.
VISIR
tJtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Frfettastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiósia:
Ritstjórn:
Askriftargjald 600
i lausasölu 35 kr.
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúii G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 llnur
kr. á mánuði innanlands.
eintakið. Blaðaprent hf.
Negrarnir okkar
„Heimur versnandi fer”, segir margt fullorðið
fólk, þegar það hugsar til æskunnar. Það hristir
höfuðið yfir mótþróa og uppreisnargirni unga
fólksins gagnvart hinum fullorðnu. En þeir, sem
hrista höfuðið, átta sig ekki á samhengi málsins
við framkomu fullorðins fólks gagnvart börnum.
Hvarvetna má á almannafæri sjá fullorðið fólk
sýna börnum ruddaskap. Oft eru börnin hálfgrát-
andi út af framkomu fullorðins fólks i verzlunum
og þjónustustöðum. Myndirnar af frekju, kald-
rana og skömmum eru óendanlega margar.
Barnið fer með sparibaukinn sinn i bankaútibú
til að leggja aurana inn á bókina sina. Þetta er
merkileg og hátiðleg stund i huga barnsins. En
það er gert afturreka og sagt að snáfast til að
koma, þegar minna er að gera. í næstu atrennu er
tekið við bauknum og barninu sagt að koma
næsta dag, þegar búið sé að telja úr honum. Þeg-
ar barnið maldar i móinn, er öskrað á það.
Sundstaðir borgarinnar eru sagðir opnir al-
menningi. Barnið fer sólbjartan vordag með
sundföt og nesti til að gera sér glaðan dag i sundi.
Það er gert afturreka. Móðirin tekur upp simann
og spyr, hvort sundlaugin sé lokuð i dag. Sagt er,
að svo sé ekki. Þá spyr hún, hvers vegna barnið
hafi verið gert afturreka. Hún fær langan reiði-
lestur um, að ekki sé hægt að hafa börn i sund-
lauginni, þvi að þau trufli kerinslustund. Móðirin
krefst þess, að sundlaugin standi við yfirlýsingar
um, að hún sé opin almenningi og þá jafnt börn-
um sem fullorðnum. Svarið er, að simanum er
skellt á.
Barnið er sent út i búð til að kaupa kaffipakka.
Það biður og biður við afgreiðsluborðið. Engum
viðskiptavinanna dettur i hug að benda á, að röð-
in sé komin að barninu. Þeir ryðjast bara fram
fyrir það. Afgreiðslufólkið læzt ekki sjá barnið, en
afgreiðir hina fullorðnu með mestu geðprýði.
Loksins er yrt á barnið: „Hvað ertu að flækjast
fyrir! Hvað ertu að troða þér fram! ” Tónninn er
frekjulegur og augnaráðið kuldalegt.
Börnin liða fyrir það, að þau eru minni máttar.
Sumt fólk virðist fá útrás i að niðast á börnum,
æpa á þau, tefja fyrir afgreiðslu erinda þeirra og
sýna þeim hvers kyns andlega grimmd. Þetta
fólk þorir ekki að sýna fullorðnum slika fram-
komu og svalar sér á börnunum i staðinn.
Það er stundum kvartað um, að úti i heimi sýni
hvitir menn svörtum mönnum yfirgang, traðki á
rétti þeirra og mismuni þeim i stóru og smáu. Við
höfum ekki aðstöðu til að hneykslast á þessu, þvi
að við höfum alveg jafnstórt svertingjavandamál
hér heima. Hér eru það börnin, sem gegna hlut-
verki svertingjanna. Þau eru réttlaus. Það má
æpa á þau. Það má banna þeim aðgang að al-
menningsstöðum. Það má neita þeim um af-
greiðslu.
Þetta eru engar fullyrðingar út i bláinn. Ef
menn hugsa málið af fullkomnum heiðarleika,
minnast þeir áreiðanlega margra slikra atvika.
Menn verða hvað eftir annað vitni að þvi, að börn
eru meðhöndluð eins og sálarlaus kvikindi. Og
það skyldi enginn furða sig á, að þau ör, sem
þetta skilur eftir i barnssálinni, leiði siðar til mót-
þróa og uppreisnargirni.
Við þurfum að skipuleggja herferð i bættri um-
gengni við smælingja þjóðlifsins, — börnin.
—JK
ÞEIR HAFA ÁHRIF
Á EFNAHAG ALLRA
Atiqi og Yamani á fundi oiiusölusamtakanna
Þegar þeir fyrst komu
saman í Bagdad, veitti því
naumast nokkur eftirtekt.
Fáeinir ráku augun í
fréttaklausur í dagblöðum
iraks, þar sem skýrt var
frá því, að fulltrúar Vene-
zúela, Saudi Arabíu, Iran,
Kuwait og iraks hefðu á-
kveðið að mynda samtök
tii að sameina stefnu þess-
ara landa i olíumálum og
bera saman bækur sínar
um olíusölur.
Þetta lét ekki mikið yfir sér, en
svona var upphaf OPEC, sam-
taka oliuútflutningslanda, sem nú
eru orðin eitthvert einarðasta og
voldugasta þjóðabandalag sög-
unnar. OPEC telur nú 13 aðildar-
riki, og tilskipanir þess ákveða
verðið á oliunni, sem færir þvl i
hendur eindæma áhrif á efnahag
nær allra rikja heims. Veldi
þeirra hefur komið öðrum rikj-
um, sem framleiða kopar, tin eða
aðra mikilvæga málma, til aö
hugleiða stofnun samtaka til
verðlagningar á þeirra eigin út-
flutningsvörum.
OPEC hefur aðalstöðvar sinar i
Vinarborg, og i gegnum fingur
framkvæmdastjóra þess liggja
allir þræðir orkumála heims, svo
að segja. Aðalframkvæmdastjór-
inn er Abderrahman Khene, 44
ára, sem eitt sinn var ráðherra
þjóðfrelsishreyfingar Alsir. Hann
segir, að nú séu orðnir breyttir
timar frá þvi, þegar oliuútflytj-
endur voru klofnir og illa að sér i
markaðsmálum og urðu að gera
sér að góðu það, sem oliufélögin
réttu þeim. „Ný kynslóð er tekin
við i oliulöndunum”, heldur
Khene fram. ,,Sú veit allt um
millirikjaverzlun og heimsmál-
in”.
Þegar oliuráðherrarnir halda
fundi sina, sem er reglulega, eru
það fimm menn, sem mest kveð-
ur aö. Tveir þeir áhrifamestu eru
keppinautarnir Ahmed Zaki Ya-
mani, Arabasheik, sem út á við
mælir með lægra oliuverði, og
Jamshid Amuzegar frá íran, sem
vill hækka oliuverðið jafnvel enn
meir. — Yamani er útskrifaður
frá Harvardháskóla, Amuzegar
frá Cornell. Um báða hefur verið
sagt, að þeir séu með allra snjöll-
ustu oliusölusérfræðingum
heims, og þá einkanlega Yamani,
sem gæti valið úr hjá oliufélögun-
um hvaða stöðu sem hann vildi. —
Hinir þrir eru Abdel Rahman At-
iqi frá Kuwait, Belaid Abdessal-
am frá Alsir og Saadun Hammadi
frá Irak. Þeir kalla ekki allt
ömmu sína, frekar en tveir þeir
fyrstnefndu, og um Hammadi er
sögð sú saga, að i fyrra hafi hann
orðið of seinn á einn ráðherra-
funda OPEC. Þá hafði hann af-
sakaðsig með: „Fyrirgefið, en ég
varð fyrst að þjóðnýta hluta af
Basrah Oil Company, áður en ég
gat skroppið frá”.
Á þessum ráðherrafundum er
söluverðið á oliunni ákveðið, og
siðan eru gefnar út tilskipanir um
það. Ekkert múður, engir samn-
ingar. Við oliufélögin er ekki tal-
að, fyrr en eftir á, þegar fulltrúar
oliufélaganna hitta að máli full-
trúa olíurikisins. Ef félag neitar
að greiða það verð, sem eitt riki
setur upp, getur það alveg skrúf-
að fyrir oliurennslið með þvi að fá
hina félagana i OPEC i lið með
sér. Félagið á á hættu sölubann.
Það, sem vakið hefur hvað
mesta undrun við samtökin, er
samheldni bandalagsrikjanna,
sem greinir annars á um margt
annaö. Arabarikin sjá I oliunni
handhægt pólitiskt vopn, sem þau
vilja beita gegn Israel. Hin OP-
EC-löndin, sem ekki eru arabisk,
lita á hana algerlega sem hverja
aðra verzlunarvöru. Innan þess-
ara tvegggja hópa rikir ekki held-
ur fullkomin eining, eins og t.d.
Arabarikin. Riki þar sem róttæk-
ari öfl hafa komizt til valda, eins
og Alsir, Libýa og írak, eiga I úti-
stöðum við einræðisriki eins og
Abu Dhabi, Kuwait, Qatar og
Saudi Arabiu. tran og írak ramba
annað veifið á barmi styrjaldar út
af landamæradeilum.
En það sem hefur haldið þess-
um löndum saman var ásetningur
þeirra allra að ná yfirráðum oliu-
linda á þeirra eigin landsvæðum.
Þau stigu fyrsta skrefið eftir að
sjö alþjóðlegir oliuhringar tóku
sig saman 1959 og lækkuðu um
10% þaö gjald, sem þeir greiddu
oliueigendunum fyrir oliuna.
Næsta skref var stigið 1970, þegar
Muammar Gaddafi ofursti hrifs-
aði völdin i Libýu og snerist önd-
verður gegn oliufélögunum,
hækkaði verðið og skattana. Það
stappaði stálinu i hina félagana I
OPEC, sem þvinguðu smám sam-
an fram yfirfærslu oliuvinnslunn-
ar i þeirra eigin hendur, hærra
verð og hærri skatta. Völd þeirra
fóru siöan vaxandi, þegar eftir-
spurnin eftir oliu jókst hraöbyri,
og þeir fóru að ráða meira mark-
llllllllllll
UMSJÓN: G. P.
Amuzegar innanrikisráðherra
vill jafnvel enn hærra oliuverð.
aðnum i staö keppendanna, sem
ráðið höföu lögum og lofum I oliu-
verzluninni til þessa.
Mest fann markaðurinn fyrir
þessu i fyrra i deilunni i Austur-
löndum nær, þegar Arabarikin
fengu sett sölubann á þá, sem
þeim sýndust styðja ísrael. Fann
þá hver maður, hversu óskaplega
heimurinn er háður oliu samtak-
anna.
Ýmsir fréttaskýrendur telja, að
OPEC eigi sinn framgang aö
þakka linkind oliufélaganna og
rikisstjórna oliuneytenda, og að
sérhver eftirgjöf æsi aðeins upp
kröfugirni OPEC. Jafnvel Irans-
keisari er þessarar skoðunar. „Ef
oliuframleiðslurikin yrðu ein-
hvers staðar að lúta I lægra
haldi”, sagði hann 1971, „mundi
það kveða upp dauðadóminn yfir
OPEC”.
Sumir, sem þessarar skoðunar
eru, telja, að samtök oliuneyt-
enda, ef mynduð væru, gætu dug-
að hér til. Það gæti hraðað þvi, að
OPEC hlyti svipuð örlög og önnur
þvilik verzlunarbandalög sögunn-
ar, leystust upp eftir innbyrðis á-
greining, þegar hver um sig færi
að skara eld að sinni köku. (Þýtt
úr „TIME”)